장음표시 사용
421쪽
3GO CAR. SCRIBANI INSTITUTIO' ad fercndum comi ostro. ita tamen si Rei p. aliquaaliquando paric icti geritat; magis, si magna,& in illa spem sui, ac prude-tiae signa magna dcderint. nam de nude litteratis nilail dico.
Non mit- Adlaborandum vero, ne qui mittitur Legatus,a quacun- caussa odio apud eos ad utros mittitur laborct. Romani
.di. Iaso in Sacrum montem Menenium Agrippam, in Aventinum
ηt ρη L Valerium & Horatium, picbi grati minos miserunt Iustinianus etiam ad Cosroem Persarum,Theodorum & Zach riam medicum modestia,gratia, scientia caros: ad Cassium
Rhodis Archelaum, quo magistro aliquando usus fuerat: Iustinus Zenarchum ad Disabulum, cui pro gratia, qua apud ipsum valebat,Persicu bellum persuasit: Magnentius & Bri- tannio Rusticum ad Constantium: Attalus Edecone ad Tiberium: udigundam Cosroes ad Iustinianum: Galerius &Dioclctianus Probum ad Narseum Persaru Regem ; alij ad
alios,e suis deligentcs, quos gratisti mos fore arbitrabantur. Nam ubi alienior mensa Legato est,nc quidqua felicem exitum sper S. exasperandis, non Coponcndis,animis haec nata sunt. Quare nullus mittendus Legatus ad Principcm erit, quem aliquando offendit. non soletit inimicitiaru obliuisci Principes. Dcinos hcnes sane ire Legatus ad Alexandrum, quem oratione os cnderat, noluit. Conuenit cli1 Principis ales ali, ut subditum sibi, non externum mittat. minus Ctiam, illius ad quem mittitur, subditu ira. Malc haec res cessit Gallico Francisci Rems Legato ad Franciscum S forZam. quem olim suum & profugum in vincula coniecit, securi
subiecit. Peccauit etiam in cadem re Perseus, qui ad Illyrici Regem,subditum aliquando Gentio Regi Legatum misit. Iurcne,an iniuria S rZa fecerit, non disputo. probare factu non possum: damnare nolo. Moderatior fuit Gentius, &propius ex mcnte mca.
Forma in Valci etiam in hanc rem forma. non illa mollis & muliebris,sub qua muliebrc tegitur ingenium; sed virilis, &quar virum suum loquitur. Nolo comptum, dc aspeculo suo fa-
422쪽
stum , ne plus de semina quam de viro circumserat. nolo ecapsa & acu natum .forma virum neglecta decet. rdidum tamen nolo,qui arceat, non alliciat & prouocet in familiaritatem .scio suo inculto corpore magna tare ingenia latere. docemur in Agesilao, breui, claudo, deformi. Sed in quo mens magna, erceta, decora: ut maior semper ratio ingenij, quam corporis habenda sit. quod si utrumque concessiim, beabis; gratior enim fere in pulcro venies e corpore Virtus. Prouocare enim hςc in admiratione & amorem Alent. cum la corporis venustas, si viduata ingenii bonitate sit, risiim&c5 temptum excitare verius,qtiam laudcm soleat. Et sunt,
qui barba lota & pallio legatione funguntur, alij vestium
splendore, famuloru turba. mutuantur nimiriim ab his pru- gentiae opinione,cum domi non habeat.At falluntur miseri: ubi enim infantia suam prodiderint, in dedecus potius, qua in laudem, externa erunt. quoq; maior crat ab ascitiiij s expectatio,e cum interna non respodcant, conleptus maior cst. Vestis patriam referat . aqua non facilc degenerabit Le- P uiaθ-gatus. grauis omnino causa sit, quae ab illa dcccdcre cogat. Aliquid tamen in hoc genere aliquando fustua Legatis non
nego. Audiamus e MenandroTuroxanthumTurcarum Ducem ad Valentinu Tiberii Legatiun quandoquide,o Romam, huc venienses me in maximo luctu conintutum offenderitis, recenter enim pater metu Hi mortuiυὶ oportet vos facies vestras gladiis der dere, es legi, quae apud nos in iactis mortuoru inualuit, obtemperare. Tum con sim Valentiniu, es omnes qui cum eo erant, gladiis genas suas deraserunt. Deliniuit haec res exasperatum ante animum. Turcae, & mitigauit efferam barbariem, qua Tiberij Legatos minitabundus exceperat. Idem dico in graui luctu , aut Regum Principumq; apud quos versantur morte, non decedere a patrio, quantu Christiana pietas permittit, ubi versantu Iitu. ncque enim deceat,omnibus in moerore positis,
doloremque veste testantibus, vestium hilaritudinem praesic ferre Legatum . ita tamen, ut in hoc lugentium vellium Z a genere,
