장음표시 사용
11쪽
nens,qui ad Plantarum, Medi et rei notitiam spe fiant.
A Loe non aperit uenas , neq; est singi nem, quemadmodum multi, eme authoritate, seducti existimant, sed easdem magis occludit, sanguinem quoq; undequam fluentem sistit.
Animaduertant studiosi eum morem me semper obseruaturum, ut primum eius authoris uerba,qui reliquis errandi occasionem praebuit, recenseam. Dein uero, citra omnia uerborum lenocinia, eorundem consutationem subriciam. Verba itare me sue unde praesens promanavit error offendutur Iibro eius de Simplicibus medicamentis, Cap. i. de Aloe, ubi hunc in modum ,, scribit, Aloe uenarum orificia apertione sanguine spargente apeo, rit. Et paulo post,Esitq: maxime nocens haemorrhoidibus 8c ano.Quantum autem a uero errauerit Mesu nemo est,nisi talpa caecior sit, qui nesciat, quando certumst ueterum Omnium testimonio Aloen habere uim dc naturam adstringendi, dc sanguinis eruptiones compescendi. Id quod in primis monsitrat Dioscorides, di, qui lib. iii. cap. xxiiii. in hanc scribit sententiam. Αλονι δι μιρ
, , bet adstringedi Scum aqua Digida pota sanguinis excreationes,, cohibet. Quinetiam sanguinis eruptiones ex haemorrhoidibus factas sistit. Et confirmat eadem Galenus lib. V. de Simplicibus , medicamentis cap. Hiis. ita scribens, Etsi utinat fistulas prosim , , das,& ad cicatricem perducit ulcera quaeaissicile sanantur, & m, , xime ea qus fiunt in ano dc genitalibus. Apertius uero praedictis authoribus Mesue uerba confutat Plinius libro naturalis historiae, xxvii. cap.uii. ia disseres, Noe sanguinis excreationes si modicae sints
12쪽
snt drachmae pondere ex aqua: si minus, ex aceto pota sedat. s. vulnerum quoq; sanguinem, dc undecuncti fluentem sistit per se , , Mel ex aceto. Hsmorrnoidum quo abundantiam leniter sistit. Item Avicenna tib . ii. cap . lxvii. in hune modum scribens: Aloe quando ponitur cum uino dulci super haemorrhoidas, Sc sis , , suras ani, tunc sistit sanguinem currentem ex eis. Praeterea Galenus lib. iiii . Therapeuticae methodi cap. iiii. ubi prostitu a sanguinis curationem ex pro sesso tractat, nullum efficadus remedium adsistenda sanguinis profluuia esse docet, uid quod ex parte aloes conficitur. Eius autem haec sunt uerba, Optimum omnium , ω quae noui medicamentorum, quo etiam ad cerebri membranarii , ,haemorrhagias tutissime utemur, est quod nunc subiiciam. I hu , , vis pars una, Aloes partis unius semila miscetur, mox cum uten ,ν di tempus instat, tantum huius cum oui candido subigitur, quan ,, tum mellis reddat crassitudinem, hoc dehinc leporis mollissimo pi , , lo excipitur, deinde tum uasi ipsi, tum ulceri toti liberaliter impo , , nitur. Vtitur etiam eodem medicamine Galenus libro de uenae sectione inglutinanda arteriae incisione, adeo ut sole clarius sit Aloen m nauua proprietate nes aperire uenas, necu sanguinem cie re. Quod uero aliquando sedis uenas aperire uidetur, hoc eX accidenti sit, oniam uidelicet excrementabiliosa id sua acritudinea entia ad ea loca mouet. Id quod Sc ex aliis medicinis fieri GaIOnus lib. Q. Aph. xlvii.scribit,ita inquiens Huic homini eX purga istioneambo haec optima eueniunt, quod scilicet 5c superfluitates , , pelluntur, dc quod ea acritudine eorum quae eπcernuntur, pari divlatim aperitur os uenae, quam uocant haemorrhoidam. Proinde male admodum Mesue uiribus Aloes tribuit, quod mams biliosis excrementis, id sua acritudine agentibus,erat tribuendum .
ERROR ILERrant tota uia Medici, qui Arabum ac recentiγorum Mannam, a Graecorum non secernunt,
cum illi soluendi, huic uero adstringendi uis in sit.
