장음표시 사용
21쪽
decurtatae rotunditatis, & multo maiora sunt. Purpurea item in summo caule capitula, quae in Cirso describun t, eius potius sunt quae Buglossus nunc dicitur u Boraginis, quae ceruleos habet flores. Conser itam iam cum naturae exemplaribus utriusq: his ori carptaso exhorto Buglossum dc Boraginem diligenter contemplare . diane prior illa Buzlossi historia nostrae aetatis Boragini re Ibondebi posterior aute Uigil,Buglossonosirs undi coueniet. Sunt enim Uuglossi solia longiora si Boraginis, albicant illa, haec contra nigricant: illa surgunt & per se stant in altum nitentia,Bo raginis in terra iacent. Quare consulto secerint medici, cum Buglossam ex ueterum authoritate ad usum medicinae adhibuerint,
ii Boraginem potius nostra, a illam quae passim Buglossa nuncu
Allucinatur nostri temporis Medici, eo quod
herbam Eupatorium nominatam pro Agrimonio recipiunt: at pro Eupatorio herbam uulgarem, de qua nulla apud Priscos sit mentio, ad usum medicinae adhibent.
Fuertit,& adhuc sunt magnae inter Medicos dissensioes de Eupatorio dc Argemone, quam corrupto uocabulo passim Afri
moniam nominant. Nam eX ueteribus quidam, quos Dioscorides etiam notat, Putauerunt Eupatorium esse ueram Argemone .
22쪽
coia, s ngularis exit ex ea uirga tenuis, lignosa, recta, nigra, Pilosa,
cubitalis oc aliquando maior, solia habet per interualla partibus diuisa quin sere, aliquando tamen pluribus, Quin m solii Cana 'hisue sol ns similia. Nigricant, & haec etia serrae modo in eXtremita oribus incisa. Semen fert medio cauli ad nascens, in terram annu ens, adeo hirsutum ut uestibus sccatum si eat . Insuper quia Plinii Lib. Xκυ. Cap. vi. descriptio omnino cum Dioscoriais quadrat, proinde commodum duxi eandem huic subncere, ait enim, Eupatoria regiam authoritatem habet,caulis lignosi, nigricantis,
hirsuti, cubitalis, aliqn& amplioris, soliis per interualla quinque. 'solii aut Canabis, per ambitu incisis quino partito Scipsis plumo '
sis, radice superuacua. Iam si ueritatis diligens indagator, eas no tas Agrimoniae nostrae accommodauerit, lauic certe in uniuersum competere coperiet. Est enim in ea singularis uirga lignosa postcν aruit durities, plumosa undio asperitas, color nigricans, α solia per in terualla pendentia, serrae modo incisa, adeo ut hanc esse uera antiquora Eupatoriu nemo nisi Leberide caecior sit no intelligat. Minime aute mira recen uo res medicos ea in re esse lapsos,cuenseri Arabes sequantur authores, et i in describessis planus sideminima adhibeant, qui Scipsi alius aliter de eade retracii deriit, facile illis erradiansam exhibueriit. Avicenna nanci: Eupatoria scri
hit esse herbam aromaticam, haberem solia Canabis, florem Ne imhupharis. At quod aliam ab Agrimonia nostra herba esse Eupa/ iatoriusgniscet, quis est qui non agnoscat onstat enim herbam
uulgo Agrimonia nuncupata net esse odoratam, neci: habere flore sicuti enuphar,immo ita exigua, ut uel Nenuphari, uel eiussori collatus nullam ipsius habeat s militudinem. Mesue prsterea γ' Eupatortu soliis Centaureae minoris, fioribus subcit in is lonotiudinis paucae constare, dicit. Quod certe tam simile uero est, a Cen
taurii solia Sanabinis, dc subluteus color albo similis est. porro
guod ornnsiam maximum est, non sine magna temeritate Hesueupatorio uim purgatoriam adscribit, nullus enim ueterum nec Avicenna quidem, quicqv tale, ne per somnium etiam, de eodecogitauit. Immo Diolcorides contraria magis uim in eo praedicat dicens, cπέρμα Oa ποα o 2Πνωμα, tau ερπε, , - πAκκτdisco* λει. Quod es Semen&herba ipsa cum uino pota, a a
sentericis A morsis a serpentibus opitulantur. Hoc etiam Plini a
23쪽
is auxiliatur unice. Existis manifestum admodum est, Arabes Auscennam minime, qui θύ alias modicam simplicium medicamentorum habuit notitiam, at me sueri, Eupatorium uerum nun Orcognouisse: atet adeo nihil mirum sineQeorunde imitatores. P
inde studiosis in dies orandum est, ut hona sortiana in uerum peritum. incidant authorem, quando Galeno Lib. iii. de Potentiis naturalibus Cap. xiiii . teste, in quemcunt quispiam primum in ciderit praeceptorem, talis efficitur, istin expectans aliquid aliud ab ' eo quod didicit amplius addiscere. Hinc tandem haud aliter si Medicus ille olim Romanus omnia sua sorti committunt, monentes ros ut praecen tur, quo Dij sua cuicti remedia secundet. Hoc profecto si Iuniores medici animo uolutassen si eXq; sontibus magis si rivulis, bonisu malis praeceptoribus, medicam artem hausiles
, , in eum errorem non incidissent ut Eupatorio pro Agrimonia. a Ieat uterentur, sed ueram magis Argemonem ad usum medicinae ac
commodassent, cuius iam, quonia prorsus ignota, omnis apud nostrae aetatis medicos usus periit.
