장음표시 사용
401쪽
riam debeo, quique semper benigrie ac paterno cum amore me amplexus est. Uuid enim sententiae Amici
mei doctissimi Commilitonisque quondam suacissimi
CeL GuLDENsT EDT addam 3 qui in Disperi. inam. Virum bonum κατ' εξοχην Artisque suae facile coriphaeum cum nominat, profecto non habeo lillud sero tu me IZudium quod in hoc Specimine.edendo tam praeclare m0nysi aDit Vir Summus, Mis gratis buo animo publice hoc loco depraedicarem; Non liceritati solum cuiuscunque honi animi contrarium esseet, sed ingratitudinis omni iure vitirim, quod
maximum eji, incurrerem. Schedas enim quas de hac qMam ventilandam in me suscepi materia, mecum commuiricare haud dedignatus est, eas Deroquantum vires debiles permisere in ordiuem redactas, hinc inde propriis meis observationibus, iudiciis, cogitatis adauxi, eumque in finem praecedenti aetate,
qua Stirps , in qua illustranda in hoc Schediasmaterstris jum occupatus et quae per aliquot annos in horto Regio bolanico jsterilis erat, tunc temporis vero cum aliis aeque raris plautis Γ. g. Agave americZna, Arn esculento cet. mense Julio et Augusto, in fores erumpebat, Berotinum iter suscepi, ipsamque
furentem vidi. De chara Iere laterea illius botanico a Cel. CRANgio in Schediasmate de duabus D aconis Arboribus Bolanicortim, qu0d Vieuriae I 68. prodiit, dato, adhuc valde ambiguus, saepius ac feriue quotidie eius fores vario furetidi tempore cum optimo Praeceptore Isi. GLEDIT SCHIo examini subieci, statimque de erroribus a Cel. CRANEIO in Sched. m9do nominato c0mmi ses convictus Jum, cumque illos restitatione quam maxime di=0s e spe existimarem, ope atque beneficio IlI. GLEDITsCHii, ibina historia otque adumbratione, quam ipse in Actis Acad. Scient. Berstiue os proxime edendis daturus est, hoc the-
402쪽
ina, specimisus inauguralis public0 ertiditorum iudicio subiiciendi loco elegi; quod dum Vus iri me suscepi, aliorum simul rei herbariae culturum studium, ad quoi rem marius tam Acta Acad. Berol. quam scripta. Vari dediaxa, aut nimis tarde aut vix tinquam perventura surit, huius stirpis rariurisin ritia certiori, quam huc l0 0 ipsis ossero, pr0m Ceri puto. Coronidis loco haud supervacuum e se puto, de Horto bota uico Berol. Plautis exoticis ut que ra-τibi is refertissimo. eiusque ii rimis fulidatione Π0titiam quandam adhuc adiicere. Primus atqtie Demus fundator huiuae horti fuit GuNDELsHEI MERUS, quem sub GvN DELI 1 Domine sedulum itineris comi-
tineris od iusiulus maris Aegei, Cappadociam et Armeniam )bscepti. Creatus enim postea Archiater Aegis Borussae FR1EDERICI WILHELMI, eximia Bustis clementia jumtibusque propriis , horti bola-Mici fundationem, TovRNgro; TII bene Poteritia hyemi yssi multum auctam, in je suscepit. Satis O- gilem hau c 3 6 isa reddidit plantarum ex0ticarum c ia, e horties electoralibus omnibus c0uge ista, Neque Nun ista prioribus iam dictis multo infignior,
quae horto fundaro, solst fata Regis Magnae Bri-
ranulae WILHELMI III. e iisti sima illa hereditate Attris rua et e horto piariti; exsticis locupletissimo HO N S E LA A R D I C K , Regiis jumtibus acce sit. Florue-σMut in horto longam per annorum serietit exoli aesti per 330ti paucae P. gr. Palmae, Laurus Campho-xifera, Theobroma, Ferraria, Decumaria, Schre-
hera, Albuca, Alstro emeria, Malpi ita , Yucca Draconis, Cordia, Galanga, Musa, Vettheimia cet. quae postrema nuperrime ab Ili. GLEDITSCHIO in
403쪽
houorem Perillustris atque genero Di Viri a VgLΥ-uΕ1M, Sereni seni Ducis Bi miliueeos Iudicis Aulidi,
denominata, Acad. Scient. Berol. Oblata, et, iiis omnia me fallunt, eadem plauta est, qMam IR L1NNAEus sub titulo Aletris capensis voluit, cuiusque itheriorem descriptio rem cum anti det eryonibus Cel. Mure AAY in Prodromo designationis Stirpium Gottingensiunx rinyerri me edito debemus. Omnisis h0rum m0do nominatorum Stirpium characteres repetitos vel aut iter e0nystructos memoriae tradidit Id. GLEDIT SCHIus, citius labores indefesγι itu Actis Acad. Reg. Scient. Bersi. propediem Prudituris, certiora ducebutit.
