Dissertatio medica inauguralis, de Paracelso.

71쪽

χ dolores, nec divinare potui, quis csset malinsons. Renum pinguedines ante complures an

nnos in latio conspexi. Tertium quid sit, non χ satis intelligo, tamen videtur esse probabilela mihi, id molestare, ut dixi. Hisce diebus ali

χ quot nec medicari vacat, nec aegrotaTe, neCD mori, tot studiorum laboribus obruor. Si quid D tamen est, quod citra solutionem corporis mi niti potest lenire malum, rogo, ut Communi S. D Non possum polliceri praemium arti tuae Sti Ddioque, certe animum gratum polliceor. Fro B benium ab inseris revocasti, hoc est dimidium D mei. Si me quoque restitueris, in singulis nutrumque restitues 137). VNOnnumquam curationes ei non multum ii cri asserebant, nam ipse queritur, quod cum Philippum Badensem, Archiatrorum Curatione desperatum factum, a dysenteria sanasset, ab illo illiberaliter fuerit donatus ;. D ac, inquit , fensordidiorem cum certo meo damno praestitit B mullio, quam impius Iudaeus 138). V . Nunc transeamus ad ejus Chirurgiam.

Pervenimus ad eam partem doctrinae Para- celsianae, quae certe omnium gravissima est,

72쪽

nam de hacce medicinae parte optime egit, et ex ea manifestum sit, eum quamvis supersti tiosum, tamen naturae vim medicatricem lan isse. 'Breviter de hisce videamus, ut laudes h icce viro tribuamus, ubi eas meruerit, nec non ejus ingenium ubique perScrutemUT. Cliirurgiam a medicina non separandam eSSe

monuit l39). χChirurgus, inquit, sit bonus

D servator, ut sciat, si vulnera inspiciat, num D sanari queant, nec ne. Scias, naturam CONO Bris, carniS, OSSium, nervOSarumque partium, Dradicalem ac congenitum medicum in se con-χtinere, qui vulnera, puncturas, Omnemque Con-χtinui solutionem, curandi facultate praeditus sit, ω quod sic intelliges: balsamus naturalis fracta

3 ossa conglutinat, carnOSum VulnuS sanat, si

I, que omnis humani corporiS pars curationis en ruficientem causam, id est, naturalem medicum 3, in se continet, qui ipsius continuitatem sol rutam denuo conjungit. Quapropter Chirurgus D meminerit, non se, Sed balsamum, qui in

χ corpore conSiStit, Vulnera Curare, non enim D levis error est, Si medicus sibi curationem ad χ scribat. Hoc solum namque Chirurgi opus est, ω ac Chirurgiae opus, naturae curam gerere in D loco affecto, ne vulnus a causis externis irri-

73쪽

χletur, ac balsami curatrix facultas impediatur , ω sed ut ipse absque impedimento munere Suo

D sungi possit, medici industria adjuta, ut jam

Brecte dicatur bonus balsami custos, honus Chia Drurgus esse. V Et dein ita pergit: n hoc sti χdeatis, ut et vulnus cognoscatis, et ejuS cura n tionis causam internam intueamini, exterius vero Det ipsum mundum servetis, et ab injuriis tuea

Ad rectam prognosin faciendam, praesertim attendisse videtur, nam monet boni Chirurgi esse, ut bonum vel malum praedicere Valeat eventum. Multa loquitur de vulneribus, quorum Certe ma

num numerum, Cum medicuS CaStrenSiS erat,

Observaverat. Sic vulnera in carnosis partibus periculo vacare docet; Vulnera tranSversim facta, nisi studiose curentur, resolutionem minari; c pitis vulnera quandoque inferre apoplexiam, mor tem subitaneam, epilepsiam; Vulnera Vesicae, cordis, Iethalia esse; intestinorum Vulnera non numquam peritorum artificum ope Sanari; puia monum vulnera, quamvis Iethalia non sint, cu rationem nullam admittere, sed in phthisin, dias-pnoeam, similesque assectus transire. Malignita tem Vulnerum saepe a causis internis repetebat, quare Summi momenti esse praedicat Chirurgo,

74쪽

id scire, ut recte curet. Astra etiam quid huc conferre credit, Sic enim Vulnera, sub Gemino, Virgine, Capricorno, inflicta, deterrima enunciat; sub Libra, Scorpione, ac Sagittario, saluberrimas quae post novilunium fiunt, si sub hypochondi iis sunt, deteriora sunt, quam quae plena luna fiunt; verum supra diaphragma meliora sunt, creScentequam decrescente luna Ι4Ι). Vulnere decumbentibus praescribit diaotam tu nuem, quietem et ahStinentiam a Venere, quia natura, ubi aliqu6 morbo gravata est, hon ob eo vult detrahi. Monet, in vulnere interdum

venae sectionem, Vel Scariscationem naturae Oppressae subVenire, et Sic morbos praecaveri pos

se I42 . Bis de die vulnera deligabat, semper Ι2 horis interpositis, quia post horam duodeci

mam cujusvis medicamenti actio et nutritio elan guescunt , ex quo vulnus in deterius delabi

tur 4 43 . R icit usum suturae in omni via

nere, quia hac methodo aegri nimis excruci antur, D natura enim ipsa conglutinat et suitae vulnera, atque cicatricem aeque angustam fa-ncit, ac si sutorio filo consuisses. Natura enim DSic comparata est, ut jucundam et quae sine B dolore fit curationem ipsa desideret: novit enim