P Erniciosissime errant medici, qui Auicciana se
quentes, Harmel non esse rutam sylvestrem opinantur, sed in pilularum de hermodactylis ac scetidarum consectionem cicutae semen, quod nemo uenenum esse ignorat, huius loco admittunt.
Avicenna Fen vi. Cano. iiii. Trai'. iii. Cap. xxxiii. hune in modii scribit, Ruta sylvestris no est Harmel, ut quida existimaue alicrunt. Quae sane uerba non paucis errandi occasionem praebue runt, quod passim Harmel pro Cicuta interpretati sunt. In quem
etiam errorem interpres Averrois quinto Colliget lapsiis est d umimpudentissime Harmel cicutam interpretatur, non animaduertens quod eo loco Averrois Harmel calidam δc siccam in tertio ori ΠΙdine scribat, cicuta autem inter letalia uenena frigiditate sua ene cantia numeretur a Dioscoride, Galeno, Plinio ac altis. Dioscorides narim Lib. iiii. Cap. lxxiii. de Cicuta ita scribit. isi δἰ ,, κώνειον τῶν κάν κατα δέ λανυν. Id est, Cicuta inter letalia frigiditate enecans est. Galenus uero Libro de Simplicibus medica
24쪽
' medicaminibus, semen Cicutae prae omnibus aliis frigidissimum
esse testatur. Plinius autem Lib. xxv. est,. xiii. de ea in hunc modum disserit, Semini&soliis cicutae refrigeratoria uis, quae si ene , , cat, incipiunt algere ab extremitatibus corporis. Quare a tam , , crasso errore nullo pacto uindicari potest interpres ille quisquis tandem fuerit. At connivendum erat, nisi is error etiam officinas nonnullas occupasset. Nam h sce oculis Antidotarium uetustum admodum uidi, 'uo ad annos non paucos ad conficienda medi. camina usus est Pharmacopola quidam , in quo semper Harmel pro cicutae semine interpretatum erat, nec animaduertit errorem donec per me tandem admonitus suit. Quod uero Harmel non
sit semen Cicutae,sed ruta sylvestris manistitissime indicant ea quae scribuntur a Dioscoride Lib. iii. cap. xlix. de ruta sylvestri in hane sententiam, καλου in δεε πινεο' πη-ον ἔχiοναρει λα. Quod est, Vocat quidam agrestem rutam Harmala. Itidem scribit Galenus Lib. vii. de simplicibus medica. cap. CXIX. dicens, Ruram syl ' 'Desirem quida appellant Harmala. His accedit quod descriptio
Harmel apud Auerroim Cordubensem in totum conuenit rutae sylvestri. Ait enim Harmel calida&sicca est in tertio ordine, inci dithurnores crassos, prouocat Urinam&menses,ualet dolorico 'xendicum, & pituitam purgat. Has Proprietates omnes Galenus maxime, Dioscorides Sc Plinius Rutae sylvestri tribuunt. Galenus enim libro de simplicibus medica. cap. CCxxii l. de Ruta ita scri biKVrinam dc menstruaprouocat Ruta, collo dolorem sedat. Dioscorides aute lib. iq. p. xlix. ita inquit: Apposita menses 5c Urinam cit,& cum uino pota,qiiartanas sinit. Oanat agrestis Rura im 'dem coxendicis dolores quadraginta diebus pota. Avicena prae Pterea secundo canone. p. CCCXl. omnes praedicitas commodi tates Harmel adscribit dicens, Est incisiua Sc subtiliativa, est bona dolori iunetiirarum,&sciaticae cum desuperlinitur. Prouocaturi nam Sc menstrua, dc confert colicae uentosae. Proinde mirum est 'istorum deinde in quarto Canone non fuisse memorem. Insuper cum Ruta sylvestris, ut ex ueterum testimoniis tradisur, habeat uim incidendi Sc discutiendi lentos & tenaces humores in articulorum doloribus, certia ira est eam utilius adhiberi ad catapotiorude hermodactylis consectionem. Q cicutam: quando haec suam giditate eosdem potius augere possit,s tollere: illa uero sua caliditate magis incidere atq: discutere, adeo Q uitium quod ex te natiuhumorum mututudine prouenili auferre. Accedit iis, quod etsi
25쪽
Galenus Lib. quinto de Simplicibus medicamentis probetqtuedam uehementer frigilt hebetandi sensus gratia, ubi impatibiles
crucient dolores : usum tamen cicutae in totum damnat, ut quperion solum frigiditate, sed etiam superflua hutniditate sit perni dosa. Nemo denim ueterum Cicuta aliter usus estu quod extrinsecuS eam apposuerit, nullus autem eorum intra corpus adhibere
, no dolorem leuant, commode miscetur succus. Extinguit idem sa. cros ignes,& quae serpunt. Quin etiam concisa herba comam eius, mox testibus emplastri modo imposita, noetiarnas libidinum ima, gines in somno auertit. Languent genitalia emplastri modo iis , posita. Lac extinguit, &in uirginibus mamarum incremeta com, pescit, et pueroris testes nutrinacto augeri prohibet. Plinius quom ioco paulo supra citato, praeter praedicta Cicutae nihil tribuit, adeo ut satis iam constet Harmel non esse cicutam, sed potius ruta sylvestrem. Caveant ital posthac medicinae candidati, ne pro se minerum sylvestris cicuta, cuius succo Plinio lib. V.Cap. xiii. teste olim Athenienses ad mortem in publicis 3c capitalibus iudici hus utebantur, ad medicinae usum adhibeant. Non sit, per Apollinem oro, tanti unus accentus, ut quum Harmel apua Arabes scribatur cum aspiratione, ut quidam nugantur, significet Ciminiam: cum uero sine aspiratione, tam sylvestrem: quado interda ex tantilla notula hominum uita periclitetur. Verum Harmel de scriptio potius ad ueterum notas migatur, ita enim mOX apparehit es. rutam sylvestrem.
HAllucinatur Melae plane pueriliter , Alocia
mixtam melli minus purgare, candem sto macho nocere asserens
26쪽
Mesue libro suo de simplicibus medicamentis, Capite de Aloe .