423쪽
362 CAR. SCUBANT INITI Tu Trogenere, non decedat a patrio more, ne in alienam transilegentem videatur.
Iuuνa Lingua etiam utatur patria: ad imperij enim maiestatem lingua sua uti. quod in solemnibus legationibus maxi-i ia. v me locum habet. Catonem sane accepimus Graecae linguae peritissimum, ne Athenis quidem A stice, sed Latine loqui solitum. isimilius etiam Paullus, Perseo superato, conuoc tis Graeciae Principibus,Latine locutus: quae Graece reddidit Octauius Prςtor. noluit Paullus, cum posset, Gr ce loqui,ne maiestati Romanae quid qua detraxisse videretur. Ciceroni vero vitio datu, quossin Graeco senatu Graece verba fecisset. Per interpretem etiam fere legationes suas obluisse, Galerij, Maximini, Traiani,Valentiniani, Theodosij, Tiberij, Leonis, Iustiniani,Iustini, Zenonis, aliorumq; Impp. Legatos
ad Persas, Sclaui nos, Gothos,Hunnos,Αbaros, lanos, Pa thos,Scythas, andalos, Saracenos, narrant illorum temporum Historici; cum plerique tamen linguarim illarum periti essent. In priuatis tamen colloqui js, patrii. in qua versantur,lingui Legatos usos video. Quin & Principes linguarum fere peritos legationibus delegisse lego. Credi enim nopotest,quanto adrumento Legato linguarum peritia sit, ne uni interpreti, Qrs non fido, di hostili pecunia circumuento,
Rei p. suae salutem credere cogatur. Et non raro omnem dictionis elegantiam interpres de uenustat, scutentiaru robora negligit,vim enervat, proprietates non exprimit, seria emollit, exasperat mollia, humanitate verborum rusticitate dedecorat,millem modis a verbis ac sententiis decedit. Accidisse hoc Mebodi Persarum Legato apud Menandrum legimus, cui insolentius insurgenti cum Iustinus dixisset, Nonsentis tecum Romanorum Imper. ω Iustino sermonem habere constematus Neborisprae pavore proni in terram se ad Gara peris prostrauit, negauitque isse laba prolata fuisse. Φά excuseatione cum teretur, vis Ius es Imperator adduci, sdem haberet, indixit i mistur i. in ute*res nobis allapro alio gesse. Vnus hic interpres ad quae
424쪽
non descendere coegit Legatum, ac ad quam excusatione offensum Imperatore: De Bigila etia interprete suo Maximinus Theodotij ad Attilam Legatus non immerito dubitauit. De domesticis, ac comitatu Legati quid dicam medio- Mediocri-critatem laudo. DePEmiliano Scipione illud Valirh Maximi est: Scipio aemulanu on duos inclytos constitsu, toti qMDae rata iam praecipuagloriae triumphos,se te eruusequentibin Ocio legationum functus est. itaque clim persocios e ' exteras gentes ite aceret, non ' in
mancipia eius,sed ictoriae numerabantum nec quantum auri s --
genti, Hquanisi amplitudinis ponduου secum ferret,aectimabatur. De Catone vero illud eiusdem Si quis tribus seruis comitatus Hiaspaniam regat, quingentorsi assiumsumptu transemarinam prouis.ciampetat, nonne mirabilis extimetur' atqui sapatientisime Superior Cato iobrami. Quantis comitatum credimus ad legationcm processurum,qui ad regendam prouinciam tribus contentus fuit 'De posteriore Catone habemus illud apud eundem: Is cum bestia ciuibbus interesset,silium secum trahens,duodecim
