장음표시 사용
371쪽
tiae, quam habemus, sequendi de aeriora, etiam cum meliora videamus. Atqui si ea amplectamur quae ratio nostra nobis suadet esse bona ,' tum nos facile admodum determinamus; si vero contrarium secerimus, majorem tum potentiae istius usum facimus : atque ita liberius semper agere possumus in rebus iis in quibus plus boni quam mali videmus, quam in iis quas
vocamus indifferentes. Atque etiam hoc sensu verum est dicere, nos multo minus libere ea facere quae nobis imperata fuerunt, & ad quae ultro nequaquam serremur, quam ea quae nobis non fuerunt imperata ; quia
nempe judicium quod nobis suadet ista esse dissicilia, adversatur alteri sudicio quod nos monet, bonum este ea facere quae sulla suerunt; quae qui dem duo judicia, quo aequabilius nos movent, eo etiam magis indifferentiam inducunt, eo sensu sumptam quo primum explicui, hoc est, indifferentiam eam quae voluntatem constituit in eo statu in quo se determinare nequeat. Jam autem libertas considerata in voluntatis actionibus, quo momento exercentur Lindisserentiam nullam continet, quo
modocunque sumatur; quia id quod fit non potest non seri eo tempore quo fit : itaque libertas tu inconsistit tantum in facilitate operandi, quae prout augetur, augetur & libertas; tum autem agere libere,live libcn-wr, aut voluntarie, unum sunt & idem. Atque hoc sensu scripsi me eo liberius ad aliquid fori, quo pluribus rationibus ad id adductus fuerim, si quidem certum est voluntatem nostram moveri tum facilius & vehem
Videris de me pessime aestimare, meque valde Ievem & in actionibus meis in determinatum judicas, dum putas esse quod deliberem circa id quod scribis ut mutem consilium meum, & primum meum discursum adjungam Physicae meae; quasi vero, perlectis tuis, illam hoc ipso dic essem
Typographo continuo traditurus; nec potui tenere risum cum ad locum illum venissem in quo dicis, me coacturum homines ad me interficiendum, ut scripta mea citius prodeant in lucem : ad quod nihil est quod rcspondeam, nisi quod scripta mea eo sunt in loco & statu, ut interkctores illis frui nequaquam possent; & si vel mihi minus otii mors conc dat, vci poeniteat me hominum qui nunc vivunt, ne centum quidem post mortem meam annis lucem videbunt. Sum tibi devinctissimus pro objectionibus, quas ad me mittis; teque oro ut pergas eas, quas audis, omnes ad me scribere, idque modo quam poteris maxime mihi contrario; haud certe possis gratius quicquam mihi facere : is cnim non sum, qui soleam conqueri de iis qui vulneribus meis medicas manus adhibent,
di quisquis me quidpiam docere dignabitur, deprehendet me iam
372쪽
362 RENATI DE sCAn Tns per admodum docilem. Vcrum non potui plane assequi id quod mihi de titulo obiicis; non enim dico Tractatiu de Meshodo, sed, Dus, ratio des μὴ, do, quod idem eth cum 'Pr monesii praemonendu de Atithodo; ut nempe ostendam non cite mihi animum illam docere, sed solum de illa dissere te. Nam ut liquet ex discursu isto, illa magis in praxi consistit, quam in theoria: sequentes autem tractatus appello Methodi istius specimina, quia contendo ca quae in illis continentur non potuisse absque illa reperiri, atque adeo ex iis cognosci posse quanti sit facienda; quemadmodum etiam nonnulla Metaphylica, Physica, & Medica in primo discursu aspersi, ut ostenderem illam ad quodlibet argumenti genus extendi. Quod ad secundam tuam objectionem, nempe me non satis fuse explicuiste unde sciam animam esse substantiam a corpore distinctam; cuius natura tota sit in cogitando posita, hocque unum obscuram reddere demonstrationem de existentia Dei, fateor verissimum esse id quod hic dicis, aeque etiam id efficere meam de existentia Dei demons rationem intellecta difficilem; scd hanc materiam melius tractare non poteram, nisi fuse explicando falsitatem aut inccrtitudinem omnium judiciorum a sensu aut imaginatione pendentium, & deinde ostendendo quaenam sint illa quae non Oendent nisi ab intellectu puro, & quam evidentia sint & certa.
