장음표시 사용
11쪽
quiuem qui scripserit D. Hieronymi in commentariis in Eccles .isea, dignum est annotatione Cum enim diseruisset de tribus nomi. bus Salomonis Is itaque, inquit, taxia numerum vocabulorum tria volumina edidit, Proverbi. Ecclesiasten,or cantica canticorum Ius prouerbi,sparuulum docensis quasi de ostiisse per sententia, exu diens,υnde ad sinu ei sermo crebro repetituran Ecclesia,fe --ro matura virum aetatis inuituens,ne quicquam in mundi rebus putet esse perpetuum, sed caduca or breuia nioersa quae cernimus. dextremum t.im consiummatum virum, o calcato saeculopraeparatzm cantico canticora Ponsi iungit amplexibus. Usi enim ritu reliqueriri vitia, o opis saeculi renuciates,expediros nos ad adu ta risti parauerimus,no possumus dicere Osculetur me siculo oris sui. Haec ille, insinuans scilicet pro triplici hominum stulti, quod admirtutem attinet ilicet incipientium,stro cietium,et perfectorum, ires esiam esse libros Salomonis quisuo ordine singulis conueniunt saribus . Gum obseruationem secutin vult etiam dirigentituat-rendendum,quodper hos libros,authoris diuersus est titulin. Inprouerbi' enim inquit notatur , Prouerbia Salomonis μιν David regis Israel. In Ecclesiaste vero verba Ecclesiastesili Dauid regis Ierus lem. In cantico autem canticorum nec sitius .ruid, nec rex Israel siue Ierusilem, sed tantum canticum caniicorum Salomonis. Sicus enim prouerbi qm si rudis institutio ad duodecim tribus d ad to-ompertinent Israel, quomodo contemptus mundi non nisi metropotitis conuenit,hoc est,habitaioribm Ierusalem, Io cunIicu canticorum ad eos proprie facit mentionem qui tan/umsuperna desiderint. incipientes 'proficientes se paterna dignitas, regni propri, merito indicatur authoritas. I persecus vero ubi non timore cruditur discipulus sed amoremius,proprium nomensi scit, si aequalis amiser est, ' nescii series regem. Hae illa. An aurem hoc ordine scripserit Salomon quo conuenienter ob causam dic amhi libri soni pomi,non sati cenaenit. Nam cum nostri sere credant hoc ordinescriptos,Rabini contra sentiunt ilium caniιcum cantico'rum conscripsisse cum adhuc esset adolescens , Prouerbia cum iam Panis esse natu,ac ara: virili Ecclesiasten cum consenesceret. Cuius rei coniecturum faciunt ex vari, istorum operum insicriptionibus. Sed ut infirma est haec coniectura,ita rationi , ordini magis Quit,ut quo orasin unipossit,eodem es conscripti sint. mmisabct.
12쪽
dii habet Veron haudprocul ab hoc ordine doc rinarum Ορέιώ- ρphsectatoressos erudiunt, vI rimum Erhicam doceant, deinde ρ sicam interpretentur, o quem in his profecisse pers exerint ad theologiam usqueperducant. Se curiosum fuerit his distim immo ruri,quea odic in inquirere, an Salomo ipse librobtic o ripserit,an ut at volunt ab alio consiripius sit,qui ex aridis sententisscseparabolis arsim a Salomoneprodatis ras rigec in uni Bbrum
redegerit Certeprincipium magis testatura Salonisne cons riptum qui nouem capitibussermo est continuus, sibi, cohaerens. Vt ut en omniisun Salomonis,nisi forte unum aut alterum copui,de quo sea. Nec tam a Salomonis nomine eius pendet auIhoritas, quam
sirit uncto a quo hancscripturumprofectam esse, vi diuinapotiussis habenda quam humana onsolam ex illa patet,quod a cunctopopulo Dei Iam veteri,quam nouosemper pro diuina sit habita, sed etiam qxed ex hoc so obfrequenter desumpserint testimonia Hinc enim est quod Paulus Leth et CorinIh. s. Hilarem datorem Hligit Dem Uecundum transationem Septuagita. in quod ad hebraeos duodecim habet. Illi mi noli negligere disciplinam domini,neque frigeris com ab eo argueris diuem enim ditis dominus, casigat. Erc. quod ipsam consolationem diuinam dicit loqui inscripIuris iu-
quam Ab suis,o desu cum est ex huius cap. 3. t quem si io
