Titi Livi Ab urbe condita liber tricesimus ad codicum manu scriptorum fidem

131쪽

rique relictis ipse cum robore exerentis ire ad ho-sus pergit primo in tumulo quattuor milia serme distante 'ab astris eois consedit, postero die cum equitatu in agnos, ita vocant eampos Surulectos ei lumul degressus succedendo ad stationes Ihostium lacessendoque levibus proeliis diem absumsit et per insequens biduum tumestuosis hine ab que illinc excursionibus in vicem nihil dictu satis. dignun secerunt quarto die in ariem utrimque descensum At. Romanus principes post hastatorum 10 prima signa, in subsidiis triarios constituit; equiuitum Italisum ab dextro comu, ab laevo Numidas Masinissamque opposuit Syphax Hasdrubiaque mmidicis adversus Italicum equitatum, Cartha*niem Avin contra Masinissam locatis, Celtiberos mediam istaciem in adversa ima legionum accipere ita imstructi concurrunti primo impetu simul utraque o nua et Numidae et Carthaginienses pulsi nam ne, quo Numidam, maxima pars agrestes, Romanum equitatum, neque Carthaginienses, et ipso novus mi inles, Masinissam recentiis Fer etera vicis i terri bilem sustinuere nudata utrimque comitius Celtiberum acie stabat, quod nec in fuga salua ulla osten debatur locis ignotis, neque spes veniae ab Scipione erat, quem bene meritum de se et gente sua mer incennariis armis in Ahicam oppugnatum venissent igi-

132쪽

tur Hreumfusis undique hosctus ali super avos cadentes opstinate moriebantur ominusque in eo versis aliquantum ad sigam temporis Syphax et Hasdrubal praeeeperunt fatigatos caede diutius quam ρο- gna victores no oppressae IX. Postero die S io Laelium in imamque eum omni Romano et Numidico equitatu expeditisque litum ad persequendos Syphacem atque Hasdre-balem mittit ipse eum robore exercitus urbes erreat omnis, quae Carthaginiensium di ni erant, partim spe partim metu partim vi subigit Cartha rei quidem ingens terror, et circumserentem arma SSpionem omnibus nitimis raptim perdomitra smCarthaginem repente adgressurum credebant itaquei et muri refiesebantur propugnaculisque armabantur, et Pro e quisque, quae diutinae opsidionis toleram dae sunt, ex agris 'Mehae rara mentio est pacis, Dequentior legatorum ad Hannibalem areessendum nutiendorum pars maxima classem, quae ad em is meatus excipiendos parata erat, mittere iuben ad op mendum stationem navium ad Utieam ineaut agensem, forsitan etiam navalia castra relicta eum Ieri praesidio oppressin os in hoc eis illum matim inclinant legatos ramen ad Hannibalem mittenἐο a censent, vim assi ut selicissime gerantur re I. au PI aliu

atationem.

133쪽

parte rupis laxari limo opsidi meni Carthaginem ipsam qui ineatur, ne in imperatorem asia- quam

manibalem neque exerritum lauru quam amissi Ias se deductas ergo postero die alpes, ε. -

mul et legati in Radiam profecti raps ivi innimia rastimulante svrtuna agebantur et in quo vivisque Sasses, prodi ab se Mutem omnium octasum Scipio graevem iam possis viliaris aevi iexercitum trahens, captialis inaque praeda in vitem eastra ad Uticam misia' iam in Carin ginem inlam vittis octapa xelictum sas dum Tymeta inesta Cartha ne quinde milia serine passuum lotam eum perinus tum suapte natura tutus, topi at ab Carthag- eo piri et praebere ipse convecturn

I Inde, cum ma ina vallum Romani laeerant, eo pecta assis hostitu est se in . Diathao patens igitur omisso vere Honunti itum risma Ira, que raptim seni, sunt coepta, ne naves in terra es opsidionem versae ac minime mavam lis apta. vii opprimerentur qui enim restitissent agili est nautiuo instrum nis aptae et armatae classi naves larenta machinasque portantes, et aut in nerui mi M

