장음표시 사용
181쪽
tuo satis vehemens sit: sed i i per requiritur ut vel ventus incidentalis ordinario vaporum cursit obnitens, illos colligat&condenset, in locis in quibus ejus cursus finitur, ves etiam ut duo dii venti, a diversis regionibus inantes, illos medios prcinant atque accumulent, vel ut alter eorum illos in nubem jam formatam impellat; vs post emo ut ipsi vapores inferiori nubis alicujus parti occurrentes, dum a terra elevantur, sponte ad la vicem accedant. Neque etiam perpetuo nebulae circa nos generantur; licet hyeme quid aut iit satis frigidus, a state vero magna satis vaporum copia adsit ; sed dunt xat cum aeris uigus & vaporum copia simul concurrunt; quoi saepius vesperi aut nocta accidit, quum dies tepidus & insolatus praecessit. Et frequentias. vere quam aliis anni temporibus, etiam quam Autumno, quia tunc major estinaequalitas inter calorem diurnum & noctiirnum frigus: frequentius etiam hin locis maritimis aut paludosis, quam in terris longe ab aqua remotis, aut in aquis longd a terra di istis; auoniam aqua ibi suuna calorem citius amittens quam terra, trigefacit aerem, in quo porro vapores, quos terrae calidae & hu- metites magna copia exhalant, condensai Hur. Maximae autem nebulae formantur in locis, quibus duorum aut plurium ventorum cursus terminatur. Hi enim venti plurimos vapores eo compel-Iunt, qui vel in nebulas coguntur,si nempe acr in terrae vicinia admodum sit rigidus est; vel in nubes, si non nisi altior satis frigidus sit iis condensatidis. Et notemus aquae guttas, aut particulas glaciei ex quibus nebulae componuntur, valde exiguas esse: nam si vel tantillum intumescerent, statim ad terram pondere suo deducerentur; ad but non amplius nebulam, sed pluviam aut ni venissiceremus. Et praeterea nullum unquam ventum spirare posse, ubi illae sunt, quin stilina dissipentur, praesertim cum aquae guttis constant; minima enim aeris agitatio plurimas guttas jungens, sit illas intumescereatque in pluviam aut rorem destillare cogit.
Id etiam insuper circa nubes observandum,illas in diversis a terra distantus produci posse, prout vapores altius aut miniis alie enituntur, antequam sitis condensati sint ad illas sormandas, unde sit ut plures interdum unas sub aliis latas, & ctiam diversis ventis agitatas cernamus. Atque hoc imprimis in locis montanis evenit, ubi calor vapores attollens inaequalius quam alibi agit. N , andum quoque has nubes, vel saltem harum celsissimas, nunquam sere ex guttis aquae componi posse, sed tantum ex particulis glaciei; certum enim est, aerem in quo consistunt, frigidiorem, vel ad minimum aeque stigidum esse, ae est ille oui semmis editorum montium iugis incumbit; qui tamen , etiam in media asi te, nives ibi solvi non patitur. Et quoniam vapores quo altius inituntur, tanto plus frigoris ipsos constringentis inveni unt,
182쪽
veniunt, nainusque aventis premi possunt, propterea ut plurimum, truxime sublimes nubium partes, tantum extenuissimisglaciei capillamentis, long a se invicem dissitis constant. Deinde paulo inscrius glomi huius glaciei, asmodum exigui & pilosi formantur;& gradatim,aeliae inserilis alii paulo ma jores;& postremo interdum in infimo loco guttae aquae colliguntur. Atque aere quidem omnino placido & tranquillo, vel etiam aequaliter aliquo vcnto vecto,iana hae aquae guttae quam particulae glacie i latis laxe, ct sine ordine d spersae, ibi morari possunt ; ita ut forma nubium tum nihil a nebula diis
Sed ut plurimum ventis impelluntur, qui quoniam non tam late patent, ut omnes earum partes simul cum acre circumfuso movete possint, supra vel insta seruntur;& illarum superficies radendo,sic premunt ut eas valde planas& laeves reddant. Quodque inprimis hic notari debet, omnes exigui nivium glomi, qui in his superliciebus inveniuntur, accurate ita ordinantur, ut singuli eorum lex alios circa se habeant, te naulud tangentes, vel saltem aequaliter ab invicem distantes. Fingamus, exempli gratia, supra icrram A B ventum
spirare ab Occidente D, ordinario actis cursui reluctantem, aut si malueri-- mus alteri vento flanti ab Oriente C ti atque hos ventos initio mutuo se stiti sectica spatium FGP, ubi quosdam vapores condenserunt, ex quibus molem consulam essecerunt; dum vires utriusque collatae&aequales, actem ibidem tranquillum Sc placidum reliquerunt. Saepius enim evenit ut duo venti hae. ratione opponantur, quia semper multi diversi eodem tempore circa terram spirant, & singuli eorum rem excurrunt, donec alium contrarium sibi obsistentem inveniant. .
