장음표시 사용
251쪽
,t diximus Radio astronomico. Deinde ex singulis eorum tanquam centris eundumLunae ab ipsis distantias, describe in si perflate Globi circulum deletilem. uolii cireulissete mutuo lecabunt duobus in locis. Quorum ter pro Vero loco labendus sit,aspectit ipse racile iudicauerit. Hac arte omnia sydera quae iliferiorixemtiphaerio infiguntur, Ptolemaeo, alijs' incomita, per nostri seculi nautas in iobum depingi facile possent. Et per eandenti lanetarum loca inteniuntur, tam ecundum latitudinem,quam longitudinem.
inuenienda. A P. XVIII. Nuento iam per obieruationem loco Lunae, ut diximus, simul consideranda
est diligentissime per Globum hora illa , qua Luna locum talem occupat. Deinde ex Ephemeridibus rite calculatis, aut ex tabulis Althnsa aut alterius uiuspiam docti Mathematici exquisiitisseimo calculo colligenda est hoia, qtich una talem locum per obsieruationem deprehentum attingere deberet, idq; pro
oco aliquo certo cognito,& cuius longitudo nota statuatur. Oportet autem foras ab unius diei meridie numerare more astronomico, progrediendo sq ad: .horas. Deinde minor numerus horarum auferatur a maiori, aut p cedentes orae a sequentibus. Quod Vero relinquitur ex horis: minutis ad gradus reduendum est,hac lege. Multiplica horas per 3 . minuta Vero horaria partire per .rouenient gradus quatoris inter duos meridianos intercepti. Minuta si quae ost partitionem supersint,per i . multiplica,prouenient mimita graduum. Hacero differentiam longitudinis inuentam, adde ad longitudinem regionis cogni-ini,si eius loci horae fuerint plures aut deme ex eaolam longitudine si minores aerint, colliges tandem longitudinem loci ignoti, ab insilis Fortunatis. Facilius uidem&promptius idem per Globum inuestigatur geometrice, hac arre Lo Aliter perum cuius nota est longitudo in Globo inuentum sub meridiano collocato, indi sobi se em qui circum polum mouetur ad horam, qua Luna locu praefinitum in tali re-ione occupat dirigito: deinde Globum conuertito, donec index horarius adho-im peruenerit,qua quidem tu locum Lune ignotum quaesieras 'gradus Equatos a meridiano mobili intercisi longitudinem regionis quaesitam aperient Certis Certissima tamen via qua longitudinum differentiae inueniuntur ea est,quae per idem a '' yy quod quod in omnibus regionibus eodem momento apparet, utpote per ecli V e ses Lunae procedit. Cognitis enim diuersis horis quibus haec in diuersis regionius contingit non alia ratione longitudo aut arithmetice aut geometrice, quam e praecedentem proxime canonem inuenitur.Verum quum haec neque semper, teque omnibus appareat, deinde praecedens modus sic satis difficilis sit, nequelem temper promptus propter Lunae coniunctiones,atque a dehinterdum non-ulina rei veritate deficiat,propter diuersitate aspectus,in latitudinem Lunae fit ilongitudines multarum regionum praecipue earum quas nuper Hispani adiue-e,incertas aut penitus nullas habeamus. Neque enim ex itinerum dimensio-ibus flexuosis, certi quicquam colligi potest, confirmante id Ptolemaeo libro
252쪽
primo Cosmographiae. Subnectam igitur aliquid domi nostrae natum, quo aesti via quouis tempore longitudines regionum inter proficiscendarin inuenium
tudinem. CAP. XIX. Nostro seculo horologia quaedam parua astabre constructa videmus prodire,quae ob quantitatem exiguam pronciscenti minime oneri sitiat, haec motu continuo ad et .libras tape perdurant,imo si iuves,perpetuo qu si motu movebuntur. Horum igitur adiumento hac ratione longitudo inueni. tur. Primo curandum ut priusquam itineri intendamus, exactissime horas eius loci obseruet a quo proficucimur. Deinde ut inter proficiscendum nunquam ces.set. Completo itaque itinere aut viginti miliarium, si quantum longitudine distemus a loco dilcessus libeat addiscere, Expectandum donec inde horologii punctum alicuiuscio exactissime pertingat, eodemq; momento per Astrolabiuaut Globum nostsum inquirenda est hora eius loci in quo iam sitimus quae si ad minutum conuenerit cum horis quas horoscopium indicat,certum est nos sub eo dem huc esse meridiano,aut sub eadem longitudine,itemue nostru verius Meridiem vel Aquilonem confecisse. Si vero disterat,na hora, aut aliquot minutis, tum haec reducenda sunt ad gradus, vel graduum minuta, Vt in praecedenti capite docuimus, sic longitudo elicienda. Hac arte possem longitudinem regionu in uenire, etiam si per mille miliaria inscius essem adductus , ignoti etiam itineri, instantia: sed tum prius alitudo ut semper est addiscenda. Quam absq; hora coagnitione variis modis cognosci poste iam antea docuimus. Tum vero ho1ologiuexquisitissimum sit oportet,quod aurae mutatione non Variet. Quamobrem tile fuerit in longis profectionibus, potissimum vero nauigationib. adhibere magnas clepsydras seu horologia uaria, aut arenasia, que integrum diem dimetiantur exacte per quae aliorum horologiorum errata conigantur.
