장음표시 사용
211쪽
aequales partes divido, quot radios calculo examinare volo,ut tantundem tu e minis uni quam alteri attribuatur. Deinde unum horuns radiorum specia' timeonsi iero, at ex gr. EF qui non recta tendit ad G, sed in F refractus ' decedit ad Κ, &inde reflectitur ad N, ubi iterum refractus tendit ad oculum P : vel etiam adhuc semel ab N ad QIeflexus, refringitur in Que .sis oculum R. Et ducta C I ad angulos rectos in F Κ, ex iis quae in Dioptrice dicta fuere, cognosco A E , aut H F, δ CI illam se proportionem habere, perquam a linere fractio dimetienda est. Adeo ut si H Fconllet octo millib paritu, qualu AB constat decem millibus,CΙ constabit γ8 aut cir- citer; quoniam refractio aquae paulo major est quam trium ad quatitor, &quam accuratissime illam dimetiendo, invenio esse ut i 87 ad aueo. Cognitis ita duabus lineis HF&CI,facillime duos arcus cognosco, FN qui est73gra- duum&4 minutorum,&FΚ qui est io6.3o. Deinde subducendo duplum areusFΚ, ex aggregatoareus FG, &arciis iso graduum, hoc est,dimidii circuli, fit qo. q4 pro quantitate anguli ONP ; suppono enim ON& esse parallelas. Praeterea tollendo hos 'o. Αε ex FK, fit 6s. 46 pro angulo SQR ; suppono enim SQA EF esse etiam parallelas. Atque ita omnes alios radios parallelos ipsi E F, & peroninia puncta quibus divisa est semidia- . metet CD vel AB transcutites examinando,tabulum sequentem compono.
ONP, qo circiter graduum faciunt,quam qui mi uorem; vel SQR 14 ei citer,quam qui majorcm. Dcinde ut adhuc accuratius horum angulorum antitatem inveniam,facio tabulam sequentem.
212쪽
213쪽
solani esse posse,&minimum st. 3 ; cui addentes aut subducen- R 'tes i7 circiter minuta pro semidiametro Solis, inveniemus 6 I. 47 , pro ν. - . maxima semidiametro Iridis interioris,& 3 i. 37 pro minima exterioris. Uerum quidem est, aquae calidae restactionem, refrictione frigidae paulo minorem esse,quod aliquantum hunc calculum mutare potest. Hoe tamen semidiametrum Iridis interioris, non ultra unum aut duos gradus ad sum ob in augere potest; & tum illa exterioris sere bis tantb minor erit. Quod Ἀ- - tatu dignum est; quoniam inde demonstrari potest , refractionem aqua non multo minorem,neque maiorem eii ,quam illam hic statuimus. Nam .. Et si tantillo major solet, adium Itidis interioris minorem i gradibus saceret; quum contra communi errore s illidentur; &si illam satis egiguam Ponamus, ut revera s graduum sit, invcni mus illum etiam exterioris non IT: multo majorem 41 gladibus; quiim tamen Vclad oculum, interiore mul- . , --.to maior vi luatur. Et Maurolyciis, qui ut puto) primus omnium inte riorem ς; graduum se observasse scripsit, alteri 36 cuciter attribuit. Undera I liquet,quina parum fidei iis observationibus sit adhibendum, quae ab ignaris immverarum causarum fieri solent. Caeterum sicile intellexi,quare rubeus coler exterior si in Iride interio- xii re; &contra interior in exteriore : Nam eadem causa, ob quam potius in in F, quam in Heonspicitur per crystallinum MN P, essicit, ut si oculum in lintei locum FGH transferentes, crystalluna respiciamus, rubrum ibi versus partem crassiorem MP videamus, & caeruleum versiis N. Radius enim ,- rubro colore tiactus, qui tendit versus F, venit a parte Solis C, quae versus si M P crassiorem partem crystalli est sita. Atque ob hanc eandem rationem, quia centrum guttarum aquae,& per consequens illarum pars crassior, exterior est respectu punctorum coloratorum, quae formant arcum interiorem; ideo rubrum in extetiori ejus limbo debet apparere. Et eodem modo, quia late ior est respectu eorum quaesormant exteriorem, ideo in eo rubrum in-':rius apparet. Atque ita nullam dissicultatem in hae materia superesse arbitror; nisi soria itera illa,quae praeter ordin:m assiletum naturae in ea continguat. Ut quum arcus nan accurate rotundus est, aut centrum illius in recti linea Solem oculum transeunte non jacet. Modaecidere potest vento guttarum figuram immutante: nunquam enim tam parum a siphaerica sua figura discedere possunt, quin statim illud notabilem differentiam in angulo, siab quo co-Iores videri debent, eis lat. Au livi etiam aliquando arcum eaelestem smi cornibus in altum erectis apparuisse, ii item lite repraesentatum vilemita FF. Quod vix crediderim accidi te, nis pcr reflexionem radiarum solarium, in utremium hi superlici in maris aut lucus alicujus. Ut si a partui.
