장음표시 사용
371쪽
Nobilissimo Amplissimo Vir. Etsi absentia mea per aliquot menses caeteraque negotiorum multitudo qualemcunque silentio meo praebeat obtectum: nescio quomodo tamen ipse mihi non satisfacio; proindeque culpae deprecatorem ad ra mitto. novam hane COMMEΝΙΙ J UAM. autorem de ro Seholastica optime moritum, atque adeo in oranda venia gratiosum, impetrabilemque suturum. Huic eidem id praeterea injunxi muneris, ut notum tibi faciat gaudium, quod de successu rerum Vestrarum in Anglia gaudeo solide, deinde ut fidem saeiat, si permittis, crebriore posthae literarum gommercio, silentii pr-teriti culpam expuncturum amorem certe dii, cultumque non nisi cum vita positurum. Vale Nobilissime vir, et amicitiam serva Clarissimi Nominis Tui Cultori perpetuo Joanni Jac. Stooearo. Dabam Scaphusit 8 oct. 1656.
Nobilissime Fautori Mirari Te credo diuturniora silentia mea aut etiam suspicari humanitus aliquid accidisse. Εquidom vivo, sed occupatissimus et multas in partes distractus, iis potissimum, quae peragi volunt amici; etiam eonscientia cogit, antequam mortis veniant tenebrae. ubi nemo potest operari quidquam. Pansophici operis excudendi typis laetum est ante trimestre initium excusaeque sunt 36 philurae in solio, ut voeant. Sexta vixdum pars operis totius. Lenis progredimur, quia, dum quae ad prelum parata erant, ignis a sumsit, chartae a flammis ereptae aut alibi apud amicos repertae, nihil non impersectum et hiulcum habent, revorundaque Omnia Diuili do by Cooste
372쪽
sunt ad montis incudem, neo senilis languor tantum potest, quantum juvenilis vigor o servasset mihi saltem Deus Sylvam PG- sophiael omnia larent faciliora. sed periit uno. Hoc igitur tam impeditum negotium dum me habet totum, oblivisci m8 sagit omnium, etiam mei ipsius subinde, et quod civilitatis habet crimen amicorum: Ignoscite, obseero, senili infidimitati l Maneo alias Vester et pro Vobis quoque mea sunt quotidiana ad Deum suspiria. Caeterum, quod nunc scribam, mu8Rest, quia inspectis Endtorianis vidi, illum Lugidarii editionem ad Calendas Januarii promisisse, tum aggredi Januam sanctuarii. De lorico autem Atriali scripsit, quia opus spissius futurum esset, metuere se moras longiores et bene posse pati, ut aliis tradatur excudendum, sperare non defore mihi media. Ita est, non desunti Et dominus Hessenthater offert operam suam, velle se illius editionem promovere, et hic sunt, qui offerunt. Malo autem ad me mitti, ut hie primum edatur tres ob causas. Primum, quia multis adhue locis suppleri ad emendari posse scio, neque cui id tuto committam aut mandem, quam ipsi met mihi, nori. Deinde ut quantocius prodeat hic enim parata exspectant prelo egoque prodiisse vivus adhuc certus sim colligere enim me sarcinas multa cogunt). Addo, quia dum mihi alterum ejus exemplar periit, bonum esset me id habere ad manum subsidii loco inter concinnandum ultima mea. Rogo itaque, mi Domine, emee, ut ad me quantocius veniat. Veniet autem sic: tradatur civibus Vestris Georgio Christos und Cornelio Hora, illi enim ad amicos meos hic curabunt. De reliquis scribo ad Endierum. Te autem eum dilecta lamilia, republica, ecclesia cui incolumem diu servet, columen suum, Venerandum dominum Dillherum Christusti gratiae Dei commendo. Amsterdata, 1 b. 2b. Januarii 16b T. Nobilitatis Tuae, dum vivit, observantissimus J. O omenius . P. S. Quod si sorte sententiam mutavit Endterus et Lexicon illud aggressus est, mittat ad me specimen, quocunque jam Ventum est, sicut et Atrii unum et altorum exemplar, non plus, promittebat quidem jam ante, sed nihil video hucusque, Lucidarii quantum debet, expecto, sicut et Manualis biblici, quantumque illius est.