CAP. XX.Locorum intercapedines nullo fere negocio ex Globo deprehendimus.
Extensium nanque circinum ab uno locorum in alterum , applicamus deinde Atiquatori, quot gradus comprehenderit notamus. Hos gradus in i .mibaria Germanica, v. o. Italica ducimus,&producitur numerus miliarium inter duo loca contentorum. Iam num miliare Italicum constat mille pausibus vel octo sti dijs, Stadium i et . passibus, Passus pedibus, Pes palmis, Palmus totidem digitis, Demum digiti latitudo quatuorgianis hordeaceis in iis tus dispositis sequatur. Ex his facile merit miliaria in pastus,vel in quodlibet genus mensum reducere. Quod si opidorum distantiae dimetiendae veniant omin, quorum Globus ob angustiam loci capaX minime est, consule tabellam ciuitatum huic nostro libello insertam,aut tabulas Ptolomaei. his longitudines &latitudines locorum addisce,quorum distantias dimetiri animus est, uecundum eas in
253쪽
Globo loca puncto delebili describe,hoc scilicet pacto Longitudinem ipsius
ici in Equatore nota: deinde circumduc Globum vitalis longitudo ipsi meri-iano lubijciatur Latitudinem vero in eodem meridixino inuenies, tib qua inllobi superficie punctum describes quod eius loci situm ostendet. Eadem etiam ιtione cuiuscunque alterius loci situm in Globo deprelie ades, deinde distanam dimetieris,ut iam docuimus. Atque haec de distantiis rectis intelliged siunt. aioqui distantiae tales per partes metiendae essent, quod cum cuiuis racile sit,
In quam mundi patetem vergat quae uis regio.
