Universae Campaniae Felicis antiquitates a Mariano De Laurentiis elucubrate

381쪽

marmore reperto apud Misenum, ut legitur apud Scottum loco citato, pag. 34. Hanc Postea sequiori aevo, evulgata Evangelii prae- dieatione undique , fidem recepisse produnt Ecelesiae Christianae Fasti. Divum enim Paulum, quo tempore tu Italiam advenit, et Puteolos appulit , i ibi fidem Christi Praedicasse eonstat: quo tempore vicina opida , et Μi- senates ipsi Christianae fidei Religione sunt imbuti. Me- eulo autem tertio , et quarto ineunte cum magis ethnici Imperatores in Christianos saevirent, et praesertim cum persecutio in Christi fideles imperantibus Diocletiano , et Maximiano maxime exarderet, tunc B. Ianuarius Beneventanus Praesul Puteolos fuit perductus, ubi Sosium Ecclesiae Hi senatium Diaeonum in carcerem inclusum reperit. Hinc omnes ad vulcani Forum capite plexi sum re, qui postea ab unaquaque urbe in patronos si) vindicati suere. Inter alios huius urbis Episcostos memoratur Benenatus , cuius mentionem facit S. Gregorius Dialog. lib. Ιl. Conlapso tandem Romanorum imperio, Misenum ,

eunctaeque aliae Campaniae urbes a maiestate sensim Ceciderunt , doneo anno DCCCXXXVIII. Barbarorum ma-

a Olim apud Ethnicos mos viguit patrios deos sibi in tutelam seligere, qui singulas urbm sub eorum habeba ut Custodiam ; hosce Deos Patrios, et Communes placuit appellare. Verum Christianorum introducta Religione, ac inanibus diis, atque templis eversis, tune Sanctorum patrocinium invexerunt, et praecipue illorum , qui pro Christo vitam amiserant , quosque Martyres inde compellarunt: iique veluti Patroni ac Iulestiares habiti. Misenates inde , et vieinae civitates eos sibi in tutelam vindicarunt, qui olim sanguinem effuderunt. Hinc legitur in Act. Bonon. a Mazochio allatis Vindic. Repet. pag. 4 3 Cum mnaquaeque plebe sollicite, suos sibi Patronos ruere Iesti rem,

Nevolitani B. Ianuarium sibi patronum tollentes a Domino meis merum , et Puteolani S. Proculum . . . . tulerunt , et Miss- nates Sanctiam Sosium Diaconin ..... tulerunt , et ρωψι

ruris in Basilica etc. 'Diuitigod by Coos e

382쪽

nus Italiam . et Campaniam simul depopulatae suere, et praesertim Langobardi eodem tempore hanc urbem oc cuparunt, et tandem penitus eversa fuit a Saracenis anno DCCCXLV. iuxta omnes auctores , et inter alios M zochius GL Neapol. pag. 346 mentionem Leit. In hoc vero terrarum orbis angulo amoenissimo su Via re magna aedificia , et villae nobilissimae. Iam ante memoravimus admirandam illam piscinam super hoc litore constructam. Lucullus autem prae ceteris loca isthaeo adamavit , ibique villam ex tot aliis magnificentissimam possedit, maximoque sumptu aedificatam. In villa Misenensi praeter alia muraenarum vivaria , piscinasque construxit. Ex Tranquillo in Tiberio c. 73 hunc Imperatorem supremam heic obiisse diem constat. Tacitus eandem memorat Annal. lib. VI. e. 5o et Phaedrus de ea

sic etiam scribit. lib. II. Fab. scaesar riberius eum petens Nevolim,

In Misenatem villam Menisset Miam, Quae montes summo posita Metilli manu , Provectat Siculum , et ProsPicit Tuscum marc.