75쪽

stalem praestari posse, exhorreScit vero ad tor Diorum istorum ingressum. Hinc ego suendi Drationem, nou Solum ut ab arte alienam, sed Dut dolores et fluxiones concitantem, improbo, Det doleo tam inartificiosam operationem, intexn artis secreta numerari; Sed errorum Semper B plus quam Verorum CR nonum exstitit. Ρωtius adhibebat pulveres glutinaturios et aquas colleticas, quibus inesse credit mirabilem essicaciam , ad vulnera non solum, sed majora quoque

In ossium fractura, monet, inprimis attendera dum esse, num cutis laeSa Sit, nee ne, D nam, Dubi ea integra adhuc est, accurata Operationen opus est, ut singula iterum in Iocum suum Breducantur, quo facto, num demum ad ea, aequae ossa conglutinant, progrediendum erit.

In juvenibus unicam symphyti radicem coctam et contusam, fracturae impositam, callum facere, credit. Magnam vim simes tribuit suis oleis, balsamis, unguentis, balsamis traumaticis; sed tamen animadvertit, naturam levissimo auxilio adjutam, plurimum per se essicere. Si fractura cum vulnere complicata erat, primum os rep-nebat, et dein vulnus curabat 145).

78쪽

De ulceribus etiam susu egit, magnum librum de iis conscripsit, in quo causam horum mpli cat, ex sale in loco quodam turgente; si bulce

ra ScrosuloSa, ex Sale nitri, quod in corpore retentum acrimonia sua rodere incipit, D nam,

ninquit, nisi per urinam dejiciatur, in carnosas D partes decumbit, illicque paulatim alienam

n naturam contrahit, donec tandem ad essectumn Suum' perVeniat, quem antequam contingat, D multos tumores excitat, paulatim magis ma-χ gisque indurantur, ac attolluntur, non aliter B quam in nitri praeparatione conos fieri appa D ret. Ita etiam Varices et ex iis dein oriunda Dulcera, ex sale vitriolato 140 . V Ulcera, in quibus adest dolor intensissimus, et si caro, Cutis, ossa, nervi, ligamenta exeduntur, Ieaba rina vocat, quae omnibus remediis Velerum re sistunt ; n sic quae a Realgare Lunae ac Veneris χ sunt, faciem sere occupant, labia, naSum,

χ mentum, malas et non raro oculos, aureSque

D depascentia; quae vero a Realgare Iovis fiunt χ et Mercurii, Scapulas et sternum exedunt; Sa-χturni, ab inguinibus tota crura oblinent. Haec Detsi omnia iiicera periculosa sunt, et non nisi χ artis auxilio expelluntur, alia tamen aliis magisn remedio obediunt; faciliora ergo curatu Sunt,

79쪽

Μ quac a Mercurii , Solis et Iovis existimi, quaen vero a Veneris, Lunae, Saturni et Martis Re Bulgare facta Sunt, accuratissimam artificis in Ddustriam requirunt, alioquin spiritus vitales in D ficiunt, mortemque inevitabilem inserunt 147 . Non dubitat, quin etiam Stellae, praedominante

influxu coeli, in corpore ulcera producere PO 'iant, quare in desperatis casibus, cum ulcera solitis remediis non curarentur, ad Astronomiacam medicinam recurrebat, et inde remedia sua

Consectarire.

Nunc mihi superest, ut quaedam adjungam ConSectaria, univerSam ejus rationem Spectantia, et primo loco quidem notetur velim , ingenium PARACELS1 magis fuisse ingenium poetae, quam medici. Fuit medicus poeta, qui multa sibi si xit, magnam pompam in dicendo adhibuit, pI 'Diore ore studium naturae laudavit. Animus ejus inquietus per coelum quasi volitabat, et sic omnia intelligere tentabat. Hinc carmen con- scripsit de Macrocosmo et Microcosmo , limum quemdam poeticum, quales lusus poetici, etiam

80쪽

nostris temporibus, o scholis natura philosophorum prodiere. PARACELSUS fuit natura philosophus, qui e natura ipsa Omnem Sapie tium hauriendam esse putavit, omni rejecta doc trina,' D non eloquentia, non linguarum peritia, D nec librorum lectio in medico desiderantur,

B sed ' summa rerum ac mysteriorum cognitio,

D quae una facile aliorum vices agit Ι49 ;Vipsuriique hominem in mundo majori descriptum sibi proposuit. Fuit Euthusiasta, qui, magiSphantasia quam ratione ductus, carmen quasi de medicina cecinit, et magno hiatu opus obscuriatatis plenum ac confusionis edidit. Nam quis est, qui sibi persuadebit, in sole ut in speculo, naturam humanam cerni; hominis imaginem, cum omnibus illius actionibus bonis malisque, in co lo depictam aut expressam esse I50), aut ex

castris, i morborum causas et nMuram cognosci posse 2 Quis ex ortu, genetratione, LUSa et D

tua a pluviarum, rationem ut proprietaium diar Phoeae, lienteriau et dysenteride explicare p0rit uel uel ex origine tonitru , Ventorum et 1 pestatum cognita, Sciet, unde colica, torminainiantur; Vel ex generatione fulguris, gr ndi lias cognoscet urinam, calculum, arenulas 3 Quis