장음표시 사용
41쪽
arbitratur, et causam ejus in miasmate, quod cum morbilloso comparat, acri, caustico, ct Putrefaciente consistere f. Nullus dubito,' ait Plenci g, quin statuam, quod causa materialis scarlatinae consistat in certis se- miniis animatis multiplicabilibus ; eodem sere modo, uti
scimus et videmus, alia semina animalium et vegetabi- lium ultro propagari et multiplicari. ' Opinatur etiam haec seminia, vel in corpore posse latere diu inertes, donec pervenerint ad certum debitumque eorum maturitatis terminum, vel ab aliquibus causis, quales sint tempestas humida, euronothi, aliique australes venti asperri. Dein vero, et ab his causis in actum deducuntur, multiplicantur, humores inficiunt, et scarlatinam interdum inopinanter producunt l. Pelug, chirurgus Halaiae, quii 779 ibi et Lipsiae, versionem Germanicam Tractatus
Plencia in vulgus edidit, et ex observatis suis quaedam tradidit, scarlatinam potissimum a suppressione aucta perspirabilis materiae Procreari censet; et, si a sola retenta materia perspirabili oriretur, catari halem dicendam esse ;si ex ira, aliave animi commotione, bilis simul moveretur, biliosam nasci scarlatinam, quae saepius et inflammatoria sit; si fomes putridus in corpore adsit, scarlatinam malignam
' Comment. de rebus, tom. q. pari. 1. P. 339. t Tractat. paraῖ. XXTi. et seq.
42쪽
lignam excitari, quae rectius putrida nuncupanda f. Qui pro imprimis contagioso habet, ponit Withering, virus
quoddam contagionem esse, quod initio in membranam pituitariam, vel Schneiderianam narium et saucium insidet, mucumque oblinentem in suam naturam conve tit ; itaque, quantitate aucta, per oesophagum in ventriculum, Per laryngem ad pulmones, per tubos Eustachianos ad aures, et a naribus ad oculos, atque cerebrum ipsum, serpit. Quoniam igitur contagio tales partes prius inficit, . quam alios Praestat essectus, ad morbum arcendum praemonet, emeticum quamprimum sumi, fauces saepe et diligenter cum solutione lixivii caustici in aqua lavari, ct sternutamentum in nares immitti; pariterque, e X experientia sua, haec omnia ad rem meditatam maxime apta, assirmat. Virus autem in corpore acceptum, uti putat, praecipue in nervos impetum facit. Hos enim primo infirmos reddit; sed inde fit, ob quasdam systematis nervosi leges, quod instituatur reactio pro ratione debilitatis . Hahen ratus est, hunc morbum fere semper enasci a sor- dibus primarum viarum, et quidem biliosis post transpi- rationem suppressam it.' Proposito
43쪽
Proposito meo exemplorum affatim est. Nec animus fert opiniones hasce separatim evertere ; quaedam enim, ab exiguo et fallaci observatu originem ducunt, ideoque tam lubrico innixae sunt fundamento, ut ternae sponte corruunt. Pro hujusmodi exemplo, imprimis duco illam Sydenhami ipsius. Nam, quolibet anni tempore, scriptis extat, et frequentius forsan in vere quam in autumno, grassari scarlatinam '. Hujusmodi etiam sunt, quas de hac re tradiderunt Halien et Pelug ; quia saepe scarlatina oritur, ubi causae, quales finxerunt, prorsus absunt, nec, licet adsint, tales effectus valent edere. Hypothesi Plencia, secundum quem morbi exanthematici a naias mate
animato proveniunt, plurima obstant. Omnes enim nostrorum corporum leges, morbique phaenomena tali adversantur, et eam, quanquam ille ingeniosas magnopere conatus, ne quidem vero similem fecit. Nec magis ar- videt ista, quae, modum quo eXanthemata Propagantur, enucleat, statuendo, quandam humorum sermentationem contagium ciere, hos que mutare in suam indolem. Ne
garis Plencia parag. xxx. ubi haec seripsi, Viginti et aliquot anno. rum spatio, ego hic Viennae illam saepius circa acquin octium verna- le, quam alio tempore, observavi; quo tempore ctiam observarum D. D. Schuletius, Navier, aliique.'