poca cap. s. adussit inemet dominus dicens. Ego quos diligo casti P. Eae hoc obro est quod o Iacobus, o Petrus citant . DeusIuperbis Iaeob.4 resistis humilibus autem dat gratiam. Item quod est I. Petri . . Si tu .rcti su quidem vix saluabitur, impius se peccator biparebo, Suam. xi etiam in his secut in Septu.iginta Iem quod est, Petria. --nis reuersus adsuum vomitum. Ma ' sitas ex hoe Iibro legimο- nitim mutuatus est. Nam ex sius cap. i. habet in capite μου Peis eorum ad malum currunt, esseisinant ut est undant sanguinem. God Panis ad Romanos s. ex utroque desumpsit. Sicut autem posterures ex hoc testimonia desumpserunt ita icti, Silemon in hoc imitatus est eos libros qui diuina auisoritate eminebant. nam se ex Iob quaedam mutuatus est sicut e David ipse, utpatebit insequentibus,t intes gumm diuinarum scripturarum inter se connexione. Notandum G istud quod ad aushoritatem facit hum libri , quod cum hunc cur c alios duos Salomonis,hebraei qui canonem veteris umensi in Iresserant ordines, quorumprimm clamet penIaIeu
13쪽
ROOEMIUM IN POR VERB. SALOMO.chom,a. Prophetas S. Agiographa, ut patet ex Hieronymo in prolor qui Galeatus dicitur, inter Agiographa, computent. D. Augustinus o libros eteris testamenti diuidit in duos ordines, storiales ilicet o prophetales ut .it et lib. a. de doctrina Christ hune librum eum duobis alijs ac libro sapientiae atque Ecclesiastico inter Propheticos numerat. I de I . de ciuilate Dei cap. o. ostendit se in hocc in alidis omnibus iam dictis libris, prophetias contineri ad Chri- sum se ecclesiampertinentes, quod quam verum sit insequenti explanation patebit God autem attinet a versionem qua timur
certum est eam non corres ondere versioni o quae ante D. Hieronymum fuit usitata in Ecclesia,qua ' Apostoli maxime et siunt,υndeo testimoniapatrumstae Graecorum,sive latinorum non res ondent semper nostrae literae Certum item est D. Hieronymum primum ex hebraeo in tinguam Latinam prouerbiascutoralia omnia veteris testamenti vertisse Atque omnino verisimile est hanc,qua nunc Ii- muri ius esse, quae tamen sicut magis hebraicae conuenit veritati quam versi, o ita non semper adamussisis conuenit, sed strequenter in plerisve accedit adversionem ro eandemque sequitur. Ei enim quoniam valde recepta erat apud Graecos cir Latinos, multum adhuc tunc tribuit D. Hieroumus, nec ab ea omnino recedere potuit. Hispraemissis ad explanationem huius libri accedemus sibilud prim iecurem admonuerimus, nos in his commentarijs es saepiruhebraice lectionis mentionem faciamus , tamen pauca tantum verba hebraica inseruise,cum bali is causas,tum ne lecD- rem hebr.ucae linguae ignarum absterreremus ab eorum Iemone. Oramus autem omnem benignum
lectorem, ut si quae deprehendat quae merito improbanda vitantur, candide
admoneat,quo ea in altera editiones eamsubsequi
14쪽
Parabeia Salomonis V, David, Seis Israel adsicienda sipientiam ci disciplinam; dinte tendum verba prudentiae, os Uc pieu
dum eruditionem doctrinae, iuuitiam' iud cium aquitate , t deturparuulis Putta, idolescentiscientia inieciso . A C T E NI S pendet sententia,cosypraehen dens titillii simili ci propositione, sciscuetuum insinuatione Titulus elisarabola salomonis
coli rent cum reliquo contextu. Nomen Parahbolt libri materiam indicat.Circa quod ii omen, notandum apud nos librum hupc duobus vo - cari nominibus. Parabolae sicilicet 5 Prouerbia, Nomen Parabolae resipondet nomini Hebraico ' i', ' Misie,quod promprie significat similitudines,sicut&nomen Parabolae, quod Graecum est. a Verbo πα αμα, quod est compa Q. Nomen Proue bifreq)Odetdj ictioni Graecae παοοιμιο quam hoc loco verterunt vo . iam ui proprihi
