장음표시 사용
21쪽
siquidem Intellectus sub idea potentiae cognΟ- 'scendi a nobis concipitur, Perceptio autem, Judicium, &c. sub idea cogitationis & cognitionis actualis. Intellectus ille Hominem a Brutis distinguit, & supra haec multis parasarigis extollit. Proprietates ejus memorabiles sunt amplissima capacitas, agendi celeritas, insatiabilitas, se conservandi studium, & plures
aliae quo magis mirabiles, eo Conditori summo Deo T. O. M. gloriosiores. I ntellectus 'speciatim ad hos illos Homines consideratus nium Vocatur, quocirca proverbium illud ha-bbtur : stupi capita, tot se in. Ingenia in se& absolute considerata dicuntur nunc celeria, nunc tarda, nunc subtilia, nunc crassa, docilia vel rudia, contantia vel varia, diligentia vel ignava, alacria vel tristia dcc. Relative autem ad 'sua objecta si spectentur, tunc sunt vel theo- retica vel practica, sublimia vel abjecta, heroi- Ca vel retusa, universalia vel particularia, superba vel humilia, pia vel impia, urbana vel rustica,ut innumerabiles alias differentias omitis
'Qu. 9. Quid est Voluntas' Resp. Est Facultas mentis bonum a malo disternendi, illud amore, hoc odio
roluntas per Facultatem definitur, ideo ut ab actuali Mentis operatione seu Voluntate acti va & determinata a tanquam actus primus a,
22쪽
cundo distinguatur, velut idem superius deatellectu monitum est. Tametsi autem Vo- antas natura sua Intellectu postςrior non sit,rdine tamen illam huic succedere concipimus, quidem nonnis1' praemissa cognitione volunis ad objectum determinatur, juxta proVe ium : Ignoti nulla cupido. Proprietates hu-1anae Voluntatis memorabiles sunt, liberero arbitrio circa objecta versari, constanterivere bonum & sugere malum, nusquam in:rrenis acquiescere, sed ex perpetuae beatitudinis petitu in infinitum sua desideria extendere contingat Μentem ad mala inclinare, & haec Inorum Vice ardenter appetere, id nonnisi rrverso judicio sub specie boni malum aliquod:,ncipienti adscribendum venit. Voluntatemiqui distinxerunt a Noluntate, illam ceu deinterium vel appetitum , hanc autem ceu s dium sive laversationem alicujus rei Conci
. To. - i Anima es in perpetuo
Resp. Cogitatio, meditatio, actio,
eratio Mentis. HElio mentis una est ac simplicissima, ipsa
l. Cogitatior, quae an sit perpetua , ac nun-am.interrupta φ an vero interdum requies.
is 3 inter Philosophos disputatur. Pleriquermativam prioris tenent, ideo quod neque-
23쪽
ant concipere Animam sine cogitatione existentem, utpote in quo actu ipsa Mus Vita consistere videatur. Alii a vero non alienum censent , quod Μens nonnunquam in. somno ab actu cogitationis quiescat, manente interim ejus vita & facultatibus, quae cum requie sue rint roboratae, rursus in actum concedant. Argumenta Vero praecipua, quibus hi posteriores innituntur , duo sunt 1 Quod si Anima in somno cogitaret, illam sibi necessario consciam sere; at hoc ostendi non posse, quin potius y quolibet contrarium deprehendi a Quod si cogitaret in sothns, illam experges
ctam necessario ,praeteritorum fore memorem; at neque hoc observari solere unquam, sicubi anima persectum subiverit somnum 3 neque etiam suppetere rationem, cur illa omnium in somno cogitatorum semper oblivisci deberet 8 Ab his autem quaerere oportet: qualem igitur ideam habeant de Anima extra cogi rationis actum, versantest si dicant, ideam subsantiae habentis facultatem cogitandi, licet re- ipsa vel actu secundo non cogitantis, dicent, se habere ideam substantiae, in qua nihil substantiale, nullamque existendi sormam positivam concipiant, id est, ni fallor, chimaerae.
