장음표시 사용
31쪽
C. SALLUSTI CRISPI43. Post illi foedus Xercitusque nostri laedam lagani Metellus et Silanus. ConSulus designati, Provincias inter Se partiverant, et ulloque Numidia
evenerat, ueri vir et quani quam advores populi par-5 tium, fama tamen equabili et inviolata. IA ubi primum mugistratum ingressu est, alia omnia sibi cum Olloga ratus, ud bellum quod gesturus erat animum intendit. Igitur dissidens uteri exercituintilites Scribere, prae Si diu un liquU RrCUSSU re, arma, 10 tela e suos et cetera instrum diata militiae arare, ad hoc commeatum statim deniquo Omnia quae in bello vario et multarum rerum Og ni usui OSSO Oloni. Ceterum ad a Patranda Senatu auctoritate Socii nomoni pio Latinii in t rogo ultro auXilia mittendo, I postremo omni civita Summo Studio adnitebatur. Ita tuu e sunt Ontia milibus rebu parati compositisque in umidiam prosici Scitur magna Speci Uium, Cum Pr, Pter arte bonaS, tum ma Xum quod
advor um divit in iuvietum inimum gerobat et 20 avaritia magistratuum ante id ton sui in Numidia
nostrae PQ contusae hostiumque ueta erant.
44. Hi ubi in Africam, nil DXorcitus o traditur a Sp. Albino proconsule in Urs imb0llis no suo orietilinoi suo laboris patiun S lingua quam manu promptior,25 praudator X sociis et i 9SQ raoda hostium. Sine im-Ρ0rio ut modestia habitus Ita imperatori novo plus ex mali mori lius Sollicitudinis quam0X copia militum auxili aut spei bona accedebat. Statuit tamen Me-
tollus. piam luam Ut aestivorum tempus comitiorum 30 mora imminu urat, et eX spectatione Ov0ntus ei vium unimos intentos putabat non prius bollum attingere quam
majorum disciplina milites laborare co0gissset Nam
Albinus Auli fratri exorcitusque clade Oreulsus, POStquam decreverat non 'grodi Provincia quantum 3 temtiori Saostivorum in imperio fuit. plerum quo militeS stativis ustris hab0bat nisi cum odos aut pabuli gesta locum rutare suliost rat Sodi 'quo muniebantur ea, neque more militari viuiliae dudue0bantur: uti
cuique lubebat, ab Signis aberat lixae permixti cum
militibus diu noetu quo vagabantur, et palante S
orum praeda certante agere, en ille lutare Cum
mercatoribus vino advecticio et alii talibu praeterea frumentum publi e datum vendere tranem in die mor turici Ostremo quaecumque diei aut singiqueunt ignaviae tu Xuriaeque probra in illo exercitu cuneta fuere et alia ampliuS. 45. Sud in ea disti cultate Motullum non minu Squam in rebus hostilibus magnum P sapientum virum 10suisse Omporior tanta temperant in inter ambitionem inae vitiamque odoratum Nanu suo rediet Olirimum adjumenta ignaviae Su StulisSQ, no qui Squam in caStris liano in aut quom illum coetum libum venderet, ne ii Xae Xercitum e luerentur ne miles 15 gregarius in castris nove in agmine sorvum aut jumentum laboret coieri arto modum in tui SSO. Praeterea transvorsi itineribus quotidio astra O-
Vere juXta ne si hoste adessent valli atque ossa munire Vigilias robras ponoro et as ipso cum 20 iugatis circumire, it 'in in agmino in primi modo, modo in Ostromis Saepe in modi ad 'SSO. ne qui S-Ρiam ordino grodorotur ut eum signis si equontes incederent milos cibum se arma portaret Ita prohibundo a dolietis magis quam vindicando Xorci 25
tum rovi confirma Vit. 46. In toro a Jugurtha ubi qua Metullus agobato nuntii ne 'opit simul do in nostentia jus certior Roma notus dissidoro sui robus ac tum domum Veram sedition om sudoro eo natus ost. Igitur togato 30 ad consul in cum supplieiis mittit qui tantummodo ipsi liborisque vitam set roni alia omni dederent populo Romano Sod Motollo jam ante DXPOri- montis cognitum orat genus umidarum insidum ingonio mobili novarum rorum avidum Osς e. Ita 35 quo togatos alium ab alio divorso aggreditur, ne Paulatim tomptando postquam opportuno Sibi cognovit. Ianalia pollicendo porsua dot . uti Jugurtham maSume vivum, in id parum procedat, necatum
32쪽
C. SALLUSTI CRISPIDE BELLO MUGURTHINO.
Sibi traderent Poterum palam, quae e voluntates Or ni, rusti utiliari uti t. Deinde ipse pauet Adi Obu , inlotito ut suo in susto XHrcitu in Numidiam proludit, ubi contra Ulli suciem tusruria it Una ho minum pQ Ora culi Orcsque in agri Orant OX Olipi di ut apulit his ira usucti rogi obvii procodobant,
sarunt um in dulguritia unius dolii tanta quo
a suam lib0romimisue vitum omnia Motollo sedere. Quos tona uti prior ' eonsul illo et os ad proditionem domum dimitto bat rogi a00m quam OStulabat,
nequo abnuor no tuo Polli seri Ut inter ea moras promiSSa legatorum XSPecture.
