Renati Descartes Epistolae, partim ab auctore latino sermone conscriptae, partim ex gallico translatae. In quibus omnis generis quaestiones philosophicae tractantur, et explicantur plurimae difficultates quae in reliquis ejus operibus occurrunt. Pars

391쪽

Ad Dominum Cler selier.

De variis locis tertia Meditationis.

Non ero hic prolixus in gratiis tibi agendis pro eura & diligentia

qua effecisti ne literae quibus ex Septentrionalibus oris cohone. status fui, in manus meas non venirent, quippe enim sum tibi aliis nominibus tantopere addictus, habeoque alia tam multa amicitiae tuae argumenta, ut id mihi nequaquam novum videatur. Dicam solum illarum nullas amissas fuisse, meque decrevisse iter illud aggredi, ad quod per novissimas hasce sui invitatus, licet ab eo primum magis alienus essem , quam forsan putaris. Fastidium attulerat mihi iter illud quod Parisios aestate superiore seceram ; atque inter rationes, quae me ad hoc consilium ineun um adduxerunt, possim dicere potissimam esse, quod summopere Eolam D. Chanutum, & quod ejus erga me benevolentiam habeam ein

foratam.

Quod ad tractatum de passionibus, haud spero illum typis mandatum iri, ante meum in Sueciam adventum; nai enim in illo recognoscendo negligentior, & iis addendis quae illi deesse iudicasti, quaque illum una tertia parte augebunt; tres enim partes continebit, quarum prima erit de passionibus in genere, atque occasione data de natura an mae, &c. secunda de sex passonibus primitivis , tertia vero de omniabus aliis. Quantum ad dissicultates quas mihi proposuisti; respondeo ad primam, quod cum esset mihi animus argumentum pro Dei existentia du- cere ex idea sive cogitatione quam de illo habemus, existimavi debere me primo distinguere nostras omnes cogitationes in certa quaedam γ' nera, ut obser quem quaenam sint illae quae possunt decipere; atque ostendendo vel ipsas chimaeras nullam in se habere falsitatem, illorum opinioni irem obviam, qui ratiocinationem meam repudiare possent, eo quod idem quam de Deo habemus in numerum chimaerarum res rant. Habui autem necesse distinguere inter ideas quae . nobiscum natae sunt, & eas quae aliunde adveniunt, aut a nobis confictae sunt, ut eorum obviam irem sententiae, qui dicturi essent ideam Dei csse a nobis factam, aut ex iis acquisitam quae de illo audivimus. Praetorea fuse osten

vi , quam incertum sit id omne quicquid est quod nobis suadent aliae B b b a qua

392쪽

38α RE NATI DES CARTEsquaevis ideae, quas aliunde advenire putamus, ut probarem nullam csse, quae quicquam aeque certo demonstret, atque eam quam de Deo habemus. Denique perperam dixissem, atram ιιdhuc vi se offerre, tac. nisi repudiatis prius omnibus ali is lectorem hac ratione praeparasse- ad ea, quae cram sci ipturus concipienda. 2. Respondeo ad secundam , mihi quidem videri clarissimum non posse dari progressiim in infinitum reipectu idearum quae in me sunt; tum quia me finitum elle sentio; tum quia eo in loco in quo hoc scripsi nihil adhuc ulterius in me admitto, quam quod in me esse cognoverim. Verum deinde ubi non audeo negare progressium in infinitum; rationem demum habeo operum Dei, quem infinitum esse scio, & proinde meum non est operibus ejus fines ullos praescribere. 3. Ad haec verba, substantiam, durationem, numerum, e . potuissen1

addere veritatem, perfectisnem, ordanem, aliaque complura, quorum numerum definire haud facile est; & de quibus omnibus disceptari potest , sitne necesse ea a prioribus quae nominavi distinguere nee- viae; veritas enim non distinguitur a re vera, sive seubstantia; nec pers Πιo a re perfecta, caec. Quare satis habueram ponere, es si qua adia sunt

q. Per infinitaem sub Atiam intelligo substantiam perfectiones vervi tareatis actu in itas ta immensas habentem. Quod non est accidens notioni μμ santiasuperadditum, sed ipsa essentia substantia absolute sumta, nul que de

fectibin terminata, qui defeetus ratione substantia accidentia sunt, non intem in itin velis tudo. Atque observandum est me nunquam adhibere vocem infiniti, ad significandum tantummodo aliquid terminis carens; quod utique negativum est, quodque indefinitam appello ; sed ad significandum reale quid incomparabiliter majus terminato quovis. s. Dico autem notionem quam de infinito habeo priorem esse in me notione finiti; quia hoc uno quod concipiam ens seu id quod est, nulla habita ratione .finiti aut infiniit, infinitum est ens illud quod concipio. V rum ut concipiam ens finitum, oportet ut aliquid reicindam ex generali ista notione entis, quam proinde priorem esse necesse est. G. Est inquam haec id summe vera, Sc. veritas consistit in esse, falsitas Vero tantum in non esse; ita ut idea infiniti, cum comprehendat totum csse, illud omne comprehendit, quicquid est in rebus veri. nec falli quicquam in se habere potest, etiamsi aliunde supponeretur non esse verum quod ens istu d infinitum existat. T. EUUicu m e hoc ipsum intelligere. Nempe susscit me intelligere ho-

ipsum

393쪽

EPIsTOLARUM PARS I. Epist. CXIX. 383

ipsum quod Deus a me non comprehendatur,ut Deum juxta rei veritatem, &qualis est intelligam; modo praeterea judicem omnes in eo esse per foctiones quas clare intelligo, & insuper multo plures, quas comprehendore non postum. 8. Uuantum ad parentes, ut omnia vera sim. hoc est,quamvis fortasse verum sit quicquid de iis credere solemus, nempe quod corpora nostra genuerint, nequeo tamen animum inducere quod illi me secerint, qua tenus ego me considero ut cogitans quid, quia nullam video relationem inter corpoream istam actionem per quam credo me ab illis genitum fuisse, A productionem substantiae cogitantis. Omnemfraudem a defectu pendere, mihi est lumine naturas manifestum; quia res in quo nulla es imperfectio nonpotest tendere in non ens, hoc est, pros ne re instituto suo habere non ens, sive non bonum , e non verum; haec enim tria idem sunt. In omni autem fraude esses sitatem manifestum est , fastruemque esse H ruid non verum, ex consequentι non ens, ta non bonum. Igno sce si Latinum huic epistolis admiscui, temporis angustiae non sinunt ut verba expendam, neque aliud velim quam ut te certiorem faciam me esse, &c.