장음표시 사용
21쪽
qtiaeque Melecta ex eis. Sed& dictio Graecaquq his locis ponitur ἄρχη,
non tantum signincat principium, sed principatum quomodo accipitur Psal. io'. ubi noster vertit: decuit principium. Nam ex Hebripo patet principium pro principatu accipi debere. Ita ergo hic sensius elle posset, Timorem domini prεcipuam esse partem sapientii vi prima partes atq; principatum tenere in sapietia. Timor enim Dei sic generaliter acceptus ut diximus,per omnes sapientiae partes se miscet. Nam ut habet Paulus: Pietas ad omnia utilis est. Itaque mirum non est si timor Dei, pietatem erga Deum I reuerentiam igni lacat,dicatur esse ipsa sepientia, plenitudo sapientiae, Sc corona Iapientiq. Qtiamuis etiam verum sit , ipsitim non solum ratione illiu metus quem incliniit, quo maltim aliquod respicitur quod a Deo nobis potest obuenire,sed etiam qllatenus si Mificat reuerentiam,ipsum esse principium seu initium apientiae, sicut e radix sapienti dicitur timere Deum, sed tale principium quod cum apientia quam introducit: in generat,permanet,& cilin ea semper magis perficitur,eamq; magis perficit Nec multum dissimile pr dictis est quod B da in hunc locum scribes,timorem seruilem dicit principium elle sapientis,timorem verbiilialem , qui sere coincidit cum reuerentia rupietate , esse consummationem tersectionem sapientiae, quia duo isti timores partes fiunt timoris quem scriptura praedicat S commendat. Nam cum dicitur infra cap. 9 Principium sapientiae timor domini, non est iam illo,
loco dictio Restiti, r. 'tas' 'uc posita sedi, ni hecli illath, quae initium proprie ignificor. Dicit ergo laoc loco timoiem Dei esse principiunt sapientiae,&, laabent Hebrς scientis, significans timorem Dei debere adesse iis qui praecepturi sunt sapientiam,de qua loquitur. regione cuius dicit stultos,hoc est,qui timore Dei sint vacui, desipicere tapientiam doctrinam.Coniungit autem saepe cum sapientia,doctrinam disciplinam lceruditionem, pro quibus tribus est Hebraeis&Gr cies eaderri dictio,vt intelligamus sapientiam percipi non pose nisi quis doceatur Merudiatur.Stulti ergo quia sapientiam despiciunt,despici ut doctrinam
qua ad sapientiam peruenire possent. Docet ergo prior huius sententie, pars iapientiam,de qua loquitur non cosistere in multarum rerum cognitione, nec multo studio ac librorum multorum lectione parari, sed timore Dei ac tum demu incipere nos sapere cum incipimus Deu timere.
fudi fili mi disiciplinam patris tu ne dimitta, em matris
tuaeri t addaturgratia capiti tuo,G torques conisust. Vae hactenus habita sunt,prooemii loco premissa sunt, in quibus significatum estvi quid hoc libro contineatur,ic quis author eius,&ad quem fructum, item quibus haec sunt scripta, . quales este debeant qui sine fructum sint reportaturi. Hic iam primum tradit prς-ceptum quo monet parentes audiendos. Quoniam enim iuuetutem potissimum
22쪽
pROVERBIA MALOMONIS. Cap. r. stissimum in principio suscepit inllituendam δε huius institutio redia