non sit idem Parcentia vel Proverbiu,& Parabola, vel ' V Misse. Siquidem Parabolla dicuntur similitudines vel similia, cum cilicet unum alteri ex pre De comparatur, vel cum unum sub altero propter similitu-idinem insinuatur,quemadmodum obsiexuare est xn Parabolis Eugngeli Icis. Parcemia vero vel Proue bium propr e, quod Adagium dicimus. Commune sicilicet Scantiquum aliquod dictum,Sc sententia, qu e in ore omnium versatur, quemadmodum m. si lius annotauit scribens in Pasti uti initium istud Prouerbiorum. Veruntamen dictiones istae saepe inscripturis consul, luntur,& nomen Parabolae pro Parcem iis, nome Parce miae pro Parabialis saepe accipitur . vii unque etiam extra propriam suam significationem.Nam apud Ioannem dicitur, Hoc Prouer una didiit ei Ioan io. Iesius. Vbi prouerbium,& ut est Graecis parce mi ,aicipitur pro Paraboli ico sermone, uo prius vis est dominus. Similiter Sc Ioannis 6. Hac in Prouerbiis locurus sum vobis , venit hora cum iam non loquar in prouerbiis vobis,dcc. Vbi nec accipitur in propria sitia significatione,nec N0
parabolis proprie dictis,sed pro sermone utili, obscuro tamen, quemad modum
15쪽
modum δocte annotauit D. Basilius, sic hoc loco scribes Prouerbiorum Vox,apud Graecos παροιμία,extra scripturae usum de sermonibus vulgatioribus usurpatur,6 de iis quae inii; plerumque dicuntur, ομος enim apud externos via nominatur. Vnde etiam parcem iam distini sit verbum ad viam vulgi ustu tritu, quod paucis adsimilia plura tralium potest. Apud hos autem paraemia et sermo utilis, cum moderata obsi uritate aeditus, multam quidem per se utilitatem complectens, multam etiam in profundo intelligentiam occultans. Haec ille In qua significatione etiam nomen Parabolae saepe accipitur in scripturis, ut cum dicitur in Psalmis: Inclinabo in parabolam aurem meam,aperiam in salterio propolitionem meam, ubi pro propo fitionem Graecis est προβλκεια problema. Parabolam ergo vocat problema, hoc est, dubrum es perplexu sermonem. Itaque cum haec nomina Misse, prouerbia dc parabolae huic libro tri buuiatur,in ea acceptione impropria int accipienda, ut significent sententias graues,utiles,sed obscuriores,quamuis in hoc libro pleraeque intueri nominis parcemiae larabolae, hoc est, adagia . similitudines. Multa enim scint quae sine comparatione dicuntur. Sed quoniam quae dicuntur perparabolas aut prouerbi proprie dicta,simi occulta, nec facile cuiuis patent,factum est ut omnes sententiae graues his nominibus vocarentur. Quae proprio nomine Graece dicuntur,γvωuoci, Latine sententiae,unde quidam hic vertunt Sententiae Salomonis verum magis conuenit Parabolarum nomen quod non simpliciter tantum sint sententiae,
sed Hystici saepe lateant sensius sub cortice literae Sc praeter literalem knmm,alhid etiam quid grauiusvi spiritualius significetur, ut omnia pe-nhetiam xeri nominis parabolae inueniatur. Et hactenus de nomine parabolae. Nomnia sinant author apponit, dicens Salomonis, unde constat ipsum libri huius authorem esse, quanquam sint qui putent eum non per se haec scripsis sed ab alijs conscripta,qui ex ore eius exceperiit. De quo nonnihil postea circa caput et . Hic autem notandum quod inter Hebraeos scriptores, Salomon inuenitur primus qui suo libro titulum proprii nominis asscripsit, diem postea imitari simi Prophetae posteriores, Esaias. Hlaremias,&c. Quod sane non parum facit ad stabiliendam libri authoritatem Addit silii David,quod non solum facit pro more Iudaeonina, qui nomini proprio semper nomen patris asscribui vice cognominis,sed δέ ad aut horis dignitatem dc operis commendationem pertinet,
