Ars cogitandi erotematica cum prealudio philisophiae in usum philosophiae tyronum inclytae Academia Basiliensis adornata

11쪽

rumque divinarum, qua fruuntur be die mentes in coelo. 23. Quisnam es Finis philo-- sphia P . Resp.. Cognitio Veritatis, allie pos- sesmo virtutiS.

Finis philosophiae distinguitur in ultimum &subormatu is hic est cognitio seritatis

virtutis, ille intem beatitudo hominis suprema, seu conjunctio cum Deo in vita reterna.

24. QFomodo dividitur Phi- losophia 'Resp. In instrumentalem & realem. - Quid es Philosophia in- ' ,

Resp. Quae mentem praedisponit ad j res iis, ac instar clavis ad reales dis.ciplinas aditum parat.

Haeς pars Philosophiae nunc dicitur, quia adinstar clavis se habet ad reliquam Phi

losophiam et nunc ae..-Aυmei , velut disciplina ante caeteras addiscenda: nunc πιισακὴ, quoniam .

instruit mentem, ac habilem efficit ad veritatis pervestigationem.

Qu. 26. isor sunt partes Philosophia

instrumentalis'

Resp. Τres artes: logica, rhetorica & grammatica.

Logica est ars bene utendi ratione. Metorica

12쪽

ars benedicendi. Grammatica ars bene loquendi discribendi.

27. Quid est Philosephia reaikZResp. Quae circa res ipsas occupatur. et 8. st modo subdividitur ' Resp. In theoreticam & practicam. in. 29. Quid es Philosophia theo-

Resp. Quae res divinas contemplatur QE. 3O. Quot sent ejus partes Z Resp. Tres 1cietitiae: physica, m thematica, & pneumatica. . ' 3I. P0fica ' . Resp.Scientia corporis naturalis,qua tenus est naturale. ' i Qu. 32. Quid Mathematica Resp. Scientia quanti. Qu. 3 3. Quid meumatica pResp. Scientia spirituum. 3 . uuid est Philosophia pram 8 . ' Resp. Quae aistiones hominum expli cat, ac dirigit ad summum bonum. Qu. 3s. Quot sunt ejus partes 'Resp. Tres prudentiae: ethica, Politica & oeconomica. l. 36. Quid es Ethiea 7 Resp. Prudentia homines ad viri

13쪽

PRAEL UDIUM

tem & beatitudinem ii 'formans. Politica γ Resp. Ρrudentia rempublicam ad- ministrandi. --38. Qirad Oeconomisa' : Resp. Ρrudentia rem familiarem ad . ministrandi.

est Philosephia

authoryResp. Deus F optimus maximus. o. ' Ubinam locorum primo μ- . ruit Philosophia 3 . lResp. Inter Hebryos & Chaldaeos. s, . Apud Hebraeos sapientia claruerunt Patriam schae, Moses, Propheta, sed omnisim maxime rex lSalomon. Inter Chaldaeos , luuorsum proces is Phil 3. ' phia a Chaldaeis ' Resp. Ad aegyptios, inde ad graecos, arabes, italos, g Ilos, & postremo totum Orbem. Apud aegyptios inprimis claruit Hermes Tris me sus, inter graecos Socrates, Plato, A soteles, ct innumeri alii. inter graecos Sectae florentiores eranti

Resp. Academica, stoica , Peripateti-

14쪽

pHILOSOPHIAE , ca, cynica, epicurea, sceptica, &plu

res aliae. '- excellunt

16쪽

PRAECOGNITAEC sis L Unis dicta si Logica p

Resp. A Voce graeca A.,ος, lat. ratio.

Logicae vox concreta est, ubi subintelligituears, tanquam Logica ars. Λ veteribus nominabatur Dialectica, απο τοῦ ἀιιλεγιβ ιι , lat. disserere, discurrere, tanquam Ars discurrendi; Alias etiam Ars cogitandi, Omganum vel Claυistbiissophia, Oculus meutis&c. Vocatur.

'λ. a. Quid es Logicae 'Resp. Est Ars bene utendi ratione.

Aristotelici definiverunt Logicam, quod sit Ars conjiciens in umenta , iis, dirigens Intelliis ctum in cognitione rerum e Gmai, quiod sit Ars bene disserendi: Alii, quod 11t Ars bene cogitandi, bene ratiocinandi, veritatem investandi, Ars artium, Scientia scientiarum, ipsum docere disce re dic. Quae quidem Definitiones non tam re Λ . ' ipsa,

17쪽

a PRAECOGNITA

ipsa, quam verbis ab invicem distare videntur. . Illa nobis arridet prae caeteris, cum diCitur: Ars bene utendi ratione, per quam Videl- definiti natura, objectum & scopus perspiCHO& brevissime significatur. Sicubi Logica naturalis distinguitur ab arti tali, tum Vero Perillam nihil aliud concipitur, quam Intellae svel 'tionis lumen hominibus ad capiendam rarum notitiam a natura concessum, per hanc autem Ratio hominis, arte & studio persectiorem in modum instructa, & ab errori bus seliciter vindicata. Haec posterior dein duobus modis considerari potest, vel quatenus est in mente, tanquam habitus recte ratioci-: nandi, vel quatenus est Literis consignata, &in systema praeceptorum digesta; quo posteriore sensu alias Smiema logicum, Praecepta logica, nobis Ars cogitandi erotematica vocatur.