DL DRAco NE ARgon CLvs II a) omnia momenta, ista praesertim eXpositurus, quae ad historiam naturalem stirpis huius rarioris b) atque nobilissimae
n In Hist. Plant. Lib. I. p. I. cum icone lIgno incisa
satisque clara, pro seculi autem genio nimis rudi. Stirpem ibidem sculptor expressit aetate maxime profeciam, ramosam et quae spadices florentes per multos dubio procul annos exhibuit. Situ autem perverso non naturali gaudent folia, cumque certo in finem superius versa, ut extremae ae ultimae ramorum divaricationes eo melius in conspectum prodeant; cum alias folia situ naturali partim pendula, partitia patentia sint, centralibus novellis atque iuniolibus oreetis. b Raro hodie planta nec facile extra hortos regUm, Principum atque procerum videre est,.paucis hol
404쪽
illustrandain faciunt, inoadumbratiunculae formam b0tanicis sine dubio haud ingratam contrahere, consultum duXi. Pro eo igitur, quo valeo , virium modulo illaque qua Usus sum, vegetabilium scientiam addiscendi, 'hortosque bolanicos celebriores perlustrandi, in quibus nempe observationes circa rariores plantas colligere et in usus proprios convertere licuit, fautrici occasione
Draconem itaque intelligo arborem istam, cui maiores nostri cum C Lusio , sui iam temporis bo-tanico eXperientis into, primoque huius stirpis et
genuino inventore et vero descriptore, nomen imposue-nicis hortis publicis exceptis; reperta vero in potioribus Europae provinciis per longam annorum seriem sterilis exstitit, unde faectum, ut e seminibus multiplicari non potuerit. Solum propterea illius nomen, in hortorum quorundam indicibus scriptum, plantam vero vivam in hortis visam vix novimus; nisi Tuccam istam velis, quae foliis crenatis nutantibus LINN. Sy. Pl. Ed. a. p. 457. n. 3. draconis)seu Tucca draconis folio serrato , DILL. Hort. Elth. P, 437. Tab. 324. Fig. 4I7. audit, et ab hortulanorum grege pro Vera arbore Dracone proclamata nonnunquam etiam floruit. Flores tulit aliquoties Uuccae species illa, in Berotinensi horto bolanico, referente Ill. GLED1Tsculo et Viennae, ut rectum omni- No interrogatus Cel. LAus1LR tulit iudicium de planta illa in Viridario Caesareo Viennensi Schoenbrunn, falsum vero de illa in Horto Haruckeriano conspicua. Huius rei testes tunc temporis oculares et hodie Bero lini vivunt, qui stirpem Viennae, tempore hOrtoque iam indicato, florentem ipsi viderunt.
405쪽
posuerunta : nec aliam, quae secundum scilicet naturalis characteris valorem genus illius ingredi
nequit, nec leves Varietates curo, quae hortula
nis praesertim in deliciis esse solent h); quorsum
etiam mihi pertinere videntur reliquae ex India utraque advectae plantae, quae nostra aetate pro dubiis omnino atque incertis quadam ex parte habentur c). Illas enim omnes atque singulaS, cum huius loci non sint, aliis huiusmodi sortis scrutatoribus, qui manca amant historiae medicamentorum simplicium iragmenta, aut compilatorum
a) CLusius libro locoque iam notato refert, stirpi huic
se nomen Draconis imposuiste, cum aptius non invenerit. Ulterius quoque laudatissimus auctor testatur, stirpis huius historiam a paucis suppeditatam, eamque valde esse mutilam. Nam stirpem suo tempore in Europa valde raram et ut verba ipsius sonant auctoris: herbariis dum hos commentari0s scribebam ni fallor θ incognitam fui se, monet. Contrarium statuit Cel. CRANetius, Medicinae Professor doctissimus, dum in Sched. de Duabus Draconis Arboribus Bolanicorum Viennae I 768. edito p I9. ita
loquitur: neque tamen vel tempore CLUSII adeo rara
hae plantae fuisse videntur. b) Draco arbor latifolia hortulanorum. e) Lm oum RuMPH Amboin. Tom. II. p. 2OS. Tab. 7 .sn Mi ro permum Iacqu. 8 Rhaa, Varaucoco et Mau- fouira vel Vo utra Asrie. Flacotis hist. de lyiste de Madagascar p. ISS. DAPpER hist. des istes de l'Afrique p. 483-Ezqualiditi. HERNANDE Z rer. med. novae Hisp. Thes. L. m. p. 59. Santalum rubrum quod Rahka - Tsjandanam Brael, manum UALENT1Ni Epist. Ind. literat. VI et VII. et Ru, pia Amboin. T. II. p. 5O. Metro deros RuMPA Amboin. III. p. 21. 2 5. Mangiu- Caleniurium, Tanarius cet.