nempe quod talis viri fuerit filius, sapiens scilicet sapientis. Eode pediat quod addit Regis Israel quod quamuis positi etiam referri ad Dauidem, magis tamen secundum distinctionem Hebraicam reserendum est ad Salomonem,quid ipse fuit Rex totius populi Israelitici. Et hactenus de titulo. Quae sequuntur,demonstrant, S ad quem haec scripta sunt finem, quaeve horum utilitas , quibus haec scripta sint. Ad sciendum,mprilsapientiam o siplinam,oc.Vbi pro absoluenda sententia
16쪽
tentia aliquid est subaudiendum,hoc modo, Hae in Parabolae Salomonis,conscriptae ditae,ad sciendam sapientiam,&c. Longa est congeries in propostione fruetuum,quos promittit his qui haec praecepta seu sententias audiunt. Quae quidem congerie est quoddam . huius libri de totius scripturae facrae encomtum, insinuam absolutam sapientiam hinc colligi posse. Qitali congeriel Paulus de striptura sacra, dixit Omnis scriptura diuinitus inspirata, utilis est ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum,ad erudiendum in iustitia, Vt perfectus sit homo Dei ad omne opus bonum instructus. Ita & hic sapiens non satis habuit dicere: Ad sciendam sapientiam,quamuis in ea omnia contineaturque equun tur,sed adiecit disciplinam, hoc est,eruditionem,intelligentiam,albatiam, scientiam Ze intellectu,ut significaret parabolas has valere ad persectam sapientiam, Sc valere ad docendum,ad corripiendum,ad erudiends,proin inde nec et valde exacta singularum partium N dictionum inquirenda distinctio,cum sapietia,sicut de ea Sapiens loquitur, nouit distincta ab intelligentia,prudentia,scienti avidissiplina, sed has omnia compraehendat. Vocabulum autem disciplina quod sere respondet dictioni Ciae' cae παιδεία,& Hebraicae riz a Musar,cu apud Latinos proprie tantum
significet eruditionem Minititutionem, tamen in sacris num hoc significat nunc castigationem, sicut dictio G rq cavi Hebraea virumque significat.Pro calligatione enim is p in serius ponitur.5 apud Paulum ad Hebrios: Omnis quidem disciplina in presenti videtur non esse gaudii. Ebi., sed maeroris,&c. Hoc loco cu recte accipiatur pro eruditione, sicut mox vertit interpres,potest etiam accipi secundum Hebraeos pro castigatione correetione morum. Et siquis hariim dictionum particularem distinctionem requirat, apientia referri potest ad perseeto , disciplina autem ad imperfectos. Iam quod sequitur, Ad intelligendum vel ba prudentiae, referri potest ad sapientiam quae per verba prudentiae percipitur,de quod dicitur ad suscipiedam eruditionem doctrinae pertinebit ad disciplinam. Caeter u sapieti quae toto hoc libro S in Pripturis sacris comedatur tantopere, onte est alia quam de qua Philosophi loquuntura perquam apud vulgus quidam dicuntur sapientes.Non enim haec cosistit in multa
rerum naturalium & rerii gestarum cognitione aut in subtili argumentorum collectione,aut in prudenti rerum geredarum dispositione iuxta naturalis rationis dictamen aut in artificiosi operum persectione: sed incognitione eorum quae Sc de Deo vero credenda sunt,4 sectandum eius Voluntatem facienda sunt, ad eum finem ut aliquando eo fruami: r vi in eo beati simus Hec est enim si, latere sapienti: que tamen non colistit
solum incognitione horum, sed& in alse ictione pia erga illa Sine hae enim non vocatur quis in scriptu siclis sapiens sed insipiens & stultus. Et quis quet stultior eo quicum rectam videat viam Magnoscat, eam
tamen ingredi nolit, sed prae ea deuia eligat pernus in foveam aut in t
17쪽
tronum manus abducatur. Sic de scientia loquitur Ioannes, dicens: Ioan. i. Qui dicit se nosse Deum & mandata eius non custodit mendax est,&,eritas m eo non est. Atque quo insinuaret se Sapiens' qui de huiusmodi sapientia, pileonsistit in re in Euelidis postquam dixtiter, ad intelligeri . da verba prudentiaest suscipiendam et udinisi eri doctrincisiibij citiustitiam, iudicium i quitatem,significans se loqui de ea sapientia que in illis virtutibus consistit,in quibus omnis viritis comprehenditur. Omnis enim viretis iustitia est iudicium squita S,que noni na eodem recidunt cdngeruntur autem pro Hebriorum more ad persei lionem indicadam:
