Caroli Paschalij Regis in Sacro Consistorio consiliarij Legatio Rhætica

21쪽

LEGATIO aut manum aliquam conglobatam aduersus EpiscopumCuriensem in acie quandoque constitisse. Nam talium nonnulla adhuc fama durat, qua iabet vanescens, & nullo, quod sciam, idoneo autore. Qim m gis mirum videri potest , aliquot ab hinc annis, hosce populos inexpectatis rumoribus flagraue , saepeque vicinos turbarum frequentia perculisse , atque adeo procul stos etiam nunc cogere sciscitari,

unde sint illi apud Rhaetos repentini motus , quibusque tempestatibus haec regio de subito fiat tam procellosa. Quippe talia agrestis illius, ac tamen lasciuientis libertatis mala in operis contextu ipsa res aperiet. Atque haec quidem si non iucunda lectaI, at nec absurda cognitu fatebitur quisquis in

rerum monumentis non tam scrutatur id, quo oblectari, quilinquo erudiri, & aduersus ingruentia roborari possit. Ad rem venio.

Exitu anni millesimi sexcentesimi

c Diuitigod by Coos e

22쪽

quarti lectu, missuque Henrici Quarti

Regis Francorum & Nauarrae profe-etus sum ad Rhaetos, ut ibi succederem viro amplissimo Merico de Vic, qui utriusque legationis munere fungebatur, Helveticae, & Rhaeticae. Illo ut ad ueni, illico intellexi, quantum mihi negoth datum esset, quem turbidae res

exciperent. Firmaui tamen animum

is, qui tanti regis auspicijs rem gere rem. Turbae ex eo erant, quod mini altiori initio repetendum video. Iam inde ab anno millesimo qui gentesmo nonagesimo nono Alexander Atardi, homo Italus, de foedere in ter Venetos & Rhaetos paciscendo cum paucis, qui se Rhaetorumprimores se rent , ferib ac diutius egerat. Quae res antea per quemdam Rhaetum tentata,

sed non absoluta, tunc quidem fuit ab istis non solum probata, sed avide arrepta. Verum magnς molis incoeytum reformidant, propter id Gallici foederi. caput, quo transitus continetur.

23쪽

LEGATI

Hoc si expugnetur, nihil praeterea tam

arduum vident, quod non confici a pud communitates possit. Sic Vocanx conuentuS eorum pagorum namRhς-

ti pagatim habitant in Qui iisdem iu

ribus, & eodem foro utuntur. E pluribus pagis. singulae communitateS constant, e pluribus communitatibus sin gula foedera , e tribus foederibus tota gens Proinde qui tria foedera,aut communitates dicit , uniuersam gentem

signat. ergo ratione communitates auerti possent a nouando eo Gallici foederis capite , quo transitus Alpium colitinetur , omni ope ab istis quaeri coeptum. Iam enim de foedere, cui, & Henrico T ertio idem sinis fuisset, cum Henrico Quarto succes reeius in Helvetia renouando agebatur. Comminiscuntur, inde Gallicum se dus in inuidiam apud uniuersos vocari

posse, quod ius transeundi per Alpes Rhaeticas regi promissi im non Rhaetos tantum, sed nnitimas Rhaetiae gentes

24쪽

riori parum sollicitas habeat, ρος de ea re ita loquantur, ut si Gallici exercitus iam Alpes transcenderint, &Insubriae aperta populentur. Qinti di illud in .susurrari posse aiunt, hanc legem fi deris , quae transitum complectitur, ibi ab ijs insertam fuisse, qui de ea re

nunquam communitates consuluerint.

A C proinde ea neminem teneri. Haec si communitatibus subijciantur , posse eas adduci, ut Gallicum foedus omnino non renouent, aut ei saltem caput illud transitus detrahant. Haec dicenti bus non pauci adstrepebant, quos in Venetas partes non tuo ingenio , sed prauis artibus tunc traductos constitit, cum de Gallico foedere nouando in Rhaetia agi coeptum. Regis enim mi nistri, qui nihil aliud peterent, nisi ut i foedus ijsdem legibus renouaretur, qui bus antea ictum esset, omnia dura, &aspera,Praeter solitum, praeterque spem experti sunt. Nec alij tunc regijs rationibus obstinatius aduertabantur,quam

25쪽

LEGATIO huiusVeneti negotij curatores Gipta sis hoc incoeptum tunc quidem frustra fuit.Nihilo enim minus Rhaeticae com- .munitates, Helveticos pagos imitatae, cum Hemico Quarto Soedus inierunt conceptum in easdem leges, in quas M. DC. II. antea cum regibus Christianissimis pactum fuisset. Tunc isti quod hac via

non successerat , alia aggrediuntur. Manente Gallico foedere nulla sui parte mutilato, aut mutato, reperiunt, quo pacto Venetum admitti possit. Forte per eos dies Rhaeticae gentis conuentus is, qui inducendae reformationi, quam Vocant, constitutus esset, instabat. Ea erant quaedam instituta, quae meliorubus mutari publice expediret. Hanc occasionem insinuandi Veneti foederis isti opprimunt. Tusitam, siue To- sanam, qud id consilium ad eam rem indictum esset frequentes Veniunt, eo suae factionis popularibus vocatis, ijs praesertim, qui rei promouendae idonei crederentur. Ibi eius foederis me

