장음표시 사용
31쪽
deret grata quadam recordatione temporum ill rum memoriam repetenS, quibus suavissimae M diceorum Principum libentissime paruit auctoritati . Dicat nunc illa, & elatiori qua possit voce id fateatur, quo incredibili gaudio perfusa fuerit , quibusque laetitiae significationibus sibimet ipsa plauserit, cum se illi destinatam sensit, quem maXima Populorum consensione omnibus helli , pacisque artibus Praeclarissimum, quem cunctis Principibus Viris, & Regibus, ipsique Caarolo VI. Imperatori acceptissimum, qMem a sapientia, ab aequitatis, bonique publici studio, aliberalitate , a clementia, a litterarum patrocinio laudari passim audiverat ρ O si illa non semel tantum Regem vidisset suum l O si hic Etruriae, fixo jam ac stabili regni sui domicilio, se per-Petuo spectandum fruendumque praebuisseti Οquae heatissima duxisset tempora magni fui Ducis praesentia & aspectu recreatal At scitis vos, Auditores, FRANCISCI potentiam & majestatem non potuisse angustis Etruriae limitibus contineri, longeque ab illa majora, imo maXima imperia ei divinitus decreta & adsignata . Verum in hac tam magna locorum distantia, & in ea multiplici curarum , quibus pro Germanico Regno detinehatur, varietate nunquam Etruriae suae ille defuit , & quamvis absens hujus felicitatem suis humeris innixam animo praesentissimo 1ustinuit, promovit, amplificavit Hoc sane quidem usque ad haec tempora mirum in modum
experta est per Viros prudentissimos & 1apientissimos, quos ille vice sui Etruriae regendae Prae-
32쪽
fecit, quorum ea dum fidem, integritatem, & vi tutis atque ingenii excellentiam quotidie 1iaspiceret, Providentissimi quoque Principis in FRA CISCO amorem est admirata,qui ejusmodi prestantissimis hominibus rerum Etruscarum summam commiserit, quibus cordi esset in publicis, Privatisque negotiis probitatem, honestatemque in consilium adhibere. Quod idcirco vobiS commemoratum Volui, ut quemadmodum ab initio Propo- fui , amantissimi in eo Patris solertiam &. Curam intueamini. Nam quis paullo prudentior ac Pe spicacior eximiam ipsius prudentiam, aC pene divinum consilio m non Celebraverit, quod Cum ipse per se non posset, eos sibi in curarum partem adjunXerit, qui, ut eventus ipse mirifice Compro-havit , nulla macula aspersi Regis sui gloriam , majestatemque tuerentur, & Etruscae gentis felicitati prospicerent λHoc procul dubio omnium illi honorum Lnitium fuit, aC fundamentum . Non omnia enim
FRANClSCUS poterat sine his integerrimiS V Iuntatis suae administris ; hi vero quid magni egissent, nisi illum ad benefaciendum ma Xime Propensum habuissent λ Hac igitur animorum con-1ensione nihil Etruria de pristina sua dignitate ,
tranquillitate & commodis.unquam amisit, imo potius quae priuS habuerat, ad auXit, & ea, qUi-hUS Olim caruerat, nova quadam accessione sibi comparavit. Oculos, quae , intendite, AuditoreS, in eam florentissimam, fortunatissimamque regionem , quae ad septemtriones vergens huic nostrae
contermina est ac sinitima, illamque, quam late Pa' C tet,
33쪽
tet , intueminor . Regio sane montosa, sed iis omnibuS, quae ad Uictum, voluptatemque necessaria sunt, abunde ferax ; populi olim bellicosissimi, ne nunc quidem militiae eX pertes, sed paci potius
nudentes,& quarumcumque artium, scienti arvinac disciplinarum laude praestantissimi ; plurimae ,
& maximae, & opulentissimae in ea Ci VitateS, qua-Tum magnitudinem vel inde quis facile metiri po. terit, quod unaquaeque ipsarum antiquissima armorum & litterarum gloria claruerit, quod diu libertatem servaverit, suisque legibus usa fuerit, quod nulla denique sit, quae non multoS in lucem ediderit viros bellica virtute, & ingenii praestantia celeberrimos Haec heatissima non exigua Italiae plaga illa est, quae incolarum nobilitate , soli ubertate, caelique Clementia nulli alteri in vi.
