Introductio methodica in theoriam et praxim medicinae

31쪽

ANIMALIS CAPITA . I 3

Ex analysi itaque chemica mani selliam est, sanguianem , pariter ac solidam corporis humani substantiam, ex partibus aquosis, terrenis, salinis, oleosis, sive inflammabilibus, & aeriis, componi.

HUMORES SECRETI.

Omnes humores secreti a sanguine in variis Corporis partibus , coloriam , sJve organorum quorumdam , hunc in finem constructorum , ope separantur. Quaedam horum fluidorum tam tenuia sunt, ut subsens is externos non cadant, adeoque , nisi argumentis, ab analogia petitis , probari nequeant: alia Cras

fora sunt, & analus1 chemitae aliisque investigandi modis subjici possunt.

HUMORES CRASSI.

Humores crassi a non ullis Physiologis in classes distributi sunt, divisique 1 in aquosos, in quibus pars fanguinis aquosa abundat; et ) in mucosos, in quibus pars faetor, sive terrena, praeter caeteras evidens est ;3 in gelatinosos , in quibus limpha coagulabilis przecipue manifesta est ; in oleo sos , in quibus principium inflammabile

maxime conspicuum est. Fortastis haec divisio non admodum exacta est et sed, quum meliore adhuc careamus, eam seque Ur, universam humorum secretorum crassiorum massam, tamquam illa comprehensam , contemplaturi. Humores aquosi in universum lentore & tenacitate destituti sunt evaporatique non coagulantur, ne Gnotabile residui momentum relinquunt. Reseruntur huc perspirationis materia, urina, lacrimae , humores oculorum, latex, in glandulis salivalibus separatus, & succus pancreaticu S.

32쪽

Humores mucosos lentor distinguit. SaporiS, maximaque eX parte odoris, ac coloris expertes sunt, cum aqua facile miscentur, sed neque calore, neque ali usis acidis mineralibus, aut spiritibus ardentibus , in coagulum abeunt, igne adhibito evaporati, magnam residui copiam relinquunt. Ad hanc classem pertinet mucu S ille , qui oris, narium, faucium, arteriae asperae , omniumque ejus ramorum , per pulmones dispersorum , partem internam oblinit, itemque universum , qua patet, Canalem cibalem , Organaque tiro poetica, & partes uteri ac vaginae internas, lubricat. Semen in mucosis humoribus numeratur: sed articulorum Unguen , mucusque ille , quem tendinum

vaginae continent, simul & gelatinos e & mucota indolis sunt.

Humores gelatinosi in sanis lentore ac tenacitate carent, nec, quod ad fluidam naturam attinet, quidquam ab aquosis discrepare videntur: calefacti autem, Velut album en ovi, coguntur, & spiritibus ardentibus , acidi siue acrioribus, mixti, in floccOS grumosque coeunt.

Limpha, quae in vasis limphaticis valvulosis iuvenitur, humor gelatinosus est, manifesto argumento, hunc laticem eum esse, qui partem systematis cellularis Occupet, atque omnia caVa ampliora irroret.

Liquor gastricus & intestinatis, qui ex poris, in tunica ventriculi atque intestinorum interna hiantibus, stillant, gelati noli humores sunt. Eodemque a nonnullis Ρhysiologis etiam amnii liquor, cui fetus

innatat, relatus est.

Humores oleosos natura inflammabilis potissimum distinguit, ad eosque omne olei animalis genus, sive adeps, sive medulla appelletur, pertinet. Humoresisti, quemadmodum supra jam indicavimus, secundum naturam semper distinctis cellulis, vesiculisve, buic usui accommodatis, coercentur

33쪽

ANIMALIS CAΡIT A. Is

Humoribus oleo sis cerum en aurium annumeratur,

itemque bilis S lac. Sed posteriores , dubito, an satis proprie illuc referantur, siquidem elementum

oleosum in neutro prae ceteris abundare in Venias. Horum humorum aliqui, tamquam superflui, vel effeti atque inutiles, ex corpore eliminantur, qUMeXcrementa appellant: caeteri, in varios Ceconomiae animalis usus, in canalibus, vel receptaculis , reser uantur. Eorum, qui reservantur, alii in perpetuo

motu sunt: alii, vel in cellulis & vesiculis, vel in cyllibus, huic usui proprie inservientibus , depositi, quiescunt ac stagnant.

FLUIDA TENUI A.

