Homeri Odysseae libri 8., Francisco Florido Sabino interprete, ..

161쪽

incepta fuerunt, ab aliis po ea magna cu gloria ad summunt

deducia fiunt: quorse plurima exempla hoc loco adducerem, si eorum censuras qui ex tam futilibus coniecturis de alio rum scriptis sententiamfcrre solent, anilibus dclirametis in-s prores esse exitaviarem. Quaena est enim maior impudentia, quam ipsas res quanti sulfacieta, volle accuratius per Ilicere coriuolis potius leui uni que argumctis quicquam antprobare, aut improbares Neque hoc ideo dictum uelim, quod omnes qui nostra haec legerint, eademsterem probaturos:cum plerisque ne ipse quide Homerus aut Virgilius satisfaciat: sed quod eos magnopere uituperados arbιtror, qui sive errent, siue maxime sapiant,non posiint, quare eorsi alterutrum faciant,certis rationibus ostendere. qui tit intcrimnahant, non defuerint, ni allor, quibus miria uideatur, me, postquam utrunq; Homeri opus Latinis carminibus reddere decreuerim, non potius ab Iliade, quam ab Od Iea esse ausi statum, cum illa ut alias causas taceam magis hominum i manibus teratur, quam altera. Hi aut e sic accipiant, me fem

feriniis quae tractata suscepi, quaecunq; illa fiunt, id in priamis curasse, ut nullum, quoad eius feri posset,calumnia di locum nasutis relinquere. Cum enim plerique Iliadi manus sint admoliti, Od Sca certe omnibus adbuc inta Ra supercrat.

Proinde etsi principio a uerteda Iliade duRollus mihi fortasse ex eo labore laudis comparassem, g aliorum qui quam qui bactenus scripserint: non dubiu es eiu odi csores con-ssimse se dicturos, aliorum laboribus aliquid politius,umatius,absolutiusique addcre,perfacile csse. de qua re, quum Od seam absolucro, mihi dubitandum non erit. Caeterὴm idum aliis uesticari ansam eripore Iudeo, maiore mihi usio-

162쪽

cij vim difficultatems comparaui. Enimuero cum Ilias circa altiora uersetur,utpaulo amplioren beroici carminis maiestatem desideret implicior tame es, o cui Latinaepbr seos grauitas longe magis s O dysseae accommodari queat. Haec si quidem miris modis uaria est, omne ue persequitur minutias quaru si non Latina lingua, Latina certepoesis est pauperrima: quod facit ut nullo fere pasto te illis luce dure possesteres. Huc accedit, quodsi ab Iliade initiu duxissem,no pauca loca a P. Virgilio que inibi unisu hoc in opere ducem proposiud elegati hime tractata, Virgilianis carminibus potuissem exprimere: quod in Odyssea infrequcter admodum mihi use uenisse didici, nisi quod Proteirimentum aliquot Maronis carminibus illustrare ualui. Neq- enim quum vnsi aut alteri; came ex diuinis eius scriptis,ids diuerseimis locis,in mea interserere quiuerim,tanto mihi ui csit, quato si integra loca Virgilianis numeris, hoc est absolutismis, digne ac pro poematis maiolate reddere potu e. cum ita se habeat, illud ctiam mihi dilectifime erat cosderandum, quona pr.ecipue exemplo diuini; hoc poema latine reddereminec quicquam mihi fle bac in re satis firmum osserebat. P quidem Virgilius, qui solus mihi Lativom heroici

carminis maiestate, aliosq; ornatus, ut Graecora Homerus,

exaRe reddidisse uidetur,nullam mihi in summa operis tra-Flaudi luccvi ternataeum ipsi non Homerist interpretem, sed aemulum profiteatur: quaeque latine ex Horuero reddit,flcrunque aut magis exaggerct, aut contrahat magis: quod in interprete magnopcre 4sct uituperadunt. Supererat mihi igitur ex ucteribus, Horatii de hac re praeceptum,si modo illud est praeceptum, quod is arte Poetica Proponit, dum tresi