CAP. XXI. Oniueuerunt Hydrographi de rerum nauticarum periti terrae situm iri
plana luperficie deformare, multis ductis lineis ex alijs atque alijs tanquacentris egredientibus. Quarum usus est monstrare inquam partem dirienda nauis sit, quocunque loco in alium quemlibet tendentibus. Qua res sane Tabuleammam habet admirapionem in usu quotidiano, postquam magnetis stupenda marinae.1cultas priscis illis incognita innotuit. Indicant autem lineat ilia non quidemerum situm locora ab inuicem sed in qua partem dirigenda it nauis,quoue vetouce sit opus ab hoc loco in illum tendetibus. Aliud enim longe eli locu aliquem si tua loeob altero in Orientem spectare,&ab aliquo loco in alterum nauigariti emper in rum. ,rtum dirigenda esse navim: Nauigatio enim in ortum stib eodem fit parallelo. it loca quaelibet extra AEquatorem, verum Orientis ductum ad aliquem locum ab AEquatore faciunt.Eodem modo de alijs mundi partibus intelligenda res est: emptis tamen cardinibus duobus, septentrione,inquam,&Austro. Inquamigi Q taluur partem dirigenda sit nauis quoquoversum nauigatibus jacile paruo quadrato Nauticumiostro Nautico addiscitur,cognitis longitudinibus&latitudinibus duoru locorsit 'Moori uius idem quadrati compositio tam prompta est, ut neminem latere possit. sum vero docuimus in Cosimographico libro Petri Apiani, &obiter in nostra aenerali orbis dulcriptione. Quamobrepaucis datis praeceptis generalibus, hic de are exactius no Videtur agendum. Illud igitur tanqua axioma statuendia in pri , nis: Loinquet siubeode Meridiano collocantm,sive quibus eadem est tangitudo. 'ain Septentrionem dc Austrum ab inuicem sita sunt. Quamobremes nauiganibus ab altero in alterum perpetuo nauis vertenda est, vel in Boream Velin Au frum. Secundo loca quorum eadem est Iatitudo,siue quae iubeodem paralle Seeuudu, o sunt,dum ab altero ad alterum Uauigaturi, semper nauem in ortum vel occa- imaspicientem habent. Iam igitur a quocunque loco quatuor praecipuae partes totae erunt quorsi1m vergant. In aliis conlyderandae luntlongitudinum latitulinumque duorum locorum disserentiae. Quod si longitudinis differetia palme 'ςxnum. it steri differentiae latituditiis,erit plaga nauigationis aliqua ex quatuormedijs interquatuor cardines. Quam quiuis facile colliget,cognitis, ut diximus, cardi oribus quatuor praecipuis.Si vero differentia logitudinis fuerit maior differentia ' 'μφ' alitud entriauigationis ductus tuto proprioria ortu Vel occadum, quanto fere ua qualitas
254쪽
inaequa litas differentiarum maior fitierit. Contra si latitudinis diiserentia excesse ininium rit longitudinum disterentiam,accedet nauigatio ad Septentrionem& Austrum. Et quoniam hodie nauta triginta duas numerant plagas, quatuor cardines iani docuimus digno sicere, quatuor medio loco desicriptas plagas. Reliquas hoc modo. Si differentia longitudinis ad disteretiam latitudinis rationem habuerit quintuplam, erit plaga nauigationis prima ab ortu vel occam. Si vero rationem habuerit qualem ad 2 erit ecunda plaga si sesquialteram, tertia li ciuales fuerint ptistae, quarta Simili modo si differentia latitudinis fuerit quintupla dinerentiae lon uigationu gitudinis, erit plaga nauigationis prima Septentrione vel Meridie. 4 dupla sesquialtera, secunda si siesiquialtera, tertia si ursium aequales fuerint, quarta Idque hinc inde a quatuor caidinibus numerandΘ, habebimus 3 et plagas. A quo 'ero cardini in quam partem numeranda sit plaga, situs ipsie locorum in Globo situ, rea indicat At alia est ratio de vero situ regionum ab inuicem, facilis quidem in gionum. Globo in tabulis autem planis vix posisibilis. In Globo igitur locus quem adlatia comparare volumus, ad Meridianum adducitur. Deinde quanta est regionis latitudo,tanrum eleuatur axis supra horiZontem, Meridianum circumducendo. Quadrans altitudinis deinde ad verticem aptatur. Hic igitur circumductus lGlobo persistente ad quemlibet locorum, ostendit in horizonte plagam mundi, g, is , in quam quivi sipocte locus Exempli grati libet cognoscere in quam coeli par tem pectet Hispaniolamstula ab Vlys sipona. Statuo igitur lysisiponam siub Meridiano, elevo polum ad 3 9 gradus, a minuta. Deinde applicatam
quartam altitudinis Vertici, circumduco eam ad Hispaniolam initam Mox in Horizonte video pedem quartae altitudinis paulum declinare ab occasii versius
Austrum, nempe tribus tantum gradibus qui essiciunt trigesimam totius' drantis patetem. At si cognoscere libet in quam partem dirigenda sit nauis ab Vlysisipona ad Hispaniolam nauigantibus. Subtraho longitudinem Hispaniolae occidentali orem sicilicet, a longitudine lysisi ponae,hoc est 3 o . ex . Quod
quia fieri nequit,mutuato toto circulo, demo o6. x 6 . relinquuntur '. gradus, disserentia longitudinis . latitudo vero Hispaniolta est ira ferme graduum. V lysisi pona δ' gradus J. minuta, quibus ab inuicem siublatis, restat differentia latitudinum , Mi gradus, 38. minuta. Haec igitur differentia quoniam maior est quam quinta pars illius differentia longitudinum, minor tatamen quam duae quintae, colligo nauigandum esse inter primami siecundam plagam ab occassi Versius Austium, proprius tamen adiecundam. Loquimur autem hic de plagis vulgarium nautarum qui et distinguunt in totum. Hinc facile liquet non esse idem inquam partem regio aliqua vergat, inquam dirigenda nauis illuc nauigantibus. Hic quoque demonstrare licet
nauigatIones magna X parte esse curuas,quia non fiunt
per maximum circulum insiperficie sphaerae. Sed alium locum requirit ista
255쪽
De maris augmento, decremento. CAPUT XXII.