214쪽
eoeli S S egiis, eaderent in aquam D A E, & inde ad pluviam C F resiliarent, oculus B videret arcum FF, cujus centrum in puncto C; ita ut prolata Iura C B usque ad A, & Λ S transtin te ser centrum Solis, anguli S A D, &
B AE aequales sint, &angulus CBF duorum&quadraginta circiter graduum. Ad hoc tamen etiam requiritur summa aeris tranquillitas, ne vel minimus ventorum status, aquae Esuperficiem inaequalem reddat; &sorte insi-per, ut nubes quaedam isti aquae superincumbat qualis G, quae impediat ne lumen Solis recta ad pluviam tendens, illud quod aqua ed rege lit, lupprimat atque extinguat: unde fit ut nonnisi rarissimὰ videatur. Oculus praterea in tali situ respectu Solis & pluviae esse potest, ut videat partem interiorem. circuli, quo integra Iris constat, non videndo superiorem; atque ita ut illum pro Iride universa sumamus, etiamsi tune non versus coelum, sed tantussiodo
versus terram aut aquam respicientibus appareat.
Quidam etiam mihi narrarunt, tertiam Iridem duas ordinarias cingentem se aliquando vidisse, sed multo pallidiorem, &tantum circiter a secunda remotam, quantum ab illa prima distat. Quod vix accidisse arbitror , nisi forsan quaedam grandinis grana , maxime rotunda &pellucida, huic pluviae fuerint immixta : in quibus clina refractio multo quam in aere major fiat,aicus coelestis exterior multo etiam major in illis esse debuit, & ita supra aluterum apparere. Interior vero qui ob eandent rationem longe minor debuit suisse. tuam interior pluviae, fieri potest, ut ob insignem hujus fulgorem nequidem suerit notatus, vel ut uterque limbis commissis pro uno fuerit habitus, sed pro uno cujus colores aliter quam in Itide ordinaria dispositi esse debuerunt.
215쪽
Atque hoc in mentem mihi revocat artificium quoddam, ad varia signa in coelo repraesentanda, quae valde mirabilia viderentur iis, qui eorum caussis norarent. Existimo jam omnes nosse, quo artificio in fonte arcus coelestis 1 et . repraesentari possit: nempe, si aqua per exigua soramina ABC, satis aliὸ 2 S erumpens,quaquaversum in aere dispergatur ad R, Sole lucente ex in ita ut QEM jacente in lincarem, angulus MEM duorum&quadraginta cir- citer graduum sit, oculus E Iridem plane similem illi, quae in coelo apparet videbit. Cui nunc addendum, quaetim esse olea, dc spiritus sive aquas di stillatas, aliosque hujusmodi liquores, in quibus refractio insigniter major aut minor ei licitur, quam in aqua communi; quae tamen propterea non minus clara & pellucida sunt, quam ipsa: Atque ideo plureς ordine fistulas dispotii posse, quae aliis atque aliis liquoribus resertae, magnamcoeli partem coloribus Iridis pingerent: si nempe liquores, quorum refractio esset maxima. spectatoribus proximi ponerentur; dc non tam altὰ in aerem exilirent, ut
conspectum remotiorum impedirent. Ex quibus,quoniam parte foraminum ABC obturata, ea pars Iridis R R, quam volumus, evanescit, reliquis omni- no inviolatis, sacile est intelligere, si eodem modo claudantur & aperianturi apposite,diversa ramina fistularum hos liquores ejaculantium, fieri posse ut partes coeli, quae coloribus Iridis pictae crunt, figuram habeant nunc cru . eis, nunc colunt nae, nunc cujuspiam alterius rei, quanassemtores admire tur. Ubi tamen sateor nonnulla industria de sumptibiis opus esse, ut his silli lis aptissime dispositis,& liquores admodum alte qaculantibus, hae figurae ex loco valde remoto videri Mint, illasque multi l ines si naul, artisicio non detecto conspiciant. Q