44쪽
gari non potest, quod non modo virus contagiosum infinite adauctum sit, sed et hic auctus per mutationem alicujus, nec Parvae humorum portionis fieret, oporteat. V rum Vix, ac ne vix quidem, talem mutationem recta in humores contagionis operatione, simili modo, quo chemica peragitur assimilatio, produci credendum. Nam, si revera ita esset, quoniam novus chylus ab assumpto cibo perpetuo formatur, cum caeteris humoribus commiscetur, et tandem in eos convertitur; itaque novum pabulum contagioni assidue praeberetur, et cutis semper debet estoreiacere. Nequeo igitur eorum, qui nostros arbitrantur assimilari mi asmate contagioso humores, in sententias conce
Contagionem Withering dixit, non tantum primum
arripere membranam faucium et narium, ejusque mu- cum quodammodo in suam naturam permutare, sed etiam ex hoc solo fonte per totum corpus dimanare. Nonnunquam Vero nulla observatur gutturis assectio; nec de eo per totum morbi decursum conqueritur aeger. Et, licet aliquando emetica, quod Withering notavit, si haec brevi postquam prima comparuerint indicia adhibeas,
morbum arceant; num tamen membranam faucium mucosam noΣa imprimis adoriatur, an secus, jure disputari potest.
45쪽
potest. Si amoveatur, emeticis tempore adhibitis, sebris, crederesne fauces prae caeteris partibus contagionem contaminare, ideoque suum ob situm eam vomitione possu
Contagionem scarlatinae applicatam phaenomena consequentia, quadam in corpore animale solo insita potestate, et quae sorsan in systemate nervoso penget, regi videntur Haec potestas ita facere Observatur, ut certo ac definitutemporis spatio contagio augeretur, et e corpore, quod posthac a tali fit immune, rite emitteretur. Fateor equidem, quo haec essiciuntur me prorsus modum latere. Qui humores fermentatione quadam in contagii indolem verti credunt, analogia commutationis chemicae, opinionem suam firmant. Et nonne alteram conversionis aquae in succos vegetabiles varios analogia juvat Z Saepenumero arborum diversarum rami fructiferi eodem nascuntur trunco, et mala insita una cum sua Prole fert pyrus. Immutatio quam subit aqua, cum in latices adeo diversos ut sunt hi succi, convertitur, magna saltem ex Parte, si penitus non, ab actione vasorum, fieri videtur. Modo sortassis eodem, scilicet vasorum actione, exanthemata possint produci. Tales vero conjectiones analogia sola sussulciuntur. Ex tantum abest ut ex ea in omnibus recte dispute-
46쪽
tur, ut similitudinis specie saepe decipiamur. Hic etiam,
cum tantummodo constat ratiocinium ex analogia, quae in rebus abditis ultro sese offert, et cum igitur cavillationi locus nunquam non pateat, in promptu semper est cuiquam objicere doctrinae, et res haudquaquam facilis, semper nobis visa, vel rectis limas opiniones defendere. Quocirca non est cur amplius de morbi causa et natura contagii dicam, aut plenius investigem, quatenus insipienter aut recta ratione, de iis locuti sunt homines, Modum equidem credo, quo operat in corpus, effectusque suos
praestat contagium, inter naturae arcana esse, acie humana ne unquam attactura.
Medicum, in plerisque morbis, de eorum eventu posita certe praesagire, ad famam ejus et commendationem quam plurimum confert; maximam enim scientiam jure demonstrat. Nec medici selum interest, sed et aegrotantis. Nihil enim magis, ad sumptomata Vel praecavenda Vel medenda conducit, quam ea praesentire. Prognossis. autem, in aliquibus morbis, et in nullo magis quam in scarlatina,
47쪽
scarlatina, ex circumspectione summa et accurata consside ratione quas meretur, utpote res sane maximi momenti et
perquam dissicilis, debet institui. Si moliremur, ad melius
esticiendum, quae morbum stipant vel comitantur, et quae eum solent consequi, eorum ratio haberi oportet. I. Postquam morbus aggresius fuerit, eventus quodam tenus Prognosci queat per genium epidemicum, sive malignum sive benignum, et per indicia ipsa, quorum illa, in secunda historiae parte memorata, infaustum Promittunt eventum. Quo enim Plus refert cynanchen malignam, eo semper peius. Tametsi vero ab ea longe distet, tamen haud desunt exempla, quibus lethalis evasit. In adultis, pariter ac in junioribus, cum eruptio, quae cito apparuerat, subito recedat, et cutem lividam et oedema tosam relinquat, cumque pyrexi a Vehemens, et delirium simul accedant, et potissimum si di arrhoea superveniat, etsi guttur parum Vitietur, summum denunciatur Pericu-Jum. In hisce conditionibus, oculi parum sentiunt, et tunica albuginea aequaliter rutila est l. Si mutent maculae sedem, si modo Palleant, modo rubeant, metuendum est, ne delirium, imo mors, consequatur; debilem enim et abnormem incitationem designat.
