장음표시 사용
21쪽
sentio. - Αsin. 592 S. A. Vale. - Ρh. Aliquant amplius Valerem, si hic maneres Cur salvo salutandi, vale' valedicendi formula sit facta, Vix quisquam dicere p088it sensim tantum et paullatim hunc usum inveteravisse inde concludere licet, quod netlauti quidem temporibus inauditum est valedicere per formulam salve'. Cuius rei optimum testimonium asseramus laut. Sin. 5924. Α. Vale. - . Aliquant amplius Valerem, Si hic manereS. A. Salve. - . SalVere me iubes, qu0 tu abiens adfers
Accedunt alia quaedam exempla, ubi salve' et vale' quasi ad unam valedicti0nem coniunguntur, Velut urc. 522: L. Summane numquid nunciam me Vis 3 - C. Vale et Salve. Capt. 744 8. Vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres: De me ut meruisti, ita Vale. Ρrim a Chr. n. saeculo formula Salve iam obs0leta erat, praeterquam qu0 Cicero epistulas Suas nonnunquam formula vale atque salve claudit epist ad am XVI, 4, 4 9, ). 0- sterioribus temporibus revivescit et apud scriptores aevi christiani denuo occurrit i)Apud ibulium II, 1, 1 ptimi libri exhibent: Quisquis
adeSt, Valent fruge lustremus et agros', id quod viri docti sine iusta causa mutaverunt in quisquis adest, faveat'. Haec mutatio eo minus pr0banda Videtur, quod epigrammatibus compluribus in parietibus Ρ0mpeianis insculptis Buecheler, Carm. epigr. 45sq. hoc initium n0tum est: quisqui amat, Valent. Sed etsamsi haec testim0nia n0 praest essent, tamen illo loco nihil mutandum esse censeremus. Nam Si nonnumquam per f0rmulam salve' valedicitur, cur per Vale salutari n0np08sit Et 0steriore aetate re vera per f0rmulam Vale' salutatur. 1180nius in epist. XXV, 23 Ρeipe p. 271 haec dicit Dic te valere, dic: salvere te iubet Amicus et Vicinus et us0DiuS. Idem poeta in epist. XVI, 1 p. 23 - Ρeiper c0niungitf0rmulas fave' et 'salve' h0 m0do: erge, 0 libelle, Sirmium Et dic ero me ac tu0 Have atque alVe plurimum. Ἐ0c
22쪽
plurimum . quod ab us0nio salutationi additur, etiam aliis locis occurrit inlaut. 0st. 717 - er. Adelph. 460). Hanc V0cem praecipue epistulis ad familiarissimus datis ascribi docet Jo Babl. l. l. p. 8. raeterea inveniunturi multum' Plaut. Ρoen. 1050 Rud 416 Ier Hec. 82 e bene ' Plaut. Capt. 138;Μ0st. 568). Dicitur etiam plurima salute te impertio' Ter. Eun. 270 8.), quod n0bis in mentem V0cat illam formulam epistularum: . salutem plurimam dicit B. 'Etiam iusiurandum adicitur 10rmulis salutandi mehercule, mecaStor, ecastor, edepol Plaut Bacch. 182 Cas. 171 P0en. 1039; rin. 49; ruc 503 - er Hec. 83). u de usu adnotationat ad er Hec. I, 2, 8 Olim salutantes addebant iusiurandum, ut hoc sedulo facere Viderentur. Quae 10rmulae salutandi in titulis sepulcralibus usurpentur,1usius exponere non licet, quia c0tidiani sermonis formulae appellari non possunt. Tamen hoc l0c id admonere licet formulam salve in titulis sepulcralibu rarissime occurrere. Cur hoc fiat, facile est dictu. Cum tituli plerumque posterioris aetatis sint, formula salVe' iam secundo a Chr. n. Saeculo paullatim ex usu evanuit et riuod iam supra stendimus Ciceronis temporibus fere obsoleta fuit. Nunc ad eas salutandi 10rmula accedamus, quae non tam significati0ne quam usu a f0rmula principali salve' differunt. Persaepe ccurrunt salvus fulvo sis, alni salsae' sitis
paullo sollemnior sit quam salve' praesertim si, ut Aulul. 182, hoc modo amplificatur: salvos atque fortunatus Semper SieS. Aliae f0rmulae sine dubi sollemnes sunt iam pleni0r imperativi forma salveto quam n0 rar invenimus Plaut.