48. Jugurtha ubi Metelli dicta eum suetis eoia
posuit ac Se Sui artibu temptari animadvortit, quippe cui verbi Sia nuntiabatur ceterum re bollunt
tibus cognitu S animi Ollularium ieri litati, coaetus roruli nece Ssitudine Statuit armi certare. Igitur sexplorato hostium itinere in poni victorine ud- ductu e opportunitate Oei. suam muXumas Otefit copia omnium generum arat ne i C tramite Occulto exoret tum Motolli unto venit. Erat in o 10 partu Numidia0 quam dii orba in divisione pos- Sederat, lumen Orion a meridio nomine Muthul, a quo aberat On serna milia passuum viginti irae tu pari Vaμtu ab natura et humano Culturi Sod X Omodio quasi collis oriebatur in inam in sum portiti 15 gens. VOSti tu olea Stro ne murtoti alii silvu otioribuSarborum quae humi arido ut lue ron OSO iglmntur. Modia nuto in lilanitiosi serta l)enuria quue, prauior lumini propiti tua loca; a con Sita arbustis Pecore atque cultoribus re luserit abutitur. 2049. Igitur in eo collo is uom transvorso itin re porrectum Moeui mu' augurtha Oxi nuuin Suorumaei conS 'dit, lephanti Ut parti coliturum pod 'Atrium momi learoni l)raoseeit Dumque docet quae
ageret Ipse pro litor monti m cum omni equitatu 250 90 ditibus delecti suos colloeat Dein singulaesturmas et manipulo circumieri monet atque Obi QStatur, uti memores tristinae virtutis ot victorino Sese rognumque Suum ab Romanorum avaritia d0sondant cum eis Ortamon ore quo uni a vieto 30
sub jugum miserint dueem illis non animum mutatum p quae ab imporatore Moeuorint, omnia , ut Apro vi Sa locum Sumuctorem, ut prudente cum inq)0rili S. ne pavet Oro eum pluribu aut rude cum olli melioribus manum consero rent; proinde puruli in 35tentiquo ossent signo dato Romanos invado ruri illum diem aut omn0 laboros et vietoria confirmaturum, aut a Xumarum morum nurum initium Toro. Ad hoc viritim, ut quemque ob militare acinus pecu-
33쪽
C. SALLUSTI CRISPInia aut honore extul0rat, commonefacere benefici sui et eum ipsum ulli ostentare POStrem Pro CujuS-que ingenio polli uendo minitando, Obtestando alium ullo modo exuituro cum inierim M tollus ignarus 5 hostium . montud gredien Scum UXUrcitu, CODSPi Catur, primo dubius quidnam insolita facies Stenderet num intor vir ulta qui Numidaeque con Sodorant, neque plane occultati humilitate arborum Di amen in corii, quidnam DSSet, cum natura b c tum dolo 10 ipsi utilia Signa militaria obseurati me in bro vi cognitis in idiis paulisper agmen constituit. Ibi commulati Ordinibus, in deXtUrolatore quod proXumum hoste erat triplicibus subsidiis alio in instruxit intor manipulo funditor ' O Sagittarios 15 disperiit; qui tutum omn0m in cornilius 'Ocat ac pauca pro tempore milit0s hortatus autem sicuti inStru Xerat. transvorsis principiis in planum deducit. 50. Fod ulli umidus qui ut os neque collo dogrodianimadvortit. Uritu , v anni tempore t inopia 2 a suae ne siti conlie 'retur exercitus Rutilium togatum cum X90dilis cohortibus et arte quilum pra omisit ad flumen uti bicum eastri anio a Pol Ot,eXistumans host0s rQbro impotu et transvorsis pro 'liis iter suum rem Oraturos, et quoniam armi S25 dissidoront lassitudinum et sitim militum temptaturos. Deinde ipse pro re atque loco Sicuti monte descenderat, Paulatim pro 'odore, Marium post principia haboro ipso eum sinistrae alae equitibus QSSQ, qui in agmine principes saeti erant. A Jugurtha, 3 ubi sex tromum agni Hii Motolli primo Suo Praotor-gres Sum videt. praesidio quasi duum milium poditum monio mi 'Pupat qua Metellus descend 0rat ne forte cedontibus advorsarii ree 'plui a Post munimentolaret Do in reponto signo dat, hoste invadit. 35 Numida alii postr0mos a 'dore, ars a Sini Sira ne
dextra tomptare insons ad Ase at tu instare. Omnibus locis Romanorum ordinos Ponturbare quorum
otiam qui firmioribus animis obvii hostibus suerant, ludificati incerto proelio ipsi modo minu Saucia-DD BELLO VUGURTHINO.