in hanc scribit sententiam, Aloe mixtum cum melle est minoris so νη lutionis. Et paulo post, Et adhuc etiam est conturbatiuum, facies 'dolorem uentris, re nocens stomacho. Imitatus est au te hoc loco, vut alias sere ubi', Avicenna, qui Lib . it. Cap. lxvii. ita de moescribit, Permixtio ipsius cum melle, minuit uirtutem eius. At nihil νν Istis falsius dici potuisse, nemo, arbitror, sanae mentis est,qui non intelligat, quando ex diametro cum ueterum placitis, ratione denique dc experientia pugnent. Quantum enim ad primum atrinet, quis est qui nesciat melli suapte natura inesse uim subducedi uentrem Et ut morosis ueteris insciuae propugnatoribus, qui sua mordicus tenent, satisfiasi ecce id ueterum testimoniis com probabimus. Hippocrates libro de morbis qui extra, de melle ita docet, mel autem cum caeteris sumptum nutrit, coloremq; honu facit, tolli uero potius emaciat u reficiat, lotium enim cit, lupras modii purgat. Item Galenus lib .iii. de alimentis, Capite .XViii. inquit, mel habet quandam acritudinem, qua ad egestionem CXAE citat uentrem. Dioscorides etiam Libro. it. Cap. lacriti. ita scribit a 'εῶ μελt S ωμον, γ cona , κοιλιασηI ζιχος lebs κιρ. Quod ' est, rudum mel inflat aluum, & tussim proritat. Paulus praeterea ' Aegineta Libro . i. Cap. xcvi. ait, mel coctum magis alit quam aluum subducat: non coctum, contra. Subscribit Paulo Alexan
der Aphrodiseus sectione II. Proble. lxvi. inquiens,Mel incoctii ''tergit& purgat, coctum alere tantum potest. Adde quod Paulus utitur etia melle Cap. vi. addeiicienda alti upueroris, inquit enim, Porro si pueri aluus adstricta suerit, mel cibo adiectum dabis . Si , sitam mel se solo uentre subducere potest, Aloe, cur non idem plus efficeret, additu alteri quod simile uim obtinet. Hinc est quod Psellius libro primo deuictus ratiori in capite de iis quae uentre citant, Damascenis,item maliis ut aluum plus subducant mel adiici praecipiat. Ait enim, Damascena humida 8c arida melle consecta, ma , , defacta, ut plus teneat mellis, mansau: solitaria. Si bis mellis com , , positio absorbeatur,plus subducit iu dulce uinum potites. Quod , suero Aloe iuncta melli plus subducat aluum, testatur in primis Dioscorides, ubi supra, ita scribens. ροῦ ἀνσ, καταπ3νομ.esis , , ἔς μελιτος κοιλιαν λύει. Hoc est, Cii, ,
resina aqua ue aut cocto melle recepta aluum pota soluit. Id quod mi Plinius etiam lib. xxvii. cap . iiii. confirmat dicens, Devorantur vapitulae cum mellis decocto, aut terebinthina resina, ad purganda γ a
27쪽
Interiora. At quid opus in re manifesta plus aequo uerbosum es fer Pergemus ita aci secundum, mostremusq; Aloen no obesse stomaclio, ut Hesue insanit, sed eundem magis roborare. Hoc quod docet Galenus Lib. vi. de sinplicibus medica. Cap. xxiii. in eum modum scribens, Aloe est prae omnibus aliis medicinis stomacho accommodata atin utilis. Quod Sc Dioscorides subsequentibus uerbis significauit, μιγαδεε misίmeie καλαζ nκοis, λωον κακος Meae miει. Id est, Aloe mixta aliis quae purgando sunt, minus noxia ea stomacho reddit. Praedictis subscribit Oribasus in Compendio medicinae Cap. de Aloe inquiens, Aloe acutuquidem non est catharticum, stomacho aute aptissimum. Plinius quo Lib. XXVii. Eap. iiii. ita scribens ,Confirmat stomachum Aloe, adeo ut nulla uis contraria infestet. Ex istis satis liquet quantum a uero aberrauerit in describenda Aloe mesue, cuius equide plura adhuc alia sunt errata, quorum aliqua errore undecimo at
ERrant Meciici , qui Cassiam Graecorum,ab Arabum ac recentiorii diuersam csse non intelligui.