maxime pendet a paretum doctesina,qui ab incunabulis eos formare debent,idebrecte hinc ait spicatur,quod sine horum institutionein doctrina, nec timorem Dei qui principium est sapientiet, nec quiduis aliud ad sapientiam pertinens possint intelligere Alloquitur autem numquen tanquam pater,blande sena per inculcans illud hi lini,quo Oilendat se paterno animo hanc tradere doctrinam , atque ex animo nihil desiderare quam uniuscuiusque alii tem, sicque admuscipiendam lubentius haliudoctrinam quisque iniittetur. Audi,inquit discipli iram patris tui,quasi dicat: Quandoquicem per disciplinam eruditionem oportet ad sapientiam peruenire nemo enim nascitur sapiens paretum eruditio dc doctrina ante omnia filiis eli audienda, tum quod hoc munus praecipue ad parentes pertineat,tum quod nemo eo munere melius fungi poterit,ut quisitiorum salutem maxime ament exoptent. Vnde etiam consequitur tanto grauius esse filiorum peccatum,si parentum do strinam audire recipere nolint,ut qui hac re maxime faciant cotra primum secunda tabulae praeceptum de honorandis parentibus .iniam uis autem de patre dicat, Audi disciplinam patris:de matte,ne dimittas legem matris. Vtrunq; tamen ad utrunque parentem est reserendum quasi dixisset Audi disciplinam patris S matris,& ne dimittas eorum legem . Diuilio enim illa tantum fit ex elegantia pro more Hebraico,qui in multis versibus, tum huius libri,tum Psalmorum est obseruandus. Priue, autem dicit: Audi dis ciplinam,d postea ne dimittas legem, quia prius oportet audire grecipere ac deinde quod audit unam receptum est retinere nec ob quamuis occurrentem causam Sc sedue ionem derelinquere. Vnde Hebreta habct: Ne proiicias: abiicias& ne eradices legem,quam scilicet mater multo labore in animo tuo plantauit,ne sinas illam eradicari inio aute ad audiendam paretum disciplinam filios adducat, studium subiicit hinc consecuturum. Vt, inquit,addatur gratia capiti tuo, torques collo tito. Vbi quidam metaphoram iam piam putant, a puerit bus ornamentis, quibus aetas puerilis gaudet,nempe coronis Sc torquibus, quibus rebus, oculis vulgi commendari solent: ut talem eam cui loquitur, eis rebus quibus desectatur,manis invitet ad obedientiam .Per gratiam enim reste intelligitur corona que caput ornat,vndero. Verterunt. n cpecvdy χαρῆοdy,cOronam gratiarum. Itaque significatur per obedientiam parentibus exhibitam,filios consecuturos apud homines gratiami fauorem, ita ut eos libenter omnes aspiciant,omnesque comple flantur de magni faciant veluti corona 8c torque ornatos. Vel co secuturos a Deo matria gratiarum
dona, quasi si donarentur corona 8c torque preciosis, prosperitate scili- cer,bonam famam,diuitias,longam vitam,prudentiam,quemadmodum postea latius explicat. Sic Ecclesiastici . In opere dc sermone honorata
trem tuum,ut superueniat tibi benedictio a Deo, velit habent Graeca
23쪽
Bectri ab homInibuς. Item: Quam malae famae est qui derelinquit patrem,& est maledictus qui exa erat matrem. Alii metaphoram ductam esse volunt
ab ornamentis regum&vie torum , ut significetur filios qui parentum monita sequuntur perueturos ad insignes honores. Quod frequenter in eis etiam temporaliter impletur,4 spiritualiter semper perficitur in eis apud Deum,a quoti in hac vita multis charismatum donis ornatur,tum in mente,quae est quasi caput animς,tum in sermone qui fit per guttur,lcpost hanc vitam velut regesi vitiorum victores coronantur in coeli
cap.1 . cum in illis implebitur illud Sapientiae: Accipient regnum decoris,dodiadema speciei de manu domini. Caeterum quod ad literam hie dicitur de Nysticus parentibus corporalibus , iuxta mysticum enim intelligendum simili--Rsu ' ter est-spiritualibus, nempe patre caelesti matre spirituali ecclesia, ut intelligamus hic omnes qui sapientiae fili censeri volunt, moneri, ut Sc distiplinam patris coelestis libeter audiant,dc interim tame non negligant nec dimittant legem,praecepta ac constitutiones Ecclesiae, quae eos Deo per euangelium hapti sinum generauit.