216쪽
eoeli SS effusi, caderent in aquam DA E, & inde ad pluviam CF resiliarent, oculus B videret arcum F F, cujus centrum in puncto C; ita ut prolata liuea C B usque ad A, & Λ S transeunte per centrum Solis, anguli S A D, &B AE aequales sint, &angulus CBF duorum& quadraginta circiter graduum. Ad hoc tamen etiam requiritur summa aeris tranquillitas, ne vel minimus ventorum natus, aqua: Esuperficiem inaequalem reddat; &sortu insuper, ut nubes quaedam isti aquae superincumbat qualis G, quae impediat ne lumen Solis recta ad pluviam tenctas, illud quod aqua ed reflemi, supprimat atque extinguat: unde fit ut nonnisi rarissime videatur. Oculus praeterea in talis turis pectu Solis&pluviae esse potest, ut videat partem inserilarem circuli, quo integra Iris constat, non videndo superiorem; atque ita ut illum pro Iride universa sumamus, etiamsi tune non versus coelum, sed tantumodo versus terram aut aquam respicientibus appareat. Quidam etiam mihi narrarunt, tertiam Iridem duas ordinarias cingen tem se aliquando vidisse, sed multo pallidiorem, & tantum circiter a secunda remotam, quantum ab illa prima distat. Quod vix accidisse arbitror , nisi forsan quaedam grandinis grana , maxime rotunda &pellucida,huic pluviae fuerint immixta et in quibus cum refractio multo quam in aure major fiat,aicus coelestis exterior multo etiam major in illis esse debuit, & ita supra auterum apparere. Interior vero qui ob eandem rationem longe minor debuit suisse. tuam interior pluviae, fieri potest, ut ob insignem hujus sulgorem nequidem suerit notatus, vel ut uterque limbis commissis pro uno fuerit habitus, sed pro uno cujus colores aliter quam in Itide ordinaria dispositi esse debuerunt.
217쪽
Atque laoc in mentem mihi revocat artiscium quoddam, ad varia signa in
coelo repraesentanda, quae valde mirabilia viderentur ii ς, qui eorum causas notarent. Existimo jam omnes nosse, quo arti licio in ionte arcus coelesiis I et
repraesentari possit: nempe, si aqua per exigua soramina ABC, satis alie Idae
erumpens, quaquaversum in aere dispergatur ad R., Sole Iucente ex in ita es ut QEM jacente in linca recta, angulus MEM duorum&quadraginta ci taciter graduum sit, oculus E Iridem plane similem illi, quae in coelo apparet. videbit. Cui nunc addendum, quaedam esse olea, & spiritus sive aquas distillatas, aliosque hujusmodi liquores, in quibus refractio insigniter maior aut minor ei scitur, quam in aqua communi; quae tamen propterea non minus clara& pellucida sunt, quam ipsa: Atque ideo plures ordine fistulas disponi posse, quae aliis atque aliis liquoribus resertae, magnam coeli partem coloribus Iridis pii: gerent: Si nempe liquores, quorum res actio ess)t maxima. spectitoribus proximi ponerentur; dc non tam alte in acrem exilirent, ut conspectum remotiorum impedirent. Ex quibus,quoniam parte seraminum ABC obturatά, ea pars Iridis R. R., quam volumus, evanescit, reliquis omnino inviolatis, sacile est intelligere, si eodem modo claudantur & aperiantur apposite,diversa foramina fistularum hos liquores ejaculantium, fieri posse ut partes coeli, quae coloribus Iridispi faec runt, figuram habeant nunc crucis, nunc colunt nae, nunc cujuspiam alterius rei, quam spectitores admire
tur. Ubi tamen sateor nonnulla industria & sumptibuς opus esse, ut hi, sillulis aptissime dispositis, Se liquores admodum alte aculantibus, hae sgurae ex loco valde rem uo videri possint, illasque multi homines simul, artificio non detecto conjiciant.
