장음표시 사용
52쪽
R A IE C TV M,urbs in finibus Eburonum amplissima, ad utranq; fluminis Mois ripam sita.& lapideo ponte uincta, fornicibus aliquot, accuratissima structura confecto, a traij ciendo numine, nomen habere,constanti hist ori coram lententia perhibetur eius incolas Bethasios, Tascito dictos, Martianus existimat. Quamquam nescio, unde Ammianus Marcellinus acceperit
Ootrincense Mois oppidum, quo Traiectum super Mola situm intelligere videtur, nisi forte id a Tungris sit mutuatus, qui Traiectumn Triclit mutarunt. Et quia Trajecti nomine, duo oppida vocabantur: Alterum inferius, apud Batavos, alterum superius in Tungris, hoc pertridit id est, Superius Traiectum, Et byncoptos, Eopptri ibi Vocarunt, equo Obtrincens se oppidum, Marcellinus fecit: Illud miterstriint Z id est Exterius Traiectum , & concise nominarunt. Quae vero pars Traiecti ad Mosam , Orientali littori adiacet, T Z vulgari idiomate,
dicitur. De utriusque origine, antiquitate, nomine, ac tutelari diuo, hunc in modum MatthiaS Herbinus Si ho Iae Traiectensis Rector, a Ioanne i ithemio Abbate Spali ei mensi commendatus, libello de Traiecto instaurato scri- his ruit, Ex vico, Latino nomine, tractum,&vstarpatum esse videtur. Hanc autem interpretatione inde conjectui acolligo,quod ille locus,antequam ciuitaS ad tantam amplitudinem,in qua nunc est,uenirer,forte Uicus paganus erat. constat enim ex antiquis hissorijs Ciuitatem hanc post aduentum S. Seruatij maxime auctam, & ampliatam hominibus,muris & aedificijs ita, quae tunc Vicus paganus ei at,nunc est referta viris urbanis,& tamen antiquum Nomen retinet,quod ex appellativo,longo usu proprium factum est, quod freque ter apud priscos accidisse,comperimus. Nam &tota cinitas nostra, apud Illos, via Regia appellabatur, quia per illam Romani Reges qui iidem Imperatores, vel eoru Legati, Tungrimmobilissimam tunc Galliarum Metropolim, iter facientes, transibat: cumque ad Mosam peruenissent, qui ponte carebat, trajectione opus era t,1 traiiciendo ergo, Traiectum est nuncuparum, quo vocabulo, Iuli us Cae far, tam eloquenS, quam bellicosus, in Commentariis suis , utitur saepe .Et, quoniam Caesaris mentio facta est, libet hic de Caesare aliquid interponete, quod ad rem nostram attinet. Quoniam ex claris fundatoribus, UrbeS non nihil sibi, gloriae solent vendicare, ut Constantinopolis a Constantino, a Romulo Roma: Primordium itaq; Ciuitatis nostrae con .dendae aulius Caesar fuit,qui cum multis ac magnis praes ijs Galliam, ermaniam queoppresSisset,Traiectum,conueni Cn-tissimum locum hybernandi copiis suis delegit. Conspexerat enim prudentissimus Imperator, quod is locus seipsum facile muniebat, & nihilominus alimenta viventibus abunde suppeditabat. Haber enim ad Austrum saltus apricos amoenissimos, pabulationibus iumentorum aptissimos. Ad Occidentem dc septentrionem, patenteS campos, i Ortim ferthlissimos. Nam ad Orientem , Mosa est, infinitis usibus accommodus Cui in modum semicirculi adiunctum Val lum,omnia castra girando tuebatur,super Cuius aggeribus positi sunt postea muri antiqui ciuitatis,qui usque in hodiernum diem apparent,& nonnihil fortitudinis afferunt. Haec hactenus deducta, eo spectant, ut, si nobis gloriandum sit de antiquitate, antequam Saluator noster carnem humanam assumeret, anno circiter Octauo & septuagesimo initiati sumus: si de tandatore, a Iulio Caesare originem traximus e si de nomine, a traajciendo flumen Molat dictum est Traiectum,quum aliquando. Via Regia appellaretur. Si depraesidente patrono atque Ampliatore;B. Seruatio pluri in se obligati sumus,qui Pontificalem sedem, primus huic urbi intulit, in qua viginti Episcopi resederunt. Paucae igitur Cibuitates m procinista nostro sunt,quae de his aeque possunt gloriari. Nam aut non tam antiqua aut a minus nobili conditore fundatς,aut non tam digno praesidente atquς ampliatore memorabiles. Cum Caesar oppidum construxerat agageribus, impleuit Romanis. nam lingua Latina usi sunt, per multa tempora, ut ex certissimis indiciis adhuc apparet.