i salutem dicere et salutem mittere sermonis epistularis sunt. Salutem mittere praecipue apud Ovidium invenitur; salutem dicere' iam apud Plaut Bacch. 734 Pers. 501. Quibus formulis opp0ni potest formula salvere iubere', quam etsi ab epistulis non alienam, tamen Sermonis cotidiani propriam esse recte suspicatur abl. l. l. p. 12.
23쪽
impertio te salute ' Ρlaut Epid. 1268. Pseud 456 aer Eun. 270 mult0 0llemniores videntur, quam ut inter amico Seu consanguineo usurpari poSSint. Eo saepius ccurrunt, Si servi 0minos, cliente patr0nos Salutant, ut sevd. 455:Εrum saluto primum, ut aequomst. - Si salutantes etiam modestiores videri V0lunt, utuntur tertia persona verbi, ut
Bacch. 243 Servos salutat Nicobulum Chrysalus Irin. 435 8.Εrum atque servom plurimum hili iubet salvere rapid. 1264. Advenientem peregre erum Stratipp0clem impertit
salute serv0s pidicus aer Eun. 270. luruma salute armenonem Summum Suum impertit Gnatho. Sed e0dem modo qu pluralis numerus modeStiam et maiestatem demonstrare potest, ita ea Salutatio, quae per tertiam per80nam fit, nonnunquam non modestiam, Sed Superbiam indicat, velut ruc. 515 Mars peregre adveniens Salutat Nerienem Xorem Suam.
Apud Ter Andr. 533 legimus haec S.Iube Chremetem. C. Oh, te ipsum quaerebam. - . Et ego te optat adVenis. Non dubium est, quin haec salutati iubeo Chremetem' per ellipsim intellegenda sit iubeo Chremetem salvere Ellipsim autem et in serm0ne c0tidian et in familiaribus epistulis, in quibus c0mponendis n0 magna adhibebatur diligentia, saepe occurrere, cum alii stenderunt i), tum ipsi n0vis quibusdam exemplis confirmabimus satin salve 3 Plaut. 1 in 1177) satisne salve vivis Vel satisne salvae res tuae sunt 3 satin recte 3 Τer Andr. 804 - satisne recte vales 3 - benigne Η0rat epist. I, 7 62 benigne facis, tam gratiast Plaut. Μen. 387 Stich. 472; seud. 713 tam tibi gratia ago, quam si accepissem, qu0d iterS. Nonnunquam salutandi causa usurpatur illud: Di te ament Plaut. 08t 7 17 Pers 16), qua de f0rmula in sequenti capite fusius disputabimus.
24쪽
IV. De resalutandi formuliη. Eum, qui Salutatur, statim resalutare c0actum esse Donatique ea de re opini0rem, quae ex adnotatione eius ad Ter. Adelph. I, 2, 1 elucet, iam Supra c0gnorimuS. Nunc, quibuS formulis Romani in resalutando usi Sint exp0namVS. Ac primum quidem easdem formulas usurpant, quae etiam salutationi inserviunt. Saepe adiciuntur et tu et nos ' Plaut.