26쪽

R Η bE T I C A. 8no usque eo increbuit, ut iam de eo liberius , & fortius agendi tempus maximum esse crederetur. Et vero tunc ibi perfectum est , ut a singulis magnis communitatibus Curiam mitterenturriuniij viceni quini, qui per causam &s1mulationem illius reformationis de re consilitarent. Scilicet, in illa fiequentia ita voluntates explorari posse crediderunt, Vt, quo is consessus inclinaret, eis rem adduci posse spes esset. Tunc etiam animaduersum est , in publicis itineribus quosdam cum sarcinis,& mercibus vltro citroque commeare , qui per speciem mercatorum qui quid ubique diceretur , exciperent,& ea quae hinc indelibassent, suis re ferrent. Horum specimen fuit quidam Quinterius de Quinteriis Mediolano mercator , qui,qudd esset homicidij

reus solum verterat. Iste,dum in Rhae fel alnitrum, quod Venetias Veheret, mercabatur, alio mentem, alio diui debat aures. Clane Rhaetia discessit,

27쪽

LEGATIO

quemdam Rhaetum,qui postea fuit fax eius facti otiis, per aliam speciem Ber gomum perduxit, ubi cum illo magi stiam de legibus , & conditionibus eius foederis serio agi coeptum. Ab his

Ce tentamentis Ventum est ad rei ruditamenta , quibus, Velut quibusdam aus piciis addicentibus, anno demum mil-M.Dc III sexcentesimo tertio Senatus

Venetus misit in Rhaetiam , qui id

foedus rogaret. Is filii Ioannes Baptista Padauinus, unus e scribis Reipub. Venetae,hodie secretarios vocant. biis fuit Curiae, repente eorum studiis frequentari coepit, qui Reipub. Venetae capitam eatibus quos Vocant, praesIdiorum praefecturis, muneribus inhiarent. Huic Quinterius Comes, & adiutator additus.Iam foedus scripto manda

tum erat in manibus. Partim aberat

qtiinmitteretur ad CommunitateS, Vt

ibi sanciretur. Qua re in Helvetiam perlata, Mericus regis legatus, qui tunCageret Soloduri, mense Iulio Curiam raptim

28쪽

. R H IE T I c A. 9APtim profectus monuit istos, etiamtRrie Ctiam videant, ne rem praecipiariter actam sera poenitentia conse matur. Sed nequicquani Sanum con- Ilium surdae aures, & animi auidi non1dmiserunt. Quod reliquum esset, id modo sibi temporis concedi postulat, quod expedito satis sit ad excurrendum in Galliam, qui de hac tanta nouitate regem edoceat, eiusque responsum referat. AEgre ad eam rem pauculi dies impetrati. Eius enim foederis molitore qui mallent eam ius reptio nem a rege improbari, quam impedita' ii, summa ope rem approperant, Scperficiunt. Qus res frequenteS eorum querelas euocauit, qui publicae fortunae illachrymarent. Heu, inquibant, quo nos loco rex habiturus est , qua fama apud omnes gentes futuri sumus,

s quae regi studiis tragrantibus promi

simus; quae iureiurando sanximus, eamnc ad alios transferre audemusὶ Si

quidem nostrarum Alpium claustra

29쪽

hoc foedere sibi reserari Veneta Res publica postulat. At nos id ipsum se

cimus iuris regij, eorumque quos ab se in amicitiam receptos rex profitebi ruinae innoxiς multitudinis voces etsi istis pectora perpauefaciebant, non tamen his coeptis desistunt, sed rei persi ciendae omnes vias tractant. Callide reperiunt, quo pacto ex autoritate re

gis nihil tale suspicantis sibi destinata

procedant. Non dubitant spargere in vulgus d faedus regi gratum , & acceptum fore , quo pluribus munimen ris res Rhaetica insistat. Quua & ipsas

inter communitates disseminare audent , introductione huius foederis omnem Hispano spem, adimi ullius. cum Rhaetis ineundae societatis. Id quoque audacter vulgant, rum in Venetam Rempubl. studia extent, hos eosdem Francici nominis cultores haberi. Regis , dc Reipub. Venetae rationes usque eis connecti,ut, his Qui consulit, illis quoque consul

30쪽

ttam velit. In primis multa religionis meritio iniecta. Asserunt enim,Si Ve Hetiam foedus fiat, haud esse dubium, quin euangelium s hoc Protestantes religioni suae nominis indunt, quamprimum Venetiis vigeat, & inde per omnem Italiam propagetur. Multit dini his artibus circumuentae foedus obtruditur scriptum in eas conditi R-nes, quae infra dicentur. Tauos; mense Augusti omnia festinata, ac transacta. Ibidem legatio Venetias decreta, quae nulla mora dedit se in viam. Huic

sese quam plurimi asgregant, POSomnes diuersae spes eo trahebant. Ne tamen facerent, a quodam Vicino amice commaonefacti fuerunt. Sed a mentia, &auaritia praecipites nulla ratio retinere potis est. Enimuero Domnus Petrus Areuedus Comes Fuentanus Mediolanae urbis, regionisque praefectus Rhaetis, qui tam cupide Venetum foedus amplexi essent, impe sius irasci. Edicit ne eae merces, quas