장음표시 사용
61쪽
SI die caro emitur, & eXtra Urbem in Canum ul-ttartim alimentum ejicitur, quo hi sustententur, qui conjunctis Viribus cada Uera constimant & acrem purificent, ubi inter se amici inae conspirant Canes, ct Uultures, ut non tantum in eodem nido pullos educent sed & eX eodem cadavere cibum assumant
amicissimi. Cadavera, etjam putidissima, illis tanquam delicite sunt. Canis enim, e an si in aula educatus, invenitur nullus, qui foetidissimum cadaVer, data
occasone non Oret. Praedam non Vulneri inhiando, sed trahendo dilacerat, & dum esurit, ipsa os
sa integra deglutire Valet, quae tamen, mirum dictu, in ventriculo sol Utantur, ita ut nullum animal mihi notum sit, quod tam si ma possideat organachymificationis; inopia carnis, pisces, sistiditis, herbae succulentae & omnia e X farina parata, cibo inser Uiunt: ViX ac ne ViX quidem olera cruda ct pure Vegetabilia illum edere ObserUamUS. Si aegrotat, ut stapis me cvenit ingruente tem pestate, quod e X nause' di Odore foetido, quem spirat, colligitur, folia quorundam Graminiam, praesertim Tritici repentis , canini, Vel Docto lidis glose
nieratne alii imit, quibus et omitus eXcitatur, sicque curatur. Satur cibis tali nausea correptus Canis, invidus ad pastum adigitur, si alius accersetur Canis, quem, ringente ore di dentibus denudatis, oculi qfulgentibus & eructis pilis dorsalibus, cum murmure irato repellit. Si clanculum cibum abstulerit, quasi facti conscius, cauda dei nisi a & incurvata in fugam se conjicit. 4Potus ejus est aqua, & quidem in parva dosi, quam lingua eo serta solum issiribendo haurit, quia
nasus ejus prominens hauriendo bibere non sinit, ne narium foramina dcm2reantUr.
62쪽
CANIS FAMILIARIS. g. UI. EXCRETA.
Axorementa plerumque sunt scybala dura, quando olla in cibum sibi assumsit, alba, Qua: a Pharmacopoeis album Graecum sive Magnesia animalis, appellantur. Natura eum docuit, non promiscire sua deponere eXcrementa, Uti cetera animalia, sed supra stipites& lapides, vel alia sterilia loca; idque non sine caus-1a: nam haec e X crementa nunquam vegetabilia alunt, sed omni modo destruunt, quod inprimis apud Canes catenarios Videtur, ubi omnes percunt plan
Sophia. Insecta ne haec quidem e Xerementa attingunt, quoniam maXimam vim septicam possident, quod olim perspicacissimus Lis ferus observavit, liquidem, dum quis calcavit excrementa nuper deposita, calceamenta, licet recentissima & fortissima, intra octi duum in eodem loco corrupta e Uadunt. Urinam quoque ad parietes, lapides vel stipites Ilibenter reddit, praeprimis, si alius Canis antea eundem locum Urina irroraVerit, idque femore ele Uato, & si plures conveniant supersi Canes, erectis incer Vice pilis, alternatim naso anum alterius Olfaciunt ac si inde familiam hariolarentur, & iteratis vicibus Vel centies saepe adspergunt sua urina, Ut mirari liceat, unde tantam urinae copiam acquirant, quod tamen Catelli imitari non possunt; qui caligas ex pilis Canum habent, ho c incommodum & contumeliam, ut ita dicam, pati inprimis coguntar.
Canis eXpedite currit & multa vestigia irrita facit. Dominum suum proficiscentum facile sequi potest,
63쪽
est, idque per totum sere diem, & licet roridus evadat, tamen non sudat. Submotu Veli ementiori eYserit ultra os linguam, cUjus e X tensione magna & repetita reti sti' ione, tantum frigidi aeris haurit, ut sanguinem servidum refrigerare possit. A quae facile innatat, si pe panem eX aqua petit natando.
bitum iturus semel vel bis plerumque circumvadit, ut commodum sibi eligat locum, & quam saepissime supra pectus capite ad latus res le Xo, Vel etiam Capite supra pedes anteriores, quasi sipra pUlvinaria, jacet. IX.