Fili misi te iactauerint peccatores,ne acquiesca eis. Si dixerint, Veni nobiscum insidiemursamini, abscondam tendiculas contra insontem stra,deglutiamus eum sicut infernus viventem, or int grum quasi descendentem in iacum. Omnem pretiosam substantiam reperiemus implebimus nostras domos bioliis. Sorie mitte nobiscum, marsupium num sit omnium nostrum. Fili mi, ne ambules cum eis, prohibe pedem taum a semitis eorum. Pedes enim isiorum admalum currunt,essedinant , undant Favonem. Onuenienti ordine postquam monuit parentes audiendo , stibiicit
cauendos seductores,a quibus iuuenili maxime aetati, utpote rerum inexpertς, quiad mala ex sese maxime prona est,siiminum est periculum.Solent enim ab his in quibus domi bene sunt instituti iuuenes, praui illi consiliarii& seductores foris eos abducere, contrarium his qua parentes in si illauerunt suggerendo. Praemunitergo sitim filium Sapiens dicens: Fili mi si te peccatores lactauerint, hoc est, blandis verbis atque promissis allexerint ad se ne acquiescas eis,consentiendo eis. Et ut efficacius deterreret aco seni illorum, proponit exemplum de latrinnibus4 sicari; s,qui publicas obsident vias, predantur,vi strangulat homines innocentes, quales maximusblent alios allicere ad ii cosortium, quo sortiores sint te facilius efficiant quod moliuntur, Hoc inqua exemplum eo ii qui pessima madent Miggerunt proponit,ut ostendat quam impia audeant homines impii suggerere, quodq; ad haec tam impia tandem reuoluerentur qui impijs aurem praebere coeperint desertis parentii monitis. Ex paruis enim ad haec maxima perueniri selet os edit item in oratione pes morum istorii hominu qualibus quam etficacibus rationibus
24쪽
. tionibus uti sileant, ut imperitos iuuenes facilius pelliceant ad malium.
Primum enim significant id ad quod inuitant sore secretum, nam pudore ierecundia collibetur iuuenes a flagitijs. Insidiemur inquiunt sanguini,hoc est, vitae hominum,abscondamus tendiculas,hoc est, insidias Sclaqueos,contra insontem, hoc est, eum qui nos non laesit, et proinde sibi nobis non cavebit, abscodamus inquam frustra, hoc est,pr ter eius meritum,aut impune. Deinde significant id ad quod inuitat fore facile,nam elim cultas multos deterret a viiijs. Deglutiamus,inquiunt eum sicut ini semus viventem et integrum quasi descendetem in lacum. Quibus verbis inuitant ad perdendum homines simplices et rectos qui facile decipiuntur subito et penitus, ita ut eorum nihil supersit aut appareat. Videri autem potest esse allusio ad historiam de Dathan et Abyron,qui viui unie.is. cum omnibus suis rebus Asbrpti sunt in lacum inferni ibito,et summaculi facilitate. Ad quam historiam allusit Psalmista dicens: Descendant sal IA in infernum viventes. Aut eum dicitur: Deglutiamus eum sicut infernus viventem, non significat infernum absorbere homines quamdiu intinvita,sed quod absioibeat per mortem eos qui vixeriit. Itaque sensius erit: Totum eum sicuti est,subito per inflicta mortem absorbeamus, hoc est, de vita tollamus sicut infernus,hoc est,mors et sepulchrum nam et hoc significat dictio Hebria absorbet subito et minimo negotio de terra totum hominem viventem .Et hominem integrum, hoc est,rectum deglutiamus,quasi qui descendat in lacum mortis et sepulchri Tertia persuadendi ratio est ex lucro quod multum lactare solet iuuenes,Vnde subiun- sunt.Omnem pretiosam substantiam reperiemus, implebimus domos nostras spolii quae scilicet auferemus nullo resistente, sublatis illis quorum erant illa bona. Quasi dicant: Modico negotio et via compendiosa diuitias nobis comparabimus,ad quas ali vix magnis perueniunt laboribus. His praemissis rationibus ad inducendum constructiς concludunt: Sortem mitte nobiscum,hoc est,committe te nobiscum sortim ,experiamur communem sortunae aleam,ut et unum sit omnium nostrum marsupium hoc est, commune sit lucru,quod diripiendo consequemur. Quibus verbis et quartam ad persit adendum rationem inducunt, dum qui veluti duces suturi sunt,et in flagit ijs huiusmodi assuefacti,ita ut suo iura primas simul et maiores partes vendicare polient in praeda, aequalitatem
in omnibus permittunt,et prςd communionem. Enacacior erit tota' eoratio, quae quatuor copleetitur partes et rationes, si omnia verba ver. tantur perfuturum indicatiui, ut habet Hebra a quamuis saepe etiam futurum indicativi vertendum sit per imperactuum. Insidiabimur sanguini,abscon emus,depti itiemus. Et rursum,sortem mittes nobiseu, marsupium omni u nostru unum erit,hoc est,omnia erunt comunia sinem iisq; te ex comuni sortem mittere nobiscum, ut sorte tuam accipia partem.