FIdem excedit, Luna vim tantam inditam esse, ut quae tanto remota interstitio Oceanumtamen omnem pene secum ducere videatur.Id enim pro comperto habemus in nostris regionibus maritimis, Luna exoriente mare intumescere 'fernis interioraregionum&continentis undabundum irruere, doneceadem meridianamlineam occupet A qua dum Versus occasum delabitur, Oceanum ruris pedetentim regredi &considere, usque dum Lunanostrum conspectum egressa Antipodibus oriatur. Nam tunc denub mare aestuat, acsi alueutuum egressurum foret. Cum ruisus Luna ad mediae noctistineam peruenerit,inde ad nostrum haemi siphaerium asstendit, Oceanus compositis fluctibusuesie in locum tuum recipit fitque hoc pacsto ut L .horarum spacio fere plus minus bis Oceani accessum recesum videamus. Si ergo qmpus augmenti maris Imiliter decrementi ex Globo colligere placeat, in primis locum Solisvi Lunae in propiu labeas, aut ex tabulis,aut quocunque ingenio. Quibus datis volue gradum solisn inea ecliptica inuentum ad meridianum, itaque paululum permanente, sistendicem horarium super linea duodecimaehorae Post haec circumduc Globum, ut ocus Lunae secundum longitudinem Alatitudinem in Globo designatus in ex-
ut supra horizontem emineat. Interim index inter horas indicabit qua marentumescet Sideinde cum loco Lunae ad meridianum pergas, videbis per eun-iemindicem tempus recesus Ruruis si locum Lunae ad occasum perducas,temius accessus patefiet Denique si oppositum gradum ad meridianumcolloces,de rementi certior eris. Id tamen notandum puto , ex motu Lunae veIoci nisi
liquid addas ipsi magnain saepὸ diuersi atem accidere. Igiturpro singulis binis
toris quas index inter mouendum percurrit loco Lunae unum gradum dijcias, cque nullus error euidens committetur. In vasto tamen pelago non eandem inanino rationem motus obseruari audiuimus . Nam Op ventorum impetu orsius quaiacunque partem mundi mare rapitur : Saepe etiam natura loci eadem 3erpetuis labitur via. Nonnunquam contrariis fluctibus ex diuersis partibus con-luit conflictatur Demum etiam hi qui interiora regionum colunt,ut si Mech-Mremes ad Antuemianos conseramus, pollerius accessum, recessum percipiunt 'am maritimi, sed talis sicilicet differentia ubi siemel animaduersa tuerit, facile erpetuo obseruatur.
De Horoscopo , reliquisque Coeli domicilijs.