seruos habuit, numero plures quam Superior' temporum diuersis moribus,paucιores. Alij septem habullie, nec plures, referunt. Ducebat exercitum Cato, dc se intra hunc scruorum numerum
continebat. quid credimus in legationibus facturum 3Nunc decus omne, si longo impedimentoru, equorum, urruum, famulorum ordine plateat fatigentur; si ad uniuersum luxuriae apparatum explicandum vix domus susticiat ut in Comicam pompam delecti Legati videantur. Aliquid tamen in hoc genere dandum moribus gentis ad quam destinatur Legatus, ne nimium discedere ab ijs videamur, & damnare sumptu aut inopia. Mediocritas in hoc genere a prudentibus semper laudata: damnandae serdes iuxta ac profuso.' Splendorem tamen Europaeis moribus secum Legatus tra-haae,ut & mittentis,& ad quem mittitur maiestatem tueatur Nolo contemni parsimonia nolo profissione rideri. Sapiens in medio consistet. nam & nimia parsimonia auaritiam digito designat: qua qui tenetur, legationem dominumque
425쪽
ω CAR. SCRIBANI INSTITU Trovcnalem habet. auri quem sitis tenet, aurum bibet,si propia naueris. etiam turbidam bibet quicunque magna siti premitur . nec valetudinis aut dignitatis rationem habet. validior nimirum salute ac dignitate sitis est. obliuiscitur sui suorumque, quisquis nimia siti exuritur. Nimia etiam profusito insipientiam prodit. fere enim qui virtutibus, animorum opibus destituuntur:ad extema decurrunt,ut sapientiae opinionem ab auro mutuentur, cum a virtute non possinio, moderatum ergo splendorem probo, qui nec auaritiam,nec fastum redoleat. D ebriiir I n comitum deinde ac famulorum dele stu magnam cu-ήςkβη ram adhibeat,vel ob hoc Ciceronis ad Q. Fratrem:.quos verotaiais ' domesticis comestoribus, aut ex necessaria apparitoribus tecum
L Iatin esse voluisti,horum non modosa sedetiam dicta omnia praestanda, quod ex horum probitate moribusq; iudicium fere de Legato sumatur. Sed neque omnibus quos delegit sua credet. fidem prius uniuscuiusque varie tentabit equeturq; illud Ciceronis ad QJratrem: Siquu est,apui tibi nunquain suae icionem auaritiae 'renerit, nihils, quod non ei es committies credi rectissime putem. Sed si quis est,in quo iam Ufenderis,de quo se liquidsenseris; huic nihil eria deris, nutam partem exinimationis
tuae commiseris. Notat auaritiam,tanquam infidam comitem credendaIrum rerunt. Subiuit:Si quis in exseruis regi delu Miis domesticis rebus ac priuatis. quae res ad ossicium imperi, tui, a tque ad aliquam partem visip. pertinebunt,de ias rebus ne quia attingat. ulta enim, quae recte committi struis fidelibus possunt, tamen semmonis . ruituperationis istandae caussa, committenda no unt.