det, & quam FRANCISCUS sibi ita regendam
duxit, Ut nulla vel minima Etruriae pars sit, in qua & sapientia,& providentia ipsius Occupata non tuerit. Non est cur aliqua de hoc suboriri possit dubitatio . Percontemini, si vultiS, Auditores , quascumque illius regionis loca frequentisssima , nobilissimasque civitates, quibus nisi persuasum sit se in eo Patrem bene merentissimum amississe , Vobis permitto, ut nullam orationi huic meae fidem habeatis. Sed non ego fallor, AuditoreS . Aures quotidie nostrae omnium litteris & fama
celebrahantur novis monumentorum nominibUS,
quibus FRANClSCUS Caesiar communi utilitati serviens immortalis, aeternaeque gloriae fundamenta eXcitavit. Vias publicas aut adducendis, aut alio absiportandis mercibus idoneas ubique audivia
34쪽
divimus magnis sumptibus aut iterum ab eo stratas, aut mitiori clivo deductas ; Thermas Pisano in agro magnificis ac regiis aedificiis instructas, Scin ea loca vastissima, quae in tractu Senensii sunt,& mare terminantur, missas grandi pecunia hominum rusticorUm colonias, quibus & Cultiora, & frequentiora redderentur. Quod fortasse felici exitu perfeci stet ; doctissimis enim viris in consilium adhibitis, omnibusque ipse per se, quibuS OPUS erat , scdulo expensis quadringenties HS. de fisco principis in eam rem insumenda decreuerat. Nihil autem hic moror, quod non ab luerit; cum enim de haC ejus voluntate non multo ante, quam moreretur, fama Percrebuerit, maximam vel ex hoc , meo quidem judicio , liberalitatis, & providentiae laudem adeptus est. Quid vero
dicam Liburnum munitissimam urbem , atqUe alterum totius Italiae emporium am pli stim is audium FRANClSCl muneribus, Cum merce S Co ad Uectas ah omni portorio immunes indiXerit, universiSque nationibus , Ut eo se eX qUaciamqUC Or-hiS terrarum parte conferrent, tutissimum aditum patefecerit Z Quid illuni mercatorum negotiatio nibus Consitientem pacem Cum omnibUS COm P
si tam , ac foedus prudentissime initum sanetissime
quoque servasse, ut quamvis Cundia bellorum tumultibus quaterentur , Etruria sua omni honorum , ac rerum copia abundaret Quid hanc ipsam proxime elapsis annis summa rei frumentariae inopia ita provido FR ANClSCI Caesaris consilio sublevatam, ut dum una cum reliquis italiae Provinciis caritatem prauientem , futuramque fa-C a mem
35쪽
merii deploraret, hanc repente e X maΣima fruis menti dissicultate incredibilis annonae vilitas sit subsecuta ΘHorreo totuS animo, Auditores, omnibus, que Pene artubuS contremisco , cum ultimam illam recordor , in qua versabam Ur , Calamitatem , quam sit te Viorem , imo ut verissime loquar,
si pene nullam admirabili CLEMENTlS XlII.