De nostris hic elucubratis nihil adhuc communico, quia sic Volunt, quorum sumptibus illa excuduntur, ut nonnisi opus totum simul videat lucem. Diqitigoo by Corale
373쪽
lss. Privllasilum ni r dis danχlgir lanua-Ausilaba. s. Februar 1657. Sacrae Regiae Majostatis Privilegio, die s. Mensis Februarii Anno Domini 165 T. Gedani dato, serio edicitur firmiterque inhibetur, ne quis Typographorum vel Bibliopolarum intra Regnum Suas Regias Majestatis. Provinciasque eidem anne 8 Iam Palinvs tam per se, quam per subordinatas personas. simili aut diverso typo et larma, solum, vel cum aliarum linguarum versionibus hune lib6llum, sumtibuΗ Jacobi Zeigkii, Scholae Godani Beatissimae se per Virginis Mariae Metoris, editum, ad deo sum quindecim non interruptorum annorum, inclusive ab ea ipsa die, qua in publicum prodiit nimirum Anno 18b T, dio 2b. Junii) computandorum recudere vel recudi curare ausit et praesumat. sub poena in Privilegia S. R. Majestatis contenta.
Magno Hesenthalero Theologo, Philosopho, Oratori, Ustorigo celeberrimo, Professori in Collegio Illustri Serenim. Utatenb. Ducis in alma Tubingensi Iongo meritissimo Dn. ae Amico suo honoratissimo. Inventum centum boum mactatione dignum, Maximo, mihi transmisisti: nimirum Comenii redivivi mortuus enim orat apud mo) Linguarum Methodum novissimam. Moravus ille, quos B0n titulos meretur 3 Qui adeo paratus ubiquo ad docendum, ut omnes sive Seholarum, sive Gymnasiorum Rectores, Gymnasiarebae. Scholarchae, Superattendentes. Miscopi etc. prae illo non satis Diqitiam by Corale
374쪽
videantur parati, de ipsius seriptis judicando. Ego sane de ipso nescio, utrum cupidius ad legendum eum, quam ex eo, si conditionem mutare liceret, ad docendum redueari Si qua juranti fides, hic vir dono quodam providentiae genitus est, in quo totas vires suas experitur Didactim. Vir, inquam, de quo dubito, an ex ipso tota Didactica usi ipso totus ex Didaetica sit conlectust Ita miror
in uno Comenio omnes ingeniorum Scholasticorum virtutes, omnia dexterrimorum Insormatorum consilia confluxisse. Vellem utiquo acumen ejus omnis seculorum memoria colat, tantumquo de ipso concipiat, quantum et Janua in Theatrum danda, et Linguarum Methodus novissima apud recte sentientes meretur, egoque per ingenii mei paupertatem nee concipere satis, nec eloqui possumi Quot enim sunt in Methodo regulae, tot usus; quot verba, intnores. Hic nobis certissimus dux ad progrediendum feliciter cum Juventute nostra erit, quem studiosissime mentibus illorum instillari annitar. Atque utinam affectum hunc meum famulante ora Tuo, per Te Faritorum optime. celebraugsimus Comenius rescireti sorosperarem ut reliqua, quae desideramus scripta, literato orbi communicentur, Bleque me Vel amicum, aut virtutum suarum admiratorem perpetuum. intimius admittat. Interim Tu Viae, dulco docus literarum, si sincere Te amantem, redama. Dabam Eslingae Imperiali ad Nicarum b. Junii 16b T. A. R. D. et in . T. Omeiosiss. et addictiss. M. Adamus Woinhelmerus, Pastor et Suporati. Est ingensis. Disitigoo by Corale
375쪽
D. Ludovici de Oeer Η6reditarii in Finspong etc. Summi dum viveret inter Europaeos Ele8mosynarii Nepoti. D. Laurentii de Geor, Sue o Regii nune apud Batavos Commissarii Amplissimi est. Filio Primogenito, D. Gerhardo de Geor, Majorum gloria et indolo Florentissimo
Adolescenti, Salutem precatur officiosam
Meta tendit ad to Vestibulum Comenianum, G or h ardesuavissime. Si causas tam liberi aditus requiris, dicam. broribus quidem Verbis, sed affectu admodum prolixo. Misso enim et esse Avum Patremque tuos, illum gloriosae semper memoriae, hunc idque diuturnum vovemus) quotidio florentioris gloriae viros, libelli hujus et reliquorum, quae linguae cum rebus commodi docendi ordinem absolvunt didacticorum opusculorum, Clarissimo Eruditissimoque Scriptori, tam ut bono juventutis olim conesperet,
quam ut nunc denuo apud vos luci exponeret, non autores modo strenuos, sed et promotores perquam munificos, haudquaquam ignorabiS.