Iustitia trina est omitia opus bduum, quin hoc iustiisti est fieri. Ide est iu dieium quia illud redita rarito nex diu; fia faciendii ni decernit. Eqiritasina nititudo quia re a rationi consioniana Coniunguntii frequenter inserepturis duo illa iustitia riudicium per u qiud significetur hic
halinuatur,dum addicur quitatem velit habent Hebrea, pluraliter re-etitia ditae ,hoc est,ea quae rei a sunt. Cqterum illorum uolum,altera: mest mentis decerimitis quod iust in est alterum in voluntatis consor- Ambros mantis se in operat lone cum rectu iudicio mentis. Vnde Ambrosius suci
per illiad: piludii iisni iiis trian : sernabiae c. in Psalmum iit Iudicis, iiiquit finis et iustitia. In iudicio est veritatis custodia, in iustitiasructiis August. quitatis.Et Augustiniis in Psalmum os . iuper illud: Beati qui custodiutiudicium&faciunt iustitiani in omni tempore. Amat,inquit,scriptura illa duo simili ponere Et sortasseyropter vicinitatem siqnificatio iri getiam alterim pro altero puni potest, vel iudicium pro ulstitia viii itistitia pro iudicio,tamen si proprie escantur,alii iud interesse non dubito, ut iudicium custodire dicatur, qui recte iudica iustitiam vero facere qii ag GH c ille. Itaque licc duo coniuncta si ificant,nec satis esse redic iudica re,nec satis eis quod rectu est agere, sed necessum esse uti quod recthiudicamus,recte agamus:&'iiod re num est,cum iudicio agamus. . Indicat autem Sapiens intribus potissimum haec scribatur cu sitit, elisi videturparuulis astutia, ubi pro paruulis dictio est Hebraica nuPeth ii misiadendo Sc pelliciendo dicta qu. e hoc libro saepius occurrit 6 fere in malam partem pro his qui facile suasionibus ducuntur, hoc est, pro rudibus 5 imperitis. Pro quo o. sepe vertunt ocκ coς,qucadmodum dc hoc loco unde ione quamuis hic verterit paruulis,aliquando postea
Vertiti iurocens,utar motibitur inferius. Itaque paruuli hic dicuntur non'
tam qui late sunt paruuli quam qui sensu ic iudicio , quales etiam sunt qui aetate sunt paruuli, via dei subditur. Et adolescenti velit habent Hebraea, iuueni&puero, scientia dc intellestus Imperitis enim&facile persitasibilibus necessaria est astutia , hoc est circumspeetio ne facile decipiantur, incautis enim conuenit cautio. Iuvenibus autem scientiati intelligentia ne ignorantia pereant, quae illis inest propter inera
18쪽
'RO URBI A SALOMONI s. si caput I. udiens piens Mentior erit, o inresi gens gubernacula poss-
debit nima uertet parabbiam es interpretationem verbasapim i
OVobus modis intelligi posui ne hae subiuncti superio prooemia
Altero ut indicetur hic qualis debeatella horum auditor . qui. sint qui hane doctrinan sint suscepturi, i empe qui sapiut, hoc est, qui pertiniorem Dei suam insipientiam deponere incoeperunt , nam ut pollea dicitur.Stulti sapientiam despiciunt. Qtii ergo sapit, is hanc doctrinnam audiet, non aure tantum corporis feci etiam mentis, eam recipienκdua amplexando,sicque magis magisque reddetur sapiens Nec his o lutat quod mox supra dixerat haec tradi ut detur imperitis δ iuuenibus scientia Nam illis non proficiet nisi sapere incipiant. Altero modo de melius intelli unturhsc subiuncta, Vt ne quia dixit , ut detur paruulis stati videretitur hiparabolitantum prodesse post illis imperitisti iu-ilenibus,sed ex eis etiam sapientes polle no paruam percipere Tilitatem, quamuis prima ratio habeatur eorum qui maxime indigent sapientia. Sapiens,inquit,si audiat has parabolas ita ut animum eis accommodet,dcipis hinc percipiet commodum, sapientior enim euadet. Et qui intelliges est si audiat has,possidebit,hoc ell,acquiret de obtinebit per has guberna lcula,laoc est rationes gubernandi consilia,per usa se ipsium in omni-3bus agendis,& alios recte gubernare poterit, sibi et alijs bene in omni bus consulens. Dictio enim Hebraica hoc loco posita proprie consilia significat,pro qua o.