providentia sensistis , non ideo tamen eam credatis aut minoris faciendam, aut parvi momenti fuisse. Periculum erat, fatendum enim est ) ne cultiores , florentioresque Italiae provinciae inedia ac fame diveXarentur, aliorumque morborum vi ingruente , qui eam necessario Comitantur, in Ultimam eXitiosamque perniciem, miserrimumque 1latum adducerentur. Hisce aliisque malis, quae&. ipsa Etruria tunc maxime formidabat , quis Praesenti animo occurrit , nisi FRANCISCUS pquis soluta ingenti pecunia , & frumento undique vel ab ultimis regionibus comparato , quemcumque timorem ab Etruria depulit , nisi FRANCISCUS Z Quis, ni si1 FRANCISCUS , in hac gravissima re ita lapienter se gesSit, ut Etruriae Populi prius se a caritate, & fame liberatos, qDam in hoc tam magno discrimine se versatos audiverint 8. Quis denique, nisi FRANClSCUS, anno superiori ad ejusdem ab Etruria deprecandam Calamitatis suspicionem plurimas naves frumento Onustas Tergestino e portu brevi mittendaS PrΟ- militὸ Miramini haec, & quidem merito, Audi
1blita admiratione percellar. Qui enim a FRAN
36쪽
CISCO haec speranda non fuerant , quem toto
vitae suae curriculo ita beneficum ac liberalem accepimUS, Ut neminem unquam nisi muneribus ornatum abs se dimiserit Θ Qui privatos homines,
majestate quodammodo eXutus sua, benigne alloqui , ac peramanteriamplecti Consueverat , non omnium Etruriae populorum in tanto periculo VoceS audiret, omnemque curam in iis sublevandis impenderet λ Non is in summa annonae caritate fisci pecuniam libentissime insumeret, cui nullus unquam dies elapsus est , quo non aliquo homines affecerit beneficio P In hoc mehercule TLto ipis majorem dico ; ille enim unum saltem se perdidisse diem conquerebatur, quod amicorum nemini liberalitate sua in eo profuerat, FR ANCISCUS vero quotidie bene omnibus faciendo nullam temporis jaeturam passus est. Id praesertim
testantur valetudinarii, & veterani milites, quutius eXauctoratis &. domum, & stipendia adsignavit ; testantur familiares ipsius, qui ingraVescen. te aetate in ejus munificentia senectutis solatium invenerunt; testantur ipsorum familiae, quas illis demortuis paterno amore fovit, & UXoribus , filiisque alimenta praebuit ; testantur puellae ingenuae , quas, ne in turpi egestate consenescerent, honestissime collocavit ; testantur pueri in orbitate vitam agentes jussu ipsitus alti & educati Pauperum qgrotantium hospitia magnis aucta red. ditibus, novarum artium gymnasia undique Patefacta, . praemia ad excolendos agros statuta, &ingens pecunia tenuissimis hominibus stipem quaerentibus quotidie erogata.
37쪽
Possem equidem M alia plura praeclarissima pro videntiae, liberalitatis, & munificentiae, quae in FRANCISCo enituit , testimonia proferre, sed in eo laudando quidam adhibendus est modus,
ne videar ego in singulis vel minimis recensem dis aut patientia vestra abuti, aut reliquarum
FRANCISC1 virtutum quodammodo oblivisci .
Nolite tamen, quaesis, Auditores, quae modo de his a me disputabuntur, brevitate potius dicendi, quam magnitudine singulorum expendere, illudque vobis statuite, non omnia, quibus e&Cellit in Ptima alicujus regni administratio, a me pro dignitate posse tam brevi orationis ambitu comis prehendi . Quare facile , nec grauate, ut arbitror,
Patiemini, plura a me . quae de FRANCISCO Imperatore dici possent, aut in praesens omitti ,
veltraeque memoriae. relinqui , aut quae silentio Praetereunda non sunt, simul congesta vestris culis Contemplanda exhiberi. Sed inter haec allicit me Prae ceteris, & quodammodo rapit illius eximia animi facilitas & clementia, non quia reliquis major sit atque praestantior, sed quia gratior, & jucundior, captandisque Populorum aminxibus accomodatior. Quae quidem ejus naturae mansuetudo & humanitas adeo germana illi fuit. ut nesciret injurias ulcisci , imo beneficia pro malefactis rependeret, inimicis perbenigne Parc ret , & si quid ab eo petebatur, ultro ac libentiLsime elargiretur. Quam profecto virtutem non ideo putandum est minoris hahendam, quod Lintharingicae, & Austriacae Gentis veluti nativa censeri potesta eam enim idcirco maximis autumo in
38쪽
FR ANCISCO Iaudibus extollendam, quod cum
utriusque Gentis decora in eum unum Concurrerint, illam quoque prae ceteris summis & Lotharin. gicis, & Austriacis Viris in amore, & in deliciis