Cas. 540 Mil. 1315 M0st. 569 Stich. 316 Trin. 49 et fit, ut
hae adiecti0nes pr0pria salutandi voce intermissa ipsae salutationes fiant. Ut apud Menandr. r. 329 0 legimus A. afo Γλυκεριον - . a σν, Sic etiam apud Romano in resalutand0 0x ipsa Salutandi nonnunquam mittitur Bacch. 1106 N. Phil0xene salve. - Ρ. Et tu unde agis Stich. 90. S. Salve, mi pater. - . Et os ambae ilic agite assidite. -Τruc. 123 D. Salva sis. - Α. Et tu. - . Fer contra manum et pariter gradere. Item invenitur: et nos te is praecessitiormula te salutamus' Cistell. 724). Occurrunt etiam bene ' M0st. 568), 'multum' Rud 416 vel iusiurandum 'edepol ' Trin. 49), I 0r8u 0mnia, quae iam in salutatione attulimus. Sed resalutationis pr0pria formula est di te ament Ρlaut. Aulul. 183 Bacch. 457 Capt. 138 Cure 455 M0st. 34l 806;1130 P0en. bl Rud. 1303), quam etsi iam in salutatione
invenimus, tamen hoc loc iustius tractanda videtur. De hac formula idem valet, qu0d antea de formula salve' stendimus: cum apud lautum tam Saepe 0ccurrat, postea ex Su cotidiani evanuisse videtur. Deinde id monuerim multas huius formulae, ut ita dicam, Synonyma exSiStere inter qua h frequentissimas afferre licet di denti ae elis Plaut Epid. 6; Stich. 469; rin 1152), di omnes deaeque te ament Ρ0en. 858), fortunati omnes sitis Ρ0en 623 cf. ulul. 182 S. SalVos atque fortunatus semper sies); di irint tibi et mecumqtie optes Τrin. 435 8.). - NonnunquRm pro coniunctiV futurum p0nitur, quare efficitur, ut salutantes id qu0d optant etiam vehementius 0ptare et Vota Sua rata SSe futura perare Videantur. Quo in genere Sunt di te amabsint Men. 278; Ρers. 205); dabunt
25쪽
Vix admonere necesse est eam c0nsuetudinem deos in salutando invocandi Romanis esse communem cum aliis et
antiquorum et recentiorum temporum populis. Sic D0lius apud Homerum Odyss. D 402 dominum in patriam reversum hisce Verbis all0quitur: υχέ τε καὶ μεra aως θεοὶ δέ τοι λβta dona'. - apud omnes fere gentes Germaniae meridionalis antiquitus e0dem m0d salutari ne pueri quidem ignorant. V. De formulis interrogativis. Post datam redditamque salutem de Valetudine et eius, qui adest, et cognat0rum amic0rumque eius interr0gari solet; saepe, qu0d iam M. Schaberi vidit, rid genus auscultatio ipsa erat salutatio'. Inter e0 quae huc pertinent formulas primum obtinet l0cum tritissima illa ac pervagata Vox quid assis Cum scriptores exemplis huius f0rmulae abundent, satis habemus haec pauca afferre: laut Asin. 296 S. L. Jube te
SalVere Voce Summa qu0ad vires Valent. - . Gymnasium flagri, SalVeto. - L. Quid agis, custos carceris 3 - Curc. 2348: C. MVe, alinure. - . O Scelerum caput, alvet0. quid agi83 C. ViVo. In laut Merc. 963 pr salutatione p0nitur:
L. Placet principium quid agis quid fit 3 AEutyche Quid 10rmula quid agis significet, optime stenditur
eXemplo Vernaculae f0rmulae: a mactis dii 3 ermittimus enim arbitri eius, qui interrogatur, ut interrogationem nostram aut ad actiones suas aut ad statum valetudinemque referat. Atque in salutando 10rmula plerumque ad Valetudinem referebatur paullatim vero vim ita perdidit, ut cuius rei artialis epigr. II 6 testis est decies una h0ra ab hominibus invicem sibi occursantibus usurpari posset. Sed non magis in sermone c0tidiano quam in litteris e0nscribendis Romani hac 0rmula utebantur. estem habemus Ciceronem,
testem linium, qui in epist. III, 20 11 amico cuidam haec scribit Et hercule, quo usque illa vulgaria quid agis ecquid
commodo Vales habeant nostrae quoque litterae aliquid non humile nec s0rdidum nec priVatis rebus incluSum.
