장음표시 사용
261쪽
haee talia convenit: cum et tempus labatur: et C aeorum, Tartarorum, Moschorumque irruptiones nobis certo immineant: adeoque
tempestive ad Pascha certe, si non citiusὶ hisce periculis, si qui domspe diuturniora suerint, eripiendus sim. Et in Polonia et in Bo- hemia, rustica plebs contra dominos suos insurgit hostiliter: eosque fugat, et tantum non trucidat. Sed mirabiliora indies parturiet Praga, quamdiu a Suecis detinebitur. Vale et cum amicis omnibus
salvo. Gedani, inter occupationes molestissimas. 3. Septembris 1648.
Tui addictissimus antiqua fido
pr. ΚinneruS. P. S. Cum hasce jam obsignassem, accessit Figulus noster, et quaedam retulit Narravit autem 1. ante actiduum, se scilicet Augusti, Legnae occubuisse uxorem Comenianam. Mirati saepe fuimus: quod mulierem valetudinariam, tanto tempore febri maxime quotidiana) Vexatam . . . canicularibus istis diebus tam longinquo itineri committere ausus suerit. Et praediximus Sequentem itineri eventum. Sed praevaluit, ut in aliis, sic ot iSta in re, prinprium consilium. Soletur ipsum deus, orphanorumque curam habeat l- 2. Gensum. Din. de Oeer haec rescripsisse ad Seso Figulum): cum dominus Comenius noluerit Suae obtemperare voluntati, vigoreque pactorum jam cum Elgovirio initorum Dida ticos libellos Amsterodamum mittere excudendos recuset: Se quoque mutaMereSOlutionem Suam; nihilque porro Subsidiorum Comenio submissurum esse: dum persecta exhibeat omnia. Vereri patronum, ne hac domicilii mutatione novae suboriantur editioni remorae. Scripsit una, Grosi Ρatroni nomine, ad ipsum Comenium Nobilissimus D. Wol 20gen. Quid autem scripserit. haud constat. Procul dubio exprobrabit ipsi consiliorum praecipitantiam, et novas morarum OeeaSiones. Quae nune, cum viduum et a patrono quasi desertum se sentiet, multiplicabuntur sine dubio lM. Messathaler an l. V. Andreas. Excerpt. Tilbingen, 10. Nov. 1648.
Τhoophilum tuum jam tandem Τe desiderare adeo non miror, ut priorem, quam Semper prae te tulisti in expectando patientiam, potius sim admiratus. Meum sane desiderium. ne fortassis diu-Diuiligod by Cooste
262쪽
tumae culpa morae in me recideret, metuenS, adeo pamus Sum insurgere, ut neScio quem, alias amicissimum, interruptionis coeperim
Vidi olim Comenii nostri exemplar multiSque, magnique minnienti notis marginalibus esse signatum, quas hic desidero, nescio an et tu mecum. Addidit ad me quoque satis grande epistolarum fasciculum. in quo tamen nihil quod communicem cognitione tua dignum habeo, nisi reditum ex Prussia in Poloniam ad antiquos Lares. Caetera enim maximam partem privata sunt, quibus priori epistolae meae, postremo ad ipsum datae, respondet, collaborantium sortunam commemorat, operis qualem lualem progressum describit, methodi linguarum novissimae tardiorem spe mea editionem simul eum causis impedientibus detegit, quaeque illius Sunt generis, quibus Tibi, Domin0, undique occupatissimo, moleStus eSSe ViX audeo. 140. Hssenthater an Andreas. Jxcerpt. Tllbingen, 22. December 1648.
Theophilum Tibi redditum, quoniam Te teste cognovi, nunc
Monita Comenti quae suo exemplari adscripserat, legi ego olim, nec dubito, quin lubens admodum, si illorum Te scivisset eupidum, fuerit impertiturus. Verum an in rem tuam suissent, nescio sane, cum illis potissimum, in quibus jam degit, regionibus meminerim ab illo accomodata, nostris si bene recordor non aeque quadratura). Suspicionem de suggillatione Tua viro illi nondum plane exemptam miraris, ego doleo quoque, quod excusatio Tua et testimonium meum non fuerint validiora. tametsi id ex litoris ad mo datis obiter tantum liceat conjectare Nam de redintegrata Tecum renovataque amicitia, in utroque, quod hactenus accepi, epistolio, Sibi vehementer et, siquidem viri
eandorem novi, ex animo gratulatur.