Qiiod quidem consulto omisi, idque quibusdam de caulis, potissimum
vero quia scribebam lingua vulgari; nempe enim metuebam ne infirmiora ingenia avide acciperent dubia ea quae neccsse habuissem proponere, ncc pollent rationes eas comprehendere quibus illa postmodum tollere
studuissem; atque ita homines difficultatibus implicassem, quibus forsan non ita facile expediri potuissent. Sed elapsi sunt circiter octo anni, ex quo scripsi Latine initium Metaphylicae ,' in quo haec satis fuse deducuntur, & si liber iste alter vertatur in linguam Latinam, ut nonnulli id agere meditantur, forsan curabo ut haec illi inserantur. Interim mihi persu deo rationes meas apud eos, qui illas attentius pensitabunt, tanto magis demonstrativas fore, quanto plus laboris impendent in illarum vitiis exquirendis; illasquc in se clariores csse contendo quavis Geome trica demonstratione; ita ut non mihi videantur obscurae nisi eorum respectu , qui nesciunt abducere mentem a sensibus , prout scripsi P g. 38. Sum tibi summopere devinctus pro labore, quem in accuranda scriptorum meorum editione suscepturum te offers; sed siquid sumptuum in hoc faciendum esset, nequaquam paterer ut eos quisquam praeter me alius faceret, tibique mitterem argentum, quantum ad hoc satis foret.
373쪽
EpIsTOLARUM PAR s I. Epist. CXIII. 363Verum haud credo opus fore; saltein Bibliopolae nonnulli mihi donum
aliquod obtulerunt, ut mea illis opera traderem, idque prius quam Pariliis excederem, aut quicquam scribere adhuc aggrcstus fuissem. Ita ut putem non desere aliquos latis insipientcs ut ca sumptibus suis imprimant, nequc etiam de tuturos lectorcs satis benignos ut illa emant: Bybliopolarum stultitiam sarciant. Quicqv id enim agam, id non celabo ut scelus; sed tantum ut famam fugiam & eam mihi libertatem asseram, qua hactenus fruitus sum; ita ut non valde metuam si nomen meum quibusdam innotescat. Sed in praescias gratum erit latere, ne quicquam homi ncs ulterius expccicnt, & ne ea quae dehinc sum facturus infra illorum expocitationem subsidant. Rideo tecum chymistae istius, de quo scribis, desi-ria, de puto ejusmodi chymeras haud dignas ciste quae literati cuiuspiam
cogitationem vel uno momento detineant. Vale.
Conqueritur de cadumnus nonnulgorum Isuitarum, s.
C Cio esse tibi tam multas occupationes, & quidem graviores, quam ut has literas hominis qui tibi nullo pacto prodesse queat, ut verear ne a re tibi molestae sint, quoties non est aliud scribendi argumentum,
quam ut meam erga te observantiam testificer. Sed quia nonnulli hic conantur mihi persilaore plurimos Societatis vestrae Patres de scriptis meis inclemcntius loqui: ita ut amicus quidam meus incitetur ad conscribendum tractatum Uucndam, in quo meditatur amplam compara'
tionem instituere Philolophiae quae in scholis vestris docetur, cum ea quam vulgavi, ut ostendendo quid sit in illa vitiosum, eo melius liquem quid sit in hac praestabilius; existimavi me non debere huic consilio astipulari, donec te praemonuissem, Sc orassem ut praescribas quid mihi faciendum esse hic arbitreris. Sane cum debram Patribus vestris totam adolescentiae meae institutionem; cum ad illos colendos semper lacrimsinsulari studio ductus, malimque consilia lenia & amica, quam ea quae displicere possint, inire, multa sunt quamobrem amicum istum rogatum vellem, ut omissa hac materia, calamum suum in alia quapiam, quae menν spectet, velit cxercerc: nisi porro ad aliam partem amplectendam me quasi cogeret injuria, quam mihi Patres vestros sacere audios a . Z Σ Σ ρος
374쪽
Occultos hostes ; praesertim vero in ejusmodi re, in qua, cum agatur tantum de honore, quanto major erit litis nostrae rumor , tanto plus gloriae accedet ei, cujus causa requitate vicerit. Vcrum plus valet apua
me veneratio, 'quam tibi debeo, & benevolentia quam mihi signi casti, quam quidvis aliud; quare tua super hoc jussa velim expectare, nec quicquam vehementius cupio, quam ut factis probare possim me esse, &c... E P I s T OaL A CXIV.