Mannam Arabum atm recentiorum, qua nuncpassim ad molliendam aluum nobilium utuntur, es. diuersam a Graecorum, ex eo primum liquet, quod eam, teste Averroe Cordubense, post Galeni tempora in ulum medicoruuenisse constet. Insuper quod cum diuersa sit eius a manna Graecoru operatio. Arabum enim
13쪽
- manna medicina est, aluum molliens, Graecorum uecto possus adstringens. Arabum uero mannam mollire aluum, diutina iam ex Perienda eomprobatum est, ob id prolixiori demostratione non opus habet. Mannam autem Graecorum adstringendi ui esse prae. ditam, testatur in primis Dioscorides libro primo, cap. lxo. de , , manna ita tradens: Mame δε λιζανου Δοκιμα ετ νι λωκη UM M. Exe εοπινθοις . t ν λείχ/τἰνuuo Ritari. το r. Id est. Mari na thuris probatur, qvs candida &yura,velut 3 thus grumosia est Thuri autem eandem uim habet. Thus uero habere uim adstrin gendi, dc cruenta uulnera glutinandi, satis ex capite lxxviii. lib .i primi Dioscoridis liquet. Item mannam adstringere multo clarius indicat Galenus lib. v.Thera. metho. cap. iiii. in hunc modia scribens, Est autem manna medicamentum quod magis u thus adstringit. Idem quoi docetlib.Thera. metho. xiii cap. ii. dicens. manna est purgamentum thuris , leui adstrictione praedita, att hoe etiam nomine thure ipso ad nonnulla utilior. laus enim pra ris tantum mouendi lacultatem obtinet, utpote nullam adstrin gendi uim habens. mannae uero, etiam corticis thuris paululum est admixtum, unde scilicet adstringendi uim habet. Ex ciuibus iam satis constat Melaen, tribus locis salso Galenum citasse. Primo de simplicibus medicamentis capite de manna, ubi Galenum mariam cum Scammonia permiscuisse scribit. Secundo, eodem libro capite de Scammonia, ubi item impudenter Galenum Scammoniam cum sex plo mannae miscuisse asseuerat. Tertio in Antidotario suo ubi de medicinis solutius agit, conse monem quanda de manna ex Galeni inuentione describens. Certum edim admodum est, Mannam hanc de qua scribit Melae, Galeni temporibus in usu medicorum, ut diximus,non fuisse, proinde nec de ea quicquam scribere potuit, ineognita enim prorsus erat. Vel si ullus eius apud Galenuantiquos usus aut mentio fuit, certe non sub ea uoce suit, sed potius sub voce mellis aerei. Quamuis, ut errore decimo quinto clarissime ostendemus, hoc mel aereum alio nomine Saccharum dictum suit. Praeterea ex praedictis facile iudicabuestudiosi quantum Petrus Crinitus, lib. ov. de honesta disciplina
cap. vii. caecuti uerit. Is enim,& si alias oculatissimus sit, tamen mannam graecorum eandem esse cum Arabum astruere nihil ueritus est . Idq; talibus argumentis ostendere conatus est, quae magis si ad iudicium exigas, diuersum probabunt. Proinde, caueant medicae
14쪽
medicae professionis Studiosi, nominis Matinae similitudine decepti, eandem apud Graecos 5c Arabes recentiores esse existimet, animaduertam in Antiquis in thure semper, in aerio autem mellenian ii usum eius uocis suiste. ' i
CAEcutiunt edici, qui Rheubarbarum no
strum, ab antiquorum per omnia diuersum es
Per Rheu barbarum nostrum, ne nominum te saltat ignoram tia, intellige id quo nunc passim utuntur medici. Per antiquorum Dero quod Dioscorides, Galenus a tin Plinius, & qui illis uetustiores , describunt accipe. Considerandum autem praecaeteris erit, quod uulgus medicorum Rhexibarbarum, & Punici Raued seni uocant, hoc Galenus interdum Rheon, aliquando Rhiam , interdum etiam Rheon ponticum , Dioscorides Rha , dc iuxta Eosdam Rheon , secundum alios Rhian , Plinius Rhacoma, 'elsus radicem ponticam appellat. Quod ideo admonendum