Siquid interea ad illum volueris perscriptum, ubi defecerit occasio, ad me mittito, Si nuncium duntaxat meis inserendum libere mandato, nam cupide utrobivis sim pariturus. Rediisse illum snam dubio procul nosti, ipsumque eSt, ut per Lipsiam potius, quam Batavos, responSa nunc Velit transportanda. Quod ut propediem fiat, curabo, voluntate Tua, ad quam meam quoque, ut reliqua debeo, moderabor scriptionem, mihi prius patefacta.
263쪽
A Continuation ofMr. John. Amos Comenius School Endeamura.
thenaseives upon Divino Providence, to postpose Wholy their private and single Interesis, unis the Publike good os many, therelaro When it pleraeth God in ratae up and put larib such Publius Spirita, as so1netimes he doth offer, sor a blessing to the Society os Manliinde; ali ostem, that have any truo love in Vertuo and esinem os Learning, or With Uprightness savour Publiko Ente riges; Ahould appear on their behall, to ove themthat encouragement Which may bring the Work whereunto Godhath fitted them unio sonae persection. For hereunto God dothcali us, by the offer of such opportunities, namely, that in tho Communion os Sainis, ve should appeare sor the Ovancement olhis Ungdomo, that tho things Which neither Wo nor anyone cando by himself alone, ali of us according in os abdity should joyntly promote, as members of each other; to fhoW that me have a love to tho Body os Christ, and would Hadly be hel persunto the Truth, and the manifestation os tho Glory ol our God therein. Such an opportuniu is noW inorded unis us in the person os one Dr. Cyprian K in ner a Man os singularly eminent gractous and naturali Paris, and of a very Publike Spirit. Who by blath being os very honest parenis, and weli educated in Silosia, hath had froni his youth, a speciali inclination to advance
264쪽
that pari os Learning vhich is tho Mundation os ali thρ rest, and without Which ali the other pares Will be obstructod andromain imperseet both in Chureli and Common-wealth; that is, tho right Education ol Chlidron, to bring their Scholasticali Studiosunto Some regular eourse and persection. Α Work Which overy heroto the great prejudice os Christianity, and the Whole State olHumano Felicio, is much neglected, Which sor this very Causiought so much the more to be tanded by generous and nobio Spirita. Who seek not themsolves but tho Glory os God in allthola Wayes. Αnd although at sint, tho aforesaid Doctor Κ in ner,did meet With tho ordinary dissiculties. Which attend Publiko Undertakings; namely, litile enco agement Dom any; and no
266쪽
II any such aster the lavourable perusal of this generali Draught and Insorinationi shali bo destrous to be more sully informed, concerning either thoso Morks os Master Comenius, Which are to bo published, or Doctor Κ in ner' a further Unde taringa and continuation os them: as also ho their assistancestud favo a may be best conveighed unto the asoresaid Doctor's ballds, they may plerae to send or repair to Master Harilib'sΗ0uso in the great open Coum in Dukes-Place, and satisfactionshali be oven to ali their destres. D. Cypriani Sinneri, Silarii Cogitationum Didaeticarum Dia posis Summaria: Anno Christiano MDCXLVIII.
Quomodo mihi enati sunt Aphorismi isti Didactici, accipies brevi: cum hi denuo alia induti veste, hoc est peculiari ELUCIDARIO ab omni paradoxia, obscuritate, et impossibilitatu vindicati, tibi 8istentur ob odulos. Ibi et istud, et plura alia, volente Deo, in-