R sponsis ad in adversisne quasdam in Methodum, Dioptricam, m. V Ehementer gaudeo quod librum specimilium meorum tam diligen-
. ter legere dignatus meris, tuamque de illo sententiam cum tot benevolentiae argumentis ad me rescribere; certe adjunx em illi literas ad te, eum istum mitterem, hancque occasionem arripuissem salutandi te, nisi illum edendo in lucem sperassem latere posse nomen auctoris ; sed quandoquidem consilium hoc non successit, meum est credere te illum benigne excepisse potius ob benevolentiam erga patrem , quam obortus meritum; teneorque quam maxime tibi hoc nomine fratias agere. Nesem
an mihi imponant ea quae in binis quas ad me decimi literis in laudem meam congessisti, sed tibi sincere dicam ex iis omnibus, qui suum descriptis meis judicium ad me scripserunt, neminem judicis ossicio melius
functum fuisse, quam te; hoc est, tam aeque, tam incorrupte, & cogni-vι melius causa. Qua sane in re miror quois duae tuae epistolae se tam prope sequutae fuerint; illas enim eodem fere tempore accepi, accepta autem priore Putabam non esse expectandam alteram nisi post vestras vibDivi Lucae festum vacationes. Verum ut ad singula respondeam, dieam primo, non fuisse mihi propositum totam meam Methodum docere in
discutiti illo in quo de illa disserui; sed solum sati, multa dicere unde
quispiam judicet novas eas opiniones, quas in Dioptrica& Meteoris eram propositurus, non fuisse temere conceptas, di forsan dignas esse gae expenderentur. 'Methodi autem istius usum non potui in tribus his, quos vulgavi, tractatibus ostendere; quia nempe ita praescribit dinem in rebus investigandis satis diversum ab eo, quo utendum err
375쪽
EPIsTOLARUM PARS I. Epist. CXIV. 36s existimavi in iis e,plicandis. Illius tamen specimen exhibui in iridis
descriptione, quam si non graveris relegere, spero fore ut tibi magis secunda vice quam prima arrideat: materia enim ista est ex se satis dissicilis. Ideo autem tres hosce tractatus adjeci ad discursum qui illis praefixus est, quia animum induxi eontineri in illis satis multa, unde ii qui illos examinarint, Iudicent Methodum meam a vulgari diversam este, nec sorte contemnendam. Verum sane est me fuiste nimis obscurum in iis quae de Dei existentia seripsi in isto tractatu de Methodo; & quanquam materia ista sit magni praeter caetera momenti, fateor tamen nihil esse in toto opere minus elucubratum; quod factum est partim quod non constituerim nisi ad extremum, di Bibliopola etiam urgente, illam adjicere. Sed potissina obscuritatis istius causa est. quod scepticorum rationes fuse persequi non fuerim ausus, neque omnia dicere quae ad mentem a sensibus abducendam sunt necessaria. Nequaquam enim recte cognosci potest certitudo rationum, quibus secundum me existentia Dei probatur, nisi quispiam distincte meminerit earum, quae in omni rerum materialium cognitione incertitudinem arguunt; istae autem cogitationes non visae sunt mihi ejusmodi, quae reponendae essent in libro isto, In quo nonnulla etiam a mulieribus intelligi volui, ita tamen ut etiam acutissimus quisque satis amplam attentionis materiam haberetis Fateor quoque, ut a te optime notatum est, obscuritatis nonnihil inde ortum fuisse, quod supposuerim notiones quasdam esse aliis familiares &evidentes, quia nempe cogitandi habitu mihi tales factae fuerant. Ut ex. ca. ideas nostras nullam nobis realitatem aut perfectionem exhibere posse.
ruar non sit vel in objectis istis, vel in
Irmam suam aut essentiam habere
nobis ipsis, & alia id genus, quod quidem in secunda editione elucidare
Recte etiam praevidi incredibile fore id quod de creationem di diseseruisse me dixi in tractatu meo de lumine; nam sane si quis alius id se psisset, noluissem ipse ego ante decennium credere ingenium humanum par esse talibus cognitionibus assequendis. Sed conscientia mea, di vis veritatis addidit fiduciam profitendi rem, quam utique omitti non posse existimavi, nisi causam meam proderem, & cuius testes hic satis multos iam habeo: praeterquam quod si ea Physcae meae pars, quam non ita pridem absolvi de rescripsi, lucem unquam videat, spero non re- Iictum iri nepotibus nostris locum revocandi hoc in dubium. Devinctus sum tibi pro opera quam in examinando meam de motu
nobis, quandoquidem illae nequeunt nisi ab objectis externis, aut vero a
376쪽
3 66 RENATI DES ARTES , , cordis sententiam navasti, ii quid est quod mediςus tuus in hoc obiiciat.