Somnus admodum parvus & minime se chirias, licet Cepius cum steriore; quamvis enim dormiat, ad omnia, inprimis noctu, fere melius, quam si Vigilaret, attendit. Id coque custod0s nulli aptiores esse possunt his, qui etiam minutistima obser 'ant, X le-cisDI sinitim, si o trim: pectore , corda. Lucret. Sin gillare cit quod oscitet cum evigilat. Eomnia sese sub sola no insinuare apud canes, e Vincunt pedUm mOtitatio & levis latratus, praesertim in junioribus.
Catuli ns se mina, statim menstruat, VUt Ua in-t Umescit & sic sis illitur libido. Canes vicini grega ijm congr0 antur ' illam circum o laolle sic suntur ari domum ad Uigilant, & sic in Viccm mor en labi par Vuli Canos semper cedere cog ntur iiij CUN-qNe succumbit, crudeliter ab omnibus procis morsiblis appetitur; succumbens autem se in do imum
64쪽
prosternit ejulatu ramiserrimo, nec alii, ut reliqua Enimalia, opem ferunt in angustiis constituto, sed
eundem morsu magis destimere conantur. Sub nOctibus exeunte femina, audito sono a remotissimis licet canibus, moX e Xeunt, replent plateas ululatu miserrimo, iit hominibus Vix somnus concedatur.
Rabidae 'ibidinis Catula admodum sollicita, hinc illinc discurrit, procos initio mordet, at illi eam,
morsu licet maxime lacelliti, nunquam adgrediuntur nisi sint castrati. Sub libidine sua, quae per novem solenniter dies durat, Varios admit die canes; dum mas semper sub copula, per aliquot horas, feminae adeo cohaeret, ut Vix separari possint. Mares admodum salaces, more libidinosorum hominum, in se noctu te carcutiunt; nullam gerunt illi curam suae sobolis, quoniam semina est Polygama; quae lex in regno naturae fere generalis est. Per sexaginta vel sexaginta tres' dies gravida est semina, di dum conneXa fuit gromo Cano, quem Dra: Ceteris praeoptat, quasi naturalem ac suae speciei debitam conservare Veliet magnitUdinem, majores, quam Uis magno dolore, parit catellos. Ipsa ob tetri X est, umbilicum dentibus abscindit siue metu harmorrhagiarum, & secundinas comedit. Catelli caeci nascuntur, ' intra undecim dies Visum non asilequuntur, quo sub tempore, & quamdium: atris sugunt ubera, genitri X urinam ct LX crementa illorum haurit, ne minima impura martila et dum conta minet; ceterum de catulis sitis valde sollicita, illos defendit d: multum lingit. . Quo vis partu sepius octo, interdum decem, edit cutellos, quos, si disjiciantur, mater itertim perquirit,' magnaque prudentia illos in ors ad nidum portat, &quod attentionem meretur, semper optimum primo refert catellum, quem Venatores potissimum
65쪽
smum conservant. EX di Versia s ructura pullorum , Uno eodemque partit eniXOrum, qui referunt Varietates patrum facile colligitUr, matrem una eadem
que libidine sepe concipere a Variis maritis Observa tu dignum est, quando Canicula A quatica a cane Lae Vi Decundatur, quod illi solummodo catuli, crispati ex adant, qui seXus sunt feminui; ita quoque, dum semina glabra a cane aquatico impraegnatur, catuli masculini solummodo crispi sunt. Hoc phaenomenon quoque obtinet, quando gallinae
crispae cum glabris nuptias celebrarUnt; qinae CXperimenta generationi lucem aliquam adfundunt. i Dum Catelli discurrere incipiunt, calceos arrodunt, & quidquid illis occurrit gustant & trahunt,
signo eos dentitione laborare. Intra anni spatium debitam habent magnitudinem, quo sub tempore alacriores & jucundiores sunt. Se Xus sequior saepe intra annum marem admitti
Canibus admodum sonorus &singularis est, praesertim quem irati ebuccinant, Latratus dictus, qui magis sonorus & promtus quam alius cujusdam animalis, quique e longi quo exaudiri potest. Eo, tanquam minis, peregrinos & hostes omnes excipiunt& prosequuntur, ac si qHo Vis momento inhiarent. Solent autem facillime repelli, si quis manu e X pansa ungues ostendat, Vel manu terram Versis prehendat, quo se in fugam conjiciunt, qUam Vis in OX Te currant timidi & circumsiped , ne lapidem sumserit homo, & si lapidem projiciat, dimittit Canis hostem, dum morsu lapidem appreh0ndit. In insulis δε me me e australis, & imprimis Juan Ferna E de Z. COL- suetudinc in latrandi omnino obliti erant cani id 'le ita, Ut c Um anno r7 3 capti est ni a nautis ' inter
66쪽
illorum Canes, qui latrare possent, positi, magna cum dissicultate ab illis artem discere potuerint.