134쪽

versae, aut ita adpinae muris ut pro mere ae -- fidus praebere Mensus possent ita in Scipio praeter quam in navali certamine solet - rostratis, quae 3 praesidio aliis esse poterant, in Postremam ariem re piis prope terram, onerariarum quadriplicem ordinem pro muro adversus hostem opposuit; easque ipsas, ne in tumultu pugnae turbari ordines possient, malis antemnisque de nave in navem traiectis ae vadis limibus velut uno inter se inmisso inligatis conpressit tabulasque Euperinstravit, ut pedi vium ordinem serisset et sub ipsis pontinua intemvalla serit, qua procurrere eculatoriae naves in hostem ac tuto reesse possent his raptam pro tempore instructis mille serme dilecti propugnatores m onerariis imponuntur telorum Masilium, ut quamvis longo certantine sufficerent, via rigena con ἀtur ita parati atque intenti hostium adventum πει bantur Carthaginienses, misi maturnasent, omnia perivinis turba trepidantium Intimo impetu oppressimisisseni , pereulsi terrestribus adibus atque inde ne

135쪽

mari quidem, ubi ipsi plus poterant, satis si ues,

die segni navigasione absumpto sub ecasum solis in portum, Rus mona AH voeant istasse assi Pulere postero die sub Ortum solis instruxere alto naves velut ad iustum proelium navale et tam imam exit s eontra Romanis cum diu stetissent,

postquam nihil moveri ab hostibus viderunt, tum

demum onerarias adgrediuntur. res erat minime eertamini navali similis, proxime speciem muros oppugninitium navium altitudine aliquantum ne Iorariae superabant ex rostralis Mem vana pleraque Meu pote supino iactα - tela in locum a P orem mittebant gravior ac pondere ipso libratior superne ex onerariis ictus erat speculatoriae u vae ac levia ipsa navigia, quae sub constratis pom rufium per intervalla excurrebant, primo ipsae et tanto impetu et magnitudine r-tratarum obruebantur,

deinde et propugnatoribus quoque inconmotae erant, quod permixtae cum hostium navibus inbibere saepe tela cogebant, metu ne ambiguo ictu suis incide--ω

locum.

136쪽

pagones meat nam, ex Punieis navibus ini in

Romanas coepti quos eum neque ipso neque e

tenas 'ussius suspensi taciebantur inridere possent, ut quaeque retro inhibita rostrata onerariam amam rentem unco traheret, scindi videres vincula quibus aha aliis innexa erat, seriem aliam simu plurium navium trahi hoc maxime modo laeerat quidem omnes pontes, et vias transiliendi in secundum odidinem navium spatium propugnatoribus datum est so sex serme onerariae puppibus a tractae artha nem sunt maior quam pro re laetitia, ne eo gravis quod inter adsiduas ades a lamimas unum quantumcumque ex insperato gaudium adlinerat, cin eo ut appareret haut promi exitio suisse R mmantun lissem, ni ematum a Praefectis suarum navium foret et Scipio in tempore a venisset. XI. Per eosdem sorte dies, cum Laelius et Mastassa quinto decumo ferme di in Numidiam pervenissent, assus, regnum patemum Masinissae,

in laeti ut ad regem diu desideratum concessere Sy

137쪽

phax putas inde praesectis praesidiisque suis vetere

se eontinebat regno, neuticam pileturus stimulabat Regrum amore uxor socerque et ita viris equisque

habundabat, ut subiectae oeus regni per multos rentia annos vires etiam minus barbaro atque in F potenti animo spiritus Possent laeere igitur omni.bua, in bello apti erant, in unum eoactis equos arma tela dividit equites in turmas, pedites ohoditis, sicut quondam ab Romanis centurionibus id, cerat, distribuit exercitu haut minore quam quem 10 Prius habuerat, eterum omni prope novo atque imcondito, ire ad hostis pergit et castris in propim quo positis primo pauci equites ex tuto speculam te ab stationibus progredi, dein iaculis su noti Tecum me ad suos; inde exeursione in idem fieri, is et mam pulsos indignatio accenderet, plures subire et quod inritamentum certaminum equestrium est, eum aut vincentibus spe aut pulsis a adgregat suos.