183쪽
C A PUT V. seesset quod raro fit, sortior tandem vel infra vel supra nubem prorumpit, vel etiam per ejus medium, vel per ambitum, prout via ipsi commodior o i currit, quo ipso tris alium plane sapprimat, ad minimum illum eedere cogit. Ut hic suppono ventum Occidentalem erumpentem inter G&P, Orientalem coegisse ut inserius transeat ad F, ubi in rorem solvit nebulam, quae infima pars erat molis PGF: & consequetiuer nubem G, quae fuit pars media ejusdem molis, inter hos duos ventos sui pensam, ab his utrinque complanari&laevigarit itemque parvas glaciei pitulas, quae in ejus superficie tam sup tiori quam inferiori reperi uiuulitasque etiam quaeia super te inferiori nubis P, ita ordinati, ut singilla: sex alias circa se habeant aequaliter ab invicem distantes. Nulla enim est ratio quae illud impedire possit, & naturaliter omnia corpora rotunda & aequalia, in eodem plano satis similiter mota, hae ratione disponuntur: ut facile est experimento cognoscere, si margari as aliquot rotundas ejusdemque magnitudin s filo solutas in vasculi alicujus operculum, quod planum sit,confiise projiciamus: hoc enim leniter concusse,vel tantum margaritis flatu impulsis, ut quam proxime ad invicem accedant, videbimus illas sponte ita disponi. Sed notemus hie nos tantum
petiori, esse locutos, non vero de lat U, a
ras, quam singulis momentis venti iis adiicere & avellere possunt, figuram . --ia. carum ambitus plerumque inaequalem & irregularem facit. Hic non addo exiguas pitulas glaciei quae sunt in interiori nube G, eadem ratione, qua illae quae in superficiebus, ordinate deberi ; quia non adeo mani sesuliquet.
184쪽
pendet in spatio C, quidam vapores ascendanti terra, qua est versus A, qui frigescetates ita acre , paulatini in exiguas glacie situlas concrescant , &per ventum agantur ad L; nullum omnino dubium est, quin hae pitulae hadebeant ordinari, ut singulae earum sex aliis cingantur . quae aqualiter illas
premant & omnes in eodem plano exsistant. Atque ita componunt primo μ/.- unum selium,subhujus nubis superficie expansum ; deinde aliud sub hoe protensum , & ita alia deinceps quamdiu nova materia aecedit. Praeterea quoque notandum , ventum qui inter hane nubem & terram sertur, sonius in in serius horum soliorum agentem , quam in illud quod proxime superius illi incumbit ; atque adhuc fortius inline quam in id quod huis lacumbit; &ita porro, illa ducere & singula separatim movere posse, atque hac ratione superficiqs illorum polire , detritis ab utraque parte capillamentis , quae exiguis pitulis glaciei , ex quibus componuntur adhaerent.Partem quoque horum soliorum, extra inseritis hujus nubis spatium G, propellaeti inde transferre potest , velut ad N, ubi nova nubes ex pluribus ejusm di soliis tota constatur: &licet hic tantum pilularum glaciei secerimus mentionem , facillime tamen idem etiam de aquae guttis intelligi potest; modo ventus non ita sit vehemens , ut collidantur , vel si exhalationes nonnullae iis circumfusae, aut, quod frequenter accidit, qiudam vapores nondum ad accipiendam aquae forna m dispositi, interjectu suo eas ab invicem separent. Nam alias simul ac concurrunt , plures in unam coeunt, & tam crassae ac ponderosae fiunt, ut necessario decidant. Caeterum quod paulo ante lixi , siguram ambitus cujusvis nubis maxime plerumque irregularem & inaequalem ei se , de iis tantummodo intelligendumqtiae minus spatii in altitudine ct latitudite occupant, quam iventi circumlabentes. Aliquando enim tanta vaporum copia in iis plagis,
185쪽