duri,ne nominum diuersitate quis deciperetur. Verum Rheubar harum, quo nunc passim Osticinae utuntur, &quod Mesue descrihil esse diuersum ab eo,quod Antiqui depingunt, manifestum sit ex eius notis, quae ab iis qus in eo Ostendun tu quod ab antiquis deseribitur, sunt omnino diuersae . Nam Rheon antiquorum . teste Dioscoride lib. iii. cap. iii. ε an tita λανω, κενταυρίω M , , λ dloncitat. μκροτερα μεν πικρ--η, s a τοκουφe s. Hoc est, RadiX est nigra, maiori Centaurio similis, mi nor tamen, dc inmis rubens,sine odore,sungosa seu laxa, nec ponderosa. Subscribit dc Galenus libro de simplicibus medicametis ad Paternianum cap. CCXXViii. ita inquiens, Rheon quod aruibusdam Rheon ponticum dicitur, radix est magna dc nigra, ingosa, leuis, odore carens, gustu calefaciens, & leniter adurin gens. Nee dissentit Plinius lib. xxvii. cap. xii. ita scribens Rhacoma affertur ex his quae supra Pontum lunt regionibus, Radix DCosto nigro similis, minor de russior paulo, sine odore, calesari Mens gustu, & adstringens. Ea uero quae iam in usu est medicor
uehemen ussimum odorem habet, nullum Q cum Costo nigro
15쪽
. ERRATA Ilitudinem gerit. Et praeter id quod odorata est,ieuli etiam non est, immo quanto grauior, tanto meliora Ioanne Melae&ab omnibus putatur. Adde quod istam quo diuersus est usus. Antiqui enim sua ad uentris purgationem non utebatur, sed ad plerosqrusus alios adhibebant, quos operaepretium non est hoc loco referre, quando ex Dioscoride, Plinio, Galeno , reliquiso sacile disci possunt. Certum tamen est huic maximam&Draecipuam uim adstringendi fuisse. Ita Avicen na quoch lib. ii. sui Canonis cap. DLXXXV. purgandi uim Rheu barbaro non adscribit. id quod facit&Fen xvi. Cano. iii. Tract. i. Cap. iiii. sed Rheubae harum inter medicinas adstringendi uim habentes , ut passim quom alias enumerat. Nam quantum ipse sciam, nun in Rheubar
haro usus est Avicenna tanqua medicamento purgante. Nostri Mero secuti Ioannem mesue inter caetera purgantia medicamina
tan praecellentissimum suum Rheubarbarii collocant, nec enim uim purgatoriam minorem Agarico habet. Quod & uerum esse non solum mesues, sed euam Averrois ac recentiorum omnium authoritate, ipsam experientia didicimus. Accedit iis omnibus
uod nostrum non a Ponto, ut ueterum, sed ab extremis meri.
ionalis Indiae partibus ad nos uehitur. Quae singula certe satis superqi declarant nostrum Rheubarbarum ab antiquorum esse penitus diuersum. Nam si in eo de quo scribunt uim purgatoria antiqui inuenis ent, procul dubio flentio non praeteriissent. Hoc non animaduertens Averrois ille Cordubensis, satis impudenter Galenum notat, eo quod constringere uela trem scripserit Rheon. Vnum adhuc praeterire non potui, scribit Ioannes Manardus. reconditae eruaitionis uir, libro suarum epistolarum medicinalia sexto, se a Sigismundi reetis Sarmatarum medicis didicisse, in eo bello quod contra Mosenos sortissime rex gesserat, repertum esse
aliud Rheon, comuni quidem satis simile, sed penitus inodorum quod dubio procul suit id quod ueteres pingunt. Omnes enim
antiquorum notae in eo deprehenduntur. Affertur nam ex iis quae supra Pontum uel Bosphorum sunt regionibus, prope uidelicet Rha flumen, radix nigra,&costo nigro exterius,magno Centaurio interius similis, minor tamen Sc rustior, sine odore, calefaciens gustum 5c adstringens, laxa, subleuis, 5c dum masticatur pallida, dc ad crocum vergens . Quare non est quod poste. hac haesitent studiosi , Rheu barbarum nostrum ab antiquorum in uniuersum differre. Error
16쪽
ERrant impudentissime, qui Sanguinem Draconis uulgo dieitim, Sideritidis herbae succum
esse adserui, quado uerius metallu dici possit, in uniuersum enim cum Dioscoridis Cinnabare covenit.