Porris sub hoc exemplo latronum in eluis degentii m. etiam parabolice i intelli-
25쪽
rntelligendi sunt notati,et hi qui in ciuitatibus Rempubliciam et miseros ciues expilant iniqtiis rationibus, ut viris et iniustis negotiationibus per monopolia aliaque iniqua media, qui quo sint sortiores in suam societatem multos pertrahere ludent eisdem aut similibus rationiblis cum iis quae in praedicta continentur oratione.Ostendunt enim sua studia secretaei se et vulgo incognita,per ea subito et paruo negotio perueniri posse ad immensas diuitias,lucrumque commune fore omnibus sociis. Quibus sane rationibus multos abduci videmus ad illicita commercia cum magna reipublicae iactura. In hos etiam simili exemplo bene competit illud rai., Psalmi .Sedet in insidiis cum diuitibus in occultis,etc. od enim etiam hoc latrocini genus et quodvis consortium eorum qui inter se propter suum commodum in aliorum peruitiem conspirant, sub hoc apertorum latronum exemplo notare voluerit,patet e generali conclusione iram pollea subinfert, Sic semitae omnis auari,etc. Potest autem nostra littera per accommodationem specialem attribui Iudaeis in Christum conspirantibus ad perdendum eum per inlidias, quemadmodum hunc locum Beda tractat Beda quia nostra litera habet singularem numerii, Deglutiamus eum sicut infernus viventem et integrum. Nullus autem vere et per i gust. secte integer praeter Christum Meminit huius intelligetiae et D. August. lib. 7. de ciuitate Dei cap.ro Verum haec accommodatio locum non habet in Hebraeis,quae habent pluraliter, Deglutiamus eos tuentes, et in-regros sicut descendentes in lacum. Singularem tamen numerum habet o. quos noster hic secutus est,sicut et in multis ali; . Proposita impioru
suasibili siuggestione, subiicit suum contrarium consilium,dicens:Fili mi,
ne ambules cum eis,prohibe pedem tuum a semitis eorum, hoc est, noli habere commercium cum eis,nec sequaris eorum viuedi institutum, sed retrahe te,tuumque affectum amoribus 5 studiis eorum. Via enim inscripturis mores actionem significat. Addit rationem aedes enim illorum ad malum currunt & festinant vi essundant sanguinem , hoc est, ipsi ardenter desiderant malum perpetram,idq; summum, nempe effundere sanguinem,uiramq; hominis tollere. quasi dicat: Non tam debes aduertere fructum diuitiarum & spoliorum,quem tibi proponunt, ut alliciant,quam mahim illud insigne ad quod te prouocant, quo ipsa na-Cap. tura abhorret. Mutaratus est huc versum ultimum Eseias ex isto loco de capa ex utroque D. Paulus ad Romanos ubi habemus. Veloces pedes eorum
ad effundendum sanguinem.Quod Mnos legimus in Davide Pta. i tinfra autem iacitur rete ante oculos pennatorum. Ipsi quoque contra sanguinem suum insidiantur,or moliuntur fraudes cotra animas seu u. Sic emitae omnis auari,animi possidentium rapiunt.