Ubi ergo, sanguinis et virtutum aritarum paternarumque heredi, quin primitiae fructuum ex radice Geeriana etiam Uud nostrates progrescentium debeantur nemo dubitabit. Acoedit et illud, quod ipsemet Scholae surgentis, quam ad leges Comenianae methodi apud Amstelodamenses nuper vidimus zonstitutam, mΘωbrum et morito tuo inter praecipua numerandum, tum quia Prinsectibus industriam tuam splendidis approbra, cum quia condiscipulorum donatus praevio exemplo solerter sormas et Remulationem luculenter accendis. Scio quidem te Vestibularium tironem classem dudum transiliisse, Januam linguarum novissimam seliciter ingre Diqitiam by Corale
376쪽
sum, et ad metam Atriensem pulcherrimo collimantem. Facere tamen nequaquam potui, quin Vestibulum hoc cujus editionem voluntate Celeberrimi Autoris ot precibus Amicorum permotus, usibus meorum cumprimis et Germanorum adcommodaveram, alicui recte judicaturo et honorem hunc non aspernaturo inscriberem ad dedicarem. Occurrebas tu ex itinere domum reduci unus omnium maxime dignus, cujus memoriam animo non dimittere, sed libellum hunc sorio tunc praelo valedigentem pluribus. quam dixi, rationibus tibi debitum, tuum sagore fas putabam. Neque enim erat aliud ad manus testimonium, quo spem meam de to laeeundissime comceptam, quo paternam m8derga' nuperrime sinu pleno effusam benevolentiam, quo denique singularem tuam semel iterum iterumque ex mutua compellatione perceptam humanitatem mihi, rerum bonarum haud oblivioso, curae cordique esse poteram testari. Accipe igitur, mi Gerharde, contractas hasce lineolas, sedasse tum longissime gelo exporrigentem, una cum libello, cujus Aularis tibi notissimi piis votis mea ego vota pro salute tua gaelitus devocanda, seriis vocibus conjungo, Tibique antiquam Feliciter acclamo. Tubingae, 4. Calend. Septemb. MDCLVII. l72. informatorium Eu Hesenthalere vestibulumausilaba. S. 7-18 in dem Bucha solbst . 28. August 16bT. Informatorium.
Lectori Didactico N. Didaetides Amati Salutem: En traditur Tibi, Leetor optimo, Vestibulum Lingustrum
Comenii, de cujus usu antequam agamus, paueula visum mi praesari.
Consedit hujus opusculi Autor post multorum annorum meditationes, librum, methodum linguarum novissimam, dictum, in quo praeter avia Scholarum solido commonstrata, ipsius Didacticae fundamenta detexit et linguas cum rebus quaecunque illa sit)docendae ac discendae viam prioribus planiorem aperuiti Totius rei cardo in hoc vertitur, ut vocum et rerum juventuti instillandarum par ratio habeatur. Quod cum simul fieri nequeat, per gradus den-
377쪽
Auit eundum, et sub exemplo Linguae Latinae, quae Europaearum gentium est Mercurius, quomodo Lingua disci debeat, tribus libellis docere tentavit. In his haec sunt paria, quod et Vestibulum, et Janua et Atrium, habeant suum Textum, Grammatizam et Leneon, Cum his tribus omnium Linguarum arcana recludantur. In Vostibulo ponuntur fundamenta, in Janua simplex, sed plena lingua totius exhibetur compages. In Atrio omnes etBgantiae accedunt. De singulis reddidit rationes in methodo novissima, in Schola triclassi, et in praesagionibus appendicibusque libellorum in Polonia primum, dein etiam Hungaria editorum. Desiderabatur haetenus a Germanis Vernacula quam nos in Vestibulo addidimus, addituri quoque in partibus, quiue SeqUuntur. in conatum nostrum bonis placuisse intellegemus. Interim ista pra sati, quomodo vestibulum hoc tractari debeant cum fructu, paucis quod Autor alibi prolixe sedit, nunc monemus.