bantur neque contra seriundi aut consorendi manum copia erat ante jam docti ab Jugurtha equit os, ubi Romanorum turma in Soqui Oel erat, noti conso tim neque in unum QSe re ipiebant, sed alius ullo quam muXum divorsi. Ita num Oro pri0ros si ab persequendo hoSte deterrere Oquiverant, disjectosub orgo aut lateribus circumvenio bunt; in Opportunior sugae colli quam uni P suorat, a Vero Onsueti Numidarum qui uelle intor virgulta evadere nostros asperita Di in Solonii loci rotinobat. 105l Cotorum saetos totius Ogoti varia in sterta, s00d aut tu miserabilis dispol si a Suis par Pedore, alii ins0ilui, ne lue Signa ne tuo ordino ObSOrVure ubi tu inque puri Culum operat, ibi OSi Stere ac rO- Pulfin re arma tota. qui viri, O Si 'S utque civ0 15l,0rmixti nihil consilio neque inuiori agi, mi Somnia regere. Ita sei multum dioili O OSSOrat, cum etiam tum eventus in in 'Orto erat. Denique omnibus labore et ostia languidi Mot sellus ubi vidui Numida minus instare uiuulatim militos in unum 20 conducit ordines restituit et otiori os legionarius quattuor advorsum podito hostium collocat. Eorum magna pars superioribus locis Ossa consedorat. Simul raro se hortari milites no do fieor0nt noupaterentur hoste sugiunt 's in eoru neque illis 25
ton lorent in armis Omnia sita. Odiso Jugurtha quidem in toro quietu orat ei reum iro hortari, renovare pro lium et ipso cum doleotis temptare Omnia subvenire suis hostibus dubiis instare, quos 30 firmo cognoverat eminus pugnando retinere. 52. Eo modo inter se duo imperat OroR, Summi Viri, certabant, ipsi pares, ceterum opilius disparibus. Nam Motollo virtus militum erat locus advorsu S; augurthae alia omnia pra 'tor milit0 opportuna. 35Denique Romani ubi in tolligunt Qquo sibi orsu-gium esse seque ab hosti copiam pugnandi seri et jam di vosper orat - advorso colle, Sicut praeceptum suerat, evadunt Amisso loco Numidae
34쪽
C. SALLUSTI CRISΡΙDD BELLO IUGURTHINO.
sus sugatiqueri pauci interiere, plerosque velocitaso rogi hostibus ignara tutata Sunt. Interea Bomilcar, quuiu elephanti ut urti copiaru in DdeS- triuin praesectu in ab augurtha Supra diXiuius, ubi Meum Rutilius praetergreSSu e St. Paulatim Suo in aestuum locum deducit, ne dum legatu ad lumen, quo praemi SSu erat, seSt in an Pergit, quietuS, uti res Oritulabat, uuiem XOrnat neque remittit quid ubique hosti ageret expli, raro Postquam Rutili lium consedisse amis animo vacuum CC 'Pit inmi-que X Jugurthae proelio clamorem augeri, orituStio legatus cognita re Liborantibus suis auxilio Oret, aciem qua ui illi dolis virtuti militum arte statuerat, qui, hostium citineri meo rut latius porrigit, Ib eoque modo ad Rutili castra pro odit.
53. Romani o improviso pulveris vim magnam animadvortunt; nam proμpectum T r arbustis On- Si tu prohiboliat. Et primo uti uinum uridam Vento agitari post ut, a uiuubilom mansero ot, sicuti 20 uuie movebatur magis magi Squo P Pro Pinquit re Vident, cognita re properantes urnia capiunt a tiroeaStris Sicuti imporabatur, consistunt. Deinde, ubi
curritur Numida tantummodo remorati, dum in 25 elephanti auxilium putant. OAt quam O im tu dito rami ui horuni at tuo ita diri et O circumvoniri Vident sugani saviunt ne lori pie ulla et is urnai Acollis aut Outis quae jam adorat, auxilio in togri abeunt Elophanti quattuor capti 'liqui omnUS 3 numero quadraginta intermeti. At Romani quamquam itinere ut quo per castrorum se pro 'lio sessitaSSique orant tam On quod Motullus ampliu Opinione morabatur in truet intoniique Obviam Pro
cedunt Nam dolui Numidarum mihil clanguidi
3b neque omissi patiebatur. Ac primo Obs urnio to, postquam haud procul intor Orant stropitia. Voluth OStes adventaret, alteri apud altilo sormidini in Sinni se tumultum sistere o paene imprudentia admissum facinus miserabile, mi utrimque pra missi equite rem OX ploravissent. I gitur pro motu repente gaudium XOrtum milite alius ullum uoti appellant, acta docent atque nudiunt, Sua qui Silue sortia sueta ad uel uni seri uultipo re hunumne
ita sese habent in victoria vol ignavis gloriari licet,
advorsa re etiam bonos detrectant.
54. Metellus in eisdem castris quatriduo moratus saucio cum cura relicit, meritos in proeliis moro militiae donat, univorsos in conuione laudat ut quo agit gratia ; hortatur ad eo tura, uno levia sunt 10 liarem animum Orant: Pro victoria uti juni Pugnatum, utiquo labore pro praeda Ore. Tunion interim transfugas et alios Opportunos, Jugurtha ubi sentium aut quid agitur 't. cum Pauli fine OSSOtan Xercitum habet Ot, ut e So Victus Ororet, X sebi ibratum misit. At illo os in loca saltuosa et natura munita recuperat, ibi quo cogobati X rei tum unu rohominum ampliorum Sodiobolem inlii in una quin agrine postoris magi quam belli cultorem. Idia gratia eveniebat quod ra uter rogio equites noni Onini 20um Numida o fuga rogo in Sequitur: quo cujuSque animus ori, eo dies rodunt no suo id flagitium militiae ducitur: ita se moros habent. Igitur Molollus, ubi vidui rogi otium tum untiarum sero Om OSSO,
belliani renovari quod nisi sex illius lubidino gori non 25
POSSUt praeterea ni suum ortamen sibi eum hosti-j,us minor detrimonio illo vinci tuum SuOSVinuere, Statuit non pro lii Amse suo in auio, odisti O moro hollum gerundum. Ita pii in ova umidia opulentissima pergit agro vastat ni ulta east olla et oppida 30t moro munita aut sino pra 'sidio capit incondit quo piaboro intorse jubot alia omnia militum pra0dum PSSo. Ea formidino multi mortalo Romanis oditi ob idoso rumentum o alia, uno Sui Oront nisatim prusebit an ubi eum qu ro postulabat. pra 'sidium 35
lium male pugnatum tib suis rogona terrQbant; quippe, cujus spes omnis in fuga sita erat SP qui Ogebatur,