Arii modis sententiae istae tres apud Hebraeos intelliguntur, quae varietas potissimum ab eo pendet, quod pro sanguinem silium oc
26쪽
animas Pas verti etiam potes sanguini: illorum, & animas illorum. Dubium etaim etian intelligi debeant relativa reciproca an non reciproca, quia Hebraei carent hac distinctione. Itaq: iuxta hestram versionem,quet hac in parte secuta est o vel sionem quae etiam habet relativa reciproca,his vertibus Sapiens indicat rationes, ob hiris meri id filius quem o iret non debeat cum prauis illis siuggestoribus ambulare, & consortium inire. Et prima quidem ratio est talis.Sicut frustrὶ hoc est 4naniter proiicitur 6c expanditur rete in oculis pennatorum, hoc est, avium quia vis dentes rete expanditi parari, volatu illud ei aiunt,iuxta illud: Quae ni oule utimis apparent retia,vitat auis. Ita vi tu iam a me praemonitus, d intelli-pens ad quod malum suis suasionibus spe lucri te volunt pererat ere, merith illorum retEquod tibi parant,effligere debes.secunda ratio sequenti versu indicatur. Ipsi quoque contra sanguinem suum insidiantur quasi dicat: Accedit his quodie merito ab eis etiam retrahere deberet, quod cum sanguini aliorum insidiantur Sc contra alios si audes moliuntur, idipsum in proprium ipsoruit caput recidet,iuxta illud: Incidet in foveam quam secit,Conuertetur dolor eius in caput euis, d in vertice ipsius ini risi . quitas eius descendet, hoc est, malum riuoc; aliis parauerunt, extremam ipsismet pernitiem adseret. deinde subiungit sentientia generalem,omnibus auaris idem significans euenire quod impiis illis sicarii sic homicidis,qui obtemporale comodum aliorum vitae insidiantur.Sic,inquit,semitae omnis auari, hoc est, rationes: modi agendi omnis auari, qui per fas Mnefas,cumque multorii iniuria diuitias sibi congregat,rapiunt animas possiderisium,ipsbriim me scilicet auarorum qui possident diuitias, vel ipsam auaritia,im possidentur ab ea, quia semitae illae auari demergunt animas auarorum in interitum perditionem saepe temporalem, semper aeternam,iuxta illud Pauli Qui volunt diuites fieri,incidunt in 'Tim c. tentationem Scin laqueum diaboli,& desideria multa inutilia& nociva, quae mergunt homines in interit unam perditione. Radix enim omnium malorum est cupiditas. Iuxta huius nostrae lectionis intelleistum prima sentetia secundu mysticu intellectit irasgnificat sapient bus 5 electis nofacile posse nocere retia quae illis impii tendiat,quoniam enim oculos habent quibus malum quod eis paratur aduertunt, pennas habent quibus ad coelestiasibile huntur saepὲ desiderio: cogitatione, facile videntes periculum,cauenti effugiunt.Potest alitem illa sentelia Ipsi quoq; contra sanguinem silium insidiantur,etc.etiam sic accipi,ut signi licet impios sibi mutuo insidiari nec inter se sibi fidos esse,sed alterum alteri exitium machinari,sicque omnis auari morem esse, ut pro parandis diuitiis, ne vitae quide alioru pareat. Vt hinc intelligamus illorii concordiamet initam conspirationem non es. stabilem θc secura,sed malum ipsum esse destri ictitium sui ciborum,iustitia autem blam esse certu Se tutu vinculu societatis human .si verbintelli amur pronomina non reciproca,
27쪽
his vetiibus sapiens pergit ostendere impietate illorum impioru consiliariorum,quam ceperat ostendere,dicens Pedes eorum in malum cuserunt,etc. Quod prosequendo ibi jcit: Frustra autem,Scit habet Hebreta, Frustra enim. Et erit sensus frustra,hoc est,innocentervi sine auiti culpa expanditur rete coram auibus ad capiendum eas Ita& ipsi insidiantur sanguini ipsorum,nempe innocentiu , cum nihil tale illi meruerint. Nec illi tantum sic faciunt,sed ad eum modum etiam se habent semitae omnis auari. Nam auari instar aucupum rapere studet animas possidentili, aliorum scilicet diu tum,hoc est,inhiant eoru diuitiis eosque spoliaressi nudare desiderant. Sed huic intelligentiet obstare videtur, quod dicitur rete poni in oculis pennato rhi,hoc enim non eli insidiantium. Proinde altera, quae nostrae lectionis est videtur praeferenda intelligentia. Tertia tamen sententia iuxta Hebr oria testionem polleriori sententiae magis sauere videtur. Nam sic est ad verbum,Sic semitet omnis inhiantis lucro, anima tollit eorum, tui habet illud: Avarus scilicet inhians lucro,tollit animam eorum qui habent lucrum iubilanid.Nisi sic intelligas ipsum lucrum&auaritia cui auarus inhiat,tollit animam dominorum moria,& eorum qui illud lucrutri auaritiam sectantur, hoc est , pernitiem eis adfert Scinteritum auaritia ipsbrum. Atq; hunc puto probabiliore intellectu esse.
