장음표시 사용
411쪽
BPartis primae trae. primus. Istr
linae sicut bliti ex oleribus hi enim conueniunt patientibus aegrisudinem. Cibus laudabilis chymi,& cum hoc subtilis substantiae est, sicut panis iactus
sic compositus eκ lacticinio de similia frumenti, dc carnes parvorum pullorum gallinae,3c ere oleribus, sicut hi iti. Et videtur in totum. quod dicit de cibis istis. Propter subtilitatem nutrimeti referatur ad id quod subiungitur, cuin dicit: hi. n. Conueniunt patientibus. videtur tamen q, referatur blitis tantum febrient Dus. Nec potest toti referri. Et sciendum ip panis eκ simila tritici, dicta Arabice darmat,compositus, est apud Galenum citioris digestionis caeteris, dc tardioris egressionis de descensus. Probat autem ipsum elue citae digestionis eκ magna mundificatione,& separatione ipsius a furiare:quod quidem omnino est indigestibile. 8c hue quidem est causa tardi descensus ipsius: nam furfur praebet pani velocitatem, egressus. δί eκ hoc opinati sunt posteriores Mediet v panis e re simila frumeti compositus, difficilis de tards digestionis sit. Melior autem ex Omonibus panibus est ille, qui sic praeparatur,ut similis spongiae esticiatur, aequali ter, δί temperate sermentatus,& in clib1no conuenienter decoctus: 6c post siccoctum in clibano est ille,qui proiicitur in parietibus vasis calidi. Et Sarraceni quidem approbant panem coctum inter duas calatas super igne conuenien ter sit uatas, ponutq; ipsum in eodem gradu cum pane cocto in clibano.
Grain autem ex Uualibus sunt simila,ct sicut λ muto laudabilis J duoris .iΣ - , . .
annorum. a η aries caEκ cibis laudabilioris chymi. dc eum hoc prossae substantiae sunt, sicut panis stratus dele similae, M sicut mutuo duorum annorum.& hi quidem cibi congruunt ianis, do ctabilis. Iaborantibus: sed primi quiescentibus,& conualescentibus.
Pisieis notus habitans h sin rupibusJ Vi cibus congruus vexato ab exercisis,ct labore
Piscis petrosus habitans in rupibus est ille, qui natat in aquis super moles Scrupes transentibus 8c fluentibus. dc intelleκit ri pisces pisces squainosos, Ere his autem sunt tros species, si marinus, fluuialis, & habitaras in ambabus aquis simul. Est autem melior eκ eis secundum Galenum marinus:& post illum, qui si mul in ambabus aquis vivinde post istum ille, qui vivit in aquis dulcibus. C ius ratio est, quoniam humiditas erecedit &dominatur piscibus. verum omnes illi,qui nutriuntur in aquis salsis sunt minoris humiditatis: contrarium est de illis. qui in aquis dulcibus nutriuntur: sed qui vivunt in ambabus aquis simul, sunt medii inter eos. Eκ marinis autem sunt tres species, si mollis viscosus, Sc Petro sus montuosus,dc ille qui nutritur in littore maris. Melior autem eκ eis est petrosus in ontuosns, ratione motus magni εc subtilitatis aquarii inter rupe δί naotes eκ istentium.est autem post ipsum mollis viscosus. deteriores autem inter Oes has piscium species sunt habitantes in littoribus maris. de hoc. quia nutriunturere faecibus 5e superfluitatibus ibidem existentibus: dc ma Nime qui eκ eis nu triuntur in littoribus maris eκ istentibus iuκta magnas ciuitates. sic etiam scietidiim de habitatibus in fluminibus. Alauda autetia, Se mugil sant eκ melioribus piscibus viventibus in ambabus aquis simul apud nos. Verum sardinia est piscis mollis viscosus.
Ex eis siunt subtilis malitiae cui sinapis, cepae, ct allium hi autem generap
noleram rubeam. de O quandoque sumuntur via medicinae.
EN cibis autem est tertia species. s. illaudabilis Sc subtilis chymi: veIut sinapis, allium,& caepa. Hi enim cibi urunt sanguinein, Sc generant cholera rubea. Vnde interdum sumuntur ratione medicinae solum .dc hoc, quia ipsi magis vincunt, Sc agunt in corpus, cin corpus deuincat eos.
Ex ossiunx etiam generan:es melanchula,ex qua in quibusdam corporibus morbigenerantur:velut hirci antiqui boves ,panis furfureus, ct caseeus.
EA cibis etiam est quarta species, de sunt illi, qui generant melancholim Canti, Aut .cum coi Auer. Bb
412쪽
scuti earnes hireorum antiquorum.& boum antiquorini. & in minaria orines cibi qui grossi sunt M terrestres, ex quibus sunt quidam,qui sunt calidi Se sicci. sicut caseus aridus 8c antiquus : de quidam sunt frigidi & sicci, sicut bos antiquus . Corpora autem, in quibus generatur morbus e X his cibis, sunt corpora. in quibus humor melancholicus a principio de radice naturae, & complexione
Rursus quidam ex his causint,ct e ciunt humorem phlegmaticum,'uirifices gru i,ctione lactis. .