Et praecipue omnia, coram Scabinis ,& Consulibus negotia, Latine acta sunt, ut constat ex diuersis adhuc Actis, ac litteris haereditatum , trans actionum, infra ducentos adhuc annos Latine scriptis. Hucusque IIer binus . Ciuium pars episcopo Leodiensi, pars Duci Brabantiae qui nunc est Inuictissimus Philippus Hispaniarum Rex Catholiciis)pare . Qui utrique, suos ibi habent Praefectos,aedilesqi. Senatus Romanorum more, quotannis nouus creari solebat: Baal videlicet Coss. cum XII. Pro coss. ac Quaestore ex utriusq; Principis plebe. Sed propter turbas quae non solum huius oppidi Rempub. sed totius Belgij statum paucos ante annos,susque deque miserrime agitarunsiis Senatus consti uendi mos interruptus est, Senatu iam per Principum deputatos ordinato, usque ad eorum rCUocationem perdurant . Pi i maria Traiecti Ecclesia, super crypta exigua, in qua S.Seruatij, corpus,miraculis clarum sepultum erat,opere, reliquiis acris Canonicorum societate& amplissimis reditibus nobile, S. Seruatio nuncupata est, religione ac pietate ciuium ut Vsu ardus Martyrologio suo, iussu Caroli Magni conscripto vel a Monulpho Tungrensi episcopo, ut Beda testa tur. In qua etiamnum eius Ossa, quemadmodum & seX, ex Ordine successorum, cum multis alijs praestantissimis reliquijs religiose a seruantur quae ex Octaviensi Galliae urbe,S. Seruatius Hunnorum deuitans tyrannidem, huc transtu lit . quarum gratia, ex remotissimiS Orbis partibus, ut puta,ex Styria, Croatia. latronia Mungari assio hemia, Et alia, to ta Francia, alijsq; innumeris regionibus, & maxime singulis septennijs, dum sacrae reliquiae potissimum ostenduntiar, turmatim hommes aduolare consueuerunt. Episcopalem Tungrensem sepem B. Seruatius Traiectum transtulit. Coi ibidem XX. ex ordnie sanctitate vitae clarissimi, successerunt Antistites. Quorum penultimus fuit gloriosus & incly tus martyr D.Lambertus, qui Leodij, pro Christi nomine, sanguinem suum profudit. Cuius discipulus, atque succes sor, Hupertus,loci, sanguine Magistri, ac Praedecessoris sui consecrati, tactus asse stu, Episcopalem sedem eo transtuli . Cui hoc tempore, Reuerendissimus Illustrissimusq, Princeps, ac Dominus Gerardus Gros beck, S. R. E. Cardinati.
summa cum laude praeest. Traiecto plurimum utilitatis, Iecora praebet, fluuius exiguus quidem, sed subinde nivibus resolutis,aut immo dieis imbribus, ita exundans,ut pagis,ardibusq; vicinis, non parum detrimenti inferat. Prosilit non procul , Centronibus, Tungrosq; 1l luens Traiectum,sinuosius,se confert: in cuius suburbio in duos diuisus alueos,totidem etiam locis,urbem,intrat.ibique rurim, altero aliaueo in plures se pandente, maximam molitoribu fullonibus,tinctoribus, coriariis,alijsq; opificibus, ciuiumque d omibus, commodi
tatem adfert. Demum, Franciscanos praeterluens, omnes suos alae I in vnnm copi t. si eqae oodidum estiaens, in Mosam se exo
nerat. Quin & illud memorabile. quod passim in vicinis Traiecto locis, potissimum vero in Gronsfeldi, sabulosi
e terrae visceribus eruantui lapides,praestantissimi autem in pago Sichen, utputa, durioreS,ac diuturniores. At deterrimi, in Hunnorum monte, in quibus praeter conchiliorum species. in lapidem induratas. animalium quoque olla reperiuntur. unde conij cere quidam volunt, eos montes, ex diluuij aestibus aggregatos. Qua de re accuratius disseritur in Veronaedescriptione,in operis istius Indice.