Omnes sere nostra aetate medici Serapionis at Avicennae errorem sequentes, id genus Sannuinis Draconis, quod nunc passim in usu nabetur, succum herbae cuiusdam arbitrantur, quae a Graecis Sideritis: a serro, quoniam glutinandis uulneribus apta praecipuum in bello haberet usum, uocata est. Verum eosdem esse salsos, manifestissime ostedit Dioscorides Lib. iiii. Cap. xxxii. Nam is de Sideritide herba, omnibusti: eius generibus plenissime scribens, ex nulla eiusdem specie talem exprimi succum edocuit, quo medici pariter at Pictores ad suum utriqropus uterentur , quod tamen si veru suisset, nullo pacto silentio prsterhsset. Quare multo probabilius est ita de Sanguine Draconis statuere, quod sit eius generis metallum, quod a Dioscoride Cinnabaris dicitur. Nam huic omnes Cinnabaris notae, quas recenset Dioscorides Lib. v Cap. lxiii. conueniunt. Quemadmodum enim Cinnabari pretium ingens est, ut post Dioscoridem quo in testatur Plinius Lib. xxxiii. Cap. vii .eol pictores uariandis in pictura lineis, ac medici ad ea qus sanguinem sistunt, u tuntur: ita duplicem hunc re in pictura dc medicina usum compertum babemus in eo quod purum Sanguinem Draconis appellant. Nam rarus inuentu estatin dissicilis, nec minus carus si legitur suisse apud antiquos, &hoc quando syncerus atq; incorruptus uenunciatur. Etenim qui passim in Seplasiariorum ossicinis uenalis habetur, adulterinus est, licet eum pro uero in medicinae usu recipiamus , ut plera etiam alia, sicut insequentibus susus narremus. Sentit noDiscum exaressimi iudich uir, Nicolaus Leonicentis in epistola ad Ange lum Politianum. Nemo autem existimet Cinnabarim Dioscori
dis esse eam,quam nos uulgo Cenabrium vocamus, ea enim saetitia est, ex argento nam Uiuo conficitur, uenenum Q est. Dioscoridis uero minime laeti ua est, neci: uenenis conumeratur. Quod
ideo admonendum duxi, ut hoc pacto medicinae Candidatos ab exitiali errore reuocare, ne scilicet, s Cinnabarim in Receptis, fieenim suas compositiones uocant, scriptum inuenirent, pro ea
nominis similitudine decepti, Cenabrio nostro uterentur, quod
17쪽
uenenues e manifestia est. Cur aute Cinnabarim hane Dioscoit dis Sanguine Draconis nominet, ea ratio in promptu est. Nanm durat adhuc antiquoris quoruda in hoc nomine persuasio ac opi nio, qui Cinnabarim illa,qus ad usumpsi turs&medici ias adhibetur,eta draconia atwelephantorsi sanguine permixto fieri putaue r sit. Hoc qd Dioscorides iis uerbis indicat, ετ δε ε αι ζαθ ροαν. ρθεν ἐνομον πme αυε π/ ουρι- όγακοντrs. Id est, Protandi colo ris est. Eam cpob causam credideriit quidam Draconis Sanguine Cinnabarim esse. Opinione hanc uulgarem secutus est 6c Plinius libro paulo ante citato. At eam de Sanguine Draconis opinione esse falsam, liquet ex eo potissimu quod Dioscorides de Cinnabarino libro seclido inter medicinas exanimaliu sanguine sumptas, sed potius quinto inter metalla tractauit. Galenus quot meaicusn obilissimus, suo de Simplicibus medicaminibus libro ix. Cinnabarim inter metallica recensuit. Averrois pariter in Lib. v. Colliget Cap. xliii. Sanguinem Draconis inter metalla connumerat, adeo ut luce meridiana clarius sit Sanguinem Draconis non suecum, sed potius metallum esse.