AEmulationem haec & inuidiam prouocare selent. dc plurimum,tam diu fidos hos reperies,quamdiu liberaliore manu non prouocantur in alterius fidem. Semorum hoc fere est, qui Oosequia prςmio,non amore,metiuntur. Quo in genere auctor sim,ut Legatus deligat ex gente sba, & quibus honestae domi opes, parentes, amici: quos pudor & verecundia suorum in ossicio Leueata
426쪽
Alienis vero, qui de familia non sunt, quanta figes adhibenda sit,audiamus Ciceronem: In prouincia vero ipsa, si quem
es nactu quιm tuam semibaritatem 'emtio intrant, qui nobis ante
fuerit imi- , huic quantum credendum sit miri. Non quin possint multi esse prouinciali miri boni.ser hocsterare bret,iudicare pericu losum es. mustu enim Mutitionum inuolucris tegitur, quasivelis quibusdam obtenatur uniusimusque natu frons,ocub, semper sepe mentiuntur, oratio merose's . . a propter, qu0otes reperire ex eo genere hominum, quι pecuniae cupiaitate adducta careant
his rebus omnibus,a quibus nos diuulsi esse non possemuι' o ex genere si quem forte tui cog π amantiorem lsera enim po in quam
temporis,hunc ad tuum numerum labenter ascribito.Sin autem id nperspicies, nullam erat genus in familiaritate cauendum magis: propterea quodHomnes πιπι pecuniae norunt, es omnia pecunia cause faciunt, O , quicum ctura nonsunt, eius extae attoni eonsulere non emrant. Et fere aut Legatorii opibus insidiantur,& commodis suis student, aut callidi consiliorum Legati scrutatores sunt. nulli talium fide silenda, quantumuis probissimus tibi videatur. Quis enim alienis magis studeat, quiis sitis &patria Θ e millibus vix unus . ni sors, aut praemi j magnitudine
patrium amorem exuerit,aut grauis indi natio,aut accepta domi iniuria, aut metuenda pericula alio mcntem transferant. quanquam 5 tunc prouideres pertra standa. dicantilli quae retecta periculu auctoribus creare postini, non audiant ex te. & utere tu au i improbitate, aur ira illorum; sed non effandas, quae ruborem tibi incutiant, aut damna ac crunt.
Vnum proinde in hoc genere cogita, & sequere: Omnia tuta si suspecta habueris, tutus eris. nusquam noc certIuS,quam in legatione. Facilis proinde ad audiendum Legatus crit, ad fidem tardus; ad praemiandum in dubiis parcus & lcnius,incertis ces ex & profuius: ac dum ipse fidus ut omnibus, nulli ipse fidat, nisi quem valide obstrictum tenet. cui tamen nihil credet, quod patriae, quod sibi damnum creare postit. di
427쪽
Theodosij, de Bigilae interpretis Maximini Legati. Magnis
muneribus, maioribus sponsionibus cum Edecone Attilae Legato Eunuchus egcrat. spoponderat Edeco. aperuit inde Attilae comparatam coniurationem,& auri pondus de quo conuenerat. Captus Bigilas, dispe sua& auro frustratus E nuchus est. neque enim Bigilam, quem in vincula coniecerat, liberum ire Attilas permisit, nisi auro omni numerato, quod Eunuchus Edeconi spopoderat. bene. neque unquam Li. 1.e.1 . probata Eunuchi molitio. Florus mihi testis de Viriato, qui ex venatore latro, ex latrone dux & imperator,&,si sortuna
cessisset, Hispaniae Romulus .post Uias de Romanis in Lusitania victorias, tandem eum DAM Maximus Consul press rat.Sed Uuccessore Seruitio Caepione Niolata Nictoria est, quippe conficiendae rei cupidus, fractum Ducem,'extrema deditionis agitan-um,per fraudes'insidia es domesticospercussores amessus, hane
homgloriam dedit, in videretur abier vinci nonpotuisse. Qu in adeo turpissimum hoc facinus visiam Romae, percutarem in hostem mittere ; coque deterius, quia domesticLm, & in ea Vrbe, in qua α/enale Regis Pyrrhi caput offerentem Curius remisit, aut sane Fabricius. An νxor De Legatorum uxoribus fortitor sub T1berio disputatum ...ta Caecinna, b Valerio Mesallino. Vicit Messallinu,.sato cumo Caecinnae argumetis respondasset, clausit orationem: Tacit.lib. male eripi maritis confoma rerumsecundar- aduersarumque,
t mussimum natuia inual dum defieri, crevomseo luxu, cupidinibus abenis. Vix praesenti cuφοδά maneo illas coniugia : quid fore si perplures annos in modum dissidi, obseerentvrs Et erant exempla maximorum Ducum,qui uxores circumduxerant. Philippi, Magni Alexandri patris,Mithridatis, quem uxorper arma Mfugam, aspera iuxta ac mollia, viro solatium secuta. Liuiam sane A ugustus, dum per Orientem ac occidentem exercitum ducit, comitem habuit. Druso per Illyricum uxor soci ta. Imitatus hoc M. Antoninus Philosophus in sua Faustina,
Theodosius in Placilla,Traianus in Plotia,Caecinna in Salomina.