54쪽
UT ZENBURGUM, vel, ut plerique, absque certo tamen Orthographiae delectu , Lucen burgum: Et, ut Meierus, Luceburgu m, Urbs eiusdem nominis Ducatus praecipua, regionivniuer1.e, quod cum pluribus aliis commune habet, appellationem praebet: Quam & ipsa a praetercurrente fluuio Elga sortiri putatur, c Anton Ino fortasse AljZontiaJ qua si Elgenburg, & corrupte Lelgenburg,unde Euphoniae deinde gratia LutZenburg derivatum sit Petrus Appianus, Ptolemaei Augustam Romandiorum huic Belgicae Vrbi attribuit Sed Volaterianus Constance. urbem Normanniae designare scribit, & ipsos Romandios Normannos esse, quod tamen cum situ non conuenire, Villanouanus obseruauit. Alii eam ad anilem MeIusinae prς sigiatricis historiam referunt. Sed diuersarum rationum appellatio, fides, &defensio penes ipsos auctores esto. r ipsa est Catis munita, sed inaequali situ: partim enim in monte, partim in infima ac praecipiti valle exstructa, disparili admodum forma sese spectandam praebet, In ea supremi Consili j Tribunal, in quo di Praeses,& Senatores causarum iudices, alij que nonnulli, ei magistratui Velut subseruientes Gens ipsa, etsi potiore ex parte Germanica, Iuris tamen disceptationes partim Germanice, partim Gallice fiunt, prout Regionis urbes ac vici alterutra utuntur lingua. Cum etenim finitimarum ditionum partim Germanicis, partim Gallicis cingantur limitibus, quam regionem potissimum, & magis vicinam spectant, eiuS quoque potitumum moribus. & lingua utuntur Ex quo necesse est, Iudices, & eorum tabelliones, aut qui alias iudicio quomodocumque suffragantur, utramque tenere linguam. Ab hac deinde Curia prouocatur Mechliniam, Ubi, quae scripta sunt Germanice, bona fide G allice redduntur. H:ec urbs iam tum a primordio Comitatus titulo insigniS, postea in Ducatus dignitarem, qua hodie adhuc utitur, euecta fuit. Hoc aliqui VVenceslao Romanorum Regi, alij Carolo quarto at ribuunt. Conradus autem Vercerius, Henrico septimo adscribit,primo ex ea familia Romanorum Imperatori. Aedem primariam numini dicatam, sub D Nicolai tutela exhibet, priuatas ciuium aedes mediocres, plerasque bellorum iniuria, non optime restauratas. complures etiam desolatas. Non enim existimo, multo plures inueniri urbes, in quas tam hostili mente. bellorum fortuna deseruierir, atque in hanc Luceburgici Ducatus Metropolim. Quae non ab externo mi ἀlire tantum, potissimum vero a GaIlo, quem offensum, insultantemque sibi frequenter magno cum detrimento sensit, sed domesticis etiam diludiis attrita, fracta, & milIe Calamitatibus exposita fuit. Quales certe maximas,
Anno M. CCCC. XLII. perpessa. Quas hunc in modum Melerus Annalium Flandricarum libro decimo sexto
LLi g A as τυ Dux Luttaburgen. quae primum Ioanni Erabanto, inde nupta Ioanni Bavaro, per haec tempora multis initimi amacitur a suis popularibus, qui consuetos census & redditus pendere illi detrectant. Hanc tebellionem ipsa Regio Luceburgentis,&Thebonis villa inorimis inceptabant, suamqUe dominam portis excludebant. Vidua misera ac desolata, nisi ad Philippum quo confugeret. non habebat. Hunc igitur multis precibus solicitat, ut pro honore patrui sui, simul N auunculi, quos ambos deinceps habuerat mari tos, auxilium oraebere dignetur, alioqui vivendum sibi fore in inopia & miseria. Philippus, certus sibi perire, quicquid peritet amitae, re materterae viduae. mox concilio suorum coacto, auditisque sententijs, monet hortaturque Luceburgenses, iniurijs desistant. debito
matrimonio neutem ex filia Eligabetha Sigismundi Imper EliZabetha nempe filia illa Sigi Imundi ex AlbertoΙmp. ,
Comite de Clito. aduenientes, bellum sacere coeperunt uniuersis Castellis, quae adhuc in EliZabethar persiliebant fide. His philippu coanitis rebus Ioannem Comitem Stampanum, cum sorti manu pugnatorum, quos CX Ambiania, Atrebatibus, & Morinis conseri pisser l, ad se accersicin Burgundiam . primitti; que Simonem Lalanum, cum quadringentis puSnatoribus, ut cum Comite Uarnenbur.