Fluida tenuia, quae, licet .ob oculos poni non possint, animo tamen a Ρhysiologis concipiuntur, duo sunt, unum limpha nutricia, alterum liquor nerveus.

Veteres Physiologi laticem quςmdam tenuissimum,

nutritioni inservientem , statuerunt, cui cambii nomen indidere, quemque per carnium, quaS Vocarunt , p0rositates distribui finxerunt. Recentiores pariter limpham quamdam tenuissimam , nulli humorum secretorum, quos supra recensuimus, amnem, statuunt, quae, nutritionis ossicio fungens, particulas, jacturam reparanteS , contineat,

solidisque corporis partibus adjiciat. Liquor hic, sive, ex Physiologorum quorumdam sententia, idem est, qui nervetis, sive sui generis , quandoque corpori nutriendo adjicitur, non soli parti internae Vasculorum minutorum , in quibus perpetua fluxio est, sed poris potius atque interstitiis cellul sis , in quacumque corporis parte obviis, adjici haud falso videtur.

34쪽

Nonnullas enim partes, nominatim cuti Cillam,cjusque continuationes, ungues ac pilos, vasis destitutas esse novimus : at easdem tamen nutriri, & de i tructas , vel abrasas , celeriter renovari, videmus : id quod fieri non potiet, si maveria nutriens vasorum dumtaxat , ipsam diducentium , jactum reparandze adhiberet Ur.

Qui per universum , qua patet, systema cellulare obtinet con sensus , dubitare nos non sinit, quin particulae nutrientes si liquori tenuissimo innatent, per Omnes corporis partes facillime dili undi possint.

Quamquam nihil est, quod, nervehim aliquem liquorem esse , demonstret, nec modus , quo nervi ab ipso imbuantur, definiri potest : tamen, si insignem illam sanguinis, per cerebri vasa circumeuntis, Copiam consideremus, dubitari profecto non potest, quin secretio aliqua ibi contingat. Soli nervi ductus illi excernentes sunt, qui sub oculos cadunt, sed , utrum liquor in tubulis minutis vehatur, an secundum fila, ignis electrici modo, deseratur, perobscura quaestio est, quam ad liqui dUm unquam perductum iri, sperare vix licet. Satiscit, in universum nos scire, sensum motumque dependere a libera transmictione rei cujusdam, quae, a cerebro prosecta, per nervOS ad sensuum organa, singulasque musculorum fibras, progrediatur.

Unus ille , adhuc commemorandus, liquor anima lis chylus est, quem vaga lactea a canali cibali reci piunt, ubi e X varii S rebuS , quas in cibum ac potionem adhibemus, conficitur. Hae enim , cum saliva, bile, caeterisque suco is, quos pancreas, Ventriculiaque

35쪽

ANIMALIS CAPIT A. IT

que R intestinorum tunicae largiuntur commixtae , peculiarem quamdam fermentationem subeunt, quae digestio, sive concoctio, appellatu T. Fermentatio lizec liquorem illum, de quo agimus, generat, qui, a Vatis lacteis absorptus, per ea a ductum thoracicum defertur, atque hinc in Venam subclaviam sinistram eiiunditur. Neque tamen Unl-verscis, quo vasa lactea scatent, liquor chylus est, sed ex parte aqua, cum solutis iis substantiis, quaestit, digestione mutari non potuerunt. Atque ita conspectum generalem trium illorum systematum exhibuimus, quae conjuncta . nachinam

animalem componunt.

EX usu loquendi, inter scriptores medico S reCepto,

corpuS machina nominatur. Sed Lectores nostri mota

tuum , quos illud perficere potest, e X plicationem ex principiis mechanicis frustra exspectabunt. Quod si

enim ad ea, quae hac in parte tentata adhuc atque agitata sunt , vel leviter attendamus, fieri sane non potest, quin, omnes istius generis explicationes vatias atque fallaces esse , pro veri silano nobiS constet. Systema nervosum , quod proximum sensus, aeqtae ac motus , instrumentum esse videtur, ab an atomica investigatione tam longe remotum est , Ut mdgnus agere nugaS merito suo censeatur , sit quis ratiocinia mechanica ad hanc fabricae humanae partem applicet Quod autem ad syllema vasculare attinet, quamquam plures ingeniosissimi viri in dimetiendis vasorum diametris , cordisque & arteriarum viribus ad calculum exigendis, assiduam collocarunt industriam :id en, ii reputemus, quantopere ea, quae inde con L m. i. B

36쪽

cluserunt, inter se discrepent, dubitare vix post tr- mus , quin omnes isti labores perparvae rei fuerint.