CAPUT XXIII. UEteressere omnes Mathematici Zodiacu in duodecim partes leu donaos
diuisierunt fact' initio a signo exoriente. Et quanquam in numero domorum initio conssentiet omnes, in reliquis tamen domibus plurimulis udent Ptisici enim illi quales Ptolamatusac Firmicus, in aequas partes secuisse
256쪽
PViὸς xum odiacu videntur, dulertia domu quinta, nona atq Vndecimamcu Horoscopo familiari ac benefico aspectu coniunctas statuunt. Cognito ergo Horoscopo, hoc lest signo asscendente, reliquae domus deinceps aeqviali partitione numerantur. Sedihoc modo difficile di tuerit inrito domo collocadae sint stellae fixae, quilongius Ali modi a Zodiaco digrediuntur. Alis non contemnendi viri totam coeli superficiem in ια partes ecant, idq per siex circulos magnos concurretes in duabus lectionibus Horizontis e Neridiani. Horum circulo ruduosiunt, Horigo &Meridianus, ille um1bih,hiae tum pri imae&seamdae domoru declarat, hic Vero decimae quartae. Reliquas de Rigio mo inde domos ruritim non eodem modo numerant auctores Ioannes Regio montalte nus aequatorem diuidit in ira partes aequales, perq siectiones illasvi duas intersectiones Horisontis Sc Meridiani,seu circulos ducens Zodiacutotumq- coelum in C*mPRn a. partes seu domos diuidit Campanus non AEquatore, sed circuluna verticalem per orientena Occidente, punc' una Verticis, planctuq; peduincedentem in 3 2.partes aequales ecat, concurrentibus ut prius circulis cu Horizonte Meridiano. Sed
nos in re tadjfficili sententia non dicimus,dabitur fortassis comodior de his disserendi locus. In praesentiatum omnibus illis nos cro Globo latisfiet. In primis itaque statuendus Globus ad poli altitudine,ut 'pius dic stu est. Deinde locus Sol is ad Me iridianu applicetur, simulq; index horarius ad ira hora meridiei. Post haec ii cuduc . Globu quousq; index horarius ad hora assignatam peruenerit. Globoq sic tirma li 'x''Qp to mox Videbis inlotironte orientali signu astendens quod horolcopu vocat,iri l S tium scilicet pria domus. In hori ponte vero occiduo initiu septimae domus. Si ergo priscorum more domos per aequalia pacia diuidere placet, ordine signorum seruato eosdem multitudine gradus, statue initia reliquaru domorti, quos invio ros opo deprehendisti. Vt si decimus gradus Tauri Horosicopu poste derit, decim Geminorum secundae domus initiu statuetur, decimus Cancri initiu tertie, atq; Moguino a deinceps. Si Vero Ioannis de Monte Regio ratio arridet,notabis gradus aequa
an de Re toris in hori pote orientali collocatos, illis adde 3 o gradus, ubi numerus finitur gio monte eo circulia politionis vocatum traduc firmato semper Globo . Idem ergo circulus in podiaco notabit initiuria. domus. Rursum alios o. gradus praedictae sim maeadisce,& circulo positionis in AEquatore applicato, in rodiaco videbis initi uindecimae domus. Decisae domus initiu Meridianus in Zodiaci 1ec' ione declarat. Gradibus aute Atiquatoris stib Meridiano collocatis alios 3 o adde,& tradusto circulo positionis in occidua partem illis AEquatoris gradibus lemicirculii positionis adiun ge, ostendet idem in zodiaco initiu non domus Additis eode modo aliis 3 o gradibus initiu octava domus colligetur. Septima domum horigon monstrat in occidua parte Reliquae dotariis per diametros iam dictarum domoria colligantur. Secunda enim Oct auae,Tertia nonae, Quartadecimae, Quinti decimae, demum SeXta duodecima opponitur. Quare inruales numero gradus oppositoria signo ricam sani accipiens, habebis Oppositas domus,pro Campani modo quarta altitudinis vertici modus ani Xam diriges ad verum oriente, siue ad contactum Horigoris AEquatoris in ortu Applicato deinde semicirculo positionis ad O gradus in eade quarta videbis in ecliptica initia duodecimae domus. Similiter siemicirculus positionis transies per O gnatius altitudinis, in ecliptica initiuindecim domus notabit Initium decimae meridia ius lignat. Nonam cognosces quarta altitudinis ad occasum verum deuoluta, de semicirculo positionis perso .gradus quadrantis transevinite. Occtauademum habcbitur ducto sqndcirculo positio ius pel 3 o. grauus ..hitudinis. Septi
257쪽
mati prima eode modo hic atq; in alijs omnibus colligitur, &reliqua peroppo
itionem. Scribit talium modu Io. Schonerus,que propterea ex proposito dimisinus, quhd parum nobis videatur habere firmitatis, obab opinione doctiorum ab- torrere. Quod si non satis quisqua indici horario fidat, velitq; exactius horae paraesdinumerare locato Solis locos tib Meridiano, videat ascensione rectam ipsius, Exactior iue gradus Equatoris ulreodem Meridiano costitutos. His igitur pro singulis hois a meridie transactis addat i .gradus, pro quaternis singulis minutis singuos gradus, numerum graduum AEquatoris sub Meridiano statuat, habebit ho
Uscopum reliquasque domos eodem, quo dictum est,modo, totamq; phaeram id exemplum sphaerae Coelestis constitutam.
