장음표시 사용
161쪽
sal tus, infra hoc titulo, l. 1.f. si seruus, D. pro empl. vi rect3 explicuere Culac. Sc Giphan. in praesenti.
Deseruo fugitiuo, utrum domino possiessene a quiarat,vel ua,.aliarum rerum possessionem domino interuertere possit. Ad Isterseruum, qui infiga.
, π Iuer fas in hoe textu,sibique inuicem pugnantes C6- sultorum sententias, circa possessionem per seruum fugitiuum adquirendam, Paulus refert. Vnde colligere facile licet, quam subtilis, quam dissicilis sit quaestio, quae tractatur. prima itaque Neruae filii sententia est , qui existimabat, per seruunt, q4i in fuga degit , nihil possidete
dominum posse: nam quamuis responsum a Prudentibusi fuerit, talem seruum a domino & possideri 1, &iviscapi, quamdiu nemo alius nactus fuerit huius serui possessione: hoc tamen Vtilitatis eausa receptum tantum in usucapio ne fuisse : idebque ad adquisitionem non esse. producedulo. a Iulianus tamen , & Cassius contra existimarunt, censu runtque, per seruum, qui in fuga sit, dominum posse pol sessionem adquirere, sicut per eos , quos in Prouincia Labet: quae opinio a Paulo in praesenti recepta est, ideoque a
Fugitiuus seruus ille est , qui certo proposito non re deundi dominum dereliquit,& se coelat,atque subtrahit, i qurdst fugitiuus 17. D. de AEdilitio edict. hanc igitur se tuum dominus possidet, ut in praesenti dotemur, & ini. Poponius I 3. l. rem, quae I q. l. si aeri 47. infra hoc titulo, l. serisui & fili j i 4.vit. D. de furi . docent Bart. & Alexand. Castren.idc alij in praesenti, Giphan. & Cuia c. ibidem, & indi l .rem quae ridem Cuia c. lib. 26. quaestio. Papinian. in d. L si rom, Done ib. s. comment. cap. I 2. Anton. Fab. in a. to m. ratio. in l. si seruus is . D de Publicia. in rem actio. Cuius constituti iuris illam rationem Consulti reddunt, quoasi Iuuoi quiιnadmodum aliatum rerum possessione domi-
162쪽
inam priuare non potest, ita nec sua quidem, d.l.rem, quae infra hoc titulo, ne in potestate seruorum sit, fugae se tradendo dominorum se subtrahere potestati,d.l. Pomponius I 3. Infra hoc titulo, l. interdictum i6. F. serui, D. de Publica.& vectigal. Sed tamen nec proposita decisio, nee decisionis ratio a fatis tuta elle videtur :ptimo namque obstat lex homo liber tam D.de adquir. rer. domin. quo loci Consubtus assirmat, fugit ilium a domino non possideri,in illis ver
tatem non leuiter facit Asricani responsum in l. ancillas o. D. de tr. & Imperatorum rescriptum in l. r. C. de seruis fugitivis, quibus locis scriptum extat, fugitiuum seruum furtum sui ipsius domino facere. Vnde cum furtum , sine contrectatione, &interuersione possessionis non fiat, i. I. g Scaevola, D. si is, qui testam. lib. esse ius fuer.&c. conse quens videtur, se tuum in fuga agentem possessione sua
dominum priuare. Denique grauiter Pomponij, Gaij, de
Marcia. respousis in d. l. Pomponius II. d. l. rem, quae Iinfra hoe titulo,d. l.interdum i 6. q. serui de publicanis,aduersatur Papiniani placitum, in d. l. si rem . infra hoc titulo. Nam cum Papinian. scribat, hominum,uel seruorum possessionem tamdiu veterem fieri, id est, domino conser uari, quam .iu nemo alius eam inuaserit, quia potest seruus
proposito redeundi domino possessionem sui conseruare, aperte demonstrat, si propositum redeundi seruus non habuerit,ut in fugitiuo euenire diximus, ex d.l.quid sit fugitiuus, D.de aedilit. edidi. dominum possessionem amittere, cuius conseivatio serui animo,& proposito nititur, ut P pini an . sentit, non dominicae potestatis praerogativa, aut
fauore, ut Gaius, Pompon.& Marcianus docuere.