&hoc loco&aliquoties postea verter ut κυβ ροησην, quos secutus noster vertit gubernacula, quod me thaphorice accipiedum est pro consiliis quibus res gerendas moderantur viri prudentes,Vt clauorauem dirigit nauclerus.Significat ergo hoc consecuturum ex his parabolis eu qui intellectu pret litus est, quod ex his discet consilia quae sibi Scali; suppeditabit ad gubernandu actiones. Ini per si hic audiat animad Uerteipvabolam: interpretationem,quia ei dabitur occasio presse cogitandi de sentent ij seriis de grauibus,S in uestigandi atque inueniendi earum sensum & interpretationem .Et ut significaret quid parabolae nonii ne intestigat, subiicit verba sapientium&aenigmata eorum, hoc est, obscura & perplexa eorum dicta. Quae scilicet de in hoc libro congesta sunt,*quet etiam si hic non contineantur, facilius ex istis intelligi a sapientibus poterunt. Hactenus ergo duplex huius libri utilitas insinuata, est nempe ut insipientes hinc suscipiant sipientiam, &it sapientes, hoc , est,qui vel omnino in sapientes,3 qui habentur sapientes, addant sibi ampliorem sapientiam. Et illi quidem fiant ex imperitis astuti,scientes Mintelligentes, hi vero sani boni consultoresin abstrusas etiam quasque sententias penetrent ic intelligant.
19쪽
πimor Domin principium sipientia: sapientiam atque doctrinam
PRiusquam sapientiam quam promisit tradere incipiat,hune versiimpraemittit quo significat qui sint capientiae capaces, qui non, dc quae
sit sapientiet origo. Sic Sc Sapiens Ecclesiasticii. post commendationem sapienti illatim subijcit eximiam commendatione timoris domini,inter caetera etiam dicens,quod hic dicitur Initium sapientiς, timor domini. Quae sententia sicut post Salomonem ab Ecclesiastico et repetita, ita ecante Salomonem prolata est a Daui de Psalmo it o. ubi legimus, Initium sapientis,timor domini:Cum ergo tam celebris sit' c sententia,diligenter inquirenda est eius intelligentia. Ad quam quo melius perueniamuς tractanda eli duplex dis acultas quet circa eam occurrit. Primo enim quς-ri potest quomodo timor Dei dicatur initium sapientiae, cum ipse timor
Dei ab ipsa proficiscatur sapientia,utquq timorem Dei inprimis doceat. Ipsa verbsapientia generetur ex principi j fidei Nir sceptis diuinis, ita vi potius fides videatur dicenda principium sapienti: iuxta illud: Nisi EG;ων credideriti Sinon intelligetis.Secundo quomodo inpr dictis scripturis ti- iuxta mor Dei dicitur esse tantum initium sapientis,cum Iob 8.dicaturiEcce timor domini ipsa eli sapientia. Et Ecclesiastici . Plenitudo sapientiae est
timere Deum. Item: Corona sapientiae timor domini. Et sapientias dis.ciplina timor domini. Item cap. isi. Omnis sapientia timor domini. Imo cap. 2 s. praesertur sapienti .ci: m dicituri Quam magnus qui inuenit sapientiam,sed non est super timentem domin sit. Timor domini sit per om-D. Tho nia se proposuit. D. Thomas traftans has dissicultates secuda secundae q. s .art.7.quod ad priorem attinet,ait: Initium sapientiae dupliciter aliquid dici posse. Aut quia est initium eius secundum essentiam ipsius, hoc est, unde trahat sitam origine mi esse . Aut quia est initium eius secundum