iofrunt incensis perpulchris circa illam suificiis, cum grandi ciuium damno. Stampanus oppidum ingrestus, arcem obside aiso oppido trepidi fugiunt Theonis villam. desertis omnibus sortunis suis,Philippus Oppidum plenum inuenit diuitiarum
infestabat, cepit Promouit inde copias ad Luceburgum, scalisque de nocte muris admotis, baud magno negotio, per sortissimos exer citatissimosque milites suos, cepit. Primus Gauarus Quieretus murum cum suis superauit, in oppidum euasit, portamque effregit, per quam plerosque ductores cum militibus circiter ducentis intromisit, sorumque Occupauit. Ad clamorem oppidi capti, Germani in aris
D: reptum ac deprcedatum dotum Rixa inter nobiles, ac militem orta, de praedaeX aequo diuidunda, ut erat promissum scd nobilitasub q/ie seuerior, lonsemel rein retiit partcm; militi, quanquam grauiterquiritanti, nonnisi viliora cesserunt. Comes Clitanus. de nocte se ex arce cistoripuit sum qLe Theonis villam. Obsidio arcis tenuit circiter ternas hebdomadas. Tandem Clitanus 1 uorumpa ctim cluntaxat vitam, arcem Philippo dedidit. ita DUX breui tempore, nulloque magno suorum damno, toto Ducatu potitur, Eligabeo thamque amitam domum restituit, ut cimnibus emolumenti S&fructibus, Vti antea, frueretur, accepturuS ab illa, quinque circiter mi ira ducatorum. Ita assertui LuccburgicuS Ducatu , quem etiam nunc Philippus Hispaniarum Reae, Ducatus titulo possidet. Hacteis
Qua inuis autem haec urbs tam misere saepius belli Vexata calamitatibus, Martiique frequenter minam in modum deformata furoribus. quibus nihil cum Mussis Oti Ο & tranquillitare gaudent Ibus, commune est. illustres tamen Iuditione viros edidit Atque inter multos Nicolaum Nanium, hominem Vsque adeo doctrina,& rerum ptu dentia magnum, ut Curiae iudicialiS apud Luceburgum Praeses. non ante munuS, quam Vitam, filium au tem reliquerit sibi cognominem, qui paternaS aequans virtutes, tantum apud Carolum Quintum Caesarem gratia valuit, Vt in toto Imperio Cancellarii Vicarius ab co consti, tutaS,id muneris cum vita simul finierit.
56쪽
G et driae oppidum, in dextri Rheni Ostij, dextra ripa, medita milliarcab
-loco,Vb1 altera fit Rheno sectio, cuius dextrum brachium I mula, ac
A minibiae in fossa Drusitana, dici incipit, Asciburgium, id est Duosburgum
Issuta vero nomen ei ostio manet, usqi dum mari Australi, vulgo Z4t erueee, excipiatur. Oppidum est florens VtCunq; , ac primaria Velauniae insulse,quar & Vcenauia,id est, Paludum Insula, vulgo Die appellatur. Inferior insulat pars Hollandia nuncupatur,& Vltraiectensiis tractus,circa Ba tauodurum,id est,mare Duerstet m/vbi Rheni medius alueus nomen mutat in Leciam. Est: autem eius insulae territorium paludosum, ac Vliginosum,fylvisq; consitum, Ut pote quae ferarum affatim praebent venatum; eius latera Clauduntur ab Ortu Issula, a Septentrione eo mari,quod Puder3etavocant; b occidente, Sichi flu a me1idie Rheno, seu Lecio fluuio,vnde abunde piscium ipsis suppeditatur. Supremum Geldriae ius&Cancellaria, Arnhemi um obtinet, subditas habens urbes, earumq; praefecturas, V Vageningum, Hat temum, Hardero uiCum, Elburgum, sitas omnes in ea Geldriae parte, qu- Velauia vulgo
nun Cupatur. Complures et1am Continet vicos, suOS habentCS magismarus, Omnes tamen
summo Velauuiae Prajecto subiectos. Arnhemii autem Geldriae DuX sedem olim, ac P torium habebat.Ibidem nunc de Prouinciae Praefectus degit, dc Curiae Iudicialis Geldriae atq; Zutphaniae Senatus, quem magistratum instituit Carolus V .posteaquam eam Pro uinciam armis Anno M D.XLIII. recepisset. In eum magistratum adlegit Vnum Cacet latium, Sc Senatores decem , eorum quatuor ex nobilissimis, quatuor Geldriς Regionum viris,sex reliquos ex Iuris & legum consultis. Hi magna prorsus auctoritate ius dicut neC
ab eorum sententia concessa est appellatio .Est hac ipsa quoq; in urbe Ratiocinariu a Philippo Catholico Rege institutum Anno M. D. LIX. ad quod omnes Geldriae, Zutpha niaech Magistratus, siue iuris dicendi & rerum criminalium Praerecti, siue pecuniae publi
cae,atque aerarii Quaestores suas administrati muneris rationes referre iubentur.
