장음표시 사용
41쪽
potest. Si amoveatur, emeticis tempore adhibitis, febris, crederesne fauces prae caeteris partibus contagionem contaminare, ideoque suum ob situm eam vomitione posse
ablui ρContagionem scarlatinae applicatam phaenomena consequentia, quadam in corpore animale solo inssita potestate, et quae forsan in systemate nervoso pendet, regi videntur. Haec potestas ita facere observatur, ut certo ac definito temporis spatio contagio augeretur, et e corpore, quod posthac a tali fit immune, rite emitteretur. Fateor equidem, quo haec essiciuntur me prorsus modum latere. Qui humores fermentatione quadam in contagii indolem verti credunt, analogia commutationis chemicae, opinionem suam firmant. Et nonne alteram conversioniS aquae in succos vegetabiles varios analogia juvat i Saepenumero arborum diversarum rami fructiferi eodem nascuntur trunco, et mala insita una cum sua prole fert Pyrus. Immutatio quam subit aqua, cum in latices adeo diversos ut sunt hi succi, convertitur, magna saltem ex Parte, si Penitus non, ab actione Vasorum, fieri videtur. Modo fortassis eodem, scilicet vasorum actione, exanthemata possint produci. Tales vero conjectiones analogia sola sussulciuntur. Ex tantum abest ut ex ea in omibus recte dispute-
42쪽
tur, ut similitudinis specie saepe decipiamur. Hic etiam,
cum tantummodo constat ratiocinium ex analogia, quae in rebus abditis ultro sese offert, et cum igitur cavillationi locus nunquam non pateat, in promptu semper est cuiquam objicere doctrinae, et res haudquaquam facilis, semper nobis visa, vel rectissimas opiniones defendere. Quocirca non est cur amplius de morbi causa et natura contagii dicam, aut plenius investigem, quatenus insipienter aut recta ratione, de iis locuti sunt homines; Modum equidem credo, quo operat in corpus, effectusque suos praestat contagium, inter naturae arcana esse, acie humana ne unquam attactura.
Medicum, in plerisque morbis, de eorum eventu posse certe praesagire, ad famam ejus et commendationem quam plurimum confert; maximam enim scientiam jure demonstrat. Nec medici solum interest, sed et aegrotantis. Nihil enim magis, ad symptomata vel PraecaVenda vel medenda conducit, quam ea praesentire. Prognosis Rutem, in aliquibus morbis, et in nullo magis quam in scarlatina,
43쪽
scarlatina, ex circumspectione summa et accurata consideratione quaS meretur, Utpote res sane maXimi momenti et
perquam dissicilis, debet institui. Si moliremur, ad melius
essiciendum, quae morbum stipant Vel comitantur, et quae eum solent conseqhii, eorum ratio haberi oportet. I. Postquam morbus aggressiis fuerit, eventus quodam tenus prognosci queat per genium epidemicum, flVe malignum sive benignum, et per indicia ipsa, quorum illa,
in , secunda historiae parte memorata, infaustum promittunt eventum. QUO enim Plus refert cynanchen malignam, eo semper prius. Tametsi vero ab ea longe distet, tamen haud desunt exempla, quibus lethalis evasit. In adultis, pariter ac in junioribus, cum eruptio, qVae cito apparuerat, subito recedat, et cutem lividam et oedema tosam relinquat, cUmque Pyrexia Vehemens, et delirium simul accedant, et potissimum si diari hoea superveniat, etsi guttur Parum vitietur, summum denunciatur periculum. In hisce conditionibus, Oculi pariam sentiunt, et tunica albuginea aequaliter rutila est j. Si mutent maculae sedem, si modo palleant, modo rubeant, metuendum est, ne delirium, imo mors, consequatur; debilem enim et abnormem incitationem designat.