26쪽
22 Quin etiam de rebus quaeritur, quid agant. Legimus apud Plaut. Curc. 564 quid agit meum mercim0nium apud tep, apud lin epist. I, 3, 1 quid agit Comum, tuae meaeque deliciae 3 apud lin epist. II, 11, 25 quid arbusculae tuae, quid Vineae, quid egete agunt, quid ves delicatissimae 3Ε e qu0que Videmus, quam exigua fuerit vis f0rmulae, qu0d iam apud lautum identidem hanc V0cem alia interrogati ita subsequitur, ut resp0nSi0nem n0 exspectari pateat:
Merc. 963 quid agis 3 quid fit 3 cf. Cic. ad iam VII, 11, 2 Epid. 9: quid agis ut vales 3 - Idem fit in n0stra f0rmula: Wie gehcs Wie stehrs 3 Quodsi n0 dubium est, qui in iis, quae attuli, exempliStantum de valetudine, non de actionibus interrogetur, eo minuS negari p0test permulta alia exempla praeSt eSSe, quibuS, cum de actionibus, n0 de statu homini quaeratur, certa atque accurata reSponSi exspectatur. Hoc apud Hor epist. I, 3, 15
fieri iam d0lphus tesstin perspexit, qui eum ad 0cum haec adn0tavit: quid mihi Celsus agit erkundigi sicli nichinach seinem Befinden, 80nder nach einem unon Lassen. Ut eiusm0di interr0gati0nes ab alter genere Videnter distinguerent, nonnumquam homine interrogantes adverbium
adiciebant, ut hic ' Plaut. Epid. 345; ruc. 896 - Cic. epist. ad tLV, 15, 2), hodie ' Ρlin epist. I, 9, 1), istic' Cic. diam. XIV, 14, 2). Qu0d si fiebat, nemo dubitare potuit, utrum
de statu ac valetudine an de acti0nibus interrogaretur. Cum quid agis γ' nostrae f0rmulae was machst Du3' respondere dixerimus, alia frequentissima 10rmula quid agitur' idem declarat quod nostrum Wie geli es IIuius enim formulae Sententia ita non ambigua est, ut nihil nisi de statu ac valetudine interrogetur atque respondeatur Formula post illam alteram orta Videtur. Nam primum quidem, cum iam apud Terentium dominatum teneat, in lauti c0m0ediis frequentia ab altera longe superatur; i deinde apud hunc p0etam Sunt l0ci, qui demonstrant eum modum l0quendi Romanis eius aetatis n0vum et paene inauditum esse Visum. Scriptum
videmus in seud 454 S. Salve, quid agitur Statur hic ad
27쪽
hunc m0dum. - ers 17. S. Quid agitur 3 - . Vivitur. imprimis autem hic locus notatu dignus videtur: era. 309. Τ Quid agitur, Sagaristio, ut valetur statur et viditur haud sci an pr iocis haberi possint. Illud Valetur autem omni mente et ratione carere quis est qui neget 3Μea quidem sententia sic intellegendum est, poetam, qui illa nova Drma quid agitur3 nondum assueVisset, Vocem per aliam, quae n0 minus barbara Videretur, illudere voluisse. Qu0d si ita est, si re vera illud quid agitur 3 loco antiquioris formulae quid agis γ' in usum venit, magis apparent illae facetiae statur et ivitur'. Nam iere incredibile videtur locutionem quandam, quae in usu cotidian esset, lauto iocularem videri potui8Se. Aliae Drmulae, quibus salutatione iacta de Statu ac Valetudine interrogatur, hac sunt quid fit Ρlaut Bacch. 626;775 979 Epid. 396 Merc. 285 366 963 Rud. 1052 1303 Ter Adelph. 266 768 883 et ut sales' ' Plaut. Epid. 9;Μ0st. 718; ers. 204 Rud. 1304; ruc. 577 'er Heaut. 406).F0rmulae idem quod praecedentes significant. Ut vales 3 medicos, si homines aegr0t0s auscultabant, interrogare consue-Visse, elucet e laut Rud. 1304 L. Ut vales 3 - . Num medicus quaeso SyAd has frequentissimas interrogandi formulas multae aliae accedunt, quae quamquam rariu apud Script0re 0cgurrunt, tamen pro formulis habendae sunt satin salve Ρlaut Trin.