Sapientia foris praedicat in plateis dat vocems2aman capite tur-birum Amitat,in forabis portarum urbis profert verbasua, dicens: G aequo ρaruuli Hymiis infinitam, stulti ea quae sibisunt noxia cupient, or imprudentes odibunt cientiam Conuertimini adcorro-tionem meam,Gρ proseram vobis stiritum meum, o ouendam vobis
Postquam introduxit illicibile illii pessimorum hominii sermonem,
monuitque ne illum audirenti sequerentur, ut plus ponderis habeat eius monitio,ipsam nunc sapientiam introducit loquentem per prosopopeiam:&in confusionem humanet stultitiae S ignorantiae,ostendit sapientia omnibus esse obuia,no latere in tenebris, nec in desertis aut longinquis esse locis,quasi ad eam non pateret aditus, aut quisquam siuae insipienti praetexere posset di ilicultatem assequendi eam. Dicit ergo sapientiam ipsam non latere in domo, sed soris, hoc est, in vicis praedicare, hoc est palam & magna voce clamare, atque etiam in latioribus plateis dare vocem si iam,clamitare item in capite turbarum,hoc est,in frequentioribus turbis,atque in foribus portarum urbis proferrei ciba ita, hoc est palami omnibus in locis atque apud omnes. Hoc enim illa congerie vult significare, qua uis & recte intellexerimus per tu ibas, vulgus illum significasse,periorias magistratum iudices qui in portis iudicia exercere blebant,ubi concursiis suit hominum exeuntium Sc introeuntium. Hoc autem sapientia cui tribuit vocem apud omnes inclamantem, recte
28쪽
rotae intelliditur, aut ipsa sapientia in genere accepta tanquam persena aliqua siubsistens,de quo plura in cap. 8. Aut ipsi diuina increata sapietia, quivari; modis seleir dicat apud homines,e5sque admonet sui officij, ob quam sorte causam Hebretis dicitur pluraliter, Sapientis ris clamat, qudd variis modis ines amet Dei sapientia in hominibus Clamat enim per legem scriptam in cordibus hominum, demonstrans per eam quid
fugiendum,quid siectandum, clamat apud Iudaeos maxime per legem lcprophetas,clamat nunc per euangeli pretdicationem,semperque clamauit atque clamabit ubique, tum per internam inspirationem corda hominum commouentem, tum per piorum hominum & doctrinavi vitae exempla,quibus ad virtute homines excitantur. Vbiq; semper magna fuit vitiorum reprehensio, & ad virtutes prouocatio, sed maxime in
populo Dei.Nec potest nisi sapientiet diuiniasscribi, si quid a philosophis
sapienter dictum est pro vitiorum extirpationei Virtutis commendatione .Clamat ergo Sapienti his modis,dicens: Usquequo paruuli diligitis infantiam 5 stulti ea,etc. Emcax saneti apta est haec sapientiat oratio. In qua primo quidem sapientia,deplorans hominum caecitatem, blande eos inuitat ad se . Deinde inuitatos Sc venire recusantes valde deterret, grauia illis interminans Scir dicens,scelicitatem mstremum immata persectam obedientibus sibi pollicetur.Quod ergo attinet ad prima partem dicit, usquequo paruuli diligitis infantiam,&c Cradatio hic est in tribus partibus. Primia enim est quod alijs est minus,diligere infantiam, hoc est,ignorantiam vel imperitiam,quod paruulorum est,hoc est,imperitorum,qui nondum declarant se rectum rationis habere iudicium, sed tanquam paruuli imperitiam amant,& infantilia sectantur.Secunditis ius est nempe cupere sibi noxia, tertium omnium maximum , videli, cet odire sapientiam. Quae tamen tria aut eoincidunt,aut sesse sequuntur.