rationum 'mentis consis tuuntur '
24쪽
In Cogitationibus essentiale discrimen poni vel concipi nullum potest, intelligimus tamen Μentem varios subire cogitandi modos. Hi a Philosophis ordine aliquo distinguuntur,. quo sibi invicem succedere videntur , ita ut o dicatur Anima suum objectum contemplari, de eoque sibi ideas formare, qui modus cogitandi Perceptio nominatur. a) Ideas duas pluresve invicem comparare, de iisque assiris mando vel negando decernere, qui cogitandi modus Iudicium. 3 Ex unitis aliqui ous, δρcollatis judiciis nova deducere, seu ratioCina
ri, qui modus cogitandi Diseursus, Dis.
Cursus multos in unum colligere , ac ordine quam convenientissimo disponere, quae cogutandi ratio Methodus appellatur. . . . '
Ia. In quot nam igitur partes dividuar Logica 'Resp. In quatuor Libros, quorum singuli respondent singulis Mentis operationibus. .
25쪽
'Quaestio I. ista es Perceptio 'Resp. Est prima alicujus Rei consideratio, quae fit simplici contempla
tione. Perceptionis, quae alias Conceptus vel Intesi . ctus simplex, nonnunquam Apprehensio vocat La haec est natura, ut datum objectum per partes successive contempletur, de eoque plures atque plures ideas paulatim sibi efformet, uno eo demque tempore vix nisi unum capiens, juxta illud Arisotelis: Nemo eodem tempore inteiligit nis unum.
Qu a. Quotvlex es Perceptis ρ Resp. Duplex: interna & externa.
26쪽
ER O TEMA TICA.3. Quid est Perceptio interna pResp. Ea, cum Mens in seipsam convertitur, se suasque actiones intuetur
ac sentit. Animum sui ipsius compotem, vel actionum suarum naturaliter conscium esse , quiliis bet in semetipso experitur; ille autem ejus ctus, quo in teipsum descendit, se contuetur, Observatque, Perceptio interna , Mentis resexto, Intellectus reflexin vocatur, cu)us Plato in Phaedromentionem facit: Animum, inquiens, n uam a corporeis sensibus se subducere, ct Rr gare,japud se esse, ac tum pura smplici, interulectione intelligere.
q. Qirid es Perceptio externa pResp. Est Perceptio object orum,quh
Ille actus, quo Μens ad res extra se existen tes attentionem suam convertit, Perceptio vesIntellectus externus vocati solet; estque hic iterum vel principalis, quo Res ipsae, vel miniis principalis, quo rerum dunt at noriina aut Verba percipiuntur; item nun proprius, cimn entia realia, nunc improprius, cum entia tantum rautionis, seu figmenta concipiuntur. Perceptio, qua res Corporeae, ut numeri, figurae, magnutudines &c. intelliguntur, spἡciatam Imaginatis
27쪽
in D st iuplex es objectum Periceptionis' d
diatUm. Cogitationis objectum al1ud Menti proxime conjunctum, aliud remotum existit, ex. gr. si de Sole cogitem,Sil tanquam sidus coeleste est remotum, sed idea quam de illo concepi, est proximum Perceptionis meae objectum ; illud alioquim diatum, hoc immediatum dicitur.
I. Quomodo vocatus immediarum Perceptionis obyectum Z ' Resp. Idea.
tamen Animo immediate obVersans. Μedium per quod res extra mentem positae ei manifestantur, sunt Idea qualescunque, seu τυ sentamina obiectorum, sine quibus nihil omnino intelligi, aut animo comprehendi pol test.