Hi cibi sunt cum grossitie sua frigidi Sc humidi. sim ti me deleerabiles o fluuiales consseruant ha--tatem radi se, et car
san; egressum feci m ct supersiaratum, digerunts ct deducunt cibum per
A ctio quidem aquarum delectabilium in corporibus est consera tio husnicii tatis radicalis in eis e Nistentis, & sacilis egressus faecum & superfluitatum at eis.& faciunt et transire Sc penetrare cibum per venas ob hoc quia stibi ilia it.& liquidum reddunt ipsum. In est etiam eis aliud. iuvamen tu ab eis: δέ est, qm digestio fit per eas. na nisi ipst essent torre fieret cibus,& vreretur. . Et inde est, v animalia adoptant Zc de derant aquas, cum fit digestio cibi. Q Iod autemidi Ucitur hic, Cip aquae fluuiales sint meliores sontanis, est quidem secundu opinio- aquar ne in Medicorum' athar alioquin lantanc secundum opinionem Hippo.& Galanta H len. sunt meliores.& eκ eis maNime orientales,& super arenam incederes. C scdm ius quid2 probatio est e N hoc,qmaqus fluuiales colliguntur x comisceritur cupluribus aquis, incedentes super terras diuersarum compleNionum.
Melior est ex aquis pluuialis munda: quoniam nihil admiscetur his, quod
inferat eis nocumentum. In hoc autem conuenerunt Omnes Medici: quoniam no admiscetur aquis his iusmodi, sicut ipli diκ erunt.aliqua terra noctuae. Est tamen dubitatio, vi contro ouersia inter eos de honitate aliarum post predictas in pradu e κ istentium: nam quidam asserunt fontanas esse meliores, quidam autem fluuiales. Nπυι il lil.
Ex eis autemseunt egredientes a naturali dispo*ione earum, quarum frο- tria aerio Hi Fecundum compi exionem eius,quod admiscetur eis.
Quaedam sunt species aquarum egredientes naturam aquae litΗplici, SI VOrs,t.qus non sunt delectabiles, sicut aqua simple κ: quarum propria actio consoquitur illud. quod fuit eis admiNtum. Si ergo sint amarae, erunt calidae Sc siccae. ratione commiκtionis partis terrae Usts cum eisdem. Si vero fuerint salsae, com P miscebitus eis terra salsa. Si aut sint calidς, erunt eis comi Nipe terrς sulphures. Ferunt et sin quaeda aquae fuerant repertae aceto R. Ferum etiam V in partibus Glanatae sunt qusdam aquae nec ames animalia. Rus bibunt eκ eis. 3 . lGmne,quod bibitur ex cerusiis,lacte vim ututrit corpus. δΓκ omnibus potibus corpus nutrietibus sunt tria, sceruisia, vinum. 8c Iac. Potus conuertens corpus ad sui natura,s sicut oxymel exsul iuvamento Proculdubio intelio sua in hoc loco suit ad referenda genera ciborum de po- tuum, diuersas operationes in corpore hominis efficientia. non aute fuit intentio eius ad referendum eos, inquantum conseruant sanitatem, vel tollunt fgritudione. vnde est ac si diceret: polus sunt sicut aquae, M alii ab ea: Se aquae sunt aut delecta hales aut non delectabiles: Sc eta delectabilibus operationes .sunt talesare earum species sunt tales,& talea.
3s S9humi s quies virtutum animalium motiorum,o sensitivarum.
413쪽
partis primae tra c. primus. 794
A Somnus est reuocatio seu regressus virtutum animalium eκ apparetia corporis ad eius interius. δί hoc, quoniam eartractiones sunt mouere, & sentire que in vigil ii notatur. hoc autem contingit cum praedicts virtutes e Nistunt in manifesto corporis,cu earum operationes sequii turea. Som rus vero est ea iu quies. nam tunc qui e cunt ab operationibus suis.& rede ut ad tuain originem. lus est cor,& augetur seu confortatur ibide. Causa aute somni est ta digestio cibi, Qua labor. na cum digeritur cibus, generatur in corde. Sc in cerebr0 vapor frigidus& humidus: de natura aute frigi litatis est costringere,& coprimere, seu in pro funda impellere. Vnde reuocatur tunc calor naturalis ad sua origin E e X sergidi tale occurrente S obui ante ei: ad cuius egressit in cotingit et regressus, Sc reuo cario sensuum. nain ipsi feruntur super ipsum. cum ipse sit subiecta eorum. La hor aute est causa. somni: quia ipse Oispergit.& dissoluit calorem naturalem, MPer consequens in frigidat ipsum. Virtus. n. vii ita sortior est seipsa dispeliri. quocirca in sua colligitur origine,quatenu ibi te confertur de calefiat, vitas dc tu giens labore, donec ad sua eomple Mone prima redierit, aut prope ea: & tunc eκ citatur animal, sicut eκcitatur, post in est completa cibi digestio.