VENLONV M,opp. Geldriae, arte& natura munitum, in dextra fluminis Mota ripa conditum, & dimidio dissitum a Strata milliari, mercimoniis polleCUbi anno M. D XLIII Cliviae Dux Carolo V.Caesari sese dedidit, concordia inter utrunque Principem deinde consequuta. Hinc Guillelmus V e ldius, homo doctjssimus prodiit.
iE L DRIA,paruis duobus milliaribus Strata dissita, urbs ipsa est,abs qua tota Legio nomen,idque hac occasione acceperit: Sunt,qui constanti narratione perhibent, tempore Caroli Calui Imperato- aris circa locum illum,in quo est Geldria oppidum,horrendam quandam, ac venenosam beluam, iisq; locis ante id tempus nunquam visam cognitamq; sub arbore esculo delituisse, magnitudinis immen-isiae ciuitiae incOparabilis, haec agros,camposq, deuastans, nec pecorjbus, nec iumeris parcens, ipsis etiam hominibus,a quibus non abstinuit, usque adeo formidabilis ob inexplebilem voracitatem, ac atrocitatem euassit, ut finibus suis cedere complures, seseq, Qtitudinibus abdere coegerit Duo vero cuiusdam a Ponthe filii partim,ut sibi ipsis, partim etiam ut publico vicinorum commodo prodessent,miris technas,audaciaque Incredibili beluam aggressi, post dubium, variuq, certamen ac luctam, tandem superioreS belua euasere, eaque interfecta,haud ita procul a Mosa fluuio, ad Neris ri pam,in memoriam rei arcem extruxere cui Geldre nomen fecere, voce ex continuo & miserabili, ac identidem repiti tΟ,mugitu eius beluae,quem,dum caederetur,edebar, mutuata.
, V R EMUNDA. Praecipuum post NoujOmagum Geldria: Ducarus Oppidum, ad Rurae fluuii osti-
um situm,ubi Mois miscetur, habitatore frequens, situ, natura arteque munitum tribus , enlono milliaribus distans Fpiscopali nostris temporibus dignitate Ornatum,cui D. milhelmus Uama11 LIn danus,variis in re Theologica editis libris clarus, primus Episcopus p est. Nobilium Ingeniorum, Rurem unda ferax quovis tempore fuit.Hinc namque editi Bartholomeus ille,Coenobi Bethleemits ci Prior multorum auctor operum,Dionysius Richel, eiusdem Coenobii Monachus,vir eximie doctus ac celebris, multorum librorum rania cum laude Scriptor, ut praeter D. Augustinum apud Lati-b Hia rir neminem Sub Rurem unda,& Vrbes & Magistratuum sunt praefecturae: Urbesquidem , Veni Ο-'' ' , lori, VVachiendonchum,&Herculis urbecula vulgo Ercterens in Ducatu Iuliacensi; Praefeci Vica:
57쪽
arte et nanum miamm, inutili tra
58쪽
O VI o M A G V s, ea quatuor Geldriae ciuitatibus, Rure munda nimircm, Arnhemia&Zutphama; nominis vetustate, populi frequentia & opum magnitudine primas te/Δ'. uion agium, Ut Novio magum, alii Noui magum, ali 1 NeomaguSdieui. xst qui &Neci magiam Vocet, ne dicana Nim megam, Neomagium Numaga. Et denI-que Neomagium in Badaa Iegitur apud Regionem Prumiensem, quasi diceret: Nimani Hen inder inciam. Urbs partim clivo, partim plano in loco sitai patria & natale solum eruditissimi, facundissimique viri, dc studiosorum Omnium Moecenatis Francisci Craneuellii, qui aesarI Carolo a consiliis Machliniae fuit. Hic fabulam refutare Ii-het, qua huic urbi Ducum Cliuensium or tum plarique sine ratione, in historia nimis creduli attribuunt: qua de Elia nugantur, qui dicitur ex parari uso nauigio per alueum Rheni tractus, cygno, aurea catena nauiculae praesiXO, Anno Domini D. CC. XIII. ubi puella. domina ditionis Cliniae, & vicinarum prouinciarum parentibus orbata, illum Neomagij conueniens, maritum duxit. Verioreerte est historia: Anno ab urbe condita CCC. XLII. ante Christum natum annis CCC.sub Alexandro Magno. duos fratres ex Vrsinas, familia Romana, Samniticam cladem volentes euadere, fugisse in Galliam, & secundo Rheni flumini sese committentes, tandem eo peruenisse, ubi Rhenus a se reijcit V Valam ubi in monte praealto, arcem cum castello excitauerunt, CliviS hodie dictam. Confirmat id, quod cum Anno M CCC ΣLiv praecelsa castri turris solo tenus corruisset, ingentes lapides inuenti sint, cum inscriptione, qua: Vrsinos fratreb, primos eius mol1s constructores, aperie coarguit, Eam deinde turrim Adolphus. primus eius nominis Dux, qua hodie apparet forma, erexit, quam nuncupauit. Post ab urbe condita, DCXCVID.