De Directionibus. Caput X XIIII.
HAEc quum noli sint vulgaria, sed iis tantum necessaria qtii Astronomorti
vulgus multis post separasangis reliquerunt, quibusque iam ad talia intellectus instructus est, paucis permingam. In primis pro gradu retio G ad Ἀεutionis cuiuscunque principi inueniendo sic agas Gradum ascendentem talis uolutionis ,rincipi ad Horizontemia ortu loca, ¬a gradus Atquatoris qui Meridiano tibiacent,quibus pro sigialis annis elapsis ad ij ce gradus 8 7. min. m. Pro quateriis 3 9.grad. in minut. Pro quinis singulis 6.gra. L . min. Prodenis 3.gra. o. min. Pro vicenis o Lgra et O. min. Pro centenis denique ' 3 gra 3 2.minut. Qumerus aut hinc collectus si3 6 .uxcesserit gradus, subduc M 36o .gradibus quoies licuerit, relictus in Atiquatore inuentus sit Meridiano collocetur: quicun-ue gradus Zodiaci ad Horirontem exurgit, is est gradus reuolutionis pro tempo: quaesito, Meleuatione poli constituta. Eosdem indus aequatoris sub Meridino postremo constitutos, si ab ascensione recta Solis demas,residuumque adho- is ac scrupula reducas quemadmodum Capite Undecimo docuimus, cognosces oram reuolutionis: ad quam deinceps Planetarum loca colligendaees iis tabu-ulis. Pro directione scii progiosione significatoris ad locum praefinitum sic pro Directio. edas. Constituto horoscopo ad Horizontem, applicasemicirculum positionis gnificatori sue loco ad quem dirigere lacet, ac stice vi aut cera, aut alio ad Aliniculo semicirculus sic firmetur, ut Globo circumducsto ille non dimoueatur aio loco . verum si significator in HoriYonte aut Meridiano constitutus fuerit, ia: micirculo non habes opus. His constitutis nota gradum Κquatoris Meridiano plicantem manenteq; ut diximus lenii circulo, circumducatur Globus donec ictis promisseris, siue secundus eidem semicirculo positionis applicetur,4 dilienter nunc quo in grad. Equatoris stib Meridiano costituti iactentur. Differena igitur prio mira &posteriorum graduum AEquatoris directioni men iram o-endunt. Cuius quidem singuli gradus singulos annos Ptole. auctore denotant. lud interim vel me tacente quiuis facile collegerit, pro directione ut vocant)irecta Globum esse voluendum est e versius occasum pro illa vero quae fit in antidentia , siue quae conuersa dicitur, in ortum. Vtrouis autem modo inces due . , gradus aequatoris Meridianum transeuntes, directionis tempora vocantur. ' op*x m vero si libet inuenire ad quem gradum zodiaci quovis anno directio significa μ' iis pertingat, composito Globo,ut iam diaei natus,& emicirculo positio tars ad si-im significatoris firmato gradibus Equatoris sub Meridiano collocatis, tot ad-: gradus quot annos ab initio elapsio statueris dq, pro directa progressione,aut HI a adime
258쪽
adime totidem pro conuersa deinde numerum illum graduum sic pro duistu colloca ad meridiani contactum mox semicirculus positionis in Yodiaco gradum iactabit,ad quem directio perducetur in annis propolitis. At quia dissiciue est senii Altu, o circulum positionis ad quemvis situm firmare dabo alium modum quo exquisi dus. iiii haec res confici posisit. Atque etiam si quis velit ex tabulis asstensionum obli quarum directiones perficere, habebit hic compendium inueniendi eleuationem poli stupra circulum positionis cuiuscunque puncti . Qua cognita, faciles sint di