eo enim quod quis amat imperitiam,sicut cupiat ea quae sibi sunt noxia,& ex isto fit, fodiat etiam tandem sapientiam & bonas monitiones. Hac interrogatione sapientia significat se deplorare quasi ex materno asese stu hominum stultitiam ,eandemque stultitiam pulchre notat. Qii id enim stultius imbinsaniusquam amare imperitiam,cup requq sibi sinat
noxia,Odire sapietialSimilis locus est in Psal: Filii hominu vR,quo graui pal. cordelut quid diligitis vanitatem, quaeritis mendacium LItaque cum
duplici hoc nomine iam auditorem commouerit,blande mox eudem ad se inuitat. Conuertimini,inquit, ad correptionem meam, quod si face evolueritis,ecce proferam vobis spiritum meum, hoc est,totum me vobis aperiam,non impartiar vobis tantum partem paruam sapientiae meae,sed
copiosissime in vobis sapientia meam flandam. Est enim hoc loco Hebraeis verbum effundam,metaphora traeta a sontibus vivis qui perpetui, fuunt,ad significandum abundantiam gratiae, & apicti perpetuam derivationem . Aut potest esse siensius, Amabo vos abunde spiritu meo.Sunt
29쪽
airtem urillam partem,En proferam vobis spiritum meum, reserunt adsequentia,ut fit sensus: Aduertite quivobis sum dictura parum suauia, En aperiam vobis quod mente conceptum teneo. Iuxta que intellectum conueniete etiam quod praecedit .Conuertimini ad correptionem mea, refertur ad sequentia,ut correptio de qua loquitur sit quod sequitur, ad quod audiendum monet ut conuertantur paruuli. Ceterum quihic Sapientiae diuinitia genere tanquam sonti omnis sapientiae tribuuntur, per specialem accommodationem recte tribuuntur sapientiae Dei patris in-x. Cora, carinatae,hoc est Christo, quem Paulus Dei vocat sapientiam . H c enim sapientia humanitatem induta in uniuersis mundo per euangelii praedicationem inuitat peccatores ad resipiscentiam , promitten ei se effusii-rum spiritum suum sanct si, Sc omnia quae audiuit pacie nora Adturum. Et omnino verisimile estideo Spiritum sanctu in Hebiae hic usum este verbis ituri temporis. Habent enim Hebraea Sapientia, clamabit foris, dabit vocem suam loquetur verba siua, ut Christum secretiori intellectu prophetando ignaret, qui illa quandoq; erat facturus corporalitervi reipsa.Cum enim scripturae omnes in Christum resipiciant non mirum videri deber si quis etiam ex intentione spiritus esse dixerit,ut eae scripturgquae primb proprie de illo non videntur dictae, ei tamen secretiori intelligentia accommodentur, cui saepe eximia dc persecta ratione con
γia vocavi Or reuiris, tendi manum meam, non fuit qui aspiceret D pexi is omne consilium meum , es increpatio is meas neglexi Iis: Ego quoque in interitu velaro ridebo, et subsinnabo cum iobis id quod timebatis aduenerit,Cum irruerit repetina cis mitas, et interitus quasi temperis in uerit,quando veneritsuper vostribulatio et angustia Tunc inuocabunt me,et non exaudiam,mane consurgent et non inuenient me, eo quod exosam habuerint di sit iram et timorem domini non susceperini, nec acquieuerint consilio meo,ei detraxerint et niuerse correptioni. . Comedent igitur Auctas et ia