163쪽

prιvios Homeri Odesseae uerses duobus ipsi Latinis reddit in quibus tamen cum Homeri fen 2s non plene mihi explicatus uideatur,non modo in caeteris id praescriptum sequi non libuit, ed ne sic quidem ut ille fccit, eos Odysseae uersius

reddere uolui quod alij pleriq; Horatium cius rei auctorem prostrantes fecissent. Cum igitur multis modis cius rei periculum facerem,nullum uertendiicnus magis re ipsa Homero conuenire comperi, quam si omnes eius sententias totide camminibus explicarem. Id enim eo mihi redire usum est,utf- quid fortasse in Homero redundaret, quod Latinae Muse Graecis multo seueriores restuerent, modeste illud cotrabe-do,eodem, qui Homeri carminum est, numero, integrum me

eius poetae sensum reddere posse expertus sim. Quod quavis mihi dissicillimiι fuerit, nec que qua uiuereputem, qui idem aut simile opus code instituto absiq; maximis sudoribus reddere queat, ingenue tameu GJercreno dubitauerim, nisi in bi integrum ubique Homeri sensium ita explicasse uidererint

non aliter facturus fucrim si latius fuissem divagatus, aut βι

qua ex ea re meis carminibus vel obscuritatevi uci duritiem

afferri animaduertissem, nequaqua me fuisse dubitaturum

quod uno carmine ab Homero dicitur, duobus aut tribus c-tiam reddere. Vesii vi quod in ono quos iam uerti libris, id mihi ex animi sententia cesi se cognoui, in eo me instituto -pes erasse nondum paenituit. At nouu est silc litionis genus, dixerit quisua, neque ab Allo unqua usitatum. Ego vero an alijs ignotu inexperti mae fuerit non laboro, di; intcgros mihi poetae que interpretandiιμficpi, enses cursisse fateatur, qui desecato animo mea legerint. Iam quod aliqua me tu Hotuero contraxisse dixi, ad poetae sentcntia non pertivcrscd

164쪽

Huc sed ad quandam,qua ille exuberat,uerborum copiam: quaesisingula exprimere uoluissem, baud dubie cotra ea coinmisissem,quae Horatius praecipit, quum fidum interprete, ut

uerbum uerbo reddat, laborare no debere admonet.Neque

enim id mihi unquam fuit propositum, quod Andreae Iusti . nopolitano, qui in usumpueroru indoctorums simile quippiamfecit uerum ut quae ab Homero diceretur, totide ubiq; latinis uersibus a me reddita in lucem prodirent. Quod si doctis probabitur, ut maior mihi hoc in negocio labor fuerit exhaurienta laetioribus certe austicise me id assecutum plerique asserent, quam bos,qui diι Homeri sententiam explicen nullo in loco ponunt, uel si Homersi multis carminum millibus flerent:quo nihil absurdius mibiposse feri uid tur. Iam enim quum tot uerba eodem aggerunt, qui7sibi langius diuagari licere putant, nihil minus referunt quam cum poetam quem interpretandum susceperunt. Verum cum suo quisque per boc pelagus uento nauiget, siuam cuique stonsam,mihi meam. Porro autem in exprimendis Homeri epi- tbetis eo temperamento sium usius,ut quae cum Latina uenu- sate reddi posse censeri diligerer exprimere, multa item multis rationibus omitterem. Nonnulla enim quae reddipo

tuissent, quod frigidum quippiam in Latino carmine infacetum sonarent,aut omisi,aut pro iis alia posui: quale est,

uerbi causa, νἡας ἐιὰς: quod epithcton proprie aut aequales aut congruas significat: quorum tamen in poemate Latino neutrum admoduprobaris. Quaedam sunt quae uix magno uerborsi ambita explices, ut illud, α -ολα αν per quam uocem uerua quinque ordines babentia significantur:

quod uix duobus Latinis carminibus assequaris. Sed neque Κ

165쪽

satis recte 42-r , ωδὰς in Latino uersis accomodes, uelsi eas parvipedes aut pedibus carentes uertas: neq; ἀας κνοωοπο- uel in soluta oratione ab ιe Oedipo coiectore expriamas. Sut quaeproprio nomine apud nos caret,ut ακμοθα,: quae uox,signum fustines incude significat tamen eam in Latinum carmen absque ri 2 nequaqua intrudas: quorum similia tu Homero infinita deprehendas. in cuius poematibus sicci ea sint admira da,in Latiniι carmen feliciter includi nequcunt. I n ijs ergo π similibus modi; feruaui,ut nec o-ninino illa scripossct,praeterire neq; in iis reddedis ultra decori; laborare. na quae toties Home rus iaculcat,