Cassia qua nostri passim nunc ad aluum leniendam utuntur, antiquis penitus incognita fuit: uel si cognita suit, certe eam in medicinae usu non probauerunt,quando nullus aliquam de istamen
tionem faciat, sed tantum de quadam specie ligneae, quaeriis fidest, fistula ab eisdem nominatur. Quapropter diligentius aduertendum, ne cum in libris Graecorum Cassiam fistulam scriptum inueniemus,alteram putemus intelligi, de qua Arabes at recentiores loquuntur. In quem sane errorem Leonicenus, uir dignus cui multum deserant bonarum literarum cupidi, in epistola ad Menochium, plerois ex medicis iunioribus incidisse scribit, se cognouisse ait, qui cortice Cassis fistulae Arabic ad citanda mestrua utehantur, cum Cassiam ligneam potius ad eundem usum recipere debui flent, ex Dioscoria is ac aliorum Graecorum medicorum authoritate. Et cum nullus se e sit Medicoru qui non sciat ligneam dictam, ab alia Cassia arabica esse diueriam, non necessarii duxi plura de istac re comentari. Si qui tamen forent, qui ista non cape
rent, illi utriuscla descriptiones conserant, & mox quod diximus deprehendet. Vnu tamen,quod maiori reprehensione dignis est, nicPrae
28쪽
hic praeterire non potui, hoc scilicet. Non animaduertunt nostri seculi medici uulgarem nostra Cassam ligneam, a uera multum abesse, tetra enim est, in odora & penitus aspernanda, immo nihil habet quare Cassia putari debeat, id quod Dioscoride atoe Plinia legenti, rem ipsam in manu habenti, facile costabit. Diolcorideseleth Lib. i. Cap.rii. de eligenda uera ac optima Cassa ita scribit. έκ. λεὼm2 2 τὴν κο αλιζουσαν, Πωλιαν, - αν, iς - η--ξη. Auc κο ἰν τῆ γεύου. O ροτα Μοῦσοπρωειωσαsco cτδουσαν,οιν ἰοίντηοολιὴ . Quod '' est, Eligito rubescentem, amabili coloris bonitate praeditam, - , , rallio lapidi similem, angustam ualde, longam cranamur, Sc sistu- , , lis plenam, erodentem in gustu, dc cum seruore aliquo adstringe , ,
tem, aromatum modo odoratam, uini odorem reserente. In ean
dam sententiam & Oribasius Lib .ii. de uirtute simplicium scribit. Eligenda Cassia est quae rubea est, boni coloris, corallio similis, te vnuis, nitida,valde longa Sc pinguis in fistulis,& in gustu erodens, oesmptica cum igne multo, uelut aromatum similis odore. Vbi, ut, , obiter moneam, no dipticis legendum, sed Acmὲ id est, erodes Nec dissentit a dictis Plinius Lib. xii. Cap. mκ. Addem Cassia tenuitate corticis, odore, oc gustu adeo similis est Cinnamomo, uxduplum eius Dioscoride&Galeno libro de simplicibus medica mentis ad Paternianum cap .lolii. testibus, pro Cinnamomo poni possit,ciuorum certe nihil in Cassa nostra deprehenditur, acleo ut uix credibile sit nostra hanc esse ueram Cassam, sed eam magis quam Dioscorides falso Cassam appellatam esse scribit, mirs cum reliqua similitudinis, quae gustu nec acri, nec odorato, in haeren tem l medullae corticem habentem deprehenditur. At relinqui mus ista ueritatis exquisitoribus diligentius pensitanda.
HAllucinatur Mesue in praescribendo do sim Rheu barbaro, Epithymo, Scammoniae, Po lypodio at Euserbio.
Mesue in suo de simplicibus medicamentis libro Cap. de Rheuharbaro, potionem Rheubarbari infusi esse ad decem iis drach mas, triti uero ad quatuor scribit, eum tamen Dioscorides Sc Avicenna, cuius Hesue Simia est, duas drachmas non transcendant.
29쪽
DIoscorides nanqi Lib. iii. Cap .iii. de Rheubarbaro Ita disserinx -δεε ομι- ααοκa Σασ ε κα ν παθος, Is αυτ ioλκῆι Id est, Dabis autem Agarico limiliter in singulis morbis, eodem pondere. Dandum uero de Agarico esse praecedenti capite non ultra drachmas duas idem Dioscorides praecipit. Avicena deniq;,, Lib. II. Vap. DLXXXV. inquit, Potio Rheubarbari sit dra , , climae duae. ita cauendum esse ex iamd ictis constat, ne meiensequentes, ad decem ii r drachmas semel exhibeamus, in quo certend nulli peccantes, ad extremum periculum aegrotates aeduxerunt. Insimer in capite de Epithymo, idem Melae docet septe drachmas pulueris Epithymi ciari, cum tamen plus cs quatuor non