ubi luo aut plures venti Oeeurrunt, haeret, ut illis nee infra nee sita se situm permittant , sed circa se rotari cogant, &sie nubtavabsentagnamae et, Arment,quae ubivis aequaliter per hos ventos pressa, ambitum plane tam&αlaevigatum habet; quae etiam, tam hi venti sunt paulo olidi grres,vel cum a Sole nonnihil ejus superficies incalescit, quatam veluti crum εα- . .. ex iurimis glaciei particulis composita obducitur, Atque haee crusta satis c fieri potest, & tamen pondere non obstante, in aere suspensa remanere a quoniam i reliqua sola nube sustinetur. Cuius rei memores esse insta oportebi σad ea quae de partieliis dicentur intelligenda.
Ulta sunt quae vaego impediunt , quo minus statim sermatae L nubes ex alto delabantur. Nam primo particulae glaciei , vel , - -- aquae guttae , quibus constant, valde exiguae, & consequen--ter multum superficiei, pro ratione suae materiae habeutes ,re magis impediantur ab aeris resistentia ne descendant, quam a ponderei impelluntur. Deinde venti, qui communiter validiores sunt prope terram, ubi materia ex qua coastant crallior est, quam in aere sublimi , ubi sit,ilior; quique ideo frequiantius ex humili niram tendunt quam ex alto deorsum ; illas non tanium suspendere , sed etiam saepius ultra regionem. aerisinqua emisistunt, attollere qucunt. Idem etiam vapores possunt, quit uressi, aut aliunde venientes, aerem nubibus istis subielium disten- . φαν, - etiamst eus acris superioris , quod illo sempresse nubes seisini S. . t ' 'Et praetereapartices, glaciei ventis impulsae , contiguae quidem
evadunt, sed non tamen idcirco omnino uniuntur; quinimo eorpus ada rarum , leve atque extensum componunt, ut nisi calor aliquas harum pas 'tium liquefaciens seperveniat,atque hac ratione illas conleniet, ac graviores reddat,vix unquam ad terram deicendere possint. Sed ut supra monuimus,aquam conglaciantem stigore quodammodo dilatari, ita hie notandum , calorem qui alia eorpora solet reddere rariora, DK meommuniter nubes condensare. Atque hoe in nive experiri licet , quo plane ejusdem materiae est ac nubes , nisi quod iam magia si eonas ita densata , illa enim in calido Ioco posita constringitur, & mole valde minuitur , ante etiam quam ulla aqua ex ea profluat aut de pondere suo aliquid amittat. Quod accidit quia capillamenta particularum glaciei ex quibus componitur , cum sint earundem particularum medio tenuiores , illo facilius liquescunt , & ex parte tantum
186쪽
circumfusae materiae subtilis, amplex alum eunt vicinas glaciei particulas ; non interea relictis iis, quibus ante innectebantur; atque ita efficiunt, ut unae aliis appropinquent. Sed quia particulae glaciei qtiae nubes componunt, ut plurimum longius - ab invicem distant, quam quae nivem in terra, non ita ad quasdam ex vicinis accedere possunt, quin simul ab aliis quibusdam recedant. Et propterea climaequaliter per totum acrem spargerentur, in plurimos deinde exiguos cui mulos aut floccos separantur: si urique histocci ed majores,quo nubes fili tantea densior,& quo lentius in eam calor egit. Et praeterea vento aliquo aut dilatatione totius cris superioris, supremos horum stoecorum priusquam inferiores deturbante, his inferioribus quibus descendendo occurrunt ad rent, atque ita maiores fiunt, calorque postea illos condensans, & magis magisque graves reddens, facile in terram deducit. Et quum ita non omnino liqueiacti descendunt, nivem componunt. Sed si aer per quem transeunt ni tam calidus, ut silvantur qualis hic apud nos tota aestate est.