44쪽
Cum morbus fauces potissimum petit, infantes plus quam adulti periclitantur, quia illi nec gargarismis uti, nec spuis
tum edere valent; itaque saniem Ulcerum, quae diarrhoeam movet, intestina ipsa nonnunquam rodens, saepe deglu ,
tiunt, et quia minime dociles auxiliis dissicillime obediunt. Quin etiam aliquando scarlatina, licet primo, vel ad de-iquammationem Usque, benigna Videtur, improviso in pejus ruit. Et pyrexia enim subito accenditur, majora adsunt insomnium, inquietudo, et mentis alienatio, et phrenitis admodum simulatur. M Tales casus,' ait Plenci g, s plures habui, et ideo cautior redditus de morbi natura, facile ante debitum terminum definire non soleo '.' a. Restat nunc ut quaedam proferamus de Prognosi, quantum ad affectum scarlatinam sequentem attinet, seu tumorem hydropicum, in quo nonnunquam posita est malitiosa morbi natura. Plures enim, quos ne dicam adstantes, sed et medici in vado constitutos esse credunt, brevi lan-gUescUnt, nOVUmqtie capiUnt morbum, quem plusquam priorem saevire aliqui viderunt l. Veruntamen, abeunte scarlatina,
1 Confer Plen ciet Trai t. para g. c. ei. i De Haen Ration. medend. continuat. tom. T. pali. I. cap. Vii. p. I 38 8cc. Plencia tract. para S. XLIV,
45쪽
1carlatina, si convalescentes a Pyrexia immunes sint, et cibum ut solebant, appetant, consueta redeat alacritas, omnesque excretiones naturaliter se habeant, concludendum est, minus esse periculi ne excipiat hydrops. Verum,
hoc demum adoriente, si cum pulsu febrili conjunctus sit, majus portendit periculum, quam si sit sine febre '.
Cuipiam hujus morbi medelam perpendenti, tres species vel varietates praecipue pertractandas, perspicuum est ; in quarum enim singulis quaedam est medendi diversitas. I. Scarlatina cum synoelia leni, et cum parvo vel nullofaucium vitio. II. Scarlatina cum synoctio, et mite faucium exulce
III. Ista, in qua, quam in prioribus, inconstantior est efflorescentia, et in qua fauces assiciuntur ulceribus serpentibUS,
46쪽
pentibus, et gangraenosis, Una typho comitante Nevero in his singillatim percurrendis justo diutius morer, Ut operam navarem, illico meipsum accingam. I. De scarlatina proprie Lesa. Medentis auxilii, in morbo adeo benigno, ut hic fieri solet, vix indiget aeger.
Inter praecepta, simplicem esse curationem, edoectus experientia Sydentiamus posuit. Ut aeger a carnibus vel cibo ex iis confecto, et a potu generoso abstineret, regimine antiphlogistico ex omni parte uteretur, et nimium caloris frigorisve externi incrementum evitaret, sit necessarium. Quae fere astricta, alvum solve Iaxantibus, qualia sunt, manna, cremor tartari, decoctum tu marindorum cum senna, et clysmatis ex similibus pavandis. Si, quod eruptio-
nis sub initium quandoque accidit, infantum ac PUerorum epilepsiae convulsionibus distrahantur corpora, parca fanguinis per hirudines detraetio, si signa sint plethorae, et pedi litvium, balneum tepidum, et optata multum prosint. Si itidem aegrotantis coma in terram prostrati, ad posteriorem cervicem vesicatorium amplum applicares, Syden hami praestantiam imitatione consequeris. Nimia medicamentorum exhibitione, ne plus detrimenti quam emolumenti capiant aegri, omnes caveant. Plencti narrat,
quod morbus de sua indole benignus, fit hac rati ne ma- lignus
47쪽
DE SCARLATINA CYNANCHICA. 4 et
lignus' Et ipse Sydehhamus asserit quod si plus negotii
aegris facessamus, vel lectulis continenter incarcerando, vel cardiacis aliisque remediis supervacaneis nimis docte, et sui vulgo videtur) secundum artem supra modum ingestis, morbus statim intenditur, et aeger non raro nulla alia de causa, quam nimia medici diligentia, ad
Plures migrat i III. Dixi de ea morbi specie, cui medicina facile subvenit; nunc ad eam transeundum est, quae magis cum medicamentis pugnat. Ut scarlatinae cum synocho, et gutturis exulceratione leni hiedearis, quae sequiantur, ea expleantur. I. Diathesim inflammatoriam principio moderari ; a. Debilitatem, quae semper nimiae succedit incitationi, et pro ejus ratione est, removere ; et 3. Quassidam asseesiones levare, et morbi consequentiam praeca