C. Iulius Caesar, cum in Gallijs ageret, audjenS Vsipetes, S Tenchteros Germanos a Sueuis patria pulsos traiecisse Rhenum, Menapiorum agros, & aliarum gentium Rheno incumbentium loca devastati traductis suiscopi js, iubet ut a devastatione cessient, & regione excedant. At cum dicto audientes non essent conserta cum illis manu, trecenta ferme hominum millia, partim gladio, partim aquis peremit. Cumque Ursinorum castrum Clivis ab his euersum Caesar videret, id restituens, ipsorum ditionem longe dilatauit, atque discedens, Ursinis ripam & accolas Rheni commendauit. Eodem quoque tempore Iulius Caesar duas alidissimas arces in Rheni ripa erexit, dearum Drusiae & Magiae ijsdem appellationem tribuens. Quarum proinde altera Duisburgum, altera Neo magum dicta, quas etiam Vrsiinis pro defensione Galliae,ab incursibus Germanorum commendauit. Haec ex Sichardo Cremonensi sunt aesumpta. Porro Noui Omagum, Vrbem suam indigenae, nunc regnum, nunc basim imperii appellant, quod una sit trium earum, quas Carolus MagnuS quondam sibi sedes delegerat. Primam aiunt Aquis ranum fuisse, secundam Nouiomagum, tertiam Theonis Villam. De origine eius Geldenhaurius, ciuis, in historia Batauica a Mago potentissimo Gallorum Rege, Ditis filio,conditam.& de eius nomine Magam appellatam fuisse, tradit. Post temporis progressu, a Barone Cattorum regulo, istuc transmittente. loci amoenitate capto,tum etiam antiquae nobilitati istic gratificaturo, instauratam, atque triplici moeniorum ambitu cinctam , ac inde Nouiomagum vocatam. Addit idem, Baronis filium Hessium patriam suam sum m opere ornasse, unde procliuior eius pars, etiamnum ab eo, Mons Hesiij dicatur. Postremo adiungit. omnium ordinum consensione, a Batavis regiam ac prouinciae caput constitutam esse. Vtcunque est, liquet, perantiquam esse urbem, ad eam Rheni partem collocatam, quae Vahalis vulgo vocatur, flumen inibi & latissimum & altissimum , duobus miliai 1bus ab arce Reuenstenta distat. Aedificiorum structura nobilis profecto est. & firma: populosa, &diues. Nam postquam nouissime ad Austriacam domum rediit, ciues cum mercaturis faciendis, tum literis operam dederunt, antea fere nulli rei intenti nec assueti,quam bello & armis. Habui t tamen diuersos viros olim literarum doctrina illustres, qui varia opera, ct se,&Repub. digna ediderunt. Vt Theodoricum Borgia vim , i hannem Henricum, Henricum Bronchorstium, &D. Franciscum Kraneueldium, Mechliniensis regii concilii Senatorem, virum uti doctum, ita singularem virtutis &studiorum patronum Gerardo quoque Falchopyrgico patria est, singularis eruditionis viro. Sunt etiam istic innumeri alii, bonis literis dediti. Inter alia quoque gumnasium eroctum, in quo a septem magistris Vtraque