428쪽
Iomina. Agrippina sane Caligulae mater sertiter se & prudenter habuit in Germanicis castris. Calvisj etiam Sabini uxor
marito militari habitu sociata. De Zenobia Odenati uxore feminarum generosilum Capitolinus: Solita virum in omnibus comitaM. De qua Trebellius ex epistola Aureliani:Prurins in consiliis coasa in AEL Uumnibus,reta mibus raris, larga cum nece avo laret, trais elim seueritarposceret . possum dicere, i Eus esse quod Genatus Persas /vicit. 'vixis vero regali pompa more
Persico, adorata ea more Regum Persarum,eonuiuata Imperatorum more. adeoneumes galeataprocessit. menustatis incredibilis. tantus illi eandor in dentis et i margaritvi plerique eam putarent habere, non dentes. Vox plena ac Meturiosseueritas, ubi necessitavo labat, tyrannorum bonorum Principum clementia, Miai pietas reqvirebat. larga prudenter, eonservatrix thesaurorum intrasemineum modum. fertur tria, queletiam quatuor mlgia frequenter pedibus ambulasse.
cuius ea cinitas sivisse dicitur,ut nee mirum quidem suum sciret, nisi tentatis conceptionibus. Dignistima imperio,& quae mulierem iam exuat,virum induat. dignistima quae duceret in triumphum no postremos militiae Duces undigna quae duceretur.eol, magis admiranda, quo d rarissima siit coniunctio formae& animorum.& non alterum in femina magnum speciosissimam mulierum dici, aut generosissimam & fortistimam Vtrumque maximum. cum primis Imperatoribus animo, &bellicaru rerum peritia & prucientia certare potu ille mulierum speciosissima quis credcret, nisi illius aeui scriptores, &Aurelianus ipse tellaretur: talem si quis nactus fuerit, sociam admittat profect ionum, legationum, bellorum, consilio ru. De Germanis,Gallis,Scythis, Hunnis, Longobardis,Gothis, reliquisque e Septemtrione nihil dico, Historiae loquuntur. Quod tame maxime concedend puto in legationibus longioribus, ut sistitudinis fastidia uxor tollat, aduersa molliat, aspera mitiget' abeam, in cuius sinum tuto maritus domestica deponat, ita continentiae remec tum, aegritudinis sela-mca. Non quod huic sexui regnorum abdita cxcdenda pu
429쪽
s68 CAR. SCRIBANI INsTIT TIorij ila tem , neque necessum thalami sociam, sociam habere pregat o 4 mendorum . non didicit tacenda premere mulier: ac nescio teneatur silenti j legibus . tanta pronitas naturae est. quare amittat. indulgendum,si commissa edixerit. Damna secuta sunt rumo narratori, non mulieri haec ascribe. Volebat non vulgari3 non credidisset mulieri. credidisse,voluisse vulgare est. nil opus praecone in denuntiandis rebus. una mulier omnibus praeconibus,tubis, tympanisl potentior est. Committet emgo Legatus uxori,ad quorum narrationem, sera poenitudine, non erubescata nec plura. No quod omnis uxor talis:sed
quod consultum Legato tutiora in dubijs deligere, certam
incertis anteponere. nullum a silentio periculum, a narratione cst. vitabit pericula prudens, & quidquid ad illa ducit.