eius effectum hoc est id unde primo incipit sapientia operari, elique in homine primus sapientiaeellectus. Et priori quidem modo, fidem ait este initium sapietiae, hoc est cognitionis Dei. Posteriori veri, modo timorem Dei esse initium sapientiae, quia hic est primus cognitionis Dei essectus. Non multiim huic dissimile est quod quidam intelligunt cum hic dicitur: Principium sapientiae timor Domini,tradi primum sapientispraeceptum, ut sit sensus hoc inprimis sapientia de qua loquor exigit, ut quis timeat dominum. Ad posteriorem difficultatem dicit timorem Deis: edici esse ipsam sapientiam,quomodo radix in virtute dicitur esse tota arbor, quia de de timore dicitur Ecclesiastici . Radix sapieti est timere Deum Verum hae explicandi rationes non videntur scripturis eonuenire Omnino enim videtur praediistis sententiis non significari unde sapientia in nobis incipiat operari, sed unde oriatur, sicut illa sententia satis ostendita Radix sapientiae est timere Deum ait cum hic subijcitur,sapientiam atq; doctrinam
20쪽
do strinam stulti despiciunt,significat stultos ideo no esse capaces sapien
tiae quod vacui sint tina ore Dei,ti metues autem dominum,per timorem
illum fieti sapientiacvaces.Notandum ergo quod supra dictum elisapientem litesnon loqui de sapientia vi tatum in se includat cognitionem Dei rerumque agendarum Dd, in se includat cognitionem huiusmodi simul cum pia voluntatis alliae ione erga Deuma que Dei tint. Huius modi sapientiae,timor domini est principium , quia timor Dei& facit ut serio accommodemus animum nostrum ad sciendum quae Dei sunt, Sciscit ut incipiamus illis assici eaque eligere approbare,ia opere perficere. Intelligit autem D. Augustinus istud dictum de timore seruili, quem ad August. 'modum patet praeter alia loca, ex commentario eius in epistolam Ioannis tractatu si .ubi explicas illud: Persecta charitas, foras mittit timorem,
Ergo,inquit, incipiat timor, quia initium sapientiae timor domini. Timor quali locum praeparat cla aritati Cum autem coepit cliaritas habitare pellitur timor,qui ei praeparauit locum Sicut videmus per se tam introduci linum quando aliquid suitur lec. Verum illud non conuenit ei quod dicitur Ecclesiastici . Plenitudo sapienti timere Deum . Itaque
notandum secundo quod dum scriptura, antopere commendat timorem domini in varijs locis, nomine timoris non impliciter significatur metus ille,quo homo in seipso concutitur, Scipe quodammodo opponitur, sed simul cum hoc metu malum aliquod respiciente, omnis reuerentia Dei qua fit ut homo Dei matellatem habens prς oculis,illii magni facit,illi submisse se subijcit illi morem in omnibus gerere studet, cauens studiose ne illum offendat. Vndero frequenter pro ea dictione Hebraica qus timorem significat vertunt εοσεβε α, Vel Lum Sc ec. Nam praedicto loco Iob, Graeca habent θεοσέβεια. Vnde August. variis locis legit: Ecce pietas ipsa ei sapientia, ut de spiritui litera cap. ii. Et de Trinitate lib. ia,ca i . Nam libro de spiritu& litera sic habet. Pietatem dico quam Cr ci Theolabiam vocant. Ipsa quippe comm edata est cum dictum ethhomini, quod in libro Ioblepitum Ecce pietas eli sapientia . Et hoc loco apud Salomonem non est poβορ,hoc est timor,sed hi σεβε iet i Aor,hoc est pietas in Deum, quemadmodum & Esa si ubi nos legimus spiritus scientiq&pietatis, Grecis et si uiri Siaece, cum sit eadem dictio Hebraeis, quihoc loco ponitur,quauis mox eade dictionero.Verteriit pόβρυ,quos noster secutus etia vertit. Et implebit eu spiritus timoris domini. Quibus cosideratis,quida existimauerut non ta vertendia fuisse in praedictis locis:
Initi iii principiti sapietiae,qua primitia ut significetur pretcipua sapietiqParte esse timore domini. Dictio enim Hebraica Restiti, hic positano ta- tum significat principiti, sed & primitias 5 precipua qu q; in rebus Hoc . enim nomine semper utitur scriptura Mosaica cum iubet primitias frugum Deo offerre. Eadem est . Regum s.cum dicit Saul: Tulit populus depretda oues d boues primitias eorum γε eqsa sunt, hoc est,irqcipua quaeque