ita tunc a paues proelio accenso omnem utrimque postremo equitatum certaminis studium ecfundit ac mdiu sincerum equestre proclium erat, mulsitudo

138쪽

Masaesullorem, ingentia agnilna Sy a se emittente, sustineri vix poterat deinde ut pedes Romanus dipentino per turinas in viam dantia latercursu si bilem ariem serit absterruitque Misse invehentem se hostem, primo Barbari segnius Pemittere equos, dein stare, ac propere turbati noVo genere pugnae postremo non pediti solum edere, sed ne equitem quidem sustinere peditis praesidio audentem iam signa quoque legionum adpropinquabanti tum veres Masaesuli non modo primum impetum e ne rem spectum quidem signorum atque amiorem tulerunt: tantum seu memoria priorum cladium seu praesessterror valuit.

XII. Ibi Syphax, dum obequitat hostium tur

11 iris, si pudore si perieulo suo fugam sistere posset, equo graviter icto effusus opprimitur capiturque ei ut visus laetum ante omnis Masinissae praebiturus spectaculum, ad Laelium pertrahitur. Cirta apud regni Syphacis erat, eoque se is

139쪽

gens hom-m eontidit vis caedes In eo proelio nu quana- victoria isit, quia equestri tantummodo Proelio relatum fuerat non plus qumque milia omessa, minus dimidium eius hominum aptum est impetu in astra saeto, quo pereulsa rege amisso mul ratitudo se contulerat. Masinissa sibi quidem dicere inhil esse in praesentia pule R quam victorem in emeratum tanto post intervallo patrium invisere re-πmm, sed tam secundis quam adurisis rebus non dari spatium ad cessandum si se Laelius cum equi 10tatu vineisque Syphace Cirtam praeeedere inad, trepida omnia metu se oppressurum Laelium cum peditibus subsequi modies itineribus posse adsentiente Laelio praegressus Cirtam convoca ad com

Iomium principes Cirtensium lubet sed apud igna ravo regis casus ne quae acta essent promendo nec

minis nec suadendo ante infit quam rex vinctus in conspectum datus esset tum ad spectaculum tam foedum somploratio orta hi partim pavore moenia sunt deserta, partim repentino consensu gratiam is apud victorem quaerentium patefactae portae et instam praeiadis inea porta oportunaque --nium dimisso ne mi fuga pateret exitus, ad digiam oecupandam rato vadit equo intranti est,

140쪽

hulam in ips limine Sophoniba, uxor Syphaeis,

Mamasdrubalis Poeni, ceu t. et eum in medio agmine armatorum Masininsam insignisn eum armis tum cetero habitu suspexisset, et regem esse, id quod erat, rata genibus Moluta eius: ,omnia quidem ut posse in nobis, di dederunt virtusque et selieitas tua sed si eaptivae apud dominum btae einque suae vocem supplicem mittere licet, si genua si tetricem attingere dexteram, re ris quaesoque per maiestatem regiam, in qua paulo ante nos quoque fuimus, per gentia unudaxum nomen, quod tibi cum Syphace eo nune fuit, per i e r iae de , qui te melioribus ominibus acitaseant quam Syphacem hinc miserunt, hane veniami supplici des, ut ipse quodcumque fert animus de captiva statuas, neque me in cuiusquam Romaniauperbum et erudele arbitriunt venire sinas si nihil aliud quam Syphacis uxor si sem, tamen Numidae atque in eadem mecum aurica geniti quam alienigem mae et externi fidem experiri malim quid Carthaginiensi ab Romano, quid sit emasdrubalis timendum sit, vides a nulla re alia potes, morte me ut vindices ab Romanorum arbitrio oro optestorque. 'sorma erat insignis et istorentissima aetas itaques cum modo dextram amplectens in id, ne cui Ro-1. Sufioni : P Bb Sophonis .

dele.