Sed quemadmodum nonnulli physiologi principiis

mechanicis eo usque abutuntur, ut parum ubiit, quin hominem in meram machinam convertunt: sic e contrario alii, omnia ad unimam referentes, incuriosi esse videntur nati tutionum , quae in motibus animali-hus ita contingunt, ut a Voluntatis imperio non dependeunt.

Accidit autem hic, quod in plerisque contro Versis accidere solet, ut, rem justo longius persequendo , a V eo via deflectant. Quamvis enim fieri non possi, ut principii illius immaterialis, intelligentis, atque immortalis, quod in nobis est , quodque anima in Vocamus, essentiam & naturam intimam comprehendam US, a Ut, quomodo id agat, Vel patiatur, cognoscamus dubitare tamen non licet, reciprocumani in te & corporis commercium esse, motusque animales ab iis rebus, quae solam mentem alliciant, aeque mutari posse, atque ab his, quae proxime in corpuS incurrant. Plerique morbi, quibus corpus humanum Obnotatum est, a mutationibus , quas res, proxime in corpus agentes, essiciunt, nascuntur. Atque hinc

medicinae potestas, siquidem artis hujus auxilio saepeco poris statum mutare, atque ita motus in ordinatos, in illo incidentes, componere possum US.

Medicina effectus suos edit parti m per vireS, quaSPhytiiologi inanimatas nominant, partim per peculiarem quam dum proprietatem, quae irritabilitas )appellatur, fibriique anhnalium motricibus insita est uiam irritabilitas mobilitatem fibrarum necessario involvat, pro peculiari quadam proprietate eam haberi, necesse non est. Virium in animatarum appellatione OmneS eae Vires

37쪽

ANIMALIS CAPITA .

comprehendUntur, quae in partibus solidis coliae rentiam e sciunt, vel in fluidorum particulis insensit libus vallos illos motus intellinos eaecitant. Ut animae, ita harum quoque virium, essentia Rnatura intima Philosophis ignota est, qui nihil aliud certo sciunt, nili vires illas ex illere, pluribus materiae generibus inesse , humanaque arte vel cohiberi, vel incitari polle. Vires hae in universum attractio & repulsio electi-Va nominantur, quod particulae quasi eligendi facultate , qualia attrahant , vel repellant, praeditae cise

videntur.

De irritabilitate nihil dicere possumus, nisi proprietatem esse, fibris animalium motricibus insitam , nec tale quid in vita vegetabili observari, niti proprietatem, plantis sentientibus insitam, ad irritabilitatis indolem accedere, concedit US. Per hanc proprietatem fibrae musculares , A epe , ex quibus Vasserum, canalium, lic recept Rcul Ortam; tunicae contextae sunt, sua velut sponte moveri conspiciuntur, alternis vicibus sese contrahentes & retaluXanteS, etiam tum, quum eX sectae atque a Corpores ejunctae sunt, admotisque Variis rebuS, motu S earum cohiberi, vel incitari potest. Demonstrarunt hoc experimenta numerosissima, a pluribus auctoribus Vulgata, ex quibus, generalem humorum in systemate vasculari circuitum, nec non etiam varias illas eXcretiones , motumque peris alti- cum totius canalis cibalis, ab irritabilitate potistimum dependere apparet. Haec proprietas pariter pro necessario motus voluntarii fundamento habetur. Etenim , si comparatione uti liceat , anima sim gulos , aut plureS musculos, nisi fibrae eorum in universum irritabiles essent, movere non magiS posset, quam nausicus sonos ex fidibus

elicere, nisi harum nervi essent elastici Atque, sit in ista similitudine pergendi venia detur, B A

38쪽

dio SUMMA GCONOMIT

motus & actiones vivorum animalium cum sonis musicis comparari potiunt qui omnes ab instrumento

rurn , certa ratione Constructorum, atque ex materia,

certis proprietatibus internis praedita , consectorum, λ virium caeternarum, instrumenta illa moventium , conjunctione nascuntur. Animam enim a corpore ac

proprietatibus , materiae id componenti insitis , aeque distinctam nobis repraesentare debemus, ac musici manum ab instrumento , quod mo Vet. hic madmodum modulationis musicae persectio a peculiari instrumenti mechanismo , a materiae, id componentis, statu praesenti, quod ad elasticitatem , caeteras Ue proprietates, attinet, Ra musci solertia , conjunctis, depcndet: sic actionum animalium perfectio a corporis fabrica , ab irritabilitatis viriumque in animatarum ita tu praesenti, & a peculiaribus ani rape Viribus, consociatis, repetenda est. Si instrumenti musici fabrica manca, vel laesa est, aut sit materiae, id componentis, proprietateS internae imperfectae , vel turbatae sunt , incondita erit

musica, & nemini non displicebit, etiamsi musicus omnem adhibeat solertiam. Simili ratione , si corpo-aeis animalis fabrica manca est, aut si materiae, unde componitur , proprietates internae turbatae sunt, actiones in ordinatae atque imperfectae erunt, tametsi anima omnes suas Vires peculiares impendat.