Ipse enim calefacit corporis inreriora, ex quo It eoi digessio laudabiliorct meliora
B Ipse enim calefacit corpus propter regressiim caloris in manifesto corporis
eκ istentis ad elus interius, e re quo uniuntur tunc duo calores lirmit, finiri Pseocus.& e X trinsecus. Et pro tanto subdit, v inde efficiatur melior cibi digestio. Nam virtus digestiuae efficit tunc opus suu cum praedictis duobus caloribus, Videlicet cum calore ' spuali 8c proprio eius.& cum calore virtutum sensitivaru οῦ quae quidem tempore vigiliae stia, operationes eκercebant.
Si autem somnus multum prolongatur,replebitur caput humoribus.
Huius quide causa est, quoniam cum calore e Ristit intra corpus plus debito. tunc augetur & multiplicatur Dinosus vapor,& eleuatur plurimum eius ad cerebrum: dc sic repletur caput vapore praedicto: quia etiam trax fuit cibus digestus per somnum profundu .eκercet autem calor operationem suam in humiditaei laus corporis. Vnde componitur tunc vapor eκ primo & eκ ascendente abito iis humiditatibus ad caput. pro tanto repletur caput illis humiditatibus,qus hv mcctant ipsum secundis modu praedicium,& laedunt ipsuna.
l. Ipse etiam humectat corpora, ct relaxat, extinguits calorem visi' et 3 S
cantem ipsa. Huni e fiatio quide . quam tacit somnus, ideo est. quoniam vigilia e Niccat cor pora ratione eius quod scilicet dii Ioluitur ab eis per motum sensuum. δί ideo it clibuit . est, P cum qivescunt senius in somno augetur humiditas spirituu eorum , neque non et humiditas membrorum. Intelligit asit eκ dicto suo, cu dicit: e κ linguitq*calorem,&c. multus somnus e Ni inguit calore, quo virtutes uiuut, & eκ istata α hoc, quoniam de natura quietis est,& similiter de natura coopertionis eκtin guere calorem, sicut accidit in igne. ignis enim eκtinguitur & sulfocatur, cum . multum 8d perfecte tegitur,& cooperatur. Contingunt autem ambo praedicta caIori elementari, vel naturali, tempore somni,cquies, Se suffocatio eκ membris
absque respiratione sufficienti: propter quod contingit ei tunc eκtinctio, sicut igni eκtrinseco . nain insufflatio venti ignem incendit, de inflammat. Unde est
haec Vna e N causis respirationis.
Temperata vigilia excitat valde sensus, ct disponit virtutes ad exercendi. operationes suas,ct cu hoc mussimat corpus a fecibus, ct superfluitatibus.
Ugilia mediocris & temperata, scilicet non eκcedens , aut non diminuta est illa, qua sensus eκ citantur. Nam tunc ipsi eκercent operationes suas solo Iicite & attente. ipsa enim disponit vim motiuam ad eκercendum opera tiones suas sortes, Sc cum utilitate. mundificat etiam corpus a superfluitatibus, i. erepellit eas,& educit eκterius. de natura enim vigiliae est corpus euacuar
414쪽
x . - '. Canticorum II. 34. Ex longa autem migilia contingit expergefactis, ct hisemietas generans' anxietatem,ct an ulliam animae. Ipsa etiam dissolμix Jiritus, ct corpora si datio corrumpit mendorem is claritato corporis o colore eius, et profunctit oculos,meetq, digesilani, et mentem tollis O disturba ct corpus instigia . vel debi Di,' s lii δ* Εκ ldea vistilia coringit morbus insomnietatis,generas angustia et laborem animς:ipsa. n. euacuat corpus,& magnificat dii lutione eius, et lsa dissoluit corpora & spiritus eorsi, GC eor S colores spledore rati corru-
,& se sitndatio iiii frigidatione, Quarta ex rebus non naturalibus, scilicet . i. ii Motus, α Quies c. '
Εκ ''emix est aequale.& inaequale. Est autem aequale elis enda. Est erga
illud faciendii, Meo utendum: quoniam iptum aequat corpus, M eκpellit& humiditates superfluas ab eode .aequat a sit corpora, seu temperiem corporum efficit eo q, calore narurale confortat. sed e N pullio, quam facit humorum colΡtinet te κ' motu & eκ praedicta confertatione caloris naturalis, qu in sicut d cta est habet efficere. ad confortationem enim c locis radicalis sequitur co vortatio virtutis eκ pullivae, M aliarum in e/ . i ta . . ,
Dilonit etiam corpus ad hoc ut nutriatur,o distonip parum ad hae vafri Re citium aequale & temperatu disponit corpus ad hoc,ut nutriatur, & Za
s, nisi tot pdu Intur necnon 3I ad hoc ut Calor naturatas innam me
Paruunt, te. nis iosum cuide est eκ caeteris rebus ' nocibilius. 5 hoc, lula incit tuo egredi,