& saepe etiam aliis anni temporibus, convertuntur in pluviam. Interdum etiam accidit, ut ita sol ut is, aut propemod iam solutis, ventus frigidus superveniat, qui eos rursus constringendo in grandinem convertit. Iv. Haec autem grando varia esse potest. Nam primo si ventus se gidus il-essciens, guttas aquae jam formatas deprehendat, globulos glacies pelli ei dos & rotundos efficit, nisi quod interdimi ea parte qua illos impellit aliquanto planiores reddat. Et si soccos nivissere solutos deprehendat, sed , . . ,Σ nondum in aquae guttas glomeratos, tune fit illa grando cornuta, cujus sm- - radi valde diverse & irregulares esse solent; ej usque grana interdum valde magna sunt,quoniam a vento frigido formantur, qui nivem e sublimi in inseri si ' ra praecipitans, plurimos eius floccos simul compellit, & gelu in unam nus- sina constringit. Atque hie notandum est, hunc ventum dum floccis lique-s - , θηη scentib' appropinquat, pellere in illorum poros calorem,ist est,materiam ni
maxime agitatam & minus subtilem reliqua, quae nunc in aere circun --i. i. -- stante reperitur; quia ipse ventus non tam facile nectam cito atque hic calor potest eas pervadere. Eadem ratione,qua interdum hic in terra sentimus ca- ω. - ν - jorem, qui in domibus est, augeri, cum repentino aliquo vento vel pluvia totus aer exterior subito refrigeratur.
v. ' Calor autem poris horum floccorum ita inclusus, quantum potest ad ip- , sorum circumferentias, potius quam ad centra accedit ; quoniam ibi materia, .... s. subtilis in cujus agitatione consistit, liberius movetur: & ita eas ibi magis &ν μ- - magis liquefacere pergit, priusquam incipiant rursus in glaciem concrescere: atque etiam liquidissimae, id est, maxime agitatae particularum aquearum,
in fri ra-- quae alibi in istis floccis reperiuntur , ad eorum circumferentias acce-': - dunt; iis contra quae non tam cito possunt liquescere, circa centra manentibus.
187쪽
tibus.'Unde fit ut cum exterior superficies cuiuslibet grani, ex glacie continua& pellucida constare consueverit, in ejus tamen centro nonnihil nivis sc- A. Guope reperiatur, q'uod haec grana frangentibus sese offert. Et quia serentini iamnis per aestatem talis grando deci dit, ea certos nos reddit, tunc non minusquam ipsa hyeme, nubes ex glaciei particulis sive ex nive constare consueviis . In hyeme autem ej usmodi gran io rarissime cadit, vel saltem grana non mag na habet, quia tunc tan una caloris, quantum ad illam sermandam re luit eretur, ad nubes usiue vix pote t pertingere; nisi certe ad nubes, quae sunt terrae tam vicinae,ut postquam earum maturi aliquefacta, aut sere liquefacta est, eoepitque iii pluviam aut nivem delabi, ventus frigidus superveniens, non satis temporis habeat ad illam denuo constringen , priusquam plane delapsast. Si autem nix nondum sit liquefacta, sed tantum ali dantulum emollita, dum ventus illam in grandinem mutans advenit, minime fit pellucida, sed alba instar sacchari manet. Et si nocet hujus nivis exigui sint; nempe pis instar, aut minores, singuli illorum in granum grandinis satis rotundum mutantur. At si fuerint ma- ,. . iores, dissiliunt ; atque in plurima grana, in acutum ut pyramides desinentia, convertuntur. Calor enim eo tim momento quo ventus stigidus incurrit, in poros horum floccorum se recipiens condensat omnes illorum partes,easq; ν---μretrahit a circumferentia versus centrum; quo ipso satis rotundi hunt: & frigus paulo pdst penetrans & constringens, illos nive multd duriores reddit. Sed quoniam cum pauid majores sunt,calor inclusus partes illorum interiores adhuc centrum versus agere&condensare pergit; dum exteriora iam indu rata & stigore vincta, sequi non possunt; necessarid intrinsecus findi debent seeundum plana vel lineas rectas,quae ad centrum tendunt; & his fissuris magis magisque augescentibus,ut frigus altius penetrat, tandem dissilire ae dividi in plures particulas acuminatas, quae totidem grandinis grana sunt. Non .