et qui sua loea dolandero nequiverat, in alienis
35쪽
C. SALLUSTI CRISPIDD BELLO JUGURTHINO.
sus sugatiqueri pauci interiere, plerosque Velocitaso regio hostibus igitara tutata Sunt. Interea Bomilcar, que tu elephanti et urti copiarunt pedestri uin praesectum ut augurtha Supra diXimu S, ubi 5 eum tutilius praetergreSSues St, Paulatim Suo in aequum locum deducit ac dum legatu ad lumen, quo praemi SSu erat, seStinan Pergit, quietuS, utire POStulat ut uuiem XOrnat, neque remittit quid ubique hosti agoret Oxplorare. Postquam Rutili lium consedisse jam ut animo vacuum ae Opit Simulque ex Jugurthae proelio clamo rom augeri, Orit uesne legatus cognita reliborantibus suis auxilii foret, aciem quam illi dones virtuti militum arte Statuerat, quo hostium citi nori theoret, ut tu porrigit, Ib eoque modo ad Rutili castra procedit. 53. Itomani o improviso pulveri vim magnam
Situs prohiboliat. Et rimo ruti lium tam aridam vento agitari lios ubi notiuabitum manoro et, sicuti 20 acie movobatur magi magi Sque ut Pro Pinquare
vident, Ognita re i Operante arma capiunt a ProcaStris Siculi ni Porabatur, consistunt. Deinde Iesai Propius ventum At utrimquO magno Clamor Concurritur Numidae tantummodo remorati, dum in 25 lephantis auxilium putant. OAt quam O in in dito ruini ui horum atque ita di ueto cireum voti iri vident sugam saviunt ac lorique ulla et is urini Acolli aut nocti A. quae jam aderat, auxilio in togriabo uni. Elophanti quattuor capti reliqui nan 'S30 numero quadraginta interfecti. At Romani quamquam itinere atque opero castrorum se proselio ossilasSique orant tam on quod et Ollia ampliu Opinione morabatur in Atruet intonii quo Obviam Procodunt Nam dolui Numidarum mihil clanguidia neque remissi pati olbatur. Ac primo Obseurn no i Ρ, Ρ0Stquam haud procul intor o orant stropitia. Voluth OSte nil veritarot ulteriispud altoro formidino in Si iam se tumultum saeuro ot aen imprudentia admissum Iacinus miserabile, mi utrimque iram missi equite remis X ploravi Ssent. Igitur pro metu repente gaudium XOrtum milite alius ullum uoti appellant, acta docent atque audiunt, Sua qui Sque sortia sueta ad Caelum uri. Quippe re humanae ita Susu habent in victoria vol ignavis gloriari licet,
advorsae res etiam bonos detrectant.
54. Metellus in eisdem castri quatriduci moratus Saucios cum cura relicit, meritos in proelii more militiae donat, univorso in concione laudat atque agit gratia ; hortatur ad colora quae levia sunt 10
par in animuin Orant pro Uictoria Sati jam pugnatum, uoli quos labore pro rauda ore. Tum ii interim transfuga et ullo OpportunOS, Jugurtha ubi sentium aut quid agitaret culil auei S ne OSSOtan Xercitum uber l, ut e Se victu geroret OXplo ibratum misit. At illo os in loca saltuosa et natura munita recuperat ibi quo cogobat OXOrcitum num 'ro homilium ampliorem. Odiobolem in lirmumque agrine PDeori magi quam belli cultorum Idia gratia eveniebat, quod i autor rogio equi io nemo omni 20um Numida X suga rogo in Sequitur quo cujuSque animus ori, o di Suedunt ipio id flagitium militiae ducitur: ita si moro habent. Igitur Metellus ubi vidui rogi otium tum ultimum sol OCOm OSSQ,
bellum renovari quod nisi sex illius lubidino gori non 25
POSSUt, raeterea ni prii in Ortui non sibi cum hostibus minore detrimetito illo vinci tuum uos Vine re,
Statuit non pro lii no suo in auio Rod alio moro holhim serundum. Ita suo in loea timidia opulon-ti RSima porgit agro vastat multa east ulla et oppida 30 tomoro munita aut sino pra0sidio capit ineundit quo pulloros intorse jubot alia omnia militum prased amesso. Ea ormidino multi mortalo Romanis oditi
et qui sua loea dolandor in nequiverat, in alienis
36쪽