267쪽
222 K vadata, Dis pia. Re . d. Com. i. Dischid. b. E. Auggangst d. XVII. Ihesis.
sormaberis; censuramque liberalem rogaberis: quisvis es Lector philodidacto Quod vero seorsim nunc eorundem editionem anticipem, ideo sit: ut quia Elucidarii persectio et in molem spo ampliorem exerescit, et alias inopinatas experitur remoras, habeam interea Copias; quaa exposcentibus communicem amigis; et quantillum id est, tuam quoque anticipet notitiam; teque ad censuram maturiorem paulatim disponat. Non enim animus est, misso in publieum mucidario ulterius quicquam in hisce tentare; nisi prius, Ope pretium id futurum esse, pie eruditorum Virorum constet suffragiis. Horum namque censuris stare ae cadere, imo et perire, debent sprout merebuntun mea omnia. Scias autem haec brevicula in antecessum: eo tendere Didaeticas meas Inventiones: ut gine omni violenta edisssentia, sine usitatorum librorum sarragine, sine dictitandi Cacosithe, per mera sere sensualium rerum gubsidia, colloquia Exercitiaque seria et ludicra, cuncta scitu necessaria instillentur
discipulis; tali ut confido) firmitudine. ut nihil sacile memoria
excidere; tali certitudine, ut nemo solide ea oppugnare; talique plenitudine, ut nihil necessariorum et utilium spraesertim domesticorum) magnopere desiderare queat. Adhaec tam simpliciter; ut omnes Aetates, omnia Ingenia, omnesque Sectas, indisserenter admittat. Nihil enim proponit: nisi quod propriis Sensibus tanquam Ens anquod formaliter quis capere: Notionibus sibi innatis, tanquam Verum, apprehendere; Instinctibusque congenitis, tanquam Bonum, expetere valeat. Cujus Methodi aptitudinem, possibilitatem. Omnemque processum, brevi quod dixi) repraesentabo in Elucidario Interea sagacibus rerum aestimatoribus. Sue incla brevitate gaudentibus, hae lineae, spero, sufficient. Hi enim plura intelligentes, quam legentes, quid in recessu sit, facile pervidebunt; et ex ungue
isto leonem nullo agnoscent negotio. Bene vale Author. Tabula ad Deum votiva.
Tibi, aeterne Deus, qui haec mihi cogitata Didactim inspirasti, haec. eadem Sancti tui Spiritus Charismata stametsi imperfecta) humiliter resigno. Nosti, Cordium ac Renum Scrutator
quantopere haec persecta et absoluta cupiam, et quanto corrigendarum scholasti earum ataxiarum ardeam Zelo. Nec ignoras; quod volenti desint media. in locis hisce peregrinis, et quod saevitat meas pro sancta voluntate tua, militibus in praedam dederis; earumque vindicias et possessionem in hane usque horam mihi denegeS. Tibi quoque cognitum; quid toto isto anno laustra tentarim pro tantillo duntaxat obtinendo subsidio: cujus ope nudum istud elu-Dj iii od by Cooste
268쪽
cidarium absolvereturi Misero miserrimae Juventutis scholasticae. Pretioso Filii tui sanguino redemptae, et excita aliquem, qui Veram imprimi Pietatom, tum et bonas literas, sobriamque Prudentiam, Christiano solideque ipsos doceati Ne hoc innocentissimum tuum peculium porro tam misere circumducatur et seducatur. Pauculis vero illis, qui bono adsectu hos meos conatus prosecuti Runt quorum nomina in sancto tuo silentio bene tibi nota sunt ipsorumque liberis, et universae posteritati, benedio in Aeternum i Demo tandem dispone, quomodocunque tibi placuerit, gi vis, ut haec ΜΘditata re sumam ac continuem; illumina mo sapientiae tuae radiis; et ipssmet per potentiam tuam suscita Patronos: quos mea imbecillitas fleetare haud potesti Si nolis: fiat voluntas tua.
Lector Candidi, et Cordate. Vigesimus sextus annus agitur, cum mihi domo emissus est THEOPHILUS, Hyperaspistos contra INVIDIAM Ot CALUMNIAM, gemellas Erebi sorores, laturus, qui postquam causae Suae innocentiam Ecclesias Ρatri ANTISTITIBUS probasset peregre abiit. et hospites hinc, indo non iniquos et illiberales reperit. Ex iis est vir Clarissimus et Praestantissimus, ac de re literaria pra
claro merens IOH: AMOS COMENIUS, qui ornatissimo et Doetissimo Juveni, MAGNO ΗΕSΕΝΤΕ ALERO ad Patrios Lares
redituro, comitem illum addidit. mihique erronem, et periisse inter Germaniae turbas creditum restituit. His ergo vitam debot Τhρο- philus, ego gratiaS. Leetor viro, Siquis erit aequissimus. Veniam dabit, quod obgoletis, quae illius temporis suere, Vestibus appareat nec ad modum praesentis seculi delicati indutus inc0dat. utqui hoc annorum intervallo rugas quidem, et canos contraxBrit, animum vero Germanae fidei, et sinceri de RΚLIGIONE, DISCIPLINA si LITERATURA CHRISTIANA, sensus nunquam mutaverit. Quisquis tamen peritiorum, aptiora huic seculo ad rostituendas res calamitosissimi temporis vitio collapsas attulerit ei se THEOPHILUS discipulum et applausorem pollicetur, cujus omne
studium inter DESIDERIA MELIORUM subsistit. Vale. IV Εid. April. An. Chr. MDCXLIX.