I. Ad hunc libellum nemo admittatur, nisi legendi describendique quae ab initio conjungendaὶ imo et declinandi sta conjugandi aliquousque peritus. II. Rusmodi ergo discipuli vernaculi, qui praecedit, textus aliquot versiculos praelegento primum doctore) legere jubeantur. et ut intelligant singulas res vocesque informentur, dum finiat libellUS. HI. Ut autem intolligere discant, sunt ipsis omnia vcti ad virum ' ostendenda, vel descriptionibus si accuratae definitiones forsan alicui videantur dissiciliores) explicanda vel in pictis imaginibus squo fine Lucidarium ab Endiero Norimbergae imprimitur
oculis Θxhibenda. Iv. Hoc facis itur ad textum Latinum pariter perlegendum, ubi Praeceptoris est, quid unaquaeque vox significet. inte retari, sed a discipulo vernaculam descriptionem quas repetitio est Wiorum simul reposcere. V. Tum a versu ad versum, mox a linea ad linoam pensa quippe sensim sunt augenda) interpretatio praemittenda, iterumque Vel statim, vel post moram exigenda, in auxilium a diagentibus
MVogato textu vernaculo. qui revolvendus, ubi ne eMe.
VI. Post absolutam iteratamque partim etiam transcribendo haec sunt initia versionis exercitam interpretationem, fiat examen subsaltorium, doneo sic satis omnia discentibus sint nota. VII. Inde pergitur ad Grammaticam, quae tota ut exemplis illustranda, a litoris usque ad phrasin progrediendo, Germanica
378쪽
172. Informatorium tu Hosa thalara Vestibulum-A g e.
regularum translatione. ubi Videtur, interjecta: cum praecepta obm Morem perspicuitatem in vernacula tradere consultiva videatur. Vm. Sed ut omnia discenti fiant nota, Index Latinus statim subsequatur, ita tamen, ut ad accidentia quae vocant Grammatica inquirenda ubique respieiatur. Quaestiones sint, non tantum, quod vox significet3 sed etiam, ad quamnam classem pertineant. Cujussit declinationis 3 Cujus coiuugationis p An vox sit derivata aut primitiva quales pleraeque 3ὶ simplex an Composita 8 Cujus
gΘneris, numeri 3 ete. IX. Indice Latino sic Grammatico pertractato et cum Grammattea conjuncto eatur ad Germanicum Indicem, qui ore primum posteaquam perlectus luerit deinde ot calamo erit transferendus. quo fine spatium est relictum adscriptioni vocum Latinarum. X. Tandem reditur ad textum utrumque atque illino excedipuntur exercitationes nunc Vernaculae in latinum, nunc latinae in
vornaculum sermonem transferendae.