, , θια μώων οἱυμ ν et ἰξος mea ολκοῦν in δε συνμελιτ α si ολ 6'OPs. Hoc est, Potum uero cum melle,pituitam bilem -m gram per in serna purgat, priuatim melacholicis& insationibus ys accommodatum acetabuli mensura usti: ad drachmas quatuor cus a melle saleo ex modico aceto. Idem etiam Oribasus in Compedios 1 medicinae, docet ita scribens, Dabis cum uino duplici penso dra a s chmas tres Sc adhuc amplius, S cu melle salis admiscebis cochleam, rium medium. Consentit Avicennalib. ii. cap. ccxxix. inquiens,
, , Potio Epithymi sit aurei quatuor. Quare iuxta ueterii praescriptat Epitnymo plusu quinq*uel ad summum sex, id n paucissimis non exhibeamus. Praeteream capite de Scamonia, ultra gra na duodecim no esse propinandum ex Scamonia adserit. At Diosco ridis authoritate plus dare licet. Nam is ad obolos duos uis et ad quatuor etia accedit in eiusde exhibitioe. lib. enim .iiii. p. clxi, , , de scamonia hoc modo scribit. Δυνα ν A'oosis λως te μνην μελικρατ*.: illoc πλῆθμ α οπι cozολου καλxit ἐνκα χολων ' κω φλε ια. cia' δεε Ε, λύ- τὴν κοιλίαν α κε σν Ουλ et Quod est, Ulm habet Scammonii liquor, sumptus cum mulsa aqua simpliciue aqua drachmae aut obolorum quatuor pondere per inserna bilem & pituitam purgare, ad soluendam uero aluum Latis sunt oboli duo. Est autem obolus, ne quem uocabuli uis deci ' piat, dimidius Scrupulus rato adeo Plinio lib. Mil. cap. xxxiiii.
' quot subscribente, oboli sex, pondere drachmam alucam, qua
30쪽
utuntur Medici, essiciunt, hoc est, Scrupulos tres. Quod uerit esse Q. Rhemnius lib. suo de ponderibus α mensuris iis carminibus manifeste indicat. Semioboli duplum est obolus, quem pondere duplo, Gramma uocant, Scrupulum nostri dixere priores. Lap sus ital est Angelus Politianus, uir multa facundia oc acri iuditio praeditus, in suarum epistolarum Lib. X. Cap. xiii. de ponderibus in hanc sententiam scribens, minimii pondus est, qui latine Scru pulus,& idem graece οβολοσ dictus. Nec enim obolus idem quoa Scrupulus, quando is sola tertia pars sit drachmae. Scrupuli enim
tres arachmam unam comtuunt, obolus uero sexta drachmae tantum pars est, ut paulo ante ex Plinio monstrauimus, proinde fieri non potest ut cum Scrupulo idem sit. Sed ut redeamus eo unde digressi sumus, Oribasius etiam in Copendio medicinae drachma integram Scammonii exhiberi posse asserit, ait enim: Pura autem , datur penso drachma una. Et sunt nostro xuo multi, qui scrupuluintegrum Scammoniae sine noxa biberunt. A Sarmatis uero&Turcis modus etiam Dioscoridis tuto exceditur. Haec ideo recensenda duxi, noui Scythicis illis medicis, qui sortissimis pharma
cis aegros non paucos neci tradunt, patrocinarer: sed ut haberent ueritatis Studiosi, si quando mesue praescriptu necessita te excesse rint, quod aduersari is obtruderent. Caeterum Polypodri potione scribit Mesue esse ad aureosquamorusQ. Verum nec ea in re obsequendum ei est, siquidem integra untia per se parii purgat, ut ex perientia ipsa docet,ob id multa consutatione non eget. Praeterea mesue in capite de Euphorbio ex Dioscoridis authoritate scribit aureum unum Euphorbij interficere. Quo equide in loco, ut alias saepe, in hoc uiro fides requiritur, nusu enim a ud Dioscorideminuenitur, ut patet uniuersum caput lxxxviii. lib.iii. de Euphor/hio percurrenti. Apud Paulum autem Aeginetam capite pro prio reperitur drachma V na pituitam dc aquam educere. Et apud Oribasium in Compedio medicinae idem docetur, triobolu tametantum Euphorbd propinandum dicit. Triobolum autem, teste Budaeo lib. v. deAsie et partibus eius,alio nomine hemidrachmia
dicitur. Porro Avicenna secundo Cano. cap. ccXXXui. non una aureum interficere ait, sed magis drachmas tres. Avicenna quom Fen i. Cano iii. tract. v. cap. vii. de Incubi cura, drachmae uni Euphorbii, Scamoniae tertiam partem drachmae, Sc quarta colocynthidos adiungere doceti uirtute sorti existente. Quod iterum nu