id libentillime accipiam. Septem aut octo ita per eatam materia oriecti nes accepi superiore hebdomada a quodam Medicinae Prosessore Lo v niensi, amico inco, ad quem duorum foliorum responsionem remisi: optaremque ut mihi eodem pacto proponerentur dissicultates omnes quae occurrunt in iis quae conatu cium explicare; certum esset mihi ad illas sedulo respondere, idque ita ut eorum neminem Oficnderem qui illas proposuillent. Id vero commodius praestare pollent multi, .quam unus, nec
sane quisquam melius, quam vcstri. Honori maximo & gratiae duxerim si id tacere dignarentur, essetquc proculdubio compendiosissima via ad
scriptorum meorum errores omnes, aut veritatcS explorandas.
Quod ad lumen attinet, si attcndas ad tertiam Dioptrices pag. vide his me disertis verbis dixisse, me ex hypotheti tantum de illo locuturum:& revera quia tractatus ille in quo totum Phytices meae corpus habetur, titulum praefert de Iumine, & quia illud praetcr caetera fuse & accurate in eo explico, nolui catam alibi disicrere, quae illic; sed solum aliquam illius ideam per comparationes & adumbrationes exhibere, quantum ad Dioptricam mihi visum est satis. Gratias tibi habeo, quod te gaudere testificeris quod in cogitationum mearum promulgatione ab aliis prae yerti me non fuerim passis: sed certe id nunquam veritus sum; nam praeterquam quod mea parum rcfert utrum prior aliquid scribam, an posterior, modo tantum vera sint quae scribo, opiniones meae omnes ita simul cohaerent, ut nemo possit earum ullam sibi vendicare, nisi omnes noverit. Quaeso difficultates eas quas in iis quae de refractione aut aliis scripsit, mihi impertiri ne ulterius cuncteris; ii enim expectes donec meae de lumine opiniones prodeant in lucem, nimis diu forsan expectabis.
Quantum vero ad id quod in Meteoris meis supposui, illud a priori demonstrare nequeo, nisi totam Physicam meam tradendo; sed experimenta quae exinde necessario deduxi, quaeque nequeunt ab aliis ullis Principiis eadem ratione deduci, mihi videntur id satis demonstrare aposteriori. Recte praevideram hunc scribendi modum prima fronte disturum lectoribus ostrationem, & credo me id cavere facile potuisse, hypothesium nomen adimendo primis istis, de quibus loquor, rebus; eas que non prius declarando, quam ad illas probandas visum fuisset rationes subiicere: sed sincere dicam elegisse me hunc modum proponendi cogitationes meas, tum quia credidi posse me illas ex primis Metaphystices meae principiis deducere. atque ideo quodlibet aliud argumentorum genus neglexi ; tum quia volui experiri an sola veritatis declaratio nul-Disitir G
377쪽
Iis mista disputationibus, aut contrariarum opinionum refutationibus, persuadendis lectoribus sussiceret. Qua quidem in re, amicorum meorum illi qui meos de Dioptrica & Meteoris tractatus legerunt, dicunt me assecutum litisic propolitum meum: nam licet prima Donte dios haud faciliores reperirent, quam alius quispiam; tamen postquam illos ter aut quater relegissent, dicunt se nihil amplius in illis deprehendere, quod pollit in dubium revocari. Revera enim non in semper necesse rationes habere a priori ad veritatem aliquam persuadendam ; & Thales, aut qui Gquis ille fuit qui primus dixit lunam accipere lumen suum a sole, nullum sine dubio rei huius argumentum aliud protulit, quam quod hoc supposito facillime explicentur omnes luminis eius vices: quod unum
satis fuit ut haec opinio, nemine contradicente, in orbe postmodum invalesceret. Meae autem cogitationes ita inter sic cohaerent, ut ausim contendere, vel quovis sudice, Principia mea non minus bene probari ex consequentiis quas ex illis deduco, si quidem illas quispiam diu ex oen derit, easque libi familiares ti crit, atque omnes simul consideret
quam ex lunae incrementis & decrementis probatur illam mutuari lumen suum a sole. Superest tantum ut de Physicae & Metaphvsicae meae editione tibi respondeam; de qua uno verbo dicam me illam aeque vehementer velle , aut etiam vehementius quam quemlibet alium ; sed tamen iis conditionibus positis, sine quibus inconsultum es et mihi eam Optare. Dicam vero insuper me neutiquam metuere ne quid adversus fidem in illis occurrat: nam e contra ausim dicere illam rationibus humanis nunquam ita sumittam fuisse, acerit, si Principia mea admittantur; maxime vero transubstantiatio, quatri Calvinime arguunt, quasi ex vulgari Philosophia inexplicabilis esset, ex mea est facillima. Sed nihil video quod spem faciat, nisi saltem intra longum tempus impleri posse