28쪽
test. Unde alii ideam descripserunt: quod sit Mentis objectum immediatum, seu id, quod Menti, immediate obversatur: alii, quod si1t fles ipsa cogitata, prout objectiυδ in inteste : alii, quod sit Forma cujuslibet cogitationis, per cujus immediatam apprehensionem ipsius eiusdem cogitationis Amus conscii. Omnium optime illustrabitur D finitio nostra; si dicamus, Ideam in mente idem /esse, quod imago alicujus corporis in speculo; quemadmodum enim v. gr. 1 ominis cujusdam facies in speculo repraesentatur per imaginem, sic in Animo per ideam.
m. 3. χotvox es Idearum origor Resp. Duplex: Asiae ex puro Intellemi, aliae ex Sensibus oriunturi
Organa Sensuum nostrorum esse totidem inis strumenta vel ostia , rerum corporearum impresssionibus ad mentem transmittendis aperta, probatione non indiget, cum in se ipso quivis id experiatur. An autem in uniVersum omnes Ideae ex Sensationibus oriantur Z inter Philosophos controvertitur. Plurimis illud Aristo- .
telis arridet:-ω- γοειν αγω φαντασματων, hoc est,
Nihil esse in inteLectu, quod non prius fuerit issensu ; adeo ut, si Homo omnibus careret senis fabus , etiam ejus Μens ideis in totum destituta foret. De his autem mirari subit, quod Μentem eo usque Corpori subjectam fingant, . iit sines hujus ministerio ne quidem cogitare posse apsis videatur. Quaerendum itaque V ait : Num Anima gaudeat absolutat cogitandi fa- ι
29쪽
cultate, nec ne 8 Si assirmative respondeant, erago nulla est Sensuum necessitas absoluta ad eocitandas ideas: si negative, eos ex S. S. in mentem revocare Velim, Λnimam hominis esse ad imaginem Dei creatam, ipsique igitur cogitandi facultatem absolutissimam denegare velle, non minus iniquum fore, quam Sacrae Scripturae fidem derogare. Idcirco nos tantisper duplicem idearum originem stabiliemus, alias vid. ex puro intellectu, alias. ex sensibus deriis vanilo.; quarum illa: alias intellectuales, hae auistem sensuales vel sensitiυα Vocantur.
m. q. Quot sunt Fontes Idearum sensualium 'Resp. Quinque: Vistis, Auditus, Gustus, olfactus & Tactus.
Per Visum ad Μentem ingrediuntur ideae colorum, luminis, figurarum, numerorum, magnitudinis,&c. Per Auditum ideae sonorum, vocum, &c. per Gustum idear saporum, dulcedinis, aciditatis, amaroris &c. per Olfactum ideae odorum, fragrantiae, saetoris, &c. Denique per
Tactum ideae caloris, frigoris; humiditatis, si citatis, duritiei, mollitiei, doloris &c. Quibus autem Volupe est disputare, quinam Disu Idearum fontibus sit amplissimis e pro Visii vel Λuditu acri te decertando inutilem sere agunt
Resp.Primo existetitiὰ suae momento.
30쪽
Cum ipsa Animae vita in actu Cogitationis sita esse intelligatur, extra dubium erit, illam primo suae existentiae momento meditari. Sed utrum Anima habeat Ideas innat, Z an quibusdam notionibus infructa ὰ Deo creetur ) an ferὰ secus y inter Philosophos controvertitur. Art.. soteles negativam afferturus illam tabulae cuidam rasae comparavit, in qua primitus quidem
nihil sit pinum, sed postliminio successive rerum imagines insculpatitur, ac in infinitum propagentur L cum eoque in eandem sentem tiam descendunt plerique istius seculi veritatis amantiores , aliquibus saltem hoc male i terpretantibus, si Mens omni notionum apparatu Vacua a Deo creari concipiatur, qui proin censent nobiliores quasdam ideas, de Deo: de seipso, de bono & malo &α ei naturaliter implantatas existere. Sufficiat nobis cognovisse , Deum omnipotentem Hominis mentem ad Imaginem sui condidisse, eamque
facultate intelligendi amplissima, & mediis quam saluberrimis ita instruxisse, ut sponte primo ad sui ipsus, tunc Numinis Divini, dein
caeterarum quoque rerum notitiam adspi are v leret. Qui probant Animam primo suae existe tiae momento cogitare, & vel de Deo, vel de seipsa aliquid ruminari, tantum abest, ut Ideasi innatas demonstrent, ut potius ostendant, sessatum quaestionis ignorare, illasque nascentes cum innatis conlaudere.