C. SALLUSTI CRISΡΙ bellum gerere. Tumen e copia quod Optumum videbatur consilium cupitu Xercitum plerumque in eisdem locis plieriri jubet; pSe cum delectis equitibus Metellum sequitur nocturnis et aviis itinoribus
ignoratus Romanos talante repente aggreditur. Eorum loris lue inermes cadunt multi capiuntur,nQmO omnium intactus profugit et umidae, prius piam X nStri Subvenit Utur, Sicut juSSi erant, in ΡrOXumo colles dis 'edunt.10 55. Interim Romae gaudium ingen ortum Ogniti Motolli robus ut soque et Xercitum more majorum gereret, ut in advorso loco Victor tamen virtute suisset hostium agro potiro tur augurtham,
magnili eum ic Albini iocordia spem Saluti in I solitudine aut suga co0gisset habere. Itaque Onatus ob a solistitor aeta di immortalibus supplici ad Cornore, civita tropida anto et sollicitam bellio voti tu la tu agore fama de Motello Praeclara esse. Igitur eo intontior ad victoriam niti omnibus modis 20 s stinare cavore amon, o ubi Osti opportunus seret mominisse ομ glorium invidiam SV sui. Ita quo clarior orat eo magis an X tu orat, D quo post insidius auguri lino effuso DXorcitu praedari; in frument aut aliut Opus Orat cohortes cum omni
25 equitatu pra0sidium agitabant; Xercitu Partem ipse, utiquo Marius duce biit. Sed igni magis quam raeda ager vaStabatur. Duobus locis haud longe inter se castra saetobant ubi vi pia erat, euneti adorant ceterum quo suga atque sormido 30 latius roseseret divorsi agobant. Eo tempore u-gurtha se colles equi, tempus ut locum Pugnae quaerero qua Venturum OStem audierat pabulum
et aquarum sontes quorum Onuria erat, corrum
pere modo se se tollo interdum Mari Ostendore 35 postro mo in ligna in tempturo ne statim in collos rQura odi rursus aliis. Post alii minitari 'quo pro 'lium alere Pque otium pati, tantummodo Os
56, Romanus imperator, ubi se dolis satigari videt DR BELLO IUGURTHINO.
neque ab hoste copiam pugnandi seri, urbem mag
nam et in ea parte, qua Si tu erat, urcem Ogni, no
mine Zamam. Statuit oppugnare ratu S, id quod negotium OScebat, Jugurtham laborantibus suis auxili O Venturum ibique prout tum oro. At illo, iquae parabantur a Perfugi edoctus, magni itineribus Metellum antevenit Oppidanos hortatur moenia de senilunt additis auxilio iurfugi S, quod genu e X copii regi S, quia sallere nequibat, lirmissumum Orat; praeterea pollicetur in tempore Sume cum Xorcitu 10 ad soro Ita compositis rebus in Oea quam a Xume Oeculta discedit, ac pOS paulo cognoscit Marium ex itinere frumentatum cum liauei cohortibu Siceam mi SSum, quod Oppidum primum omnium OS ID lani pugnam ab rege defecerat. Eo cum doloetis 15 equitibus noctu pergit et jam segredientibus Romanis in porta pugnam facit Simul magna voce Siccenses hortatur uti cohorte ab tergo circumveniunt fortunam illis praeclari sue in Ori casum dare si id Qeo-rint, POStea PS in regno illos in libertato Sino motu 20 aetatem acturo8 Ac ni Murius Signa in serro atque evadere oppido properavi SSet, rosecto cuncti aut magna pars Siccensium adem mutavissent tanta
mobilitate sese Numida gorunt Sed milites Jugurthini paulisper ab rege Su Stentati, poStquam 25 majore vi loSte urgent, pauci rami SSi profugi discedunt. 57. Marius ad Zamam pervenit. Id oppidum in
campo Si tum, magi opere quam natura munitum erat, nullius idoneae rei genS. armis Viri Sque pii 30 leniunt. Igitur Metellii pro tempore atque Oeo parati rebia cuncta moenia Xercitu circum Venit,
legatis imperat tibi quisque curaret. Deinde ignodato undique simul clamor ingen Oritur, neque Rros Numida torret insons intentiquo sine tumultu 35 manent proelium incipitur Romani, pro ingonio qui Sque, par eminu glande aut lapidibu pugnare, alii Suecedere ac murum modo Subsidere. modo Scali Saggredi cupere proelium in manibus sacere. C0u-