Idem etiam in Urbe Cachao observatum: hinc canes ab Europa sumunt, ut horum indicio latronum insultum a Vertant. His. gen. des voγages T. IUIL p. 2II. Lappis & Dalehartis est arcanum, nobis ignotum, furiosissimum Canem latrantem in momento in fugam conjicere, ut taciturnus caudam inter semora
flectat & se recipiat ocissime, quod vocant Hugsq. Ejulante hero, eiulat & canis fidelis, sono miserabili, quem otiam dum campanas pulsari & tibias inflari audiunt, eX clamant, signo eos musicaminime delectari.
Esitas ad annum duodecimum vel decimum quintum communiter sese eXtendit.
Ingenii analogo inter bruta animantia acriori pol-Jet, quare & docilio I est quam aliud quodcunque animal; hinc discere potest: soras ad exonerandam alvum ire; villam ab animalibus ignotis liberare; vigilantia stia domum scrvare; domesticis, si quid periculi adsit, latrando signum dare, si Videlicet fures vel ignoti homines prcenio sint. Ob has sitas virtutes a ruricolis quam sepissime ligatur ad portam, ut latrando in digitet, quando qllis accedit. Trahar vel currui adest, & commissas merces in Via publica, Domino absente, 'quam fidelissime defendit.
67쪽
Apud exteros saepe in culina coquo inserUit, cum in rota Versatili, Verti cXtremitati adsi Xa, ambulando ciscit, Ut caro rite agitata ante ficum assetur, &peracto labore, portiuncula assaturae ei porrigitur instar sostri. Pedibus posterioribus erectus ambulare, sedere, choreas agere, & dum pecunia ei porrigitur, panem emere; rem deperditam Domini, quamvis longe distet, perquirere; literas adportare &e addiscit: & quis omnia enumerare queat, quae Canes
discere possunt 8 Summa fidelicate prosequitur Dominum , quem sequitur quorsum & quamdiu iter faciat; is pius in via constitutus respicit, num Dominus ad 'eniat; alacris praecurrit, lassiis autem inse-qluitur. In bi Uio Vero constitutus, si prior curi ad canis, eXpectat quoad hortis ad Venerit, ut Videat, ouae via sit capessenda; Domino contra ad 'ersarios quosvis auXilium ferre c9 natur. Herus, cum domum redit, excipitur a Cane, qui adsiliendo laetitiam ostendit summam; cum liberis colludit & domesticis non allatrat, nedum mordet. Mendicos summo prosequitur odio, tanquam1tios competitores. Cum alieni adUeniunt canes,
ii se in domo vult dominari, peregrinus licet major, cedit minori, qui domesticus est. Canes, qui ab Indis educantur, Hispanos cohabitantes odio habent, & vice versa. Ulloa Din. T. I. p. 46S. Dolorem & f elitotem suam mortuo Domino sar-r issime monstrat in momor enim alimentorum, tristis adstitit fui cri, quamdiu ei permissum fuerit; ad mensam quotidie servit, ut ossea aliaque accipiat,& gestibus stiis novit mendicare, praesertim si caro adsit.
Canes tectiarii commistam gregem per totum se-qlluntur diem, hostes latrando profligant & Boves vel Ovcs a Feris defendunt, contenti modica cibi
68쪽
portione, quae eis mane saltem & Vesiperi porrigitur. De cetero OUa, pullos aVium & leporum in sylvis investigant, &, ad Venatorum magnam indignationem, auferunt. Mirandili P sane est, quam prudenter natura genus gallita ac eum s3 lVest re a Feris tectum esse voluerit; illo enim tempore, quo Tetra Onum species in sylvis ova fovent supra ipsam terram, omni carent odore, adeo ut Canis, etiamsi sagacissimus, aeque ac reliquae Ferae, Urogallum & Tetricem minorem inscius praeterire cogatUr. It. Scanic. 3S8. Apud Gallos aliosque, pecora, quae prope agros pascuntur, sequi solent Canes, ut ista impediant, ne segetem attingant, unde sumtum & laborem sepibus eYstruendis impendere non tenentur incolae. Eodem Canum beneficio UtuntUr Lupones, qUO-rum Taranti Uno coetu aliter non continerentur, sed huc illucUe currerent; canes hi, Pastoris socii, inter ordinandam gregem Mures Lemmos, qui ibi magna copia inVeniuntur, edunt.