horosicopo ad finitoris contactum: emicirculum positionis applica significatori titioni, ueloco ad quem placet dirigere, diligetem nota gradus Equatoris, quos idem semicirculus secat. Deinde significatorem volue ad horizontem in ortu si ante Meridianum in orientali medietate consistebat: in occasu, si in pomeridianamedieta te Manente vero in finitoris contactu significatore, Meridianum circulum circu lduc quousque gradus illi AEquatoris quos circulus positionis notauerat simul cum ipsio significatore finitori adiungantur. Quo facto videbis in Meridiano eleuatio lnem poli stupra circulum positionis, nempe quot sint gradus Meridiani a polo ad Horigontem. Ac iam horigon erit circulus positionis: perficiesque directiones ad oriZontem , ut antea diximus , ducendo secundum locum ad horigontem, notandoque gradus aequatoris, siue qui Meridianum, siue qui Hongoi 'pertrans eunt, unde absique ulla dissicultate directiones habebis exquisitas. Si vero significator sib horigonte constitutus in themate deprehendatur, fiet similis pror- sub hori sitis operatio peroppositum caeli punctum.Atqui in oppositione latitudo quoque zonto puncti dat attendenda est, nam puncta per diametrumopposita, in contraria siue oppositam latitudinem declinant. Demum si locus significatoris prope AEquinoctialem constiterit vel in eodem, notabitur in siphaera alius quidam punctus extra ciuit, AEquatorem constitutus, in eodem cuculo positionis ut stella aliqua, aut alio quo in modo notatus punctus qui nactim significatore adimitoris conta tum collocabitur, atque sic rursium eleuatio poli stupra circulsi positionis dignos cetur Asiacensionem quoque obliquam aut desicensionem, pro tali stitu idem horigon nota-
s, siqv- bit. Vnde per tabulas taceiasionunt obhiquarum facillima erit operatio.
Quo pacto ex Globo Horologium in plano horia ontis describatur ad quamcumq regionis latitudinem.
CAP. XXV. Constituatur itaque phare secundum latitudinem propositam Deinde constituatur sub Meridiano circulo Coturus aequinoctiorum, qui est i cuius in siphaerae stuperficie desicriptus per initia Arietis Libro Deroue duos polos transiens Mox in AEquatore numerentur a princidio Arieti
dus, quorum terminus statuatur ad Meridianum, ac simul noteturqtiantum inhonotetur diligenter, qui erit horae primaeta Pro secunda hora applicentur Meridiano P .gradus AEquatoris, iteiumq notetur numerus graduum hori Zontis uiluro dicto tangitur. Pro hora tertia ue .gradus aequatoris Meridiano adaptentur,
pro horae quarta o. pro hora quinta I .gradus Equatoris eide Meridiano iungantur,
259쪽
es interualla horariarum lineartim in plano pro quinq- horis. Sexta autem horan omni luperricie plana iacenti per quadrantem circuli distat. Exempli talia: lia et horologium in platio horizontalidescribere ad latitudinem Di graduum. Prino itaq, sphaeram compono, ut polus P gradibus supra finitorem extet. Tumero Colurum AEquinoctiorum a Meridiano deuoluo Versus occasum per i .gra u. Equatoris, qui Unius horae spatium comprehendunt. Idem posset fieri perit1-licem horarium qui horas in circo horario indicat. Hic enim politus ad horam uodecimam simul atq; Colums Equino hiorun i Meridianombiicitur, deindem motus ad horam primam idem emcit, quod praecedens veratio Vertim ex-ctior est ratio per AEquatoris partes Collocato igitur sic, yt diximus, Coluro, in- enio in Hotigontes s gradus cum dodrante, siue scrupulis primis. Haec est istantia prima horae a duodecima silae Meridie in plano Hori Zontali Pro secunia hora applico ad Meridianum 3 o .gradus aequatoris, incidit Colutus in a radus, '. scrupula Horizontis, Meridiano computando Pro hora tertia ad noueo ad Meridianum . .gradus, actum Coturus incidit in a, 7 grad. a min. origontis. Pro quarta hora o. gradus Equat'ris Meridiano applicantur, Sc oturus abscindit in Hori Ionte Augrad. a min. Pro quinta demum hora ubi .gradus Equatoris Meridiano iunxero, Coluriis inhoriZonte notat grad. 7 34ere Iam describe in plana nuperricio circulum pro arbitrio magnum. Hunc Mo-us diametris ad angulos rectos sese secantibus, in quatuor quadrantes partire. auorum alterlinea erit horae duodecimae, alter linea erit sextae horae,riantemerii aeri pomeridianae . Pro reliquis iam horis partire unum quadrantem in ' o.