1177; er Eun. 978); sali ene8 Plaut. Stich. 10); satin recter Τer Andr. 804, cf. Η0rat sat II, 3, 162 recte est igitur surgetque 3 rectene omniar Plin. epist. ΙΙΙ, 17, 1); equid omnia initia scit dom0 recte Ρlin epist. VI, 2, 10); satin omni sententiar Plaut. era. 18 - Ter. horm. 256); in tu te nuterer Plaut. Aulul. 186); equid commodo vales' Plin. epist. ΙΙΙ,20, li); rectene atque ut is ales 3 Plaut. Aulul. 183); quo facto rem geris Η0r epist. I, 8, 13) Quae formulae n0 0mnes facile intelleguntur. Maiores difficultates praebent satin salve 3 et salvene 3 Quaeritur
enim, utrum salve' pro adiectivo salvae' an pr adverbio habendum sit. Donatus adverbium esse affirmavit adnotat enim ad Ter Eun V, 5, 8 Salve' integre, recte, commode.
28쪽
Ρlautus in Trinumm0 1177): benevolens tuus atque amicuS satin salve dic mihi'. Nunc adverbium est producta elittera Sallustius Hist. I fr. 34 aurenbr. inde ortus Sermo percunctantibus utrimque satin salve' quam grati ducibus suis, quantis familiaribus copiis agerent ' - Sunt tamen, qui pro satin salve γ' scribere malint satin salvae γ' Subintellegunt igitur res sunt et proferunt testimonium Livii, apud quem III, 26 haec legimus: rogitans, satisne Salva
ciliam iubet'. Mihi quidem haud ita verisimile videtur ex satin salve res tuae sunt 3 per ellipsim satin salvae γ' esse factum; nam pluralis numerus generis feminini sine substantivo vix recte intellegi 0test et multo maiorem pr0babilitatis speciem habet salve' adverbium esse, cuius Verbum agiS, vivis es' facile subintellegitur. Etiam alia formula ecquid commodo Vales 3 Ρlin epist. III, 20 11 interpretati0nem p08cit. Brevita enim, quae omnium eiusm0di formularum propria St, liniu qu0que Sententiam obscuravit. Aliis enim locis semper additur, cuiuScommodo aliquid fit, ut quod tu comm0d fiat Cic. ad Att. XIV, 16, 4 vel quod c0mm0d tu facere poteris Cic. ad Att. I, 4 l). Itaque in nostra 10rmula: ecquid comm0do Vales 3 subintellegendum Videtur tu0. Praeter ea quas attulimus 10rmulas permultae aliae t cutiones inveniuntur, de quibus dubitari potest, an pr formulis habendae sint. Id certe iis cum ceteri c0mmune St, quod saepe in salutati0ne et pr0 salutatione usurpantur. Haec satis habeo exempla asserre ut te oblectas 3 Cic. ad Quint. fr. II, 3 7 unde venis 3 et qu tendis γ' Η0r Sat. I, 9,
N0nnumquam duas Vel tres 10rmula quasi ad unam interrogati0nem c0niungi iam supra in alia ccasi0ne adm0nuimuS.