lingua, Latina & Graeca, singulari rei publicae utilitate & laude doceatur. Templorum quae ibi ornatissima arte sunt, omnium excellentissima est basilica D. Stephano dicata Interreru m porro miracula, perantiqua est arx illa, in colle sita, quam a Iulio Caesare ςdificatam aut saltem instauratam aiunt, quasi dominatricem, atque exploratricem subiectae atque circumiacentis viciniae. Ambigi profecto possit, an ulla alia totius Belgicae specula amoeniorem regionum, fluuiornm, agrorum, terrarumque prospectum habeat. Hic iuxta atque in Vicinis municipiis repertae aliquando priscorum Romanorum reliquiae. puta numismata, lapides, marmora, instructissimarum domorum parietinae, sepulchra, monumentaque, solerter perquirendi, perscrutandique terrς Viscera desiderio ciues afficiunt. Cuius rei luculentissimus testis est, instar multorum, Ioannes Falchopyrgicus ciuis uiOmagensis, homo virtutis dc antiquitatis perstudiosus, qui domi suae tres aut quatuor tabulas marmoreas ostentet, Una cum illustrium virorum elogiis epitaphiis; atque inscriptionibus. Habet etiam Nouiomagum Vicecomitatus tirutum, Φstque urbs & laudum imperii, Μο-netae cudendae ius habet, ut & csterae Imperii Vrbes liberς. Prouocatur inde non ad Geldriae Cancellariam, sed recta ad Aquis ranensem curiam. Quotannis certum hominem Aquisgranum mittit,qui defert eo chirothescam piperis plenam, Imperiali S studi agnitionis ergo. Philippus tamen Rex Catholicus, uti Dux Geldriae, istic, 'quemadmodum alibi, monetam percuti curat. Ecclesiasticus ordo eius urbis paret Archiepiscopo Colonien si, quod quondam nouorum Episcoporum in hisce regionibus institutio perturbauit.
Hic Orbs totius Ducatus, & sinsulatim primae xςtrarchiae Geldriae, Omnium amplissimae, caput est, cuius territorio comprehenduntur. Tiletum, & Bommeta ciuitates muris cl.usae, Gentum vel Gandauum, & BOmmelerovverda, non quidem mcen ijscineti attamen priuilegijs & immunitatibus donatae: itζm mpstrior atque inferior Batauia, cum rota ea plaga, quae Mosa S Vahali sum ni-hui includitur, adeo. vi generatim omnes hi municipζεις Mutomagi sistere iure cogantur. Accessit haec ditio Gelcriae Ducatui, Anno M. CC. XLVIII. hac ratione Oti I. Guilhelmo Romano Regi unum & viginti millia infecti argenti pondo, muttio dederat ea lege, I conditione, ut, nisi certa die commod-xam pζcuniae fiammam persolueret Geldriensis in eam posiessionem , ut suam aepropriam.veniret,quae conuenta, pluribus etiam conditionibu additis , postea a Rudolpho itidem Romanorum Rege confirmata sunt Cum υero, ad constitutum tempus, siue propt*r Rr rij xςnuitatem, siue incuria quadam,pecunia illi reddita nou Elet, ex conis . Lentu, certis tamen conditionibns, Nouromagensis ditio, Geldriae Comiti cessit.