quidem hie determinamus, in quot hujusmodi grana singuli socci dividi pos--..unt; ut plurimum tamen videtur in octo ad minimum id fieri debere; sortiti etiam interdum accidere posse, ut in duodecim,viginti,vel quatuor & viginti, sed facilius adhue in duo & triginta, & nonnunquam etiam in numerum multo majorem, prout vel majores sunt,uel ex nive subtiliori constant, i et sti- .gus illas tu grandinem convertens, vehementius aut velocius irruit. Et non semel hujusmodi grandinem observavi cujus grana eandem sere figuram ha- bebant, quam segmenta globi in octo partes aequales tribus sectionibus, ad angulos rectos se mutuo serentibus,divis. Deinde alia quoque observavi, quae longiora & minora, quarta circiter pars illorum videbantur; licet ob angulos inter condensandum rotundatos & obtusefiguram propemodum coni saccharei haberent. Item ante,vel post, vel etiam cum his grandinis gra- tnis,vulgo alia rotunda decidebant.
188쪽
.-.L HM utcm diversae grandinis figurae, nihil singulare aut notatu Αἰ- -
xilium a quae glacialibus his superficilius illadisum ea lam '
. glir. Iritu bitu, ibi sintilibus aliis sex cinguntur habent,eae ct f - mpt/, indisserentet hueo cti, & hoc ipso us quae E regione sex horum globulorum consistun. f. ita glψhu Qtum vicinia refrigerata,non liaue uni sed contra denuo materiam aliorum sibi junctorum protinus elaei ua sex cuspides aut radii, circa lingulos glomos formantur,qai
pillamenta item densa&longa,calor quo coguntur lentus ac mos ' ut denique ventus qui hune calorem comitatur modo aliquis com te
ad Z vel M, talis postea evadit,qualem videmus ad Ovel .; &singulaeo Ia
kI 'gς ς, yς ς levi tantum eoniectura selibere putetis quae proxima hyemeauni i6ss, Amstelodami, ubi tune eram cir
hanc rena observavi. Quarto Februarii citrum Ai e uel in ari-c'. a 'terram contingebat: postea sequuta est grando exigua,cuius arana uuae ei ut
...ta tas in aetegelatas albitrabar. Tamen loco illius figurae aeeurat ii in sine dubio hae guttae ante habuerant, notabili ab una quin bali
parte planiores erant; ita ut figuram sere similem haberent parti oculi nostri, quam vulgo crystillitium humorem dicimae. Unde ventum oui tum temporis validissimus &stigidissinius erat,tantum virium habuisse diliet ut fguram illam guttarum inter glaciandum potuerit immutare. Sed omnium maxime admirabar quaedam ex his granis, quae postrema deciderunt parvos . e sex detates circa se habetio , similes iis qui in horologiorum rotis', ut vi demus
189쪽
lemus ad I. Et hi dentessui candidissimi erant sacchati instar, quum contra grana ex pellucida glacie serenigra viderentur, satis testabantur sesectos ex nive subtilissima guttis jam sermatis aspersa , quemadmodum plantis rivina adhaeret. Atque hac de recertior sum iactus ex eo , quod sub finem
mitulla notavi,quae circa se habebant isitimera exigua eapillament composita ex nive pallidiori & subtiliori, quam illa eratqua ecies jam memorati constabatindebui illi comparari posset,eodem modo quo cineres intacti, quibus prunae flamma destitutae senstri obducuntur , iis qui jam recocti sunt atquc in soco cumulati. AEgre tantummodo poteram conjicere , quidnam iaaεre libero,turbantibus ventis, adeo accurate hos sex dentes formare , &circa singula grana disponere potuisset : donec tandem in mentem venit, facillime fieri potuisse , ut ventos nonnulla ex his granis versus aliquam nubem expulerit , eaque insta illam vel ultra suspensa aliquamdiu detinuerit; satis enim ad hoc exigua erant : Atque ibi procul dubio ita disponi debi isse , ut singula