r. Principio Hathesm D ammmoriam moderari ; quod si e ri potest, Inro, Usu regiminis antiphlogistici, vel illas vitando vel minuendo irritationes, quae assidue fere corpori admoventur. Tales sunt impressiones in organa sensuum factae
48쪽
factae, vestiti sonus, luxque nimia, et calor eXternUS. Corpus in modica temperie per totum morbum habendum. Licet forte in hoc, non aliter ac in aliis quibusdam exanthematis, nonnihil conducat ad reddendam leniorem pyrexiam, eruptionem comitantem, frigus tempore admotum ; qUUm tamen certo certius postea admodum noceat, tutius fore arbitror eo non uti. Namque a summo repellit corpore sanguinem, ab eo essiorescentia minuitur in cute, nec non inflammatio intenditur gutturis '. Quinetiam, ubi fuerat libere applicatum frigus, supervenire catarrhi symptomata, Cullen se vidisse, quum epide- mica erat proxima hyeme scarlatina, Prodidit. Memoravit etiam, quod ob frigus adhibitum, nec exanthemata evanescebant, nec cynanche gravius premebat, et sub morbi finem, quo tempore frigUS amotum erat, inde catar-ilius sensim mitescebat; sed caetera symptomata prout in aliis exemplis se habebant. Motus corporis et omnes ad cogitationem,' Withering account, P. I a. i 3. et Huxhami observat. de Aere, tom. T. P. 95. 96. ubi de hoc morbo, quem placuit illi febrem nη inosunt nuncupare, locutus est, haecque habet verba, quod vero jam Junio ann. I 734) cutim magis petat, quam s speriore mense, ob majorem aeris calorem esse arbitror, humores elicientem extra: medio enim Maio, cum atmosphaera, pro anni tempore, erat maXime fri, gida, dolor ac faucium tumor urgebant gravissime.'
49쪽
cogitationem, maximeque ad animi perturbationes ducentes, impulsns, utpote corpus stimulant, quanta fieri potest cura, vitandi sunt. Cibus acescens atque vegetabilis, Ut sunt farinaria omnia et lac, parcius sumatur, et animalis Prorsus prohibeatur. Liquores spirituosi et fermentati nisi sint tenuissimi excepti) quoniam magnopere incitant, aegro non bibendi. Pro potu tamen, aquosi, qui acidis admixtis gratum saporem conceperunt, in illa sint. Parum laedunt, quoniam perspirationi favent calidae
parce sumptae, infusiones aromaticae. AEger aurantia et
quoscunque alios fructus maturos ad libitum habeat. In ventriculo, quod sub initio pyrexiarum saepe fit, a cruditatibus stimulus oriens, vomitu et dilutione ; in intestinis a faecibus retentis, medicamentis laxantibus et clysmatis, sedulo debet auferri. a. Remediis sedantibus, qualia imprimis sunt variae
exinanitiones, qVae tensionem, tonUm, actionemque sanguiferi systematis diminuunt. Cum enim actio ejus pro
magna parte ex tono, hic ex Vasorum tensione, quam fluida his contenta impertiunt, proficiscatur, Perspiculam est, minuta humor Um quantitate, minorem quoque sanguiferi systematis, eoque Universi corporis . actionem et impetum
fieri. Nihil sane evidentius est, quam quod sanguinis missio Potentissima
50쪽
potentissima sit ad hoc efficiendum. Hujus igitur species principio, si pyreaeia vehemens fit cum pulsu pleno, cumque magno faucium tumore, sanguis e brachio detrahatur. Adulti quam juniores, et qui in autumno ' seu frigida tempestate morbo confligunt, hanc evacuationem plus requirunt, meliusque tolerant, quam alii, iisdem temporibus non aegrotantes. Remedium hoc, quoties eo o- .pus sit, Primum adhibeatur Oportet.-Fateor autem, qUod de usu venaesectionis in hoc morbo sententiae scriptorum inter se adeo discrepant, ut quando ad eam decurri debeat, ab indiciis vix queat judicari. Multum quidem pendet in genio epidemico, qui experientia sola potest
cognosci. Attamen observatus aliquorum docuerunt istud, quod a signis praecedentibus expectandum foret, ex venaesectione non profluisse commodum. Quapropter, et quia debilitas postea consequitur, a multa et repetit debet abstineri. si purgatio remedium est antiphlogisticum, et inter caetera in cura hujus speciei commendatum fuit ' : Experientia