conditiones eas, quae ad illam edendam adducere me possent. Et cum satis habeam ea omnia facere quae ossicii mei esse arbitror, caetera Provi dcntiae, quae Universum regit, committo; cum enim sciam me ab illa accepisse exigua ista initia, quorum specimina vidisti, spero illius gratiam mihi non defuturam, qua opus absolvam, si quidem ad esus gloriam utile sit; sin minus, velim ab hoc etiam optando abstinere. Caeterum velim credas approbationem, qua me per literas tuas dignatus es, fru Etam esse, omnium quos exscriptis meis hactenus perceperim , longe su vissimum; est enim sane illa mihi carissima Se gratistimat quippe quae pro sciscatura tanto viro, & ex ejusmodi Societate, & quidem cx illo ipso Ioco in quo omnem adolescentiae meae 4nstitutionem accipere contigit, qui Di jZoc by Go dile
378쪽
REMATI DE s CARTES quique in domicilium Magistrorum meorum, erga quos ingrati nun quam animi fuero. Vale. EPIs TOLA CXV.
De hac notione, Id quodpotestpl- , potest etiam minin. De demonstrationibus sumus ex emem s. De anima, sitrasque ideis. Causa di ultatis adduscendarumscientiarum. De emore in moribus. De si pensionejudicii. Ignorantia causipeccati. De indisserentia Dei, issiusque potentia in risu pugnantibus. Discrimen inter exclusumem cs abstractionem. Non me Iatevdifficillimum esse in alius cujuspiam cogitationes intra re, & me docuit experientia quam dissicillas videantur meae comptu nisi quo fit ut tibi sun devinctissimus, quod illas examinare non 'Iueris gravatus; nec certe possum maximam de te opinionem non habere, cum videam te illas ita possidere, ut jam tuae sinimagis quam meae. Difficultates autem quas mihi proposuisti, sunt potius in re ipsa, aut in elocutionis meae vitio, quam ab ullo intelligentiae tuae defcctu; adiu xisti enim praecipuarum lolutionem, sed meam tamen de singulis iente
Fateor sane in causis physicis & moralibus, quae particulares sunt &limitatae, saepe fieri ut causae illae quae effectum aliquem producunt, im pares sint aliis multis producendis, qui nobis minores videanturr sic homo quispiam potest alium hominem, formicam tamen nequit producere; & rex qui integrum populum ad obsequium cogit, nequit tamen ab equo obsequium extorquere. Verum cum de causa universali & indeterminata agitur, mihi videtur notio haec communis esse &evidentissima, quod olesipias, potest etiam minus, quemadmodum & ista, tot- est m M sua parte. Imo & haec notio probe intellecta extenditur etiam ad causas omnes particulares, tum moralex, tuin physicas: plus enim esset in homine poste producere homines & formicas, quam homines tantum a re major esset in rege aliquo potentia imperare etiam equis, quam subditis tantum suis ; quo etiam pacto fabulantur Orphes Musicam vim habuisse commovendi feras ipsas, ut scilicet eo majorem illi potentiam tris
Parum refert an secunda mea demonstratio, quae in existenua nostra
379쪽
propria sundatur, corvideretur tanquam diversa a prima, aut vero tantum ut prioris istius explicatio. Sed quemadmodum effectus Dei est. quod ille me creaverit, ita etiam quod tuam in me ideam posuerit: nullus aute in es cfkctus ab illo proficiscens, ex quo existentia ejus demonstrari non possit. Verumtamen omnes istae demonii rationes ab effectibus de umptae e cm recidere mihi vidcntur; quinimo perfectae non sunt, nisi eluctus isti sint evidentes, atque idcirco existentiam meam potius conlideravi, quam coeli aut terrae e cistentiain, de qua apud me
haud aeque constat &nili illis adiungamus ideam quam de Deo habemus; cum enun anima mea sinita sit, cognoscere nequeo nunquid series causarum non sit infinita, nisi quatenus ideam primae causae in meipso habeo: & licet admitteretur prima aliqua causa quae me conservet. tamen nequeo asserere quod illa sit Deus, niti Dei in me ideam revera habeam: quod quidem in meo ad primas oblectiones responso insinuavi,