' ' estu nisi ei, quiete cibi aute digestio est membrorum ere eo nutritorum genera tio. Intelligit utem, cum dicit: L Ssponit paruum ad hoc ut augeatur : Ueκer citium iuuat virtute augmentativam, tam in mcbris paruis, in x te. Immoderatum autem ex eo proprie dicitur labor,qui quidem spiritum m
euat ,9 educit,ct lassis corpus,ct emacerat pingues o carnosius,=m mat calorem extraneum,ct ducit etia humiditates a corpore,ct debilitat nemuos ex violentia dolorum,o facis corpus senescere ante aetatem senectutis. iEκercitium immoderatum dicitur labor. quod quidem spiritus euacuat, α cam Iore in e X traneum in corde accedit,& inflanimat. iiii calor diem claris seu radicali contrarius e Mistit. euacuat enim prae multitudine motus sui humulitatem
i g δni ε ρ ρο ia est in , ita dissolutio inbutat neruo facitq;.senescerς ςQxPR an inue umectutζ;ratione eius quo leκ inebris radioribus dissolvi t. 144 Vltimata autem quies est inconveniens,neqrse est iuvamentum in Uunnita- te eius immo quidem replet corpus humiditatibus cui ct glandulis, es nodisa seque dictovit e rpus ad aliqηem uilν m. . . . illaudabilis est immoderara quies, x omissio motus est iliaudabuta,nam
415쪽
texis cmusIibet rei est inutilis. De natura autem quietis est replere eorpus luris niditat hiis, ratione paruae Se diminutae euacuationis factae cum eo: Ac proinde etia non disponitur corpus eκ ea ad susceptionE nutrimenti, eo icilicet non grediantur tunc superfluitates a corpore.
Quinta ex rebus non naturalibus, scilicet de Euacuatione, & Repletione. Corpus indiget uniuersali euaeuatione Onmiu mebraru per phletitomia, O pharmaciam, ex qua quide est perfectum iuvamentum in vere.
Corpora autem indigent uniuersali euacuatione.& particulari.fit autem uniuersalis totius corporis cum Phlebotomia M pharmacia. particulariter autem iaaliquo membro fit per meatus illius membri. cum sunt in eo huiusmodi meatus. ει hoc cum euacuatione speciali ipsius membri. Et quia euacuationum, quaedaest uniuersalis,& quaeda particularis, incoepit ab uniuersali, dicens in talis est phlebotomia de pharmacia: quae quide facienda sunt in vere. Est autem scienis fdum Q homines sunt in hoc diuersi 8e varii. Na quida sunt habetes naturaliter corpus aequale & temperatum e Xercitantes se :& quidam habent inaequale n5 temperatum, se etiam e Nercitantes: & quidam habent corpus aequale,non tameeκercitantes se :& quidam habent corpus inaequale, non similiter eκercitantesse.Et corpus quidem aequale de eκercitatum no indiget proculdubio in aliquo
evacuatione facta per pharmaciam aut phlebotomiam dum utatur cibis conuementibus in debita quatitate, α qualitate, et tepore assumptis. verum si corpus temperatum non eκercitaretur conuenienter. indigeret proculdubio evacuati ne: & maVime si non uteretur cibo laudabili, & conuententi tempore, quanti tale,& qualitate assumpto. Intelligendum autem per laudabilem qualitatem, insit cibus aequalis M temperatus. Corpora autem inaequalia indigent proculd hio necessario euacuatione, quamuis etiam viantur eκercitiis, α cibis temperatis. Εκ his aut corporibus sunt magis conuenientia euacuationi inaequalia, non se e Xercitantia,assumentia cibum usque ad completam saturitatem.
Vomisus fiat in aestate sed melancholia edueatur in aurumist. 14sVsus vomitus laudabilis est specialiter in aestate. 5e hoc est . quoniam aestas est eκ efficientibus humores natates in stomacho,siue in ore stomachi.hi enim humores sunt calidi quales sunt specialiter in aestate. Assignauit etiam eductio nem melancholiae in autumno, eo Q tunc eius generatio augeatur. Ver autem est melius caeteris temporibus ad celebrandum phlebotomiam . & sumendum pharmaciam.& hoc, quia tunc liquefiunt,& dissoluutur humores, A virtus eκ istit sortis & valida.
Gargarisimata,ct dentifricia purgant mundisicat palatum, se denter. 34'
Quoniam praeceperat fieri uniuersalem purgationem & euacuationem, praeoripit nunc fieri particularem, dicens, decet ut palatum, & caput euacuetur cum gargara sinis. ipsa enim sunt medicinae attrahentes a capite, & euacuatur guttur.& gingiuae cum abstergentibus, dc mundificantibus. 6c sunt plures pulueres, quibus fricantur dentes,& gingiuae.
