Delectus opusculorum ad scientiam naturalem spectantium. Volumen primum

발행: 1790년

분량: 589페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

151쪽

CIRCA RESPIRATIONEM.

14 referunt. instruuntur enim in hac paxte dupli ei serie laminula ruin quae neXU membranaceo inter se coniunctae, setas iuxta totam longitudinem dispositas gestant : supra qua S myriades vasoruim sanguiferorum serpunt. Ita ut videatur naturam hac structura effecisse , quod maximam in minimo spatio obtineant superficiem a) vasa sanguifera; ut voluit in quadrupedum pulmonibus quos plurimis cellulis supra quas millena perreptant vasa, composuit.

Notandum vero cruorem qui branchiarum vasa tranat. suppeditari ab arteria b) ampla, quae a cordis apice procedens, recto itinere ad illas tendit: ad quas peruenta, ad utrumque latu S ramos emittit , qui dein postquam ad extrema id mi - .nularum peruenere, immediate cum VeniS coelint. Singularis ille arteriarum cum Venis coitu S, nul-

tibi tam euidens est ac in istis animalibus, et in quorundam amphibiorum pulmonibus.

a) In carpionis branchiis superficies 864O. Dum erat. DV VERNEY oetivi es anat. roni. o. pG. 497. bb Hanc arteriam appellat ARISTOTELES αυλον βινιυριύλ. Rectius vero illam vocat RON DELETIVS αγγεῖον αξ ριωἰις. Aortam vocant quidam ; mes litis vero dicerent arteriam pulmonalem ; dum oria tUr ex ventriculo, qui id extri ventriculi vices tenet quatenus annectitur auriculae, qu ne venas cauas recipit; et ideo dextrae. Videntur in piscibus ventriculus sinister et auricula deficere, venaeque pulmonales immediate a ortam subire, quae a orta non indigebat zQrdis contractione, dum recto tramite a capite ad caudam tendat. Notandum vero in piscibus solam Jrte riam

152쪽

1 a BROVSSONET, VARIAE POSITION.

Vbi venae e branchiis recedunt mox coeunt in unum truncum arterio- formem c , qui ad singulas corporis partes, recto tramite, deuehit sanguinem vivificatum. Paucis adumbrata branchiarum anatorme, descendimus in eXamen modi, quo in piscibus respirationem fieri contenditur. DIOGENES, ANAXAGORAS, aliique. philosophi contendebqnt, pisces aerem ex aqua haurire; illis vero aduersatus est ARISTOTELES negans aerem in aqua contineri. Ex situ cordis inter branchias contendebat, branchias Inseruire i cordis refrigerio, mediante aqua. Putabat ille philosophus animantia respiratione indigere ob cordis feruorem. Argumenta quibus suam de piscibus defendit opinionem, invicte refutauit RON DELETIVS e . SEVERINvS statuit, arterias capillares branchiarum , ex aqua per branchias transcolata haurire

aerem, quem in ea is contineri dicit, velut aqua in spongia. Licet dissicile intellectu videatur haec organa ad hanc separationem esse apta, ut obseruat

riam pulmonalem pulsu donari, non vero Aortam num exinde augurari liceret sere soluin cor in homine, arteriis pulsum communicare Z Viaee interiaruviaeseriptiones, apud NEED HAMIUM deformat. foet. p. I 4O; DUUERNEY Oerivres anat. tom. 1 r. p. 'OO; Oleb. GO UAN, icbi ol, p. 9 I, eximi atque Hurai, tab. VIc ui a orta dici meretUr. d. Libr. de respiratione.

.) His piscium , p. 90. Libr. de recipiratione piscium.

153쪽

mis est philosophorum sententia aquam Ore collectam, per branchias a se inuicem discedentes transeo latam, moX coerceri operculo branchiali, valideque s hinc inde ad branchias a pulsam et collisam dimittere aereas particulas, quas dein hauriunt vasorum branchialium oscula.