XI. Hae primum sunt breviores: e. g. in omnibus Mundi operibus. quae Deus in terra creavit, Homo 8st persectissimum etc. X H. Postea creseunt illae exercitationes, gigui in appen- dies textus utriusqua nos dedimus specimina: qualia colligi ex Vestibulo possunt a docentibus plura formam praescriptae idea , quam ultima Grammaticae pagella exhibet, Sol oculus ille mundi est in ita ut omnes remine syntacti ae singula prope Bxemeitiorum exempla ingrediantur. XIII. In his exercitiis, quae identidem priorum repetitione interpunguntur ne discentibus scribendi continuitas sit taediosa. si satis promptus fuerit mutuo vertendis et convertondis, Vestibulo poterit imponi sinis, et ad Januam transiri. XIV. Hoc ante omnia monemus, no discentibus incorrecta dentur in manus exemplaria, quo fine errata hic exhibemus, quae operae typographicae admiserunt, in brevi tabella, ut a docentibus
Ita valeat Lector noster, quem non ultra morabimur, hoc unum pollicentes, si viderimus, ista bono juventutis, quod speramus, feliciter cedere, nos non modo hoc Vestibulum guo tempore nitidius et majori cum cura edituros, sed et caetera Comeniana Autore sic volente) impensis nostris ordine exscripturos. Disiti eo by Cooste
379쪽
Memoriam Jungianam i legi pistatemque amicorum in desunctum laudo, qui eam sic concinnarunt ut non cum tot inchoatis operibus. nullo persecto, memoria quoquo tot conaminum interireti Ceterum
quod addis, si ille nactus fuisset aliquem non interitura fuisse, de eo est cur dubitem. Aderam N. Viro a vobis digressus αφ I642 aliquot dies, anno autem praeterito aliquot horas) nihil non tentans, ut eum ad suorum persectionem et editionem permoverem.
OGrebatur illi ex Suecia etiam, me commendante, lautissima provisio, si relicta Hamburgi lanctione, seu in Sueciam seu in Pomeraniam secedere, et philosophiae excolendae, totquo bene cogitatis et praedelineatis operibus absolvendis. vacare Voluisse Recusavit et oblata sprevit omnia, ut accusandus fuerit aut morositatis aut sui dissidentiae, reliquendusquo tandem ipsi sibi Sed etsi nactus suisset secessum sub Maecenatum favore, peregissetque inchoata omnia, quid tamen tantopere ad rerum emendationem ea contulissent, ego quidem nondum videre possum. Non quod nesciam acuendis ingeniis Philosophieis ista ejus accuratissima meditata pulchrum habitura fuisse usum, sed quod ad rerum in publico emendandum statum vim non habitura sui3se, certus sum. idque ex eo, quod laustillata erant omnia et partialia, universale lumen non inserentia. Uno est, quod etiam quae persecisse videtur ut Logicum Ham mensem squam sto appellavit) exigui videantur USUS paucorumque applausum, nedum admirationem inveniunt, et sorte aeque ut alia quae imperiecta reliquit in silentium redibunti Ηaeo ego liberius ita Te occasionem danto. non ulla invidia amabam enim Virum, et vehementer optassem omnia ejus fuissent absoluta) sed ut in rei veritate sentio pro candore mω quem nosti: Fieri potest ut judicio errem, loqui tamen aliter quam sentio
380쪽
Insormatorium, Benevolo Leetori, et imprimis Latinitatis Tirocinii Hagistris salutem et divinam benedictionem. Quid nova haec Vestibuli Linguarum editio ab aliis ante-hao ubique luci datis disserat, et de compendivio ejus usu praemoneri operae videtur pretium.1. Textum damus vernaculo-Latinum non ex opposito sibi, sed subinvicem, ut verbum verbo respondeat ubique molioris evidentiae zmSa. 2. Et quidem ita ut Vernacula praecedant, Latina Sequantur: quia discentes per nota ducendi sunt ad ignota, non conua. 3. Praemittimus ubique interrogationes. ut quasi dialogistica sint omnia: quia sic facilius attentio in rem praesentem excitatur, et repetitiones postea, examinaque instituuntur. 4. Adduntur e regiono Picturae in iis, quae pingi potuerunt: quia et delectare quaerimus, et prodesse. Notum autem est pueros natura quodammodo picturis delectari, sensusque objectis suis magis assci praesentibus quam si de illis absentibus tantummodo narretur. b. Et quia Ingeniis cum vera Vocum significatione Verum simul Rerum intelligentiam imprimere quaerimus, jungimus Nomenclaturam leonibus, cuilibet Tabellae numorum Periodi suae, cui illustrandae adhibenda est, appingendo: rursumque Rem quamlibet pictam cum suo Nomine citra eadem
6. Accedunt tandem editioni huic ab ipso Authoro subministrata nobis Exercitia Sacra Tironum, Ethica puerilis et Disiti eo by Cooste