Prouoca υrinam,alias inridet in hydrope .Et prauora menstrua, sin aute
reumpentur corpora earum. qVtere medicinis urinam prouocantibus, alioquin timeas hydropem. Et similiter utere medicinis prouocantibus sanguine m menstruum in mulieribus,mas
Edue faeces in eolica rnam in earum e amne curabitur patient. t Cum stringitur natura & impedietur,seu prohibebitur tacum egressio, denotur in potu medicinae eductivae: nam eκ hoc curabitur patiens. hoc tame est encapitulo curationis, & practicae,
416쪽
rtera batheo ad tollendum sorde ct immunditiam. neque sit in hoe piger, DA Uelis dilucere 'per irates a corporis seupersicae, O cutem Eb accidotibus
immundιtiae mundam facere. . Balneu est necessariu ad purgadu superfluitates tertis digestionis. & ob hoe disponit corpus ad susceptione cibi. ob hoc et cog ruit, do nece Tars est in coferanatione sanit s. unde priores utebatut eo omni die, postqua fuerat prius e Neris citati. Est aut una e N cdditionibus eius. sicut & eκercitia, ne diu fiat cui cibus sit in stomacho. Et immuduia quide est super corpus sordities e N superfluitatibusteriis digestionis collecta. Ere proprietate aut balnei est humectate corpus, Screddere ipsum spongiosum: facitq;. ut digestio compleatur, & perficiatur. Is 1 coitus etiam commendatur iurienibus,quatenus per eum a nocumentis perinnitiosis liberentur.
Cum erunt iuuenes calidae & humidae compleκionis, & collectio spemnatis in eorum corporibus . non nocebit eis usus temperati coitus: alioquin continget eis morbi magni & inaudabiles. Isa Nequaquam autem concedatur macris,mibus,aut etiam debilibus. Proculdubio coitus inducit,& praecipitat macros in hecticam.& similiter se. hes.& debiles in eundem morbum praecipitat.
Prognostica ei. qui utitur coitu cibo sumpto, in c5tinget ei podagra: & est dolor pedil: dc species arthriticς ,q schiatica nominati: neq; no et alia dolores multi, sicut dolore coringetes eκ oppilationibus et apostematibus, et dolores artuu aposte ina et, & febres. Quod ideo cotingit, ain coitus super cibu factus, facit egredi & tra sire cibit indigestu,& inde causat gnatione oppilation u. pro quanto necessitat in victe eo, sicut dictu est, oes morbos praedictos. Ipse et nocet, si fiat tepore famis: qm eNiccat corpus, unde convenientius te pus ad usum eius est medium inter illa:& est id, quod prope complementum est digestionis. ipsum enim tempus est magis congruum ad hoc: cum sit tempus egressus & eκ pulsio- nis superfluuatum . nam sperina est Hurinseca superfluitas aliqualis.
is 4 Multus coitus debilitat corpus facit' ipsum haereditare varias speciai n
cumentorum,oe dolorum. Nedum dicimus in multus coitus debilitat corpus.& facit ipsum consequi varios dolores & morbos: quin immo v diminuit 8d abbreviat valde vita, facitq: eam valde breuiter, & celeriter terminus. Aristot. enim asseruitu, animalia multi coitus furit breuioris vitae: prohans hoc, de confirmans e N passeribiis,qui non vitiui nisi per annusolum: induces super hoc probatione, una non apparet nigredo super guitur illorum, qui videtur in autumno: qus quide nigredo significat super sencs eκ eis. Huius autem ratio est: qm coitus dat & infundit similitudine suam in specie sua. simile autem egrediens ab omnibus membris generat vitam.& ideo multa eκ vegetabilibus e Niccantur, cum semen producunt. Est eua quoddam animal,quod inam late moritur, postquarn generauit,
. . . SeXta ex rebus non naturalibus, scilicet de Passionibus animae. m ua anime excitat calorem,generatῖ interdum alia nocumenta.
Hoc est de se notum,m ira eκ citat calore corporis, Sc generat in corpore e febrem. quaedicitur ephemera. 8c ii corpus est praeparatum, facit febre putrida.& qua q: impellit humores de membro ad membra, δἰ causat generationem aposternatu.quod quidem intellere it, cum diκit: generatq; interdum in corporei alia nocumenta,& intendit.hoc est, cum est in corpore mala dispositio.
417쪽
Partis primae tra c. secundus. Iςs
Timor animae incitat frigiditatem,qui quandoque magnisecatur in patre FG
te intantum, donec dat in ultimo. Timo, animae generat in corpore hisiditatem. & ob hoc accidit tremor metuenti. 8c interdu magnificatur in tantii in patiente,do nec ipse moriatur. Huius autens citin est regressiis caloris naturalis ad cor eκ tiniore causatus.
Magnam ct multum gaudium impinguat corpus, ct ideo multum Ddis pnignem, ct cras sem.