269쪽
Sed magis etiam laetabar, eum Comenio sedem perhonorificam viderem assignatam. Satisfaciet hoe publica depositum luce testimonium, sublata porro omni, Si quae sinistre hamit guspicione, de qua Tibi conStat. Faxo proxime, ut reSciScat 144. Elna kurra Ubersiehi vhar das dldahilscha Nary d. x in nera natat alnigan Probestu chen. 1649.
Κgl. Biblioth ah tu Barsin. Us. theol. lat. sol. 181.
Titiablati: Dni Cypriani MNNERI Silesii, Consilium Didacti cum pro Animi in Pietate, Eruditione. Prudentiaque Civili, cultura quantum modesto ingenis sufficero potest feliciter instituenda modestae placidae, ac liberae omnium pie - Eruditorum Cenaunae
Fremia Ha Paginae sunt 210. Ordo nondum verus. Nam prudentia adhuc prior, quia magis Decemaria, quam eruditio. Einyelagi sinu aus lagen BLittere sedanken Rapes unire dem Turi: Contra Methodum meam specialem Cognitionis Exotericae sic excepit D.
Vomort von Raves Hand). AD B. LECTOREM. Plurima sane et vix alibi quaerenda, ex Ipsis adeo Fontibus Sapientiae, Clarissimus Autor, longo tempore et pro Collegii nostri ut Pythagorei vocabant, ομολογῶ st) selicissime arcessivit atque Diqiii od by Cooste
270쪽
reduxit: In multis tamen et passus est quicquam humani, et sui emendationem amicis reliquit. Id tenendum ante omnia est, qui
attollere Supra Solum voluerit, aut de his ipsis Cl. Maneri COGITATIS recto iudicare: eum oportere PRIMUM omnium Philosophias EXOTERICΑΕ Principia et Formam, Totamque adeo illius constructionem animo habere Pereeptam Praecopiamque. Haec enim vetustissima Philosophia est, a Deo in Scripturis servata, a Pythagora, Platone, Aristotele Stoicis, diversimode exculta, ad PopuLUM et ΡLΕbem aecomodata, USUM sui ostendens amplissimo
in VITA COMMUNI, Tamquam Basi omnis reliquae Vitae ΡΗILOSOPHAE et LITERATAE, cui altora Philosophandi ratio ALTIOR atqu6 ACCURATIOR convenit. DOGMatica antiquis praecipue Stoicis, Aristoteli dicta Aisoamatica, Systematis nostro tempore plurimum exculta; quaeque Rerum QuiddiΤΑTES et ESSENTIAS
contemplatur, cum altera illa Exoterica Rerum duntaxat Usum. Unde Aristotelis παθον κατα το συμβεβ ῖγός proponat atque exsequatur. De hac autem Philosophiae Constitutione nondum
quicquam scriptum, licet per HisTORICOS. ORATORES, DIALOGORUM Autores, POETAS, omni aevo Excultissima, sed nondum in Ordinem Redacta.
Elucidarii Didaetici. Aphorismus I.
Pietatem, eruditionem et prudentiam civilem. Aphorismus II. Cuivis scopo attingo certos Gradus. Et euilibet Gradui certa pensa, Et singulo Penso certas Lectiones adsigno Una cum Insormatorio Pro ordinandis scholarum classibus Ubi unuS, duo, aut pauculi tirones, simul et semel, ab initio ad finem usque, privatim sunt informandi; nulla aliqua clasSe opus est: sed sola discentiae continuatione, juxta praescriptam Methodum, sub uno eodemque Praeceptore. At in publicis Scholis, ubi plurimorum Discipulorum, diversos prosectus habentium, diverso tempore fit confluxus; dispar est ratio. Ibi enim novitii cum prae-