Sociam ergo Legatus uxorem habeat thalami, mensae, consiliorum priuatorum,aduersarum secundarum S rerum,Valetudinis bonae, malae, opum,& honoris: legationis sociam non habeat. hoc volo: si Di s1lenda seruabit,&altum premet quidquid Remp. tangit. Providebit demti,ne aliarum consuetudine, patriae oblita mores imbibat non patrios, ne tras eat in alienos, ne vitia gentis norn suae hauriat, ne, dum placent externa, domestica displiceant; ne familiaritate utatur minias probatorum. Periculum enim omnino est, ne ex frequenti talium consuetudi , tacita ac ignara vitia omnia perbibat gentis alienet: non cogitantibus enim nobis irrepere haec solent. ardua virtutum, facilis vitiorum imitatio est. ncque usquam pronior, quam in seminis: quae mutua pectoris retectione,dum nihil celant,in paria inuitant. nec delictum graue arbitrantur, si mulierem ducem mulier sequatur. Nullarum proinde uxori nisi probatissimarum familiaritatem permittet, quarum consuetudine discere imitanda, dediscere fugienda possit. Aucrtet autem & arcebit a domo sua, quorum mcrito fidem suspectam habere debet. Multa promittunt ne fide.h bent enim Reguaulae impostores mentiri oc fallere doctos,
430쪽
qui blandis verbis, dc spe nudagrauidis,magnarum4; rerum ostentatione, vel iniceio etiam timore, sub amici specie ab ossicio deducunt,ac mandata eludunt. Elusit Alcibiades L cedaemoniorum Legatos,qui cum generose in senatu caussam egissent,ac tantum-non persuasissent,suasit frigide Hud popul urti agerent. persuasi & bella e frigore hoc nata sunt. Pyrrhus etiam Fabricium tentauit auro; immisso deinde elephante,stetit auro infractus, bcsths terror. Ac sane suspectaco Milia hostilia omnia Legato esIc dcbent. hostilia fiunt. quis prudens fidat hostiς neque tamcn auctor sim,ut a congrestu suo illos prohibeat, aut se insolidum s bducat. quin
adeo audiata non fidat. Laudant fallere volunt.Spondent lassidias parari credat. Regem suum damnani3 meditantur dolos,&audire volunt quid sentiat Legatus. Legati Principem laudantὶ vituperationes sub hac laude latent. in re hoc etiam monitum Legatum velim, ne ho itale in te munus in alieno regno facile admittat. vcndit libertatem,qui hospitium admisit; non mimis, quam qui dona.Non negligat interim eos,qui auctoritate, gratia, potentia plurimum inso regno possunt. Vltro cos etiam nonnunquam ad cat: Regum quoque ac Principum prouiliciarum aliarum Legatos; sed rarius, ne quis iustus metus suspicionis alicuius ob-
Principis verΘ,ad quem mittitur, serio mores, Vitam,vim principu, tutes,vitia,molitiones, quibus , in terrorem impelli,quibus accedi,quibus placari, quibus ad arma prosilire,quibus desectari S capi, quibus deniq; offendi c5sueuerit,perscrutetur: discat. gentis eciam Vniuersae inSenium,robora,opcs,constantiam: ratos educere in bella foleant, quantos ordinarijs extraor-inaritim Cibsidiis possint, aerarij magnitudinem,armorum copiam,regni propugnacula, nobilitatis numerum, Vires, , opes, animos,propensiones, togatorum eruditionem, prudentia, pous, & qua quisque apud Principem auctoritate, qua apud populum i, qua se,rest suas,verbaque,ssingulorum