G audium magnum est eκ rebus corpus impinguantibus. si magnificet valde Sc Gringat subito, necat, sc interficit: δc ma Nime valde pingue. Et hoc. quia in corporibus magnam pinguedinem habentibus est paruus calor ratio te paruitatis 5e angustis venarum ipsorum .cum autem motus iste, scilicet ca toris naturalis, de eius eκcitatio est squalis, tunc quidem causat pinguedinem
Ex lamento quidem,ct tristitia fertur iudicium nocumentisiuper macrum I ss
o confert indigenti dissolutioned Γ J
Lamentum 8c tristitia interficit interdit macrum.& conseri indigeti diiratu, m δμψης tione, quia diissoluit corpus. Culus causa est, quia tristitia causa est colle euonis ereoadunationis caloris naturalis in corde : de ob hoc in frigidatur corpus ab ea: eκ cuius in seigidatione contingit diminutio nutrimenti eius. Pro tanto si fuerit macrum, additur inde in macie eius in tantum, v interdum significat mortem in eo. si vero corpus fuerit pingue, permittit,& tolerat quod diubluatur. Et in hoc quidem ter minatur, & perficitur tractatus de rebus necessariis positis in generatione sani tatis, i .e X quibus sanitas efficitur, & conseruatur. : se Ia is
Tractatus secundus, de rebus extra naturam,& primo de Morbis generatis in membris consimilibus.
orbi ex seuperfluo eatire in membris eo milibus absque stupese iis fluitate generati sunt,sicut morbus febrilis O consumptioni,s cur in heeitca,ct phthisi.
Morbus in se Re in generali consideratus, est mala dispositio in corpore eκistens,in seres operationibus suis id mutationibus nocumentum. Membra autena C. constulilia sunt,quorum totu 3c pars sunt unius 8c eiusde naturae: δύ cu est moris hus in eis,obest operationibus x mutationibus ipsarum. sunt aute membra ista. sicut caro, os,de similia. na quaelibet pars ossis est os:& quslibet pars carnis caro. Membra aute dissimilia diuersarum partium sunt, quorum totius 8c partis nequaqua est ide nomen: sicut manus, euius par; nec est, nec dicitur manus. Ee decet quidem aes ritudo in partes duas prius diuidatur, Lin es, quae e Nistit in consimilibus, dc illa,qus in metiris copositis eneratur.Et in te dit morboru in inebris similibus eκ istet tu sint dui spes. qua tu una resertur qualitatibus primis, sicut caliditati in inebris consimilibus. Sc hoc intelligit, cu dire it: Morbi e N s perfluo calore in mebris cosintilibus absq: superfluitate,&c.i.qa filii morbi eri . di calore absq; niateria: sicut contingit in phthisi Sc hectica, sicut ipse dire it. haenaq; duς ςgritudines sunt eκ calore absq; materia. Usi aute generatur calor prster natura in aliquo e re metiris corporis,nequaqua habet sibi nonae appropriatum: sed cum generatur in toto corpore vocatur febris. Et si mrhra illa suerint radicalia, Focatur hectica,& consumptio. si autem calor fuerit in humoribus, vocatur febris putrida .sed si in spiritibus vocatur ephemera, vel labris diei.
Morbus autem ex calore cum humore,es sicut febris putrida . to Intendit sp morbus de caliditate diuidatur in duas species: una est absq; niataria,sicut heoica,quam praediret vel cum materia. sicin febris putrida.
418쪽
Ix eis etiam sent morbi frigidi absique materia sicut congelatis contingens ex niue,srandine vel frigore. Et ex eis est frigus cum materia, sicut paralysis
cum magna quantitate phlegmatis.
Morbus de frigiditate diuiditur in duas species: quarum una est absque matem, sicut congelatio cotingens eκ frigiditate eκtrinseca nivis.& grandinis: alia aute eκ humore in corpore eκistente. cuius, s causa est humor frigidus in corpore eκ istes: sicut in paralysi eκ dominio phlegmatis, cu est sopita, 8c immobilis facta medietas corporis. Sed coget/tio est dormitatio, cuius causa est frigiditas.
. Ex eis erit humidus absque R superfluitate J sicut habitudo eorporis, quae
laxa mel mollis videtur.Et ex eis morbus humidus cum materia humorali, sicut repleιio ventris in hydrope. Quia a sunt eκ morbis humidis,pter in corpore humor sit, vel materia: si
eut habitudo corporis laκ a. et ere eis est humidus e re humoribus in corpore e rei stetibus: sicut repletiovetris i hydrope: na in hydrope est humiditas cu materia.
Morbus siccus cum materia est sicut eancer,vel glandula. Sed siccus,e-ter in corporibus sit materia,est sicut Ja iιs ex inanitione.