nis tendunt, qui Avicennam secuti, Napelluexitiale uenenum in potu Propinandum sutant . Radicis uero Pentaphylli succum, contra uenena potentem , tanquam pernitiosum at mortiserum 'damnant. Avicenna Cap. DIII. secundi Can onis se ibit Napellum esse
venenum pernitiosum, destruens bibentem se. At mox oblitus eorum qus scripsit, capite eodem hunc potari suadet,dum inquit, Delet albaras linitum &hibitum. Quidqtiae absurdius aut dici aut scribi potuisset ab homine ciui reliquorum se magistrii facite Annotandum itaqr, quod nolirae aetatis Herbar a Napellum nominant, hoc a Graecis latinisi Aconitum uocatur. Et id Plinio Lib. invii. Cap. ii teste, omnium uenenorum est Ocyssimum. Quod etiam confirmat Galenus Lib. de Simplicibus medicamentis Cap. o. ad Paternianum dicens, Aconitum ualde uenenata esse. Ita dc Dioscorides Lib. iiii. C .hi. Aconitu inter uenena. recenset
18쪽
ras, sues,lupos, bestias Omnes inspersum carnibus 5cillis inci ho appostum . Hinc cauendum ne in potu aut cibo sumatur. Id 3squod Paulus Aegineta ijs uerbis monuit, ακὼmν Sin ηυγλι ,. κου φιλxυρίου Auaμεως .οθεν ἀυτο ρυ-ον , s.fωλν sies etri la&ῶν σαπῆνα δεο Leoc γν ι ς κών γοηάον-. s. Quod est, Aconitum quidem cognomento Pardali ches exe- ν dentem & letalem uim nabet. Eam ob causam intus cauendum νη est . Foris tamen in carnibus quas exedi oporteat uti licet. Ita re reliqui omnes Aconitum laudant, si abstergendum aliquid sit ex corpore, nullus autem unqi praeter Avicennam, in potu propinandum docuit. Caeterii idem Avicenna ii. Canonis Libro,Cap. DLIlII. succum radicis Pentaphylli medicinam perniciosam esse docet. Eius autem haec sunt uerba, Succus radicis eius est medicina pernitiosa. At si salsa docueri ostendunt ea quae de eo succo '
G τοῦ θάναr . Id est, Facit & radicis recentis succus ad iecoris opulmoniso uitia Sc letalia uenena. Quod Sc Apuleius Madauren istis cap. li. de herbarum uirtutibus indicat, cum ad morsum serpentis herbam Quino solium potam ac contritam mire utilem esse scribit. Quae s uera, ut nemini dubium esse scio, certe ex diametro eum Avicennae sentenda pugnant. Haec & si manifesta fere omnibus sint,attamen quia multis errandi occasionem dederunt. ideo hoc loco admonere duxi. Nam Savona rota celebris sua aetate medicus, radicem Pentaphylli non aliam ob causam non ausus est in quartana propinare,nisi quia damnaretur a principe. Ita dc Iacobus de Dondis, cognomento Aggregator,huius radicis succum inter uenena pernitiosa eX Avicennae authoritate numerat.
Tantam habet Avicenna apud nostri taculi medicos authoritate,
ut medicinam mortiseram faciat salutarem, salutarem uero pernitiosam, adeo ut non immerito, rei grauitate commotus, Leonicenus rarae eruditionis uir,in hunc modum exclamauerit, Miseret me humanae ulta quam uideo quotidie sub Aulcenna, non tanqi
principe, sicut iuniores medici adpellant, sed tanc seruo tyranno periclitari. Proinde ex eo intelligent Studiosi,quantum insaniana '
19쪽
. hi qui malunt cum Atticenna aut aliquo alio, cuius uerba pro oraculis habent, errare, si cum his qui medicinam a sontibus nauri recte sentire. At satis ea de re in prslatione nostra diastum est.
'Rrant Iuniores serme omnes, qui Ruglossam
'nostram proucra acantiqua ad Medicinsusum adhibent, cum tamen antiquorum Buglossus no stra sit Bora O.