218쪽
PDe nubium colae S de halonibus su coronis, quae
circa sidera interdum apparent.
1 Ost illa, quae de eotorum natura diximus, non multa credo addendad I esse, de iis quos in sublimi videmus. Quantum enim pri md ad albe-M, in v. dinina,&opacitateni seu nigredinem nubium,ex hoc cito illae oriuntur, quod hae nubes magis aut minus exponantur astrorum lumini,vel
M. etiam umbrae, tam suae, quam aliarum nubium vicinarum. Et duo hic tantummodo notanda sunt: Quorum primum, superficies corporum pellucidorum, partem radiorum ineas incilentium reflectere, ut supra quoque mo- , i - nuimus: unde fit, ut lumen Acilius ad trium haslarum al: itudinem in aquam penetret, quam per paululum spumae, quae tamen nihil praeter aquam est, sed μω, - - Ham plures superscies habentem,quarum prima partem hujus luminis tessectente secunda aliam, id ita porrd, nihil omnio, vel nihil serὰ, superest, quod σμα ulterius pergat: & propterea nec vitrum in pulverem comminutum, nec nix, ἔα V-nubes paulo densiores pellucidae esse possunt. Alterum eorum, quae hie ... s --. observanda, est,etiamsi actio luminosorum corporum in eo tantum cons inpellant secundum lineas rectas materiam illam subtilem, quae oculos non os attingit, particulas tamen huius materiae ut plurimum etiam circulata et liter mοVeri, saltem eas quae hic sunt in acie nobis vicino. Eadem ratione, qua pila se circumvolvit, dum terram tangendo movetur, etiamsi non nisseeundiim lineam re lam fuerit impulsa. Suntque ea corpora quae sic e sciunt ut partes materiae subtilis volvantur aeque celeriter, ae ea quae secunduna lineam rectam seruntur, quae alba proprie appellantur: qtialia proeul dubio siuit illa omnia quae a sola suarum superscierum multitudine impediuntur, quo minus sint pellucida: ut sputara, vitriun comminutum,nix, & nubes. it. Unde intelligere possumus, quare coelum strenum&des catum, non aI- 'bum sed caeruleum appareat, dummodo sciamus illud ex seipso nullum plane lumen emittere, maximeque tenebrosum esse appariturum, si nulli omnino vapores, nec exhalationes supra nos essent; Semper autem cile nonnullos, --- - qui radios aliquot ad nos remittunt, hoc est, qui repellunt particulas materiae iubtilis, quas Sol aut alia sidera in illos impulerunt. Et cum hi vapores satisse, eopiosi adsunt, materia subtilis ab unis eorum particulis repulsa, statim aliis occurrit, quae ejus particulas in gyrum agunt, antequam ad oculus nostros
sint e. a. perveniant; quo ipso tunc coelum album apparet. Sed cum e contrahi vapo- res valde rati sint, particulae materiae subtilis non satis multis eorum particu- .lis occurrulit, ut aeque celeriterin orbem ac secundum lineam ct mmoveantur : ideoque icelum non nili caerulcum vidiari debet, juxta ea quae de ina-
219쪽
tura eo loris caerulei pauid ante dicti sunt. Et ob eandem causam aqtra maria 'na,ubi admodum alta est & pellucida,caerulea videtur: pauci quippe tantum- modo radii ab ejus superficierculiunt,&inulli eorum, qui illam si um, re-
Hic praeterea intelligere licet, quare Sole Oriente aut Oecidente tota ec, Ii pars in qua est,rubro colore tapet tingatur: Quod accidit, cum inter illumta nos non tot nubes nec tot nebula interjacent, ut radios illius plata excludant, sed tamen adsunt nebulae nonnullae quae impediunt ne tam facile istidii per aetem terrae maxime vicinum transmittantur, quam per illum, qui utam paulo ab ea remotior est, Ac gradatim etiam ne tam sacile per hunc quam permulto temotiorem. Manifestum enim est, hos radios refractionem in his ne- ω-t ,-bulis pacis, partes materiae subtilis quam permeant, determinare, ut