Nunc licet huius usus exempla asserre quid agis ut vales 3
29쪽
Nunc, quia ad 0rmula plerumque formulis responderi conSentaneum est pauca de frequentissimis responsionibus dicenda videntur. Qui bene agunt, sed sorte sua non ab mni parte contenti sunt, talia respondent vino Ρlaut Curc. 235 - initur Plaut. Ρers 17 - Cic. ad iam II, 15, 2 sustentani vel sustentatum est sedulo ' Ρlaut Stich. 467 586 - lii, qui magis c0ntenti sunt, haec fere dicunt: aleo Ρlaut. rvc. 126;578 - aleo et alui reetius Plaut. rin. 50). Qui de aliis, qui bene agunt, interrogantur, sic reSpondent vivunt et valent Plaut. Trin. 1073). Apud 0ratium bis invenimus resp0nSionem suaviter Horat Sat. I, 9, 5; epist. Ι 8, ), quae lauti Terentique temporibus nondum in usu videtur fuisse adhiberip0test eir0nii illud sat 75): Vos rog0, amici, ut 0bi Suaviter Sit. responsionibus e0rum, qui male agunt, Vix quidquam formulae speciem praebet. Ecce nonnulla exempla haud pr0be
Plaut. ers. 23 - quod miserrumus Ρlaut Merc. 284 quod famelicus Plaut. Stich. 575 - haud perbene a pecunia Ρlaut Aulul. 186). Aliis locis pluribus verbis respondetur,
ut laut Epid. 129 a 0rb Valui, ab animo aeger fui Per8. 18: Si eveniunt, quae X0pto, satis 'er Andr. 805: Sic, ut quimus' aiunt, quando ut 0lumus non licet. ReStat, ut de una responsione, quam a multis male intellegi animadvertimus, pauli diligentius disputemus: recte Non dubito, quin nem huius vocis sententiam perperam interpretatus esset, nisi D0natus ad er Hec. III, 2, 20 haec ad-n0tasset: recte dicimus, cum sine iniuria interr0gantis aliquid reticemus. Alii recte sic accipiunt nihil est mali. - Utcumque re Se habet, neque prima neque secunda interpretatio Donati valet de eo recte', qu0 in salutatione post interrogandi formulam invenimus. Contra pertinent ad id genus, qu0 in er Hec. III, 2, 20 ante culos habemus. Hoc l0c re
Vera aliquid reticetur attribuendum est igitur hoc recte ei
30쪽
generi 0rmularum, quod antiqui grammatici voce doτε Hiolsignificaverunt Examinemus in alio exemplo, quid hoc sibi velit. laut Merc. 3674. D. Unde incedis, quid festinas, gnate mi C. Recte pater. - . Ita volo. Filius igitur cum patrem celare velit, unde incedat et quid festinet, nihil certi respondet, sed recte dicit. ater dissimulat se hunc οτε uox perSpicere et Ita inquit olo', id est vol tibi aliquid
recti seu boni in animo esse. - Alia exempla in-Veniuntur Ter Eun. 341 rogo numquid velit. Recte inquit. abeo. - er Ρh0rm. 7974. Quor nosses, Chremes Iam
Sed ad illud recte', qu0d in salutatione formulis interrogatiVi respondet, minime pertinet Donati interpretatio. Immo vero nihil aliud significat quam bene', quod multi loci demonstrant Τer Andr. 804 Cic. ad Att. I, 7 ad iam IX, 9, 1; ad Quint. r. III, 2, 3 - 0rat Sat. II, 3, 162 - lin epiSt. III, 17. I VI 2, 10), ptime autem omnium Η0rat epiSt. I, 8, 134. Post haec ut valeat, quo post rem gerat et se, Ut placeat iuVeni, percontare atque cohorti. Si dicet recte',
VI. De formulis, quibus cognat vel amici ex itinere
rever8 Salutantur. Nem mirabitur, quod amici vel cognati, qui diu a patria remoti erant, in reditu diligentius salutantur id vero investigati0ne dignum Videtur, num eius qu'que generi salutationum pr0priae formulae apud R0manos sint. magna c0pia exemplorum licet haec pauca afferre: Ρlaut Epid. 6 sq. T. Salve. - . Di dent quae velis. Venire SalVom gaudeo. - . Quid ceterum Ε. Quod e adsolet: cena tibi dabitur. - . Sp0ndeo. - . Quid - . e accepturum, Si dabis. - . Quid tu agis, ut vales 3 Stich. 583sq. . O sperate amphile, 0 Spe mea, O mea Vita mea V0luptas, SalVe SalVom gaudeo eregre te in patriam rediisse. - . SalV Salve, Gelasime. - Η. Valuistin bene 3 - . Sustentatum est sedul0. - . depol gaudeo. Edepol ne eg nunc mihi medimnum mille esse argenti Velim.