SEcunda haec est orationis pars.Non enim coniunctio,quia,ad praecedentia pertinet,sed adsequentia, perficitur ibi oratio: Ego quoq; milite itu vestro:& est sensius Quia vocavi &ienti illis,&c ideo vicis. sim ego quoque in interitu vestro ridebo: Est enim IV Iaan. Propterea, quod,vel eo quod. Itaque in hac parte sapientia praeclicatura malaeuentura his qui stultitia suam moniti no corrigunt,inprimis quatuor membris, suum exponit beneficium. illi opponit stultorum ingratitudinem,utrunque pulchrum aggerans, quo utrumq; magis appareat,&
quentem vindi lana iustiorem esse constaret Vocaui, inquit, vos ut ad
30쪽
me conuerteremini&tenuistis venire, extendi manum meam ad vos, ut scilicet illam vobis praeberem, meoque auxilio ad me periraheremini, hoc est, parata fui vos iuvare. Aut extendi mansi meam ut indicarem vobis viam reclam,hocem, Hemonstravi vobis quid faciendum quid sustendum,&icia fuit qui et aspicere disnaretur ad extensionem manus meae. Qiunhtiam despeΣistis omne consilium meu quo bene vobis consului,6 increpationes meas neglexistis. Nec male Caietanta annotauit quadruplex diuinae cratiae beneficium his quatuor in bris insinuatum.
In vocatione beneficiu excitandi. In extensione manus,oblatione auxilii. In consi io,instra ictionem ad eligendum bona. In increpario ne,monitionem assii olendum mala. Necesse est enim nos dc diuinitus excitari Scadiuuarti S in litui de bono sequendo,ac malo nigiendo. Ob conleptum
ergo neglectum omni u horum,subiicit: Ego quocii in interitu vestro
ridebo, hoc si,Sicut vos nae,meaque beneficia ripi facto declarasti ti-dere ita Mego vicissim ridebo in interitu vestro, subi annabo,cum vobis id quod timebatis aduenerit. Repetitio est prioris partis alias verbis,adaia Xesim ficiens pro more Hebraeorum. Per id enim quod timuille eos dicit intelligit eortim interitum, hoc est, calamitatem, mortem, amisi ionem vitae & delectabiliu huius vitae. Haec enim sunt quae homines mundani maxime timent, idque tum propter amorem rerum terrenarum,
tum quod male sibi conscii male etiam sibi metuant. Non timet autem quod maxime timere deberent, Deum scilicet. Pro illo enim quod noster bene vertit id quod timebatis, Hebraeis est timor vester, quod dicitur ad distinetionem eiu ,quod est timor sapientum. Id autem est Deus ipse,que Iacob,vocat timorem patris sui Isia ac Risiiram autem se dicit sapientia, Genes. t. non quod vere sapienti quelibuam rideat aut subsannet, sed quod ipsis tacto ira se gerat ac si rideret, dum in interitu impiorum non solum eos negligit, nec tantum nulla mouetur erga eos misericordia, etia dum inuocatur, sed etiam iusto suo iudicio omnibus declarat eos esse ridiculos,& subsannatione dignos,ut qui salutem propriam contempserint, sibiq;
malorum morum authores fuerint. Sic Sc in Psal .dicitum ratii habitat in sal.2. coeli irridebit eω, e dominu subsannabit eos Pulchre aute in sequentibus exaggerat malum interitus eorum,de quo iam locutus est, Vt magis deterreat. Dicit enim calamitatem quam timuerunt stulti saltem irae genere, bitovi repente obuenturam .ac instar tempestatis, non blum bito, sedi cum imagna vi cui resisti non poterit, totum hominem correpturam iecitaturam, ita ut sit stituravi tribulatio exterius angustia interius. Auretur autem adhuc maei h c calamitas per id quod
sequitur: duncinii abunt me cupientes scilicet ut tunc ad eos editedam manum meam . meoque consilio eis adsum, sed sicut me vocantem audire noluerunt,ita Si ego eos tunc non exaudi taetra. Nec simpliciter ac frigi-
me inuocabunt, sed mane consurgent ad quaerendia me aut inuncan D dum me.