Mothi sicci diuiduntur in duas species.Quarti una est cu materia & superfluitate corporis: sicut apost ema, quod cancer dr, vel strophula glandula. Glandulgautem sunt apostemata in subascellis,& in inguinibus generata, vel collo,quae .pprio nomine strophula nominatur:& he quide oes eκ materia sicca generan tur. Alia autem species est morbi sicci absq; materia: sἰcut siccitas continges eκ immoderata euacuatione. Unde spasmus inde contingens non est spasmus eκ repletione: quia spasmus est,& fit eκ repletione,& eκ inanitione. Hi autem moris hi, quoru praecessit rememoratio, sunt octo, i. morbus calidus, morbus frigidus. morbus humidus, & morbus siccus:& quilibet eκ istis est cu materia, vel absq; materia. Eκ his aut alii quatuor componuntur, morbus calidus 8c humidus. calidus & siccus frigidus & humidus, frigidus & siccus. Qui etiam in duas speis .cies diuiduntur sicut primi, & sic erunt octo: qui si primis octo coniungantur. erunt seκ decim. Erunt ergo in uniuerso morbi membrorum consimilium sexis decim. Attamen secundum eκquisita veritatem impossibile est esse morbu eae lata ea liditate, vel frigiditate, aut humiditate, vel siccitate.& hoc ideo, quoniacausae praedictaru ςgritudinum sunt proculdubio humores: qui quidem humores Mon sunt nisi quatuor, scalidus & siccus, vel calidus & humidus, frigidus & siciscus, vel frigidus et humidus. Siqs aut dicat p Gal.ponit morbos simplices absq: materia: Dicemus v tales morbi absq; materia habet proculdubio ab eκtrinseco generari. res aut eκtrinsecae aut sunt frigidae & siccs, aut frigidς & humidae. Faut calidae Sc humidae, aut calidae M siccae . Unde si ei et possibile esse aegritudines eκ sola frigiditate vel sola caliditate, effri possibilequide esse rem solum calidam vel solum frigida: hoc autem est falsum, de impossibile: ergo,&cae.' De aegritudinibus membrorum instrumen- . talium vel organicorum. In membris organicis ex iunt morbi,eum accidis inplasimatione iasio, vel
το4 nocumentum. . Membra organica sunt sicut manus, caput,& cstera eκ co similibus compossta,quoru s. totius & partis non est idem nomen, sed diuersum. Sunt aut secunda . Medicos quatuor genera morborum in praedictis membris generatorum,c morhus in plasmate vel forma, in quantitate, in numero,& in positione. Et morbii in plasmate diuiduntur in morbos c5ringentes in figura .et eos qui eκ corruptione coneauitatis membrorum generantur,& eos qui eκ asperitate & lenitate eorundem contingunt. Ipse autem incoepit a morbis in plasmate pertingentibus. Vnde inquit: In membris organicis eκ istunt, cum acccidit in plasmatione lesio Vel nocumenium, subaudimus, sicut si alicuius en eis forma, vel figura cortinuo
419쪽
partis primae tra c. secundus. I97
At patur,vel eins concauitas vel porus: vel si membium , quod natura debet emeasperum aene fiat: vel econuerso, scilicet quod debet esse lene fiat asperum.
Est autem morbus in augmento, si fureis caput nimis magnum. Et in dimia natisne, si fueriistomachus nimis paruus.
Morborum in quantitate sunt diis species, utpote augmentum & excessus inquantitate membri, sicut caput nimis magnum: vel diminutio in quantitate, sicut somachus nimis paruus.
Si υideatur forma capitis lata , tet compressa, erit error vel precarum inplasimatione.
Quoniam retulerat duo genera morborum organicorum', utpote continget otium in plasmate & quantitate ipsorum:& cou sequenter diuiserat eos , qui sunt in quantitate in duas species, quς eκ augmento de diminutione ipsarum continis gunt: in coepit nunc morbos in plasmate diuidere in species suas . unde inquit Peκ morbis plasmationis est, cum corrumpitur forma membri a principio suae generationis: sicut contingit pueris nascentibus, quorum capitum forma alicui organo la o assimilatur: aut etiam sicut natus habens tibias obliquas.
Ex is etiam est morbus in concauitatricum accidit ei nocumentum , sicut eut planta pedis carne replexur.
Species secunda ere morbis, cplasmationis, est morbus in eoneauitate: sicut si concauitas pedis in tantum carne repleatur , v nulla concauitas ibidem videatur: unde huiusmodi patiens nequaquam super ossa rotunda de gibbosa pedum firmat,Vel appodiat gressus suos.
Aut si accidat etiam ρ, interponatur aliquid inporis ct meatibus: sicut G
singit is oppilationibus ex lapidibu, renum contingentibus.
Haec est tertia species vel morbus plasmationis.& est coarctatio pororum, et cannalium membrorum : sicut contingit in oppilatione generata in cannalibus xeniim ratione lapidum, vel calculorum in eisdem generatorum.
Aut si membrum,quod debet ese asperum, fiat lene,it stomachus in quo siuperflua humiditas exuberat:aut si quod debet esse lene,exasteretur, sicut ean
na pulmonis cum exiccatur. Εκ morbis in plasmatione est adhuc quarta spectes e 8e est, cum membrum. quod naturaliter debet era asperum,efficitur molle & lene, sicut stomachus s perflua humiditate oppressus: quoniam stomachus naturaliter debet esse asper. durus,& solidus, sicut inquit Gale. quatenus possit firmiter comprehendere , MC comminuere cibum, cum digeritur in eo: aut cum membra, quod eN prima cre tione & plasmatione debet esse lene, e Niccatur & eκ asperatur, sicut canna pulmonis, cui siccitas immoderata accidit.