37쪽
C. SALLUSTI CRISPIDE BELLO JUGURTHINO.
tra ea oppidani in proXum OS a Xa volvere, Sudes, pila, Praeterea Piceni Sulphure t taeda DiiXtam ardunt mittero. Sed ne illo quidem, qui procul
bant, Parisiue periculo, Sed lanata impari boni atque
58. Dum apud Zamam Sic certatur, Jugurtha X improviso lustrui OStium cum magna manu invadit, I romissi qui in prausidio Orant, et Omnia magi Squam pri ullum ex Spoliantibus Orium irrumpit. At nostri, o Pontino motu perciti Si, Sibi qui Sque pro moribus consulunt olli sugure, alii arma capere, magna par volnerati, ut occisi uterum X omni 15 multitu lino non ampliu quadluginta, memore S nominis Romani gruge acto locum cupere linulo quam alii diti Orona neque inde maXuma vi 0pelli qui vorunt: Sed tela Ominu mi SSa remittere pauci in pluribus minus ruestrari; in Numidae propius nu-20 cessissunt ibi vero virtut0m Stondere t O muX-uma vi a 'dere sun dore at tuo fugaro. Interim
tiloni a sergo necopii dein convor: equo animadvortit fugam adiso vorsum si 'ri quae res indicabat 25 popularu esse. Igitur O luitatum omnem ad caStra proliere misit ac statim C. Marium cum cohortibus
Socior lim, eumque tu rum an per amicitiam perque rem publieam Obsecrat ne quam Pontumeliam roman re in Xorcitu victore novo hostes inulto ubi re
3 sinat. Illo brevi mandata meit. A Jugurtha
muniment castrorum impeditus cum alii super vallum praecipitarentur alii in angustiis ipsi sibi properante Oiscerent multi amissis in loca munita sese recepit. Metellus itis ut negotio, postquam 35 nox aderat in castra cum Xercitu revortitur. 59. Igitur postero die, priu quam ad oppugnandum egredo Potur, quitatum omnem in ea parte, qua rogi advontus erat pro castri agitare jubet portas
et proxuma loca tribuni dispertit deinde ipse pergit ad oppidum atque uti Superiore die murum aggreditur. Interim augurtha e Occulto reponte nostros invadit; qui in proxumo locuti suerant, paulisporterriti perturbantur reliqui cit Subveniunt. Neque diutius Numidae est Siore quivissent, ni podites cum equitibu permixti magnum cludom in congressu laeserent; quibus illi freti non uti equo Stri proelio solet, equi dein cedere, Sed advorSi equi S One urrere, implicare ac Perturbure aciem : ita Xpeditis peditibus Suis hoste paene victo dare. 1060. Eodem tempore apud Zamam magna Vi er-tabatur Ubi quisque legatus ut tribunu curabat, eo incorrume miti, noque ilius in ruti magis quam in Se Se spem iubere, urit 0rque oppidani agere oppugnare aut parare omnibus locis avidius 15 altori alteros sauciare quam Sem et tegere clamorporini Xiu hortati ino, laetitia, gemitu, item trepitu armorum ad uolum serri tela utrimque Olure. Sod illi qui ounia dolin subant, ubi OSto paulummodo pugnam remi sorant intenti pro0lium quo Stro 20ΡrOSpectabant eos, uti qua 'que Jugurthae re erunt, laselo modo, modo pavidos unimadvortere S, ne Sicuti audiri a suis aut cerni possent, monere alii alii O tari, aut manu signis curo aut niti corporibu et abiicit illud quasi vitabundi aut jaciente tela agitare. 25 Quod ubi Mario cognitum est nam i in uiarte curabat consulto lenius gero a dissidentiam uisimulare pati Numidas Sine tumultu regis proelium visuro. Ita illis studio suorum ad Strieti S repente magna vi murum aggreditur et jam calis egressi 30 milit0 prope Summa ceperant, cum Oppidani concurrunt lapideS ignem, alia praeterea tela ingerunt. Nostri primo resistero do inde, ubi una atque altera Scalae Omminutae, qui supersteterant adflicti Sunt, ceteri, quoquo modo potuere, pauci integri, 35 magna pars volneribus consecti ubeunt Denique utrimque proelium no diremit.
61. Metellus postquam videt frustra inceptum, neque oppidum capi, neque Jugurtham nisi ex inSi-
38쪽
diis aut suo loco pugnam sacere, et jam austatem
eXactam esSe ub auia discedit i in eis uri)ibus, quae ad Se de se erant satisque munitae loco aut moenibus orant prae Sidia imponit ceterum Xercitum
5 in provinciam, quae prOXum a St Numidiae, hiemandi gratia collocat. Noque id templa ex aliorum more quieti aut tu Xuriae concedit, sed quoniam armis bellum parum procedebat, insidias regi per amicos tendere et eorum perfidia pro armis uti 10 parat. Igitur Bomilcarem qui Romae cum Jugurtha morat et inde vadibus datis de Massivae nece judicium fugerat, quod ei per maxumam amicitiam maxuma copia attondi erat multi pollieitationibus
aggreditur primo mei uti ad se colloquondi 15 gratia oeeultu veniat deinde fide data Si augurtham vivum aut noeatum sibi tradidisset, ore ut
illi sonatus impunitatem o sua omnia Pone doret,
lacile Numida persuadet, eum ingonio infido tum metuunt ne si pax cum Romani seret, ipSe per 20 condidiones ad supplicium trador tur. 62. Is ubi prinnim opportunum fuit. Jugurthaman Xium ac miserantem ortunas suas ne odit monotatque aerum an Obtestatur, uti aliquando sibi liberisque et genti Numidarum Optume meritae provi-25 deat omnibus proeliis seSe Victos, agrum a Statum, multo mortale captos. Occi SOS, regni OPUS Omminuta esSo sati saepe jam et virtutem militum et fortunam temptatam : cavo at ne illo cunctante
Numidae sibi con Aulimi IΙis at tu tali lius aliis 30 ad deditionum uitris animum impollit. Mittuntur ad imperatorem togati, qui Jugurtham imperata
saetiarum diceront ac sine ulla pactione QS regnumque suum in illius fidem tradere. Metellus propero cuncto senatorii ordinis X hi hornis aecorsi jubet; 35 eorum et aliorum quo idoneo ducebat consilium habet. Ita moro majorum e consili deerot per legato Jugurthae imperat argunt pondo ducenta
milia elephanto Onan S, quorum Q armorum aliquantum Quae OStquam Sine mora saeta Sunt, jubet omne perfugas vinetos adduci. Eorum magna pars, ut juSSum erat, adducti pauci, cum primum deditio coopit ad rogo in Boeotium in Mauretaniam abierant. Igitur Jugurtha ubi armis viri Squo Otpecunia Spoliatus est cum ipso ad imporandum is i 5
dium vocaretur rursus coepit fleet re animum Suum
et o mada conscientia digna timore. Denique multis diebus per ulli tutionum consumptis, unam Odo audi rerum advorsarum omnia bello potiora duceret, interdum secum ipse reputaret quam gra 10 vi casu in Servitium X regno Oret multi magni Sque praesidii noquidquam perditis de integro bellum sumit. Et Romae sonatus de pro Uineti consultus Numidiam Motollo deero Vorat.