dem modo volvantur, quo volveretur pila per terram ex eadem parte i bens,,Mutii. ita ut rotatio inferiorum, semper actioncstreriorum intendatur, quum sorti
orem hanc si1pposuerimus: & novimus hoc siissicere ad rubedinem repraesen an am, quae postea reflexa a nubibus, quaquaversum per coelum dispergi potest. Et notandum, hanc iubedinem mane apparentem,ventum praelagi re
aut pluviam, quoniam hoc testatur paucissimis nubibus ibi in Oriente exi sentibus, Solem ante Meridisin multos vapores attollere posse, & nebulas. 'quae illum exhibent, jam surgere; quum contra vesperi haec rubedo serenita- tem polliceatur,quia signum est, nullas aut paucissimas nubes in occasu eorulectas esse; unde fit, ut venti Orientales dominentur, & nebulae nosti descendant. Non hie sutius speciali explicationi aliorum colorum,qui in nubibus videntur, immoror: eorum enim causis omnes in iis, quae jam dicta sunt, satis manifeste contino texi sumo, sed ali uando circuli quidam sive coronae circa sideraapparent, de auibus , deinceps est agendum. Ilieo Iridi sunt similes, quod rotundae sint vel prope modum rotundae; Sc semper Solem vel aliquod aliud amum pro centro lia-π' Manti manifesto argumento illas aliqua renexione aut refractione generati,
quarum anguli omnes aequales, Vel propemodum aequales sint. Itemque in θ' -- eo cum Iride conveniunt, quod inlerdum sint coloratae; im e liqrae aliqtiam '
restactionem & umbram lumen terminantem, ad earum productionem requiri. Sed in eo disserunt, quod Ilis nunquam appareat nisi pluente coelo
ubi videtur, licet saepius non pluat ubi spe fitor consistit: hae autem nunquam conspiciantur ubi pluit. Unde ii luet, eas minime generati per res actionem, et et quae fit in aqua guttis aut grandine, sed peream quae in iis stellulis ex glacie expellucidi compositis,de quibus supra locuti sumus: quippe non aliam causam
in nubibus positimus invenire, quae tale quidquam ciliciat. Et licet nunquam ,--- hujusmodi stellas decidere videamus, nisi si igidiore coelo, ratio tamen nos ''VT ortos facit, illas quovis anni tempore formari: Quumque etiam calore
220쪽
pus sit, ut ex albis, quales sunt ii ritio, pellucidae, ut hic esse bis revirit, sint, . verisimile est,aestatem iis producendiς,hyeme commodiorem esse. Et quam vis hae stellulae cum decidunt, planas superficies habere videantur, certum immen est, illas in medio magis quam in extremitatibus intumescere: quod etiam in quibusdam oculus deprehendit: de prout tumor ille major aut minor est, hos circulos etiam majores essicii aut minores: divertarum enim procul dubio magnitudinum sunt. Et siquidem qui saepius observati fuerunt, diametrum que circiter gradi um,ut quidam testantur, tribuerunt,facile mihi persuadeo
convexitatem particularum glaciei, quae illos tantae magnitudinis ellisit , eam et
quam ipsae irequentissime liabete Alent,& Qttὰ etiam qiuae est maxima, quam pollini a quirere priusquamomninolla quesaiit. DABC ex gr. Sol,D oculus, E F G pluriit glaciei particulae , pellucidae, aliae juxta alias jacentes; plantquemadmodum esse debent ut in stellulas sorinei uti ; Rquarum convexitas talis Q, ut radius ex. gr. ex puncto A. extremitatem stellulae G perveniens, d raditas ex pui
elo C ad extremitatem stellulae F, resti agantur versus in& ut etiam alii plures radii perveniant ad D, ex iis qui iaillas incidunt, quae sitiat extra. Manueiurnacii praeter ramo, AD, CD,&similes, qui recta. tinea tenderites,Solem naturali magnitudine epraesentant, alios refractos in EE, retem compreheiactum hoc circulo FF, satis lucidum redditiiros,&ci tu inserentiam illius inter circulos Fli, A GG, specie coronx Iridis coloribtra rariegatae exhibituros. Ipsum et ana rubrum intrinsecus ad F, de caeruleum e