59쪽
60쪽
LANDIGA, latioribus quondam extenIa terminis, hodie Brabantia, Hannonia, Artesia, & Oceano finita, in tres diuiditur partesia in Flandricantem, siue Teutonicam, in Gallicantem, di Imperatoriam. Callicans dicitur, eo quod lingua utatur Gallica; iungitur a Septentrione Galliae Teutonicae, a Meridie attingit dioecesin Cameracensem: ab Oriente Scaldi Bu.ab Occidenre Liga stu. & Artesia terminatur. Regio haud ampla, ac supra quam dici queat, ferti lis, cum rerum omnium, tum inprimis frumenti, & rubeae Tinctoriae . seu Eruthrodani , prata ac pabula laetissima, unde pecudum, iumentorumque abunde alunt. Continet z--oppida ciuitatesque elegantes & opulentas, quarum prima est IN svLA, vulgo Dysset, ciuitas perpulchra dc diues, mercatoribus Iocupletibus freqnens, ac opificum mechanicorum, Textorum praecipue ingens numerus, qui per omnem ferme orbem merces miti tunt varias, ut hςc, post Antvverpiam ac Amsterodamum, primas in mercatu teneat, IN sv LAE appella-
Iationemex eo, multis perhibentibus, Obtinens, quod in paludibus&stagnis, quae postea tempotis diutura nitate, atque hominum industria vel siccata, Vel terra oppleta fuerint, insulae ad modum sita esset. AIii narrant,ex multis illicor mionis insulis, id urbi nominis accidisse. iuxta meenia, qua regione arx col-Ipris. Condidit Balduinus Barbatus, Flandriae Comes, anno septimo supra millesim um. Qui deinde Bar-hati filius,ubi natus fuit Balduinus pius,ex loci etiam Insulam cognomentum tulit abs quo urbs quae ipsius esset patria, multis aucta beneficiis, muris quoque anno millesimo sexagesimo sexto conclusa fuit. Is d inde magnificum illud remplum, quod a D. Petronomen habet, excitauit, in quod di splendidissimurn Canonicorum Collegium, amplissim o ad eam rem constituto censu, cooptauit interque ipsos Canoni- eos Tornacensem ac Morinensem Episcopos accen seri voluit. Ηςc Vrbs praeualidam habet arcem, in qua veteris a rcis Bucanae quae primum eorum, qui Regis Galliae nomine Flandriam ad ministrarunt, Prςtoriufuit reliquiae visuntur, Hi, cum initio dicerentur Nemorarij, quasi Nemorum Prete lacti & custodes , ad surrimam dignitatem peruenerunt. Eo bello, quod Ferdinandus Flandriς Comes in Philippum secundum Galliae Regem, & Ludovicum Principem eius filium, Diui postea Ludovici patrem gessit, i nsula capta, ct
incendio consumpta, dehinc restaurata, bello rursum exitiali, & toti Flandriae tantum non inrernecino, exarsit. in hostium po testatem redacta, multis vexata modis fuit, qua de re Flandrix Annales Meleti, libro octauo consule. Eadem hodie pulchris aedificiis, illustribus ac nobilibus familiis. mercatoribus ditissimis frequens accelebris. multos etiam habet industrios artifices. qui mercium diuersa genera, praecipue autem ea, quae Belgae Salas, ostadia, inuersa, &quae iuxta Gallicunt idioma, quod colorem pro diuerso posistum, mutare videantur, variantia dicuntur, ad pretii cuiusque modum, conficiant. immo tam freque tes mechanicis incumbunt, ut quod alibi vix videre est. haud reperias pueros quatuor annos natos . qui non sufficientes sint suo labore victum sibi comparare. Cum enim ingentem pannorum copiam concinnent. hi aut fila fuso ducunt, aut in globulas ea redigunt. aut lanam tractant seliguntque, aut aliud quiopiam operae impendunt. Hac ipsa in vibe, curia est iudicialis, eademque ratiocinaria, ut quae pisci etiam rationibus praesit, ei quidem similis qnar est BruxeIl.ae sed quae tum plus auctoritatis habeat, tum res plures tractet, latiusque dominetur. Complures etiam habet municipales prouincias, quaestias illuc rationes referant, plandriam, Artesiam,Hannoniam, Namurcum,& Mechlineanam ditionem, quin es eum quem dicunt Burgundiae liberum Comitatum habuit, quoad paucis abhinc annis,nouum eodem loci Ratiocin rium institutum fuit. Hunc Magistratum Philippias Burgundiae Dux, Audax cognominatus,prudenticon silio instituit, ut tanquam sanctius quoddam Antistitum Iustitiae Concilium, & ius Prouincijs dioeret. αaetari j sui rationibus pr esset. Qui tamen ei successit filius Ioannes, cum Senatum huic latitae negotiorum moli non sufficere animaduerteret, bipartito hunc diuidens, apud Gandauos aliam condidit ludiciolum curiam, ut ibi quidem iuris controuersiae deciderentur, penes insulanum autem Concilium, aerari j ac sici Principis auctoritas, & veluti su trimus tribunatus esset. ibi Concili j Praeses, & quatuor Rationum magistri. quibus adduntut quinque, t vocant, auditores, tres Notarij, dialij nonnulli, cius Magistratus functionem aliquam sustinentes Horum fidei committuntui codicilli, ac Rcgesta, quae dicun. tur, priuilegiorum, cuiusmodi Princeps Reipub largiatur. IN sv L A demum peramplo est Comitio ac dominatu, de paucis totius Fiandriae Gallicae caput ac princeps.