t Withering account, P. 9. ID.
48쪽
Cum morbus sauces potissimum petit, infantes plus quam adulti periclitantur, quia illi nec gargarismis uti, nec sputum edere valent; itaque saniem ulcerum, quae diari hoeam movet, intestina ipsa nonnunquam rodens, saepe deglutiunt, et quia minime dociles auxiliis dissicillime obediunt Quineti m aliquando scarlatina, licol primo, vel ad de- squammationem usque, benigna videtur, improviso in pejus ruit. Et pyrexia enim subito accenditur, majora adsunt insomnium, inquietudo, et mentis alienatio, et phrenitis admodum simulatur. M Tales casus,' ait Plenci g, plures habui, et ideo cautior redditus de morbi natura, ς facile ante debitum terminum definire non soleo let. Rellat nunc ut quaedam proseramus de prognos, quantum ad asseclum scarlatinam sequentem attinet, seu tumorem hydropicum, in quo nonnunquam posita est malitiosa morbi natura. Plures enim, quosne dicam adstantes, sed et medici in vado constitutos esse credunt, brevi languescunt, noVumque capiunt morbum, quem plusquam priorem saevire aliqui viderunt t. Veruntamen, abeunte scarlatina,
49쪽
scarlatina, si convalescentes a pyrexia immunes sint, et cibum ut solebant, appetant, consueta redeat alacritas, Omnesque excretiones naturaliter se habeant, concludendum est, minus esse periculi ne excipiat hydrops. Verum,
hoc demum adoriente, si cum pulsu febrili conjunctus sit, majus portendit periculum, quam si sit sine febre f.
Cuipiam hujus morbi medelam perpendenti, tres species vel varietates praecipue pertractandas, perspicuum est; in quarum enim singulis quaedam est medendi diversitas. I. Scarlatina cum synocha leni, et cum parvo vel nullofaucium vitio. II. Scarlatina cum synocho, et mite faucium exulce
III. Ista, in qua, quam in prioribus, inconstantior est efflorescentia, et in qua fauces assiciuntur ulceribus serpentibus,l Loe. proxime eitati
50쪽
Pentibus, et gangraenosis, una typho comitante evero in his singulatim percurrendis justo diutius morer, ut operam navarem, illico meipsum accingam. I. De scarlatina proprie dicta. Medentis auxilii, in morbo adeo benigno, ut hic fieri solet, vix indiget aeger. Inter praecepta, simplicem esse curationem, edoctus experientia Sydentiamus posuit. Ut aeger a carnibus vel cibo ex iis conscino, et a potu generoso abstineret, regimine antiphlogistico ex omni parte uteretur, et nimium caloris frigorisve externi incrementum evitaret, sit necessarium. Quae fere astricta, alvum solve laxantibus, qualia sunt, manna, cremor tartari, decodum tamarindorum cum senna, et clysmatis ex similibus parandis. Si, quod eruptionis sub initium quandoque accidit, infantum ac puerorum epilepsiae convullionibus distrahantur corpora, parca sanguinis per hirudines detractio, si signa sint plethorae, et pediluvium, balneum tepidum, et optata multum prostat. Si itidem aegrotantis coma in terram prostrati, ad posteriorem cervicem vesicatorium amplum applicares, Syden-liami praestantiam imitatione consequeris. Nimia medicamentorum exhibitione, ne plus detrimenti quam emolumenti capiant aegri, omnes caveant. Plenci Z narrat,
quod morbus de sua indole benignus, fit hac ratione ma- lignus