' A. Gydnam es ergo Objectum

Resp. Ratio seu Intellectus hominis

in inquirenda Veritate occupatus.

Ratio vel Intellectus, alias Lumen naturale, vel Lumen rationis vocatur, quo Deus omnes mortalium ex Beneplacito suo donavit, tanquam Oculo , cuius ope tum seipsos, tum sui Creatorem, tum opera hujus mundi cognoscere, Verum a salso, bonum a malo discernere,

adeoque suam beatitudinem prosequi vale

rent. i

18쪽

tatis cognitio. - Finis Logicae distingui potest in uisimum &subordinatum ; ille est Veritatis cognitio, hic auutem Restionis usus erroribus quoad licet vinia dicatus. Ex quo Dignitas ipsius artis, nec non excellens usus ad qualescunque alias Discipi i nas capessendas ultro elucescit, ut eapropter non immerito Clavis vel Organum philosophiae, Oculus mentis &c. nominetur. Nec obstat, quo minus omnes Disciplinae dicantur Logicae speciales, id est, peculiaribus objectis applicatae ; quid enim aliud est Hathematica, quam Logica objecto Quantitatis dextre applicata φ Quid Physica, nisi Logica circa Res nais turales occupata φ di sic porro.

s. Quodnam es subjectum, in quod Ars logica cadit ' iResp. Mens humana.

Anima hominis a natura adeo in quosvis errores inclinat, ut nisi magno studio annitatur, evadere ad veritatem non possit. Quo igitur suos exuat errores, necesse est, ut in se ipsam descendens, hinc actiones suas accurate

inspiciat, illinc ad causas aberrandi sibi undi- que impendentes strenue vigilet, hasque deprehensas postmodum diligentissime eludat.

19쪽

. PRAECOGNITA.

-d es Mens humana' Resp. Est Ens cogitans, ad imaginem Dei creatum, & Corpori viventi

unitum.

Ab Augusim Ub. Def Anima definitur' substantia creata, invisibilis, incorporea, immortali Deo simillima, imaginem nullam habens , 'nisi Creatoris sui ; Apud Ari telem Lb. a. de Anim. est Principium , quo vivimus, sentimus, intelligimus, nutrimur, & secundum

locum movemur primum. Socrates Hominem

ipsum animum esse dicebat, Corpus autem nihil aliud, quam Animi organum, vel domici lium, sive potius sepulchrum, aut carcerem, unde cum emerserit, tunc demum sui juris esse, multoque quam antea felicius vivere incipiat. Ab aliis dicitur Principium cogitandi, dubitandi, judicandi &c. imo a quibuslibet fere aliter atque aliter definitur. Sed ut Lactantius Lib. de Opi . Dei, cap. i7. habet, Anima quid sty nondum inter Philosophos convenit, neCunquam sortasse conveniet. Λdeo Q. Ens illud sibimet ignotum est, ut jure merito exsamaverit Uidoris Lib. I de Summo Bono: O Homo, quid miraris Siderum altitudines, o profunditatem Maris P Animi tui abessem intra , mirare, si potes. Caeterum inter ringentes de Animae natura Philosophos, plerique illam in Cogitatione ponunt, alii in Facultate seu Potentia cogitandi, alii in Imagine Dei, immo talitate Sc. aliis interim quod mirum est, am-

20쪽

inam ipsam fingentibus corpoream. Ex qui, os illi Vero sunt propiores qui essentiam E is illius Deo simillimi inexplicabilem esse coninitentur, dum interea cogitationem ceu actum ejus perpetuum & plane essentialem utique Oricipiunt. Qui vero Λnimam opinantur COG ream esse, videant qui sub idea Corporis Potentiam Vel actum cogitandi comprehen dant Z qui Μateriae intellectum ac voluntatem, imaginem, inquam, Conditoris sui competere Percipiant 8 qui in Corpore fragili desiderium aeternitatis, agendi libertatem absolutam &c. Concipere valeant 8

-namsunt essentiales Memtis Facultates φResp. Intellei s & Voluntas.'

Inratims &-beneficio Μens omnes suas actiones edit , in quarum jugi exercitio ipsa spiritualis vita consistere intelligitur, secundum quod Cicero Lib. I. de Om. dixit : Hominis Mens discendo alitur 9 cogitando, semper, aliquid aut inquirit, aut agit, videndiso audiendi delectatione ducitur.

Resp. Est Facultas mentis res quasvis cognoscendi atque dijudicandi.

Intellectus Percenione, Iudicio, Discursu Sc. id est, Μentis operationibus, ipsis non aliter differt, nisi tanquam actus primus a secundo,