406쪽
munere iunguntur, de plantis vero iisque rebus, quae ad corpus vegetabile spectant, confuse satis disserunt atque barbare loquuntur, adeo, Ut ab artis peritis vix intelligantur, ad disquirendum relinquo. Sunt propterea non pauci, qui ad du-
num nautarum, mercatorum aut ad veterum commentator iam atque seplasiariorum placita, minus apte et sequentem in modum ratiocinantur v. g.
Dantur scilicet plures arborum lachrymau, CO- lore sanguineo eleganti tingentes; quae ex illo rum sententia, sunt species arboris cuiusdam se succi, sanguis Draconis dicti; plures ergo arbo- seres succo tali tingente praegnantes , pro arbOIi- bus sanguinis draconis sunt habendae. Distinguendum auaena mihi videtur inter arbores sanguinis Draconis, et alias arbores, quarum rami scarificati, referente CLEYEllo, humorem fundunt
Quod vero e nomine Dragonalis , apud FRAGO SIVM. a) eXistente, probari posse contendit Cel.
CRANEIVS, nulla ratione eX eo eXtorqueri potest.
Sub hac stilicet denominatione ab hortulano Regis Hispaniae, FRANCISCO DE HOLLEBE QVE, se accepisse testatur CLusius b) semina, quae germinarunt plantasque protulerunt, isti arbori omnino similes, qualem olim Vlysippone viderat. Sed nulla in hoc argumento vera probatio atque pon
407쪽
dus contra Illustr. I IN NAEVM, AD AN SONIVM, aliosque, quos Cel. CRAN Zivs confusionis atque e roris cuiusdam, nescio quo nominet reos facere
allaborat, inest e). Pace vero praestantissimi viri, circa nomina atque auctoritatem hortulanorum non pauca sunt monenda. Fides istorum hominum circa nomina, characteres, genera et species plantarum valde dubia et probatio eae illorum auctoritate primo statim intuitu valde iam suspecta est, vel minima aut ferme nulla, si1 contra botanicos
veros, artis suae multo peritiores, quam hortulani in suo studio ut plurimum esse solent, adhibetur. Et ut verum dicam, nomen Drag0ualis e nomine Draco, Draconis Oxortum est, ut sagi talis a sagitta vel sagittaria, matronalis a Mati ma, vel ex Draco, Drac0nites, Dracontia, Drag0H, Dragreu, Dracunculus, Dracuncellus, Tarcuu et Tarco. Ex simili nominum corruptela, barbaram istam hortulanorum pariter denominationem, iisdem maxime solemnem, subortam esse novimuS,
quae Saxifragae cuiusdam speciem designat, sub nomine suser lingua, quae est Saxifraga Cotyledon d). Quidquid de cetero antiquissima ista fabella lepidaue Plinii atque Solini e). de sanguine Basilisei vel de compositione atque mixtura languinis Elephanti cum sanguine serpentis illius Draco dicti, olim stupidioribus imposuit, relatu vix dignum censeo. Neque quidquam moneo de horrida Dracunculi erigie, in fructu arboris cuiusdam
408쪽
dam, sanguinis Draconis dic ae, tempore oculatissmi forte MONARD1s D visa; post illud vero tantum ex imaginatione, ratione singularis distributionis atque decursus, sub exteriore tunica tructus venarum repertam credidere COMMELINI g)quibus FRAGosius h) Ocusius i) aliique subscripserunt, et ipsam huius Dracunculi iconem, solummodo ex relatione MONARDIs dederunt I. BΑVHI-Nus h) et IoNs To Nus l). Contradicit vero CLvs Ius ris) qui Dragonalis fructum, visu et gustu bene a se eX ploratum, intus vero de Dracunculo nihil vidisse testatur.