63 Peridum tompus Ilienosorio C. Mario per hos 15tia di supplicanti magna ut quo mirabilia portendi
cuncta prospere evolatura At illum jam sntea consulatus ingens cupido Xagitabat ad quom capiun 20 dum raotor votustat in familia alia omnia abunduerant, industria probitas militia magna cientia,
animus belli ingens domi modi eus lubidinis ot divitiarum victor, tantummodo gloria avidus od is natus et omnem hauritiam Arpini altus, ubi primum 25 aetas militia patiens fuit Stipendii faciundis, non
Graeca sue undia neque urbani munditiis sese e Xorcuit ita intor artus bonas in togrum ingonium tiro vi adolevit. Ergo ubi primum tribunatum militaroma Opub petit plurisque susti m Ojus ignorantibus. a 30 cile notus porim nos tribus uel aratur. io inde abio magistratu alium. post ullum sibi peperit, Semperque in potestatibus o modo agitabat ut ampliore quam gorobat dignus haboretur amon is ad id locorum
talis vir nam postea in militione prauu0Ρ. datus 35 est appotore non audebat Etiam tum alio magistratu plebs consulatum nobilita intor Se per manu tradebat nouu nemo tam claru Deque tam
39쪽
egregiis saetis erat quin is indignus illo honore et
quasi pollutus haberetur. 64. Igitur ibi Marius haruspicis dicta eodeni intendere videt quo cupido animi hortabatur, ab Metel-5 lo petundi Ir ratia in isSionum rogat. Cui quamquam virtus gloria atque alia optanda boni Suporabant,
tamen in orat contomptor animus t Superbia, Ommune noli ilitati malum. Itaque primum commotuSinsolita re mirari jus consilium et quasi or ami- 10 citiam monoro, ne tam prava in ei per 't neu Supor
sortunam nimiam gereret: non Omnia omni laus
cupiunda esso debere illi re suas ait plastere postrum a cavore id petere a pol ut Romano, quod illi uro no garo lur io Ai suam uocinii pie alia talia 15 dixit se iiii animus Mari Uetitur rospondit, ubi
primum potuisset por n02 Otia Publica saeturum sese quae potor 't. Ac POStea a 'piu eadona postulanti sertur dixisso no DAtinaret abire Sati mature illum cum silio suo consulatum potiturum Is eo 20 tompore contui, rnio putri ibi dona militabat annoΗnatu circitor viginti. Quae res Marium cum Pro honore quom also tabat tum contra Motollum vo- homontor accondorat. Ita cupidine at pie ira, QS-Sumis consultoribu R. grassari; neque saeto ullo
25 noque dicto abstin re quod Diodo ambitiosum foret milites quibus in hi horni pra 'orat, laxi sire
imperio tuam ante ab reri apud negotiatore S, quoruni magna multitudo Uticae erat criminose
simul et magni si eo de bello loqui dimidia liars X-30 0rcitus si sibi sermitter0 tur paucis diebus Jugurtham in catonis habiturum ab imperatore consulto trahi quod homo inanis D rogiae Superbia in lae-rio nimis au Letot. Qua omnia illis o firmiora
videbantur, quod diuturnitates molli ros familiar0s35 corruperant, et animo cupienti nihil satis susti
65. Erat praeter a in exercitu nostro Numida quidam nomine Gauda, Mustanabalis filius Masini suo nep0S, quem MicipSateStament Secundum heredum Scripserat, morbi confectu Aet ob eam causam mente paulum imminuta. Cui Metellus petenti more regum ut Sullam uX tu potieret, item postea cuStodiae cauSaturniani equitum Romanorum, utrumque nega Verat:
honorem, quod eorum hod i soret, quo populus GRO manus rege appellavi SSet prae Sidium, quod COIl- tum olioesum in Os oret, Si qui te Romani Satellito. Numida tradorentur Ilune Mariu an Xiu in aggreditur atque hortatur, ut contumeliarum in im-POratorem eum Sit auxilio Poenas et ut hominum 10 ob morbo animo parum valido Secunda ratione extollit illum regem ingentem virum, MaSini SSae nepotum essen Si augurtha captu aut occisus foret,
inalterium Numidiae sine mora habiturum id aduom ntur Sse evenire, si ipse consul ad id bellum lomissus oret Itaque et illum et equite RomanOS,
in ei ullum do bello seribant, Marium imperatorem poscunt Sic illi a multi mortalibus honestissuma 20
Suffragatione consulatu poti batur Simul en Om- pustule pl0bs nobilitate sus per legem Mamilium, novos X tollebat Ita Mario cuneta procedore. 66. Interim augurtha OAtquam omissa doditiono bellum incipit, cum magna cura parare omnia, est i 25
nare, Cogere e Xercitum civitateμ quae bis do secerant, formidine aut Ostentando ra Omininis et are, communire suo locos arma, tota linquo quae pepaeis amiserat, reficere aut commereari, Servitia
Romanorum allicere, et eo ip8os qui in praesidiis 30 erunt, P cunia tempturo prorsus nihil intactum neque quietum pati cuncta agitare. Igitur Vagonses quo Metellus initio Jugurtha pacificante praesidium imposuerat satigati regi Supplicii neque antea voluntate alienati principe civitati inter se 5 conjurant. Nam volgus uti plerumque Solet, et mn Xum Numidarum ingenio mobili, seditiosum
atque discordiosum orat cupidum novarum rerum,
quieti et otio advorsum Do in compositi inter su
40쪽
C. SALLUSTI CRISPIrebus in dioni tertium constituunt, quod is sestus celebratu Sque per Onino in Africani luduim et laSei-Viani ni agi quani Drui id in uni ostentabat. sed ubitent pus fuit centurione tribunosque utilitares et ip-5 Sum praesectum oppidi T. Turpilium Silanum, alius
lium inter epulas Olbtruncant; postea milite palant 'Sinermos quippe in tali die a Sine imperio, aggrediuntur. Id multoties sucit liares edocti ut nobilitato, alii 1 studio talium rerum in uiluti. qui Auctu consiliumque ignorantibus tumultues ipse et res novae Satis Placebant.