Ea autem numerus a natura egrediens in sex,uel quatuor digitis.
Quia retulerat morbos in creatione contingentes,& in quantitate, 6c cu hoc diuisit morbos in plasmate in parte ante istam in quatuor species: voluit nunc referre tertium genus prsdictarum fgritudinum. hoc autem genus est de morbis in numero membrorum . Diuisit autem morbum in numero, sicut morbum inquantitate in augmentum 8d diminutionem. unde intendit q, in membris,qu rum operatio completur in numero determinato, est numerus in naturalis, si deo terminatus augeatur, Ut si quis nascatur cum sere digitis et vel minuatur, ut cum quis solum cum quatitor digitis nascatur.
Interdum uniuntur duo digiti,et eoniunguntur. Et interdum λ Aincta na, Mali:er J separamHr. --- Intendit m morbi situs 3c positionis dividantur in duas species.iniarum una i inhaluia.
est colliunctio eorum,qus naturaliter debent esse separata: sicut contingit in eis, iζei qui nascantur cum quibusdam digitis coniunctis , Aua est. cum separantur 'membra, qua naturaliter debent esse coniunct.. ii I xa. mandi ,
420쪽
D ci,nisi inctione Pquidem, sicut in difflocatio/ue brachii , ct incisione pedis
sic cest gemis ςgritudinum notatum in solutione ' indussi. Fit autem 'disssi, Iulio continuitatis tam in membris dbi similibus quam in organicis. unde.intelligitis fit in organicis,cum dicit in ' dissbluito indiuisionis consistit in conia Aiomes udini roruin . Potest nihilominus fieri in aliquo eκ membris consimilibus, sicui in fractura ossis, vel incisione carnis . tu hoc intelle Nit, cum di κ:t in solutio, in diuin reperitur in solutioue membrorum. i. qν sicut reperitur solutio indivisi in aliquo membro cum alis conuuicto, sic etiam reperitur in aliquo membro solo eκlstente, 8 alit non coniuncto. & intelligat de dicto suo , sicut distocatio brachi j, 5 solutio Vnionis in membris organicis, & lest illa , quam diκit prius lucoitiunctione membrorum, dc etiam in hoc capi. manus, vel peo
h s J Solutio in Mons est factura: in tunicis autem, ct venis dieitur ruptura: sed solutio facta pecundum latum vel longum im neruis, A;ur faura vel punctura. i. -
Divcrsa sunt nomina soluiuiuis continui in membris consimilibus. nam facta in osse dicitiir tractura sed in Venis.& tu hicis, dicitur ruptura: & facta in neruis secundum longum aut profundum, dicitur fi Nura, aut punctura.
Sola io facta in ligamentis,uel chordis dicitur quassatio, o Arabice dic lup ς Orabathe J Sed facta in carne dicitur vulnus . si tamen produceretur tempus eias, d ceretur ulcus Sed facta in musculis vel lacertis dicitur attr rio. Sed picta in 'la cute dicitur excoriario.
Solutio facta in ligamentis dicitur Arabice rabat: sed facta in chordis dicitur albucar. Sed facta in carne dicitur vulnus. 'si producitur tempus eius, dicitur ulcus. Sed cu:n separatur cutis a carne, dicitur cκcoriatio,
Capitulum in s de rebus egredientibus a natura, videlicet J's J de Causis f morborum. J
Ause diuiduntur ing manifiems apparentesJ quae sicilicet coutingunt s - cini, ct superficiei corporum, sicut ignis O nix, tercussis , aut ruiura
ir ι ngens ex saltu P ostquam perfecit relationem de speciebus morborum , coepit nunc referre etiam causas efficientes ipsorum. Et quia tres sunt species causarum: sunt enim Rusdam eκtra corpils, qtis primitiise & manifeste nuncupamur et & qusdam sum intra corpus: e V qinhus qusdam sunt propinquς , quς coniunctς dicuntur: isdam distantes 8c re inois, quς dicuntur antecedentes: ideo coepit nunc diui dere causas in has tres species. Vnde inquit: Caust diuiduntur in manifestas Ec apparentes.& est intendens, m causς d. vidantur in primitivas εί anteceden- tes,& coniunctas. Consequentet antem dic;t, 'us sunt caust primitius, dicens lis s. contingunt cuti. A superficiei corporum, &c. sicut ignis qui caleficit, Mni N, quς eκterius occurrens in frigidat, & ruptura vens contingens eκ saltu. 'saltus nanq: est causa morbi communis, utpote solutionis continuitatis: dc ignis& ni κ sunt causs morbi consimilis,qui est in membris consimilibus specialiter
generatus, utpote mals compleκionis.
Ex causis etiam seunt, quae dicuntur coniunctae, ct ipse quidem fiunt inter bai sterici disserentes. hoc quidem, quia quandiu continuatur Eutrefactio,