artes more consueto Mox ab hora ira exorsius, computa distantias horarumntea annotatas ex sphaera. Nempe pro prima hora ira grad. s. minui proseunda a 4. grad. 1.min atque ita de reliquis. Ex notis his in quadrante acceptis, lucantur lineae ad centrum circuli. Sic igiturq drantem unum abs bluisti. Sed uantum linea horae primae distat in or tum a meridie, tantundem linea horae via- ecimae in alteram partem distat. Sic hora secunda&decima aequaliter hinc inde meridie distant. Itidem hora 3 ω9. Itemq hora φ. 8. Hora etiam . evno ergo quadrantereliquum facies traducendo hinc inde a linea hom duode imae,que erat alter diametrorum, aequalia horamin spacia. Completo itaque se-iicirculo, si lineas ad centrum ductas produxeris in oppositam chcumferentiam In lexabebis omnes horas. Index autem erit stylus ex centio circuli eleuatus supra i y-ΠR eam hora duodecimae, atq; inclinatus secundu axis mundi inclinatione, hoc est, cundu angulu latitud. regionum . Numerando igitur in quadrante latitudine re ionis,atq; per ea excentro ducendo lineam reccia: qualem anguiue facit cudinea uodecimae,tale faciet index cum eadem linea duodecimae. Confice igitur tibi ta-
,ellam desinente in angulum aequalem illi,que in plano didicisti, ex ligno aut aere, nasistat. Sic habes Horologiu quod in plano horiZontis collocatum secundu mu-siplagas,ita ut linea duodecimae recte meridiem aspiciat,Sole lucente ac non im- , edito horas indicabit.
260쪽
Horologium Horiuntate ad latituri si .
Quo pacto Horologium murale describatur ex Spharia ad quamuis latitud regioni
CAPUT XXVI. Componatur Sphaera quemadmodum inpr cedenti capite dictum est. Pro
horis quoque prima, siecunda, tertia, reliquis per ordinem, applicentur Meridiano gradus Equatoris . . o. I. 6 O.' . Quadrans velo altituis dinis ad verticis punctum aptetur,ac pes eius in occidentem Equinoctialem dirigatur, atq sic per Horariam omnium inuestigationem conseruetur. Singulis autem vicibus cum gradus Equatoris horis singulis attributos Meridiano applicue-1is, notabis diligenter gradus eorumque partes, quos Coturus AEquinoctiorum abs sndit in quarta altitudinis, numerando a vertice deorsium olli liquidem ho rarum distantia in plano murali indicant. Appello antem nunc planum murale superiaciem planam ad perpendiculum erectam, Neridie exactissit me obiecta' extensam autem directe ab Occidente in Oriente. Sic igitur in latitudine sci duum inuenies exempli gratia distantiam horaeptim:ea meridie .graduu a. minut. Ho secundae iis .grad. I. minut. Horae tertiae 3 .grad. ι 3 min. qua rae 7 .gradus. 28 minut. Quintae 66.grad. I. minut. Sextaautem,sicut in pne cedenti quadrante distat a duodecima. Describe igitur in plano semicirculum eumque in duos quadrantes diuide, ducto siemidiametro excentro ad medium semicircumferentiae. Haec erit linea duodecimae Divide iam quadrantem inso. partes. Numera quoque distantias horarum ex Sphaera deprehensas a duodecima horar