Aerem g Mevi. des Scav. eir. tom. T. p. . 3Is h) Aquis adeo inhaerere, vel sociari amat aer, ut vix ipso ignis calore aut saltem dissicillime dissocietur. In insula die a Manille. Vidit Cel. DE so NNERAT

pisces laete viventes in riuulo thermali, cuius caloris gradus eari ad 60. thermometaei Reatiniuriani. Moagea D nouuelle Guinee, pug. 38. Obseruabam anno praeterito ad aquas ibelli lucanas, pisciculos ii 'rivulum thermalem; e stagno de Taur, festiue decienientes, qnamquam gradias caloris aquae stagni esset ad illum riuuli, ut I 3 ad ga ad thermo. metrum Reata murianum ; qua obseruatione motus, plura movi experimenta ex quibus mihi innotuit nonnullos pisces fluviatiles vivere in aqua cuius caloris gradus promouetur ad usque quinquagesimum gradum ther-

Vermes in aquis calidissimis vivere refert diuus AV-GVsT IN 's: idem referunt ALBERTUS MAGNUS, AVI Vs i OVIVS, subtilis CARDANUS, cet. cet. Quin adducam celeberrimi Medici obseruata circa pisanas

ranas, cet. cet.

In aqua referta vaporibus mephiticis vivunt etia in pisces, ut narratur de piscibus interdum repertis Romae in aquae luctibus subterraneis, parti in destructis; qui pisces licet cocti et conditi, fiunt lethale nutri- metitum. In inuestiganda inofetarum natura, pliMahaud dubie tentanda, venirent in piscibus.

154쪽

r 44 BROUSSONET, VARIAE POSITION.

Aerem ex atmosphaera in aquas penetrare probat intima relatio i) quae intercedit inter pisces et atmosphaeram ; dum isti in parua aquae quantitate reponuntur. Intercepto siquidem tunc temporis aeri S cum aqua Commercio, breui pereunt ; sicut per hyemem dum in h) glaciem concrescit aqua, Vivere desinunt ; nisi suae saluti prospiciant petentes magnum aquae fundum; ubi post experimenta l) Comitis MARSI GLI uniformis et constans temp eratura occurrit. Videtur

i) Pro praenuntio pluitiae pisces in superficie aquae lasciuientes habuit BACON, ratio es, inquit, quia piscis fugimus sicci non appropinquotur aeri, msi humido tuo fluarum 827. g. 82S. - imo vix Inuentes equalibet animalium cla se, coeli intumis adeo obnuxium I

NEEDHAMIVS. ) Mortem non a sola aeris interceptione repetit, NEED HAIlivs potius vero a frigore aquas penetrante, imo ubicunque pisces glaciem, vel extremis naribus contingunt mox totis corporibus vel inuiti illuc appelluntur,

et nisi robusti ibidem adhaerescunt et breui pereunt. p. 388. l) Thermo Detrum ad Iao orgyias immersum a Decemis bri ad Aprilina, ad quartam partem unius gradus ad inscendebat ; dum in aere libero Tepositum variabat ad 3 et 4 gradus, quo Vero thermometro usus est, non constat. P sique de tu Mer, p' i 6. Tob. VI Forsan ex hae temperatura constanti ci uniformi in fundo maris, repetenda Venit multiplicatio prodigiosa piscium. Facilior et felicior sit propagatio, d tunianimalia calori et Disori utinus obnoxia liliat, iuxta lAVG. ZIMMERMANN. Hinc cessat demiranda im- naensa quantitas clupeartim, cet. cet ; quae migrat quotannis e profundissimis viruis lite axis terrae abystis; utrumque ma e nosti una frequentatura; cum de cetero iuxta obserunt a LEVwENHOEKl i propagatio piscium , aliorum animalium propagationem, centies

utillies et plus e superλt,

155쪽

ClRCA RESPIRATIONE M.

I SVidetur pisces non per solas branchias aerem intra corpus recipere sed etiam ex Vesica, quae sena per aere vaporibus onusto mo refertur. Cir ca huiusce aeris productionem disputatur; illum ingenitum dixit SE 'DRINus; ab ipso vapore glandularum n) tum vasorum sanguiferorum eXtricari censuit NEED HAMIUS; qui primus detexit canalem a stomacho ad ipsam tendentem, quemque dein valvulis instructum voluit Cl. PETIT, ut sui di cuiuscumque transitus a ventriculo ad vesicam impediretur. Videtur ut obseruauit Cl. VICQ-DAEIR aerem illum non esse ingenitum neque vaporibus produc una, sed illum tempore digestionis extricari ab ipsis alimentis, et deferri intra vessi Cammediante canale, cuius parietibus tensis, evanescunt valvulae a Cl. PETIT propositae. Vesicam illam maximam habere analogiam clam organis digestionis, probant e X perimenta. Piscessi quidem quibus periorata fuit vesica mirum in

modum m) Quod mediante anilia pneumatica expertus Cl. VICQ

me Mem. fur les polis p . a 4 I. κ) Has glandulas in anguilla descripsit et delineauit

NEEDHAMlVS, qui putabat aerem a vesica ad ventriculum venire, ad promouendam digestionem; mini hic est partim aer fixa tu si Simili modo ae in quadrυ- pedibus existit in intestinis elicitus, in istis prae primis e. vegetabilibus; mini hic aer inservit ad cicurandos humores, timili inodo quo scorbuticos ope aeris

fixati potius dephlogi sicati) subleuare voluit .Celeb.