λLiu λενος-c ' borsi milia quaplurima sic itide distinxi, ut scpius repctita fui Edisi non parerent, neque tamen praetermissa uidcrentur. Nec enim dubium est quin saepenumero ijs frequentius utatur Homerus, quod eorum fere singu- Iasingulos cocludat uersus. Caeter quandocunq; aliquam poetae sententia magis proprie illis Hices animadvorti, nulla modo mihi ea, s quoad eius feriposset praetermittenda

duxi. Ac si eunde plurima quandoq; ridem rei epitheta addere copcrisi ea latinae phrasi elegantius possent accommodari, o ipse cuncta expres. situ minus, ita opus distinxi, litquae uno loco praeterissem, de eadem re agens alibi reddiderim ,hoc pacto aufioris sensium explicans, a vocum coaceruationem effugiens. Quae pro rei magnitudine quam breuis me attingere uolu ne quis quod cfulto feci, per insititiam a me factum ariolitur. Sane uero quod ad carminum structaram attinCt,ante omnia optra dedi, ut pro mei i cxij captu

accurate illa expolire,summam in primis facilitate ficu pcr-slicuitat m

166쪽

sucuitatem copolatus. Sed π data opera aliis nonnunquam epithetis quam Homerus faciat, us Fum,ut aliquam carmini gratiam conciliarem. Vix enim credipotcssi quantum ornamenti una aιctio poeticaestrusiurae aut dare aut adimere

queat cuius rei P. Virgilii; ante alios omnes studiosismum fuisse, uel ex eo intestigimus, quod nominum plerunque genera contra Grammaticoru ac Latinae linguae praecepta immutat, uel quum Phaethontiadas amarae corticis musico circundat, ne si amari posivisset, omnem uersei gratiam subtra-berct ut i quum a rituum π cerimoniarum me recedit ue dera sacra porca iunctasuisse dicens, cu porco ferent. Tan tum abest ut Seruium grammaticu ullo iudicio fuisse putem, qui Virgilium a Criticis reprehendi iureputet,quod cu Homerus Odysseae X I. ἐμφυMis appellet, quae uox Odiosam significat, aut odio digna: ipse in V I. Aeneidos via stam Er blen uocaucrit. lnsimilibus igitur quae tame iume toleranda essent) Virgilium uolans imitatus sum: quanquam a operis dissicultas me plerunque ad ea protraxerit. Nam π eundem secutus audibrem proces sematico non semct, tribrachon5 ita frequeter,iambo pcrraro Musius δε-que in iis locis ubi sedem habere possunt:trochaeo tamen atque anapaeso abstinuime forte quae virgilio licuerint, cucta mibi etiam licuisse temerariepesuaderem. Adb Ormetra etiam quandoque me carminis ratio adegit, ad imosn paulo frequentius.Quae licet plerisis poestos uitia uideantur,magnam tamen illi gratiam conciliant, uel ipso Virgilio tecte, qui cum non Homeri se interpretem ed aemulse ut dixi proferetur,in suo opere, si iuris scriptor, eorsi permulta uitasset, nisi mirifce poema exornarent: quod ecthlipsis σθηβ'