Missas hie facio diuersas ae pugnantes Inter se recentiorum de Buglossa ato Boragine sententias, ex quibus facile aequus lector aestimabit, eosdem nihil horum intellexisse,aim adeo nihil mirum si reliquis etiam errandi occasionem praestiterint. Unum autem hoc ostendam , Buglossum nostrae aetatis non esse antiquorum Buglossum, sed eam quam nos Boraginem vocamus. Nostram uero Ruglossam esse eam herba quam graeci Cirson, 5c propter magna quam habet cum Buglosso simili tudine, aliquado Ruglossum magna, appellant. Commutatae nano inuice duarii herbarii appellationes suiu, quae enim huic&illi notae uires tribu situ mutatis hac ratione platis magis conueniet. Quod equide no aliiinde certius nisi ex ambarii des criptionibus deprehedi potest. Baglossi aute descriptio apud Dioscoride lib. iiii. cap. cxix. hsc est. Εου ML-οσεοικε δεε φλομ.9. φύλλον Μαχιτ ετ σπε κῶ ,' λαντε ον,ομοιον cios incoMA,ο ire καθ - ν Gοινονα οσυνον,, δεκει μν. Quod est, Buglossus Uerbasco similis, solia in terram decidua, aspera, nigrioram, bubulae linguae similia, quae quidem in uinum cieiecta,uoluptatem 5c laetitiam animi sacere creduntur. Paulus praeterea Aegineta in sexto de Ruglosso itide scribit, dices, α' Βού λωπον υ γζον τε θ, θερμον ζm 6 κρααι. οθεν mis Οινριο -λλο γαιο ἰωτα ita ν λεγεται. Id est, Buglossum humidum calidum in temperamento est, eamur ob causam uino iniectum, lae titiam ahimi sacere dicitur. Galenus quo di Lib. vi. de Simplicibus medicameus Cap. lxxxiii. nihil a Pauli uerbis dissentit. Quod dc Plinius Lib. xxv. Cap. viii. laci dum est , Iungitur huic Bu glossus boum linguae similis, cui praecipuum quod in uinum de ieei animi uoluptates auget,&uocatur Euphrosynon . lamita
20쪽
s quis sub exame uocauerit, sole clarius uidebit, Burionum hane ueterum, esse nostram Boraginem . Nam iuxta Dioscoridis descriptionem solia aspera& nigriora Boragini nostrae magis ussu glossio competunt, quae albicante solio penitus est . Quodq; Baglosse nullus non eXantiquis laetitiae dc uoluptatis spem, si in uini pocula demittatur, tribuit, Boragini passim adscribitur. Iactat'
quotidie gens nostra ad cordis hilaritatem multo eius cibo utend aelle. Porro Marcus Cato Cap. xl. sui de re Rustica operis, insitionem arborum docens, cum instituisset quatenus & quomodo surculos inseruisse dc circumligasse oporteat addidit, Insuperling ,, Dabubula obtegito si pluat, ne aqua in librum permeet, eam lin isnuam insuper librum alligato, ne cadat. Εκ quibus sane constat in operiendo truncae&insitae stirpis rotunda sectione, rotundiore potius u longiore solio uti praecepi illa, at Boraginis tale est: eius uero quae nunc Ruglossus habetur, longa solia su ni ideo operiendae rotundae stirpi minus apta. EX as quom colligitur caput
CCCC XXXVIII. secundi Canonis de Uuglossa seu lingua Bouis apud Auicennam es. caput de Boragine nostra. Nam lier ham esse habentem lata solia dc cordis consortativam scribit, quae singula a nostra Ruglos sunt aliena,at Boragini penitus cognata. ita in non immerito Avicenna notat sui seculi medicos , quod non uera Ruglossa uterentur, sed alia quae non easdem utilitates
haberet. Caeterurn quod Buglossus nostra sit ea herba quam Graeci Cirsion uocant, ex eiusdem quow descriptione ostenciemus. Dioscorides autem Libro iiii. Cay . CX. eandem ita depingit. x triis M. Ra φύναμ λωπ* Letu. ιδο- -τρί- Do xs
--ππου ίγα. Hoc est, Cirsion solia Buglosso similia habet, leni , ,
ter hirsuta, longiora tamen, albicantia, Sc in extremitatibus acu , , leata. Quod uero in caule summum est, circinnatum, hirsutum iu capitula habet in summo purpurea,quae postremo in PappOSeua , , nescunt. Haud aliter describit Plinius Lio. xxvii. Cap. viii. in quiens, Cirson cauliculus est tener duum cubitorum, triangulo , ,
similis, sol fis spinoss circundanis, spinae molles sunt, solia Bouis linguae similia, minora, subcandida, de in cacumine capitula purIurea, quae soluuntur in lanugines. Considera iam an no sngula aec Luglosso nostri conueniant rSi enim solia expendes, ea cerae