NACBRIDIUS; ntun alicui absorptioni destinatur ilhulm Jgnum va3 inguiferum, quod si pra hanc vescam detexit NEEDHAMius; analogum arteriae pulmonali pulmonum, non vero bronchiali RVYSCHil, dum non videatur destinatum nutritioni vesicae.

156쪽

modum emaciantur, et breui, tabe consumti, pereunti Forsan non absurde diXit GESNE Rus, cum pisces animalibus ruminantibus aequiparauit. Prolatam opinionem confirmant ut putat Cl. vi q-DAZIRJ pisces qui inprimis vi fitant crusta ceis quae magnum aeris penum largiuntur. Num in hunc finem cyprinos edentulos, crustaceis victantes, instruXit natura duplici vesica 3 Quinimo suspicari licet, hanc vesicam magnam analogiam cum viis urinariis seruare. Pleuronectes enim qui hac vessica carent, renibus maximis instructos in

Venirent adhuc inuestiganda plura animantum genera quae aqUas incolunt, quaeque singularibus organis respirationi famulantibus instruXit natura. Quorum historia forsan multum lucis asserret in philosophia respirationis, sed intacta adhuc manet illa disquisitio. Nondum enim qui Spiam perscrutatus est organa illa apud Zoophyta, vermes infularios p), qui nudum oculum fugiunt. cet. cet.

Ο Nescio qua ratione quidam physiologi dixerunt NEED HAMIVΜ piscium renes ignorasse. Vid. illius p. 163.

ubi de renibus et Vreteribus. p) Vid. apud M 'LLERVM, Hist. Verm. tom. I. p. 96. p. Igo. Descriptionem vorti cellarum et brachionum, quae instruuntur ciliis rotatoriis, quae Orgηna arbitrarer potius destinari ad respirationein, quam ad praedam capiendam. Admiranda tibi laeuia De saeuia

rerum VIRG.

157쪽

I47 VII

IO. DANIEL TITII

PARI MINIMI POLONORUM RE MI Z BONONIENSIUM PENDULI NI DESCRIPTIO.

: Idistoria auium naturalis quam diligenter a recentioribus praesertim physicis sit eXculta, nemo est L. B. qui ignorat. Sed in eadem perficienda multa omnino supersunt, quae Physi eorum industriam fugerunt, et quae, ubi Occurrunt, praeclarum est deseribere, monumentis quelmandR-re; horum igitur, cum minimum quod uis, si rarum et non ubique obuium sit, spectaculum dulce fiat; gratum Tibi facturum credo , Leitor, si historiam naturalem aviculae percenseam, de qua apud ornithologos tantum non omne S aut parum idque obscure, aut nihil relatum legis. Si enim excipias, quod Amplissimus KLE1Nivs a) de avicula nostra memorat, illius non memini apud quemquam in catalogis auium mentionem fieri ; adeo quidem, ut historia illius hodie desideraretur eiusque nunc obruta iaceret memoria, nisi eandem nonnulli, qui illustrandae Historiae naturali huius vel illius regionis operam dederunt, paucissimis K a licet,

o) His. auium naturai. Prodrom p. 85.

158쪽

1ήS TITII PARUS MINIMUS

licet, ab oliuione vindicassent. Cuius tamen ne omnis plane descriptio deficeret, CAIETA NusMONT1us, in illustri, quod Bononiae est, Scientiarum atque Artium Instituto Physices Professor, rerum physicarum scriptor prae innitis clarus, breuem dedit, ad cognoscendam aviculae speciem

satis tamen adcommodatam. Hic, ut in conquirendis auibus agri Bononiensis miram operam posuisset, cuin Brunone ToZZio, qui harum rerum cognoscendarum studio Florentia Bononiam

allechus erat, palustria salicha, in quibus delitescere auiculam nouerat, ipse petere in animum induxit: partim ut sibi scrupulum eximeret, si qua

esset inter Parum caudatum et Pendulinum, quam ALDROVANDVS aliique ignorabant, disserentia; partim ut scriptores, quos in describenda aue parciores animaduertebat, suppleret, atque ad constituendam externam eius figuram atque speciem, quantum posset, faceret. Profectus igitur Comite Toggio ad paludes, quibus a Sacello S. Gabrielis archangeli nomen, atque Commendatione Comitis Marsilii instructus, quatriduum in iis locis consumsit: neque in capiendo Pendu- lino quidquam profecit. Quare ad aucupes se