167쪽

situs quae maiorem grauitatem maiestatemque uersei afferre apparet. Earundem nanque Ollabarum complosionem,

quam Cacopbatonparere Grammatici tradunt, a Grain

maticis loge melior Fabius Quintibanus es ausior, quum

uidelicet ab eas liaba dictione incipimus, qua superior 'nitus cstsermo nec ipse quide Virgilius in carmine,neq; M. Tullius insoluta oratione uitarepotuerunt, sicut neque*rifer mepotcst,ut parsiogen in carmine uiremus quavis πipsi magnum persepe decorem illi asserat. In eorundem autem carminum repetitione squae initus Homeri propria es, I simplicem quandam reJolet uetustatem,quaeque no ideo probatur, quod Homerus ea frequentius utitur,fed iccirco prorsus non reiicitur, quod multis magnisque illius uirtutibus est intermixtapta mibi temperare conatus sum,ut interpretis osticio non sine Latini poematis ratione fungerer, bacquoque in parte Virgilium flumini iudiciipocta ut plurimum 1 cutus: tum demn mihi ipsi satisfecisse uisus, quum Virgilij

me exemplo tutari ualeam. Nam reliquos quanuis dosii=mos uiros, qui aliquot Homeri carmina diuersis in locis uerrerunt,prosus relinquam,nisi eos Fummum in illo opere scopum attigit e uiderim. A quo ne M.quidem Tullium noserae eloquentiae deum excluserim, qui cum Sirenum catilinam ex Od scae duodecimo Latinis carminibus reddiderit, in ea- de exprimenda mea Minerua uti decreui. In quo non deserunt is qui me hoc nomine impudeter accusent,quod tanti uiri auctoritatem sequi noluerim.Vt tamen etiam ad rauimpro suo arbitratu parrin id refle a meΡAn exclamct, nunquam tamen mibipersuaserint, M. Tullium ita in carminibus

168쪽

nibus enituisse,ut posteris eorum uerte rum normam,e que non praetermittenda reliquerit: Arati quidem Phaenomena nollem uertere ut ille fecit: π quae extragoediis II runque Iuliue reddit,multu uiris do is non adeo probantur, quin notris tomporibus uixisse a uiuore credant, qui in eodem argumento sint illo feliciores. De qua re ut plura nodicam sicubi uacillaui cc enim feri potest ut qui quam ubique sapiat Don dubito quis vcniam erratorum a doctis sint impetraturus, et ab ijspraesertim,quiper se, quati sit monicuabcna subire iudicis,cxpcrti sunt. Vere cnim ac elegator in quit Horatius in arte Poetica, Sunt desista tamen, quibus ignouisse u climus: Na neque chordasonum reddit, que uult manus mes: Poscent uegrauem,persaepe remittit acutum: Nresemperseriet quodcunque minabitur arcus. Et ipse de quo egimus Cicero,plerunque fluum erratu agnoscere, o Missύνιων αμαρ ra efaterι vo erubefit. Nec solum

id tu simplicibus tutum locis, ed in integrispersaepe argumerisfecit, quiιμascripta posterioribusscriptis cosutauit. Demum quid mirum me interpretem aliquando errasse, quum ipsum, quem interpretor auictorem, quandoque dormitasse prodat Horatius Proinde te, Rex optime eique cxcellentissime, enixe oro atque obsecro, ut noseros hos labores aequibonsque confidas illudque cogites, non pauca mihi impedimenta, dum bac in arena uersarer uisse oblata. Vix enim in eam pedem intularam, quum Alexader Farnesius Cardinalis ad te, Carolumque Caesarem a Paulo II I summopontisce desiumma rerum C brisianaru legatus missus in Gallia uenit:cui dum pro ossi j iurorequentius adessem,per totum

169쪽

id temporis statium, quo ille iniuncti oncris prouincia gessit,

suscepti operis cura prosta deponere coactussum nec mutito pii magni tumultus bollici in repuerui, quibus nihil Musi magis esse contrarium compertum cst. Nunc autem quoniapax inter te Carolumq; C .esare haud sine des optimi Max. nutu firmata est,perpctuάmque propterea inter Chri stianos tranquillitatem forest eramus,erit causa cur me ad hoc negotium totis uiribus accingam,ac utrunque tibi Homeri poema Latinis carminibus eodem hoc instituto reddere adni

tar. Vale. EMENDATIONE s.

Ornat. Fol.4s.b.u .i .er 18. cessauit Boreas, venti Er po uere, sinentes Tranquillum pelagM.