Odora vi magna Canis Dominum suum investigat, persentiendo eXhalationes ex ejus Vestigiis, ut inter multa millia hominum illum inveniat, in templo, foro, alii SqUC. Venaticiis Canis, naso attento, multo facilius sequitur Vestigia, quam alitas Visu in ipse recenti ni-ve; & quod peculiare est, illa saepissime vestigia
odoratur, quae ante diem pressa sunt, quo Vero propius accesserit ad bestiam, eo crebrius & vehementius signum latrando dat, ne abscondere se audeat animal.
Venatio Vix hominibus esset oblectamento, nisi canis haberemus, qui incomparabili suo olfactu, &
69쪽
V voce sonor i, nobis hac in re usui stilat. Mirum multatis videtur, quod ingenia hominum inde delectentur, quod insidiose Vitam timidi & inermis leporis, auxilio omni destituti, e X tingite re queant, qui coetu canum gulosorum circumdatus est. In Norlandia & Lapponia alio plane modo Uenari solent, quam nostrates; Canis enim ibi adliga tur ad Cingulum Venatoris, post Omide adposita, nolatret & cum Canis taciturnus, naso eleVato, persentiscit animalis odorem ab aere adductum, Venatorem ad feram ducit.. Immo tanta odorandi Vis canibus inest, ut Ca nis avicularius possit latrando designare, quod avis in hac vel illa arbore sedeat; sic quoque stando indicat, ubi Perdices in agro jaceant, eas denique ad mandatum venatoris lente pellit & tandem per
Codectis viribus Ursum & Leonem tenet; Taxum e speluncis e X pellit; & ubi ad litora repit, δε-
nates, quae in aqUis natantes illUm mirantur, pro- , pius ad se allicit, ut Venator eas globo feriat; dum animalculo cuidam supervenit, Venatori signum dat,
ut alia taceam. - I Ubera aphld CXteros canum ope
in sylvis investigantur, quae levi latratu & terrae fossione indicant. g. XV. Apud Sibi riacos plures Canes rhodam trahunt, uti apud nos Equi di Tarandi, quibus Viatores ab uno divorsorio ad alterum proficiscuntur, & peregrinatores, qui ibi Versati sint, a se Verant omnes, Antequam Viatores Veniant, per totum diem illos Ululare, signo tanquam insallibili incolis, quod quis iter facturus, proxime appropjD JUet. In twbe Lima canes sunt tanquam Vaticinatore . nam antequam terrae motus eveniat, ululando latrando ille
70쪽
doque illum an nunciant. Ulloa itin. Tom. LRpud nos, Matres familiarum, CX Canum multo latratu, se posse Vaticinari credunt, quod peregrinus quis aduenturus sit. Praesides Chili in Insula Juan Fernan de Z appellata, canes planta Verunt ad Capras exstirpandas, quarum caussa hostes hanc insulam invisere coepe runt. Ullon issin. V. II. p. 2I.
Morbi Canum Varii, praecipui vero sunt: Alopecia Scabies , dum se ipstim supra dorsum comedit; hoc inprimis sit, dum permultum edit carnis fieri quoque dicitur si sanguinem humanum hauriat; morbus frequentior in Regionibus calidis,& inprimis ubi canes se non laVant. Toenia raro carent, dum aquam turbidam bibunt. Caecitate & Co hos mares inprimis laborant. Rabies cum H3drophobia est morbus, qui proprie generi Canino competit. Furibundi sunt, & notissimos, sive homines sVe animalia fuerint, mordent, quae codem inficiuntur morbo; mirum profecto phaenomenon, quod si homo, vel animalia alia, solummodo a dente Canis lacerentur, eodem imbilantur ge-'' nio, Ut mordeant, latrent, lingilam eX porrigant, anhelent &c. adeoque canis naturam imitari studeant, quae historia e L libris Medicis tritissima. In America meridionali canes cuidam morbo Uenere Ο,
variolis haud dis limili, subjecti sunt, qui ab incolis
festis appellatur. Conf. Ulloa itin. Tom. L p. 2q3. Exulcer 'tio dorsi a pulicibus incipit, demum in
ulcera cacoothica degenerat letalia. Acar; I Fn. SU. II93. Idi obolica Fn. SU. IO43. Pillex Fn. SU. II 7 I. canibUs magnam adserunt molestiam, tempore inprimis aestivo.