Verum enim vero nostra, vel potius Pauli, & aliorum PPrudentum sententia his non subuertit ut machinis: nam
primae dissicultati facile respondetur, non de quolibet seruo fugitiuo loqui Consultum in d. l. homo liber 34. g. vlt. sed de eo, qui cum ab alio possideatur, vel prolibero seges Ita nobis non postidetur : ideoque docere; per lardum
163쪽
ab alio posse trum nihil posse dominum possidere, sicut nee Per fuguiuum , quem non possidet: ac si dixi liat i sic uti
non per quemlibet fugitiuum, sed per eum , quem non possidet. Secundae vero obiectioni, reiecta interpretatione Bari .in piae senti non dissicile satisfieri potest, si a sue tam us , seruum fugitiuum proprie furtum sui non facere, cum non possit eadem res & contrectata e Te , & contrectator; sed utilitatis causa receptum esse, ut furtum sui facere videatur , ad usucapionem eius perpetuo impediendam, cum rei furti uae aeterna auctoritas fuerit, M. furtiuae, Init. de viae a p. cum vulgat. ne seruorum fuga ex quacumque causa dominis damnosa esset, ut Impetatores in dict.
6 Papiniani tesponsum in d. l. si rem adeδ dissicile est, ut
Accur L in praesent. Alexand. num. 7. nihil aliud responderi posse existimem, quam ex illo argumentum a contrario sensu contra alia tuta sumi non debere. Responderitamen potest, quod, ni fallor, ipsa res est, Papinianum to qui non de seruo, qui a domino fugit, in quo non poterat sapiens Consuli. dicere, proposito redeundi domino consertiare possessionem ; eum fugitiuus pnopositum redeundi non habeat,d. l. quid sit sugitiuus: sed de seruo commodato , qui commodatatio fuga se subripuit; in quo elegan
ter docet,differte seruum a rebus mobilibus, quarum Possessionem dominus amittit, omissi a commodatario custodia: quia possessionem per eum retinebat, i. qui uniuersasso.F. ρ emit .insta hoctitulo. At vero si seruus aeommoda rario sugerie, & consequenter custodia eius amilia fuerit; dominus tamen serui possessionem non amittit , quia potest proposito redeundi domino possessionem sui conseivare; cum sortassis a commodatatio ideo fugit, ut ad dominum suum rediret quod si ea mente fugerit, ut virosq; derelinqueret, possessio tamen eius a domino retinetur xes enerali 'altera ratione tradita indict. l.tem, quae t q. D.de adquirenda possessione : quod quemadreorum aliarum ν νum'pusUrionem interuertere non potest , ita ne Iuam quidem
psits quam ideo Papinian. non proposuit, quia speetali
164쪽
easei, de quo tractabat , specialis alia ratio magis conueniebat. Constat itaque ex superioribus seruorum fugam. do- τminis nulla ex causa debern esse damnosam, d. l. r. C. deseruo fugitivo. id edque eos a dominus possideri ; ut traditum etiam est in l. si a bonae a r. g. vlt. cum l. sequent. D. de rei vindic. l. Celsus s. vltim. D. ad exhib. l .in accessio. ne 8. D. de diuers. & tempor. praescriptio. Nam ut Castr. in ptae se n. scribit, seruus fugitiuus possidetur ad ea, quae tendunt in domini f. uorem ; sed quoad ea, quae tendunt in illius praeiudicium, non habetur dominus pro possessore. Indeque descendit, quod Paul. secundo loco in praesenti docet , scilicet per ieiuum fugitiuum possessionem dominum adquirere, licui per eos, quos in Prouincia habet , constatque ex l. aibotibus i 2. f. de illo , D. de usuis fruct. l. a g. si fugitiuus, D. vi bono. rapto.quod ita accipiendum est: si seruus, nec ab alio possideatur, nec se pro libero gerat. l. r. S. si seruus, i. per eum Fo. f. I. infra hoc titulo, l. si cui Σ1. g ultimo, D. de libera. cau. Quam posteriorem limitationem id eb Paul. in ptaesenti omitti : quia eo ipso, quod de fugitiuo loquebatur , satis intelligendalo existimauit, eum nec fugitiuus possit else, qui se pro I bero gerit ; & eo ipso, quod fugitiuum agat,& in fuga sit, pro seruo agere credatur,t. quod autem a Q. cum duabus sequentibus, D.de lib.caus.