sed paucis, ne viderer aliorum rationes contemnere', qui vulgo admittunt non aem progressum m in tum , ego autem hoc non admitto, nam ccontra credo dari revera talem prografum ιn iuvisionepartium materia, ut
Iiquebit in Philosophiae tractatu, cuius editio nunc absolvitur. Haud memini me usquam itatu ille quod Deus semper faciat id quod
perfectissimum esse novit, nec mihi videtur ingcnium finitum poste de hoc judicare : sed vero conatus sum propositam de crrorum caula dissi cultatem illustrare, supponendo quod Deus mundum creaverit perie ctissimum; supposito enim contrario cinat prorsus haec difficultas. 'Sum tibi devinctissimus quod me docueris Augustini locos, qui ad
opiniones meas auctoritate fulciendas inservire pollint; nonnulli ex am cis meis idem antea fecerant; & sane valde gaudeo quod cogitationes meae cum tam sancti tamque eximii viri cogitationibus conveniant Sum enim ab illorum ingenio alienus, qui opiniones suas novas vide
ri volunt; e contra meas alienis accommodo, quantum patitur ve ritas. f -
Nullam aliam differentiam statuo inter animam & ejus ideas, quam. inter i ustum cerae & diversas figuras quarum frustum illud eapax est:& quemadmodum diversas figuras recipere, non est incera actio pro prie, sed passio; ita mihi videtur passio esse etiam in anima, quod Lanc vel illain ideam recipiat, & praeter volitiones nullas esse i pilus actiones existimo; eius autem ideas in illam induci, partim ab obiectis lenius
afficientibus, partim ab impressionibus quae in cerebro sunt, & par tim etiam a dispositionibus, quae in anima ipsa praecesserunt, atque a suae
380쪽
voluntatis motibus: quemadmodum etiam cera figuras sim recipit, partim ab aliis corporibus illam comprimentibus, pari ima figyris aut aliis qualitatibus, quae in ipsa sunt, ut e .gr. exinde quod magis aut minus gravis est, aut mollis, &c. partam etiam a suo motu, cum semel agitata vim habet in se motus suos continuandi. Quantum ad difficultatem addiscendarum se lentiarum, quam m n bis percipimus, & repraesentandarum clare idearum qnae nobis natur liter notae sunt, illa proficiscitur ex falsis infantiae nothrae praeiudiciis, aliisque errorum nostrorum causis, quas conatus sum satis fuse expIicare
in scripto quodam quod mihi sub praelo laborat. Quod ad memoriam ,
puto eam, quae est rerum materialium, pendere ex vestigiis in cerebro manentibus, postquam imago aliqua illi fuit impresia r intellectualium autem rerum memoriam pendere a nonnullis aliis vestigiis in ipsa eogitatione manentibus. Sed haec diverta sunt prorsiis ab His speciei, neque ea explicare possim exemplo ullo a rebus corporeis ducto, quod ab iis valde diversum non sit: vestigia vero quae in cerebro sunt illud idoneum efficiunt animae eodem modo movendae, quo fuerat ab illo antea mota; atque adeo revocandae in illa rei cujuspiam memoriae, prorsus ut pisecat in charta aut linteo faciunt chartam illam vel linteum aptiora ad easdem, quas antea, plicas suscipiendas, quam si plicae antea nullae
Error moralis quo quispiam ratione aliqua permotus falsum aliquit credit, quia sca illud audivit a viro aliquo bono, &c. privationem nullam coatinet, dummodo illud non affirmemus, nisi ut vitae nostrae actionibus cerium aliquem modum ponamus in iisquae melius Icire moraliter non possumus, atque ita non m proprie error; esset vero error si illulidem tanquam vcritatem physicam assereremus, quia ad hoc non suffieit
Quantum ad liberum arbitrium, non vidi quid de illo scripserit R. P. Petavius; sed prout tuam hac de re sententiam explicas, non mihi vid tur mea a RIa valde discrepare. Nam primum quaese attendas me non di cere, hominem non esse indifferentem, nisi tibi eognitio illi deest; sol illum eo magis. indisserentem esse, quo pauciores rationes novit, quae illum ad partem unam, potius quam aliam amplectendam moveant tquod quidem 1 nemine negari posse mihi videtur. Tecum autem sentio in eo quod dicis posse quemlibet suspendere iudicium suum; sed conatus sum explicare modum quo id fieri possit. Mihi enim videtur certum esse
oor magna iace in meruiau, sequi metuamprope uinem involantate. Ita ud