sex aliis in eodem flana sitis cingerentur , quia talis est omdo naturae. Et praetereis verisimile esse calorem quem paulo ante in aere sublimi fuisse, argumento erat pluvia quam observaraiam aliquos ibi vaporos eXcitasse , quos idcm ventus compulerat ad haec grana ; ubi in ser-mam tenuissimorum capillamentorum concreti , set an etiam ali quid ad eorum librationem contulcrant , adeo ut facillime ibi haererere potuerint , usque dum alius calor superveniret. Et hoc calore , statim exigua capillamenta unumquodque granum cingentia li-quciaciente , exceptis tantum iis quae versus centra sex vicinorum granorum respiciebant, quia nempe horum granorum fligus eius actioni repugnam
190쪽
repugnabat; materiam eorum quae liquescebant, sex acervis aliorum quae te manserant se miscuisse, iisque hac ratione densioribus redditis&calori minus perviis, eam ibi rursus conglaciasse, atque ita hos dentes fuisse sermatos. Econtra vero innumera illa capillamenta, quae notaveram circa aliquot ex iis granis, quae postremo loco deciderant, isto calore nullo modo modo contamiuisse. ix. Postridie hora circiter octava, aliud praeterea genus grandinis,seu potius smire nivis obitrvavi, de quo nunquam antea audiveram. Parvae laminae glaciei erant,plaiiae,politae & pellucidae, ejus crassiti ei cujus esse silet charta cum paulo 3ensior en , ejusque magnitudinis, quam videmus ad Κ; ted tam accurate sexangulares,lateribus tam rectis,& angulis tam aequalibus, ut nihil sinite humana industria essicere possit. Statim agnovi has laminas primo exiguos glaciei glo bulos suisse, eo modo dispositos quo ante dixi, & pretas validissimo vento, satis caloris secum rapiente: adeo ut hic calor omnia illorum capilla menta liquefecerit, & humore inde orto omnes eorundem poros ita imple-vcrit , ut eo mox ibi rursus congelato, ex albis quales antea fuerant, omnino pellucidi secti sint. Atque hunc ventum ipsos eodem tempore ita compressisse, ut nullum interjectum spatium remaneret; hoc est, ut nulla in uniuscujusque circuitu esset pars,quae non aliquem ex sex vicinis attingeret; simul ine hunc eundem ventum superficies soliorum, quae ex his globulis compone bantur, super & subter labendo complanasse: ex quibus omnib' accurata illarum laminarum figura non potuit non exsurgere. . Supererat Idntum nonnul
la dissicultas in eo quδd hi globuli sic sere liquefacti & eodem tempore collis,
non cohaesissent; licet enim clariose scrutarer , nunquam tamen duos junctos potui invenire. Mox autem hac etiam in parte mihi satisfeci; advertendo, qua ratione ventus per aquam labens, assidue illam agitet, omnesque ejus superficiei partes unam Dil lteram innectat, nec illas tamen propterea scabras aut asperas essiciat. Inde enim cognovi ventum,qui procul dubio superfietes etiam nubium innectit, ibique continuo singulas glaci ci particulas paulo aliter quam vicinas impellit, non permittere illas omnino conglutinati; licet in terim illarum ordinem non turbet, & nihilominus exiguas singularum super ficies accurate poliat & complanet: non aliter quam videmus etiam illum singulas partes undarum, quas in pulvere vel arena interdum format,satis politas essicere.
Hane nubem sequuta est alia nihil aliud quam rotulas aut rosas exiguas effundens, omnes sex radis, instar dimidii circuli rotundatis, insignes, plauὰ
sas; in medio etiam qua tundam punctum album perexiguum animadverti.
quales videmus adino pellucidas etiam omnes &planas,ejusdem sere crassiti ei, cuius laminae illae superiores, ac supra quam dici potest accurate dimen-