Conuertit, constitutoque praemio, si quis auem vitiam afferret, post aliquot dies, Bononiam reuersus, nidum cum matre simul ac pullis accepit. Viatun iam deesse videbatur, nempe auem masculi sexus cognoscere, quod ille interdum aio eminis in externis quibusdam notis diuersus esse deprehenditur. Cui desiderio Bruno Toggius satisfecit, qui intra aliquot menses, quam Florentiam reuenerat, marem in Hetruriae lacubus captum, propriis coloribus pistima ad Mo Net ivumisit. Et tum demum comperit MONTIVs

159쪽

st. l.

Pendulinum. ignotam esse aviculam, neque' ab auctoribus, quod quidem sciret, descriptam, dignam tamen quam sine mora describeret. Atque hae edescriptio Pendulini a Clarissimo Viro facta solaoit ad informandum Lectorem apta. Namque ex ornithologorum scriptis, quid de avicula compe- ri, non tanti puto; atque illorum, qui in scribenda historia naturali regni alicuius versantur, deaue nostra breuis est, ne dicam insufficiens oratio

Quorum e numero sunt RZΛ CZYNSKI, XTRAH-LEN BERG, GMELIN, alii, quorum tamen solertiae

hoc debemus, ut sciamus, Pendulinum non modo Italiam, sed Poloniam quoque, Rustiam, Sibiriam atque nonnulla Germaniae loca incolere. Et quidem negare non possum, lecta MoN-Υta descriptione, primam me cupidinem inuasisse experiendi, si quis auem in nostris regionibus cognosceret; aut si quid illius compertum esset, quo dulcriptio Viri Clarissimi perfici posset. Ne- quo id adeo dissi ito osse, singulari animaduers1one iam tum innuebam, cum praeclarus descriptionis Montianae interpres GermanUS, ARNOLDUS, Physices et Matheseos Professor Erlangensis, mihi amicis limus, aliquot commentarios Academicorum Bononiensium in vernaculam translatos, promptuario uniuersali b) inseri curaret. Haec animo versanti, illustris Ei LENEvn Gius, Consiliarius rei metallicae, et Musaei regii Dres densis Praefectus, pro sua in me beneuolentia, suoque historiae naturatis promouendae studio, singularem. Operam hae in re nauauit, atque aviculant

160쪽

cum pullis, et ouis ita vini spiritu optime conseruatis, sinul ac quatuor nidos e locupletissimo rerum naturalium thesauro regio, permissu superiori, rogatus ad me perferenda curauit; animaduersiones suppeditauit, Varsa uiam explorandae huius rei caussa scripsit, atque demum notitiam

inter me et SCHvLZIvM, virum doctum, et inspiciendarum rerum naturalium peritissimum, esse

voluit: qui cum in Lithuania, medicinae faciendae caussa, fuisset, atque aviculam in paludibus saepius vidisset, multa ad me retulit egregia, quae

harum rerum curioso non possunt non esse incunda. Neque tacitus hoc loco praetereo, Celeberrimum KLE IN IVM, praeter descriptionem auiculae Remia, masculi DXu S, tabulam parorum, una cum accuratissima eorundem quoad capita et

digitos delineatione, mihi subministrasse, ut lectorum oculis subiiciantur. His igitur aliisque subsidiis instructus, Mo Net 11 vestigia subsequens spicas ab eo relictas a tergo colligere atque perteXere auiculae historiam coepi; in qua satis mihi est ad diligentiae laudem, attulisse quae comperi, et quae ad supplendam descriptionem Montianam si

non necessaria, tamen nec superflua videbantur. Ita enim collata utriusque nostrum enarratione, quid adhuc addendum isupersit, potest iudicari. Quod ad nomen attinet, pro diuersitate regionis quam habitat, avicula: diuersimode nuncUpatur: Italis Pendulinus, Polonis Remia, quod nomen ei in Russa quoque atque in Sibi riae regionibus mansit; nisi quod ultima syllaba paulisper immutari ab incolis solet. Namque Remes malunt pronuntiare, et qui has regiones obierunt

SEARCH

MENU NAVIGATION