67. Romani milites improviso metu incerti ignarique quid potiSSumum sucerent, trepidare ad aruom Oppidi, ubi Sis: na et Seu inurant praeAidium hostium 15 portae ante clausae fugam prohibebant. Ad hoc niuliere puerisiue pro tecti audi liciorum saxa talia, quae locus praebebat certatim mittore Itanoque caveri ne0pri maluin D quo a sortissumis
infirmissumo genuri resisti posse ciuxta boni ma-20 li lue strenui se imbollo inulti obtruncari. In a
tanta asperitato. Saovissu nil Numidis ut oppido undique clauso Turpiliti praefectu unu OX Omnibus Italicis in actu profugit. Id misericordiane
hospitis an pactione aut caSi ita evenerit, parum
25 comperimus nisi quia illi in tanto malo turpis vita integra fama potior suit, improbus in tostabilisque vi lotur.
68. Metellus postquam de rebus Vagae acti comperit Pauli Sper a 'Stu OX conspectu abit D0in-30 d ubi ira et aegritudo permiXta Sunt eum maXuma cura ultum ire injurias sestinat. 0gionem, cum qua hiemabat et quam plurumos potest Numidas equites Pariter cum occasu Solis Xpoditos educit, et postora die circiter horam tertiam pervonit in 3 quandam planitiem locis paulo superioribus circumventam. Ibi milites sesso itinori magnitudine et jam abnuunt ' omnia doc 't. Oppidum Vagani non amplius mille passuum abesse decere illos reliquum laborem aequo animo pati, dum pro civibus DE BELLO JUGURTHINO.
suis viris sortissunt i atque miserrumi S, Oena en- Perent: praetore praedam benigne Ostentat. Sic animi eorum arrectis, equites in primo late pedites quam urti SSume ire et signa Oecultare jubet. 69. agonSes ubi an inium duortere ad se vorsum IeXercitum pergere, primo, uti erat res, o tellum CSSe rati, portu clausore , inde ubi neque grOSvaStari et eos, qui primi aderant. Numida equite SVident, rursum augurthum urbi truti cum magno
gaudio obvii procedunt. Equites peditos suo seponi 10 signo dato alii volgum Ossusum oppido caedero, alii
ad orta seStinare, par turres eu 90re ira atque praedae Spe amplius quam lassitudo posse. Ita Vngen Se biduum modo sex perfidia uotati. Civitas magna et Pulen cuneta poena aut raedae fuit. 15 Turpilius, quem praesectum oppidi unum X Omnibu profugi SSe Supra stondimus jussu a Metello
causam dicere, POStquam OSO Parum X Purgat, Ondemnatus verberatusque capite poena Solvit: nami civis, Latio orat. 2070. Porci dona tempus Bomilear cujus impulsu Jugurtha deditionem quam motu dei eruit, in COPOrat, Suspeelus regi et ipse eum Suspicion novas O Cupere ad orniciem ejus dolum qua re re die O
tuque satigare animum deniquo omnia tomptando 25sodium sibi a fungit Nabdalsam hominem nobilem,
magnis opibus earum acceptumque Popillaribu Sui S, qui plerumque Seorsum ab rogo Xo rei tum uetare et Omne re exsequi solitia erat, quae augurthae sesso aut majoribus adstricto Superaverant e qu 30
illi gloria opusque inventae. Igitur utri USque Onsilio illos insidiis statuitur cetera uti re POSCeret, e tempore parari placuit. Nubdalsa ad Xere itum Prosectus, quom intor hiberna Romanorum jussus hab0bat, ne ag0r inulti hostibus usta rotur. Is 3590Stquam magnitudine sue in oris ore uisu ad tempus non venit motusque rem impedio bat, Bomilcar, simul cupidus incepta patrandi et timore soci anXiUS,