Sed haec secunda Pauli assertio non minoribus dissi. Scultatibus , quam prima oppugnatur. Prima, ex l. si seruus a s . D de publicia. ubi Pompo. scribit: si seruus, qui in fuga est, rem a non domino emerit, competere domino publicia nam e licet ρossionem rei per eum nactus non sit. Vnde sequitur , possessionem rei a fugitiuo apprehensae domino non adquiri. Cui dissicultati quamuis Ant. Fab. in a. tom. ration. in da. si seruus i s. respondeat, dissensisse in hae quaestione Consultos, ut ex nostro f. apparet, & Pomponium in d. l. si seruus , Nemrae sententiam amplexum fui s. se : responderi tamen potest cum Osuald . in Donet. d. lib. I, cap. 1 2 .textum illum de naturali possessionis apprehen-
165쪽
sione aecipiendum esse , ita ut sensus Consulti sit , ex eo statim tempore, quo res fugitiuo fuerit tradita, usucapio-ilem procedere, & domino i ublici anani competere , licet nondum possessionem illius rei per seruum nactus suerit; quia hoc non obstante , per eum possidet,& usucapit. Ratio itaque illa Consulti , t cet possessionem rei, non de cidendi ratio est, sed dubitandi. Secundo aduersari illud non leuiter videtur nostraesententiae; quod fugitiuus seruus peculium non potest habere, l. libera q8.D.de pecul. l. rog: sti ia. 6 fin. D de rob. Cred. atqui extra causam peculiarem ignoranti, & absenti domino possessio adquiri non potest , dicta l. peregre 4q. g. quaesitum infra hoc titulo : eigo per seruum fugitiuum dominus possessione in adquirere non valet. Verum res ponderi potest, seruum fugitiuum non peculium amitte re , sed liberam peculii administrationem, dicta l. rogasti I I. g. vltim O, d. l. libera 43. ne res alienando posset deteriorem domini conditionem essicere, i. si conuenerit 3 S. D. de pigner. ach d. l. liberam fine : adquirere Oerbrecte potest etiam ignoranti domino, cum peculium non si extinctu, & seruorum fuga nulla ex causa dominis damnosa esse debeat, d l. i. C. de seruis fugit. Omnibus quaestionem hanc tractantibus semper dissi cile visum est Vlpian. responsum in l. serui,& filii i7.f. vltimo, D. de furt. ubi idem Iulianus, qui in nostro textu,non solumat usucapionem . sed etiam ad rerum adquisitionem , fugitiuum seruum , domino possideri a firmauerat, Neruaeque se Antagonistam exhibuerat, in aliena castra transfugisse videtur, de sententiam mutasse: cum ad υλ- capionem tantum serui fugitivi possessionem domino proficere docuerit, ut Vlpiau. in d. l. resert his verbis: Q ιod enim videor possiάere, ad Uucapionem tantum mihi prolicere Iulianus scribit. Hanc interpretes proponunt ex dict. l. serui , & fiiij. dissicultatem ; sed plurimis alijs implicitus, pene inexpli cabilis est ille textus. Docet namque Consultus in eo, surtum a seruo, dum in fuga est , domino factum fuisse, υ quod
166쪽
quod euenire non poste ex dicta l. rem, quae I . infra hoc titulo supra affrmauimus: cum dominum possessione rerum priuare minime possit. Deinde in principio eiusdem. l. serui,& fiiij I . scripserat Vlpianus quamuis seruus.
vel filius furtum faciat: actionem tamen patri, vel domi DO, contra eos non competere : adeo ut licet post furtum patratum emancipatus fuerit filius; seruus autem alienatus, vel manumissus , non tamen id ed magis furti action: . teneant ut et quia actio, quae ab initio orta non fuit, ex
postfacto nasci minime potuit: postea tamen idem Con, sult. in dicta. i. g. vltimo, pro re a seruo subtracta actionem domino concedit contra bonae fidei possessbrem. Unde vel dicendum est, actionem contra seruum ortam fulseria se, vel licet orta non fuerit, ex post facto tamen , cum in cipit seruus in possessione alterius esse , ortum acciperet quod utrumque cum dictis ab eod. Vlpiano in principio legis, pugnat. Praeterea ea ratione furti actionem domino Vlpianus rΣ eo iacedit, quia si ipse seruus, qui in fuga est, furtum alteri fecisset, dominus non teneretur, cum licet possidere seruum videatur, non tamen eum habeat in potestate. Constat autem, quod si seruus, qui in fuga est, damnum alie uide derit, non contra bonae fidei posset rem , sed eontra dominum, legis Aquiliae actio competit , i. si seruus seruum 27. g. serui, D. ad i. Aquil. QEapropter cum actio furti, non minus quam legis Aquiliae noxalis sit, i. I.& a. g. i. i. si se tuus communis 8. cum l.sequent. D.de noxal. vel in hoc textu actio furti contra dominum concedi debet, vel in d.