habuit. Neque mehercule in eo minor justitiae laus, quam ita semper excoluit , ut nemini , quod suum erat, unquam denegaverit. De qua ut aliquid peculiare depromam, illud Praecipue Commemorandum arbitror, quod nullum ad amplioreS magistratus promoverit, nisi quem in inferioribus cic Communi bono optime meritum, & quem neqUc Pretio, neque metu , neque gratia ab aequi tale dei legisse Cognoverat. Illustre hoc quidem commendationis genus est , sapientissimaque ratio publicae promovendae felicitatis. Illud quo-qUe non omittendum, eum militari sancti Stepham ordini pristinam dignitatem adseruisse ; quum
enim quidam, qui ejus nomine &. insignibus immerito gloriabantur, obrepsissent, legesque olim natutae non servarentur, ut auctoritatis FR ANCl-SCI fuit pro supremi totius ordinis, quo fungeb tur,Magi stri ossicio ex amplissimorum Equitum al-ho indignos expungere, ita quoque justitiae, novas legeS Indicere, quibus antiquis pareretur, nobilissimum ordinem uberioribus locupletare redo iti-hus, & illius omnes, si quas ContraXerat, maculas sordesque abstergere. Cetera, quae in multiplici Etruscarum rerum gubernatione rectissime ab eo san- Cita, ac patrata sunt, mitto nunc quaerere,compreCfam scilicet hominum sceleratorum audaciam ;fraenum libidini ac licentiae injectum; nobiles aere alieno gravatos,qui solvendo non erant, sit Parentum
39쪽
culpa , munifice adjutos, si vitio suo, etiam pa
que securitas perturbaretur, justissimis poenis multatos ; optimUS viros debitis praemiis affectos, Mgratiam benemerentibus abunde redditam. Dicam cluntaxat, quod praeter hominum opinionem est, tam legitime, atque aequabiliter justitiam a FRANCISCO administratam, tantaque Clementia sumani juris rigorem ab eo mitigatum , ut nihil ex unius virtutis ossicio sibi altera usurpaverit, sed utraque ipsarum ad paternae FRANClSCI sollicitudinis , curaeque laudem inita quadam inter se societate con1enserit. Venio nunc ad extremum, & quidem illu-Bre orationis meae argumentum, quod a FR ANCISCI Caesaris erga litteras, litteratosque homines studio & voluntate desumitur. Doctissimis Graeciae viris olim placuisse 1cimus tum demum felices eas fore respublicas, in quibus aut Phil sophi regnarent, aut reges per omne doctrina-Tum genuS eXcurrerent, sed praesertim philol. Phiam excolerent. Quam celebratissimam Plat nis sententiam sapientissime ab Aristotele interpretatam legimus. Negat enim reges, principesque viros valde quidem eruditOS e1Ie oportere, Cum
id nimis otii exigat, & parum iis adferat dignitatis ; sed quam maXime optandum esse ait, Ut praeclari rima quaeque ac nobilissima studia sole
ii cura Promoveant, & litteratos tanquam divinum quoddam hominum genus amore suo Pr sequantur. Istorum nimirum doctrina reipublicae
salutem adstri, legum auctoritatem sultineri, ho-
40쪽
na omnium, fortunasque conservari, & si quid dignum memoria sit, ad posteritatem eXtendi. Quae 1i ita sunt, ut revera sunt, quis te beatissimam, felicissimamque, Etruria, non appellaverit Θ Dicebaris Olim beata , quod intermortuas a septingentis amplius annis in Italia litteras, honasque omnes artes & disciplinas in situ , & squallore jacentes CXCitaveraS, tuamque in clientelam receperas. Felicior deinde visa es, quum Mediceorum Principum cura & liberalitas renata in te 1everiora studia beneficentissime fovit , egregie dotata reliquit, & ad summam amplitudinem ita eveXit, ut PerPetuum, aC quodammodo Proprium sapientiae domicilium & 1edes evaseris . Quidni ego nunC te fortunatissimam nuncupaverim , quae talem Regem sortita fueris, qui ad litteras protegendas , & amplificandas nihil non omni tempore profuderit, qui quod alii inchoaverant , alii honis alitibus auxerant, ipse unus Pro 1ingulari sua in illas charitate praeclare perfecerit , absolveritque, qui denique aliorum maXimorum regum vestigia secutus absolutissimum ipse exemplar factus fuerit, quod in artium, scientiarumque patrocinio posteriores reges imitarentur. Ille, ille, inquam, unUS eam tibi laudem confirmavit, ut optimarum omnium disciplinarum teidiceres altricem & Vindicem, talemque, ac tantum hoc nomine splendorem, & dignitatem obtineres,
ut jam ei quicquam adiici, &.adjungi non possit. Tute ipsa vides , quo florenti stimo in statu res tuae collocatae sint FRANCISCO Caesare litterarum patrono & lautorς. Prudens ego nunc , scien