Conjuncta igitur principii intelligentis, virium

inanimatarum , & irritabilitatis opera, omnis illa motuum atque actionum varietaS in corpore viVo perficitur. Naturae vocat talo, quod scriptores medici toties usurpant, virium illarum summam ii gninca muS, Itque hoc sensu a natura oeconomiam animalem ad

in strari, sanitatem corporis conservari, & morbo Ss ope sanari dicimuS.

39쪽

ANIMALIS CAPIT A.

Motus fastematis vascularis , nerυosi, εῖ' cellularis. INDICΑΤ is viribus, quae consociatae corpUS ani- matri , sequitur , ut earumdem, simul agentium,

MOTUS SYSTEMATIS VASCULARIS

In systemate vasculari motus satis evidentes sunt, R demonstrationem admittunt: in nervos autem OX analogia dumta Xat, atque effectuum Observatione, argumentari licet. Cor , uti systematis vascularis centrum est, ita pro primo ejusdem motore non sine veri specie habetur Cor majore irritabilitate , quam quivis alius in toto corpore musculus, praeditum est. Motus ejus in

alternis contractionibus & dilatationibus systolen &diastolen nominant consistit. Sub systole sanguis

ex ventriculis expellitur: sub diastole autem ab auriculis sinu busque venosis recipitur. Sed, praeterlaos motus , tertius observandus est, subsultans , quo apex cordis subrigitur, & costas ferit: id quod manus, sinistro pectoris lateri admota, perspicue sentit. Motus hic subsultans eodem temporis articulo , quo systole, contingit, nec, ni si robore propemo luna exhausto , cessat. Sed , ubi vires vitae insigniter fractae atque debilitatae sunt, sentiri vix potest, Asola systole naan et, quae ventriculis evacuandis, Vitaeque ad aliquod tempus prorogandae, susscit. Motus subsultans, ex recentioris cujusdam scriptoris ) sententia, toti systemati arterioso iners, ab ) In Actis Academiae regiae scientiarum fari si-

40쪽

2a , SUMMA CECONOMIAE

eoque arteriai Una pulsiatio praecipue derivanda est, quae cordis pulsationi tam ex die respondet. Corde enim Valide agente, valida est arteriarum pulsatio,& contra debilem cordis pulsationem debilis quoquo arteriarum actio comitatur. Unde , quam utilis sit pulsuum exploratio , apparet. Quum theoriae mechanicae inter Physiologos praecipue dominarentur, multi Viri ingeniosi eas adhibuerunt ad aestimandum cordis robur, ac pondUS, cui exaequando illud In contractionis momento par

statui posset. Sed, si reputamus, quantopere summae, ab iis subductae, inter se differant, dubium nobis esse plane

Non potest , quin omnes istae supputationeS Vanae atque inanes sint.

BORELLUS liquidis rationibus demonstrasse sibi visus est, vires cordis ponderi Ι 8OOOO, librarumnae anni Ι76s exstat commentatio de causa pulsationis arteriarum, auctore DE LAMURE, in qua Vir clarissimus , commemorati S antiquiorum ac recentiorum physiologorum de causa pulsationis arteriarum sententiis , contra opinionem Vulgo receptam probare conatUr , cdUsam pulsationis arteriarum non in hoc uno sitam esse, quod arteriae a repentino pressus latera lis, in tunicas ipsarum cedentes incremento, san guinis, in eas impulsi, columnis continenter succedentibus, dilatentur, sed totum canalem loco suo moveri, ad similitudinem motus subsultantis cordi S. Concedit, arterias eodem tempore dilatari, quo cor contrahatur: sed probat, ab hac dilatatione vehementem illum ictum, qui pulsui nconstituat, non proficisci , incrementumque diametri tam exiguum esse, ut neque sub aspectum, neque sub tactum, nisi in vasis majori-