g. serui, legis Aquiliae actio denegari. Denique dissicillimum illud est,quod cum de servo,qui 1 , ab alio bona fide possidetur, Vlpianus tractet. & de actione surti contra bonae fidei possessorem concedenda loquatur; scribit tamen, eum seruum a domino ad usu capi nem possideri ; cum tamen constet ex nostro textu, nec ad usucapionem, nec ullo modo fugitiuum seruum, domi
167쪽
maduersae ita interpretes satisfacere conantur : Cuiae. enim in praetenti docet, Ulpianum in dicta l. serui , g. v timo probare voluisse, non adeo genet aliter fugitiuuiri seruum a domino possidet i , ut ea ratione actio furti illi esset deneganda , id edque ut euinceret, non ad om Diapossessionem serui fugitivi , domino concessam fuisse,
eo argumento usum esse, ut diceret , tantum ad usucapionem proficere; non ve Q, ut alias similes causas, & consequenter adquisitionem excluderet. Giphan. autem ad tiatulum de adquirend. pollessione in hoc g. nostro, aliter huc iuris nodum soluit: respondet namque quod in diei. l. serui I 7. g. vltimo, dicitur, tantum ad usucapionem ter uita-gitivi possessionem domino proficere, non aded stricte accipiendum , ut non etiam idem verum sit in alijs causis smilibus, id est, ad adquisitionem pertinentibus, qualis est
usucapio , quia particulae exclusiuae , vel taxatiliae taItum, dumtaxat, non solent excludere similes casus; quam inte pretationem sequitur Osuald . in Donet. lib. S. cap. t a. li tera E.
I Vetum ut in hac dissicultate , caeterisque a nobis propositis sententiam nostram proponamus, mentem Consulti explicare operaepretium fuerit , qua pereepta omnes simul dissicultates interpretationem accipient. Setuus cum in fuga esset, rem domini subtraxit , dubitatu que est inter Prudentes , utrum contra bonae fidei posse Diarem illius serui, danda esset domino nox alis furti aetior Quae eadem quaestio tractata est in seruo communi, qui rem via ius ex dominis furatus est, i. cum seruus I. D. de noxa libus, & in seruo, qui Buctuario furtum fecit in l. is qui usum fructum i8. eodem titulo. Quaestionem , vel dubitationem mouet ; quod ille , qui noxa li actione teneretur, si seruus alij sartum fecisset, ipse noxa lem actionem habere non possit, i. apud antiquos 2 l. f. cumque gene-xalis, C. de sultis : id edque propter furtum , seruo communi factum vni ex dominis actio contra alterum illi denegatur in dicta l. cum seruus At . D. de noxal. 5c in l. sed si
unius II. g. si seruus, D. de iniurijs. Sed decidendi ratione
168쪽
ea Consultus utitur , quod dominus serui nomine, qui in fuga est , si furtum alii fecisset, noxali actione non teneretur: quia ut quis noxali actione teneatur , necessarium
est, ut seruum habeat in potestate, id est : M Dcultatem , O
potestatem exhibendi eius habeat, ita enim verbum illud in noxa libus actionibus accipiendum, docet Vlpianus in l. quoties M. f. in potestate, D. de noxal.&Paulus i. potesta tis a I s. D. de verb. significatione. Licet autem dominus seruum possidere videatur, facultatem tamen , vel potestatem exhibendi eius non ha- 'bet, nec praesentis corporis copiam, d. l.quites ZI. . in pO testate, D. de nox alibus, i. Celsus, 3. f. vlt. D. ad exhiben dum. Nec ad rem pertinet, quod possidere seruum eo tempore ncquo in 'ga est videor : ideδque cum possidere , quasi posse
sedere dictum sit, eo piam , facultatemque praesentis corporis continere possessionem fatendum fuerit e unde &in noxa libus qui possidet, vel dolo fecit, quominus possideret, tenetur, l. bona fide II. cum l. sequent. l. noxalis, T. l. quoties a I. D. de noxal. quia dolus pro possessione est, I. quod si dolo χχ. D. de rei vindicat.l. qui dolo I s I. l. pa-
Iem II Q. l. adea 237. g. I. D. de regulis iuris. Quod enim videor possidere , non eo pertinere, ut copiam hominis . habeam,vel saeuitatem restituedi, dicta l. quoties et I .f. iapotestate, dicta l. Celsus s.*. vltimo: nec ad actionem no- Talem contra me veluti contra possestarem concedendam, sed ad usu ea pionem tantum mihi proficere Iulianus scribit. Atque ita non excludit Iulianus adquisitione ni per seruum contigentem,& similes alias causas, sed excludit actionem noxalem, de qua quaestio erat, illiusque resipectu docet, tantum ad usucapionem fugitivi serui pos sessionem domino proficere : in quo recte sensit Giphan. in praesenti, & ante eum Accursus in d.Uerui, j. vltimo,
Ex quibus iam apparer, rationem illam Consulti, quod i 1 dominus possidere fugitiuum videatur, ad usucapionem, d xςmpus,quo surtum factum est,& actio nasci debet, refer .