Omissis itaque iam indicatis stirpibus incertis,
succo sanguineo tingentibus, aliiSque putatiliis arboribus Draconis, CLUSIANAM plantam, quam nostram facio, in agro Vlysipponensi olim. repertam, postea vero in semine ex Hispania ad CLvs IvM missam, reliquis autem botanicis coeuis in aliis Europae provinciis minus cognitam, hac vice describam a). Veri interea simillimum videtur;
h Libr. cit. Cap. XV. p. 49. i) Ι. F. Ocus11 Diff. de Sanguine Draconis in Valentini Mant. Exotic. p. 6O9. Hist. Pl. univ. Tom. I. P. 4OS. I) Dendrograph. p. 288. Tab. 8 I. m) in notis ad MONARDEM t. c. a P Teste CLusio ipso, qui arborem suam Draconis omnium primo detexit in Lusitania Anno I 564. . post
409쪽
Draconem arborem ante tempora CLVs II in uno
alterove Lusitaniae et Hispaniae horto, modo cultam et sterilem, modo neglectam et foribus quo
tannis donatam, exstitio; id quod historia stiria
pis docet, et icon, faciem arboris satis annosae referens, Confirmat b . Nec ullum dubitandi momentum nobis relinquitur, Drac0nem, quae in horto Regio Berotinensi media praecedentis anni aestate, fores exhibuit, ab Vlysippone minime diversalia, etiamque aetate maxime profectam esse c). Ponamus autem, Draconem illam post tempora CLusii plurium in Europa hortorum incolam
post monasterium D. virginis Mariae, cui nomen agratia, Hist. Rar. Plant. Libr. I. C. I. p. I. bὰ Adolescentiae terminus certus equidem in arbore Draconis nobis vix notus est, plures tamen huius generis et speciei plantas in Europa LXXX. Annorum aut plurium serie, absque morbo steriles vivere atque vixisse, certum est. Regiones quidem calidiores alium ordinem, illumque breviorem sorte sequuntur; nihilo tamen minus saepius floruisse et ad summam aetatem pervenisse Draconem istam CLusii,
docet multitudo ramorum atque ramulorum, quorum quilibet floruit et post florescentiam bifurcatus, atque novo folioso capitulo donatus est. Vide Figuram CLusII et VANDELLII in Dissert. de Arbore Draconis seu Dracaena Olysippone i 768 edita. e Quae studio repetito et iconibus ab Ill. GLEDIT-
scuto noviter datis in proxime edendis Actis Academiae Reg. Scient. BEROLINE N sis magis illustrabuntur et confirmabuntur. Quidquid tandem sit, plantas tamen florentes exoticas rarissimas aliquando bo-tanicis ignotas esse, docet exemplum Draconis prima et secunda vice Viennae Austriae florentis, cuius botanici Viennae tunc temporis viventes,
nullam notitiam habuerunt; sed hortulani tantum, qui rudi pictura memoriam atque suciem florentis stirpis nobis conservarunt. Vid. Relat. Cel. CRANai I.
410쪽
colam sensim sensimque fuisse factam, nihilo tamen minus in sterili hac planta extra Hispaniam
atque Lusitaniam, nemo hactenus botanicorum flores eius vidit, e quibus ideym completam generis eamque characteristicam sibi concipere, aliisque conceptam tradere potuisset. Latente enim stirpium fructificatione, nemo reche de generis charactere huiusque naturali assinitate assirmare valet dio. Quis igitur est, qui in hoc rerum statu, recentiore S botanicos, e recensionibus Veterum dubiis, incompletis aut confuse elaboratis, quas de vegetabilibus nobis reliquerunt, diiudicare vel alios, de re herbaria bene meritos, omnino ignorantiae, stupiditatis aut negligentiae cuiusdam accusare audeat 3 Restituant, corrigant alii rem arduam atque certiora revelent in cacia, in quo vera cognitionis momenta deficiunt, et observationum loco coniecturae, hallucinationes aut nuda Auctorum adversaria solvenda sunt, e quibus ipsi artis peritiores se eXpedire saepius minime valent. Hinc illae lacrymae t hinc COMMELINI, BOER-HAAVII atque A DAN SONII aliorumque putatiliae confusiones atqUe errores circa Drac0Hem atque
Dr gotialem commissi l Alii descripserunt totum
fructum maturum, alii imperie sum vel semen eiusque faciem pisitorinem cinereum aut OXymyrsimes, nec non alii similitudinem formae ab que duritiei cum nucleo Rusci aut Ceras, cum Odore, sapore atQue colore reliquisque inconstantis d) E solo sellicet trunci, radicum soliorumque habitu
in planta sterili, cui deest pars quarta eaque nolailissima, qua finem legis naturalis, vegetabilibus datae, adimplere posset atque deberet.