169쪽
serendam : quo quidem tempore nondum sugitiuus ab alio possidebatur , ut ex eodem textu constat ; ideoque recte potuit a domino possideri: simulque diluitur vltuna dinficultas a nobis proposita. Concludit igitur Vipianus , ex sententia Pomponii competere furti actionem huic aomιno , cuius semus in fuga sit, quia supra dicta iuris ratio non obstat: alii autem actionem concedit , quae suadet bonae fidei pos selibrem nox ali actione teneti, l. bona fide, cum sequentis
bus, D. de noxa l. l .i8 Nec aduersatur , ouod scriptum est in dicta l. 17. s. serui autem , D. ad i. Aquiliam: speciale enim est in actione legis Aquiliae ut sicut non datur, nisi domino, l .item Mella ii. s. legis, D. ad i. Aquiliam, ita non detur nisi contra dominum: ut in dicta l. si ieruus, f. se tui autem, docet Anton. Faber in secundo tom O Ratio. Caeterae autem nox ales actiones contra bonae fidei possessores competunt, ut ex dicta leg. bona fide , probatur. Non etiam contrarium est,
quod ex principio dict. leg. serui, & filii, proposuimus:
acit enim seruus furtum domino, cum usum rei auferat, α
possessionem inter uertat, ut in principio eiusdem legis cautum est: sed tamen, ne seruorum fuga dominis ex aliua eausa damnosa sit, possessio domino conseruatur,quai in his, quae tendunt ad ipsus utilitatem nunquam interuersa, dicta leg. rem, quae I . infla hoc titulo,iuncta lege I. C. de seruis fugitivis: non ve id ut quasi possessor, & in potestate seruum habens , actionem consequi non posit. quod maximὸ ipsi damnosum esset. Nec natiuitas actionis impeditur: nam cum ea ratione inter dominum, & seruum actionem non nasci scripserit Vlpian. in eod. tex. quia qui potest in seruum statuere, non habet necesse aduersus eum litigare, & haec ratio in nostro casu cesset , dominus namque in seruum fugitiuum statuere non potest,metit d actionem illi concedimus 3, ne alioqui serui fuga , & malitia domino damnum irrogaret, si actionem non haberet ad id, quod subtractum est, quodque eius interest, conseque dumo
170쪽
Verὲta ita demum fugitiuum seruum domino possi- λ' deri, dictum iam supra est, si ab alio non possit eatur; vi in
..hoc f. nostro Paulus docetr est tamen & alia exceptio, vel limitatio, videlicet, si se pro libere gerat, & in polsessione libertatis sine dolo malo moratus fuerit, paratusque iudicium libet ale aduersus dominum lascipere ; quo equidem casu , domino non possidetur: nam si ex seruitute in libertatem proclamauerit,& iudicium liberale implorauerit, dominus eum possidebit, quousque liber sit pronuntiatus, i. 3. f. si seruus, i. per eum so. S. I. infra hoc titulo, lege si is, qui pro emptore i s. f. r. D. de usucapio nib. l. quod autem I o. cum l. sequent. D. de liber. cau. Nec ob stat, i. servus 33. g. eum qui, D. de procurator. lege quis autem Ia. D. ex quibus cau. malo. l. Ordinata a 4. in prin cipio , lege si cui a s. g. vltimo, D. deliber. cau. lege lite 'I . C. eodem. In quibus iuribus traditum est, post ordinatum liberale iudicium, seruum in posIesiione libertatis c5nitui ideoque a domino non possideri. Hoc enim ita accipiendum est, ut corpore a domino non possideatur, nam animo possidetur, dici. S. si seruus, docet Cui acius lib. s . Pauli ad edictum in dicta l. 3. f. si seruus , Giphanius in
praesenti. Nisi cum Donet. lib. s. commentaIiorum cap. I a.
vel potius cum Accursio in dicta l. lite I . ita ea iura intelligamus: ut seruus non possideatur quoad illud , ut iudicium liberale rite peragatur, habeatque personam legitimam eonsistendi in iudicio ; quod euenire non posset, nisi in possessione libertatis quoad has causas eum haberemus.