Super hoe etiam litore suit etiam villa Gracchi, qui

legem tulerat Agrariam. Praeter urbis Μiseni theatra . quorum nunc nulla superest memoria , suisse et aliud Constat super litus classis Misenensis commodo: huiusce theatri, ruinae extant adhuc ibi. Super idem promontorium fuit olim pharus instar Puteolanae a Plinio memoratae Hist. Natur. lib. XXXVI. c. in. Veteres quondam coloniae ex temporibus remotissimis Graiorum usus in nostris regionibus invectarunt: quapropter ad navigantium commodum hanc molem erexerunt: ea fortasse ais 'dhuc extahat , cum Romani hisce dominati sunt locis ;sequiori aevo eversa , et inde nullum superfuit vestigium. Id omne accipimus ex Romanae historiae scriptoribus , qui hoc memoriae prodidere. Illa vero pars , quae iacet Inter Flisenuna , et Sehesa. Disitired by Corale

383쪽

tem , quem indigenae compia lant Montis G P elata, et alluitur a Μari Mortuo , i hodiedum dicitur cormis te tui. Iucola , qui locus olim Μilitum Schola realibet ibit, ut

ei iam patet ex reperto lapide a Scotto recitato pag. 85. Hinc armatura , et schola armaturaruml est eadem , ae

militum schola, ut loquitur Vegetius lib. II. c. I9 unde corrupte Milis Ola. in hoc vero loco magna militum pars , quin imo Miseuensis aderat classis; Romanos sortissimas habuisse in Italia eiusmodi classes, primam in Ravennae portu , alteram apud Misenum, constat ex Tranquillo in Aug. c. 49 militaribus co iis legis. nes , et auxilia Proυinciaιim distribuit: classem MASeni , et alteram. Rauennare ad lutctiam Saseret, et Inferi maris , collaciaυit. Et Tacitus Annal. lib. IV. o. 5 Italiam utroques mari duae classes , Misctuum a ud , et Raυennas, Proximumque Gallias litus rosiniataonaυes Praesidebant, quas Actiaca Nictoria C tas Augustus in Uulum Foroiulsenses miserat υalido cum remige. Vegetius lib. ΙU. c., 3I hanc portum memorat. Videsis Stevechium in hunc auctorem , qui ipsum ditu. ei dat. pi,ein, Dra. Α Miseno haud procul est Piscina Dragonaria; nunc ε'R '' Grotta delia Traonara appellant accolae, ita dicta quod tortuosum habeat iter: huius Suetonius in Nerone c. 33 mentionem tacit hoc modo : Inchoa/at Piscinam α --

seno ad. Λυernum locum contectam , Porticibus Conclusam , quo quidquid totis Baiis calidarum Esset ,

conoerteretur. Plinius. Hist. Natur. lib. XI v. e. G etiamteandem memorat; Magis tamen Fosso Neronis, quam a Baiano lacu Ostiam usque nasei bilem inchoar Erat. IIaeu autem, piscina ad natandum , nota ad alendos pisces a Nerone comparata videtur ,ri quales multae in la torum dqmibus . fuerunt, ut Comperium est ex Trati.

Lacu AehM Mille 'eto p-us ad meridiem ex Misenensi portus ve Muri Mortuo extat celebratus olim ille l. cus Ache. rq ius ue e , seu Acherusia Pulus , hodiedum Fusraro, Diqiligod by Cooste

384쪽

81 vel lago di colaccia , non procnt a turri , qnam dici--is GaMisam. Ea paliis parum a Cumis distat, ut scribit Strabo lib. V. Geogr. Ex hoc loco ad inferos esse viam ad tinum omnes sabulati sunt poetae r inter alios Ibueretius lib. VI. v. 763 Ianua ne his Orci potius regionibus esse Crediarur ρostea : hinc animas Acheruntis in Oras Ducere forte deos maneis inferne Dea ιζ. Et Virgilius Eneid. VI. v. as s ne seia Tariarei, quae fert Acherontis ad undas.

Turbidus hic coeno, Mastaque -ragino gurges AEstuat , atque Omnem Cocyto eructat arenam.

In hunc lacum scelestorum animas inclusas veteres ethni ei crediderunt. Huiusce sabulandi Occasio derivavit, ut tradit Strabo lib. V. ex eo quod . calidi, et aestuantes sontes heia sint : accepta apud omnes isthaeo sabula finitimis lucrandi per dolum oco sionem praebuit, qui quo dam initiati rhu haec. loca placatis pejus Manibus summa retitione adve utentibus ostendebant , tum et oracula simulabant. Hinc sabulatum, ex hae palude eadavera immitti in ulteriorem ripam deserenda. . Inde etiam nata ests,buu de Charoqie, qui animas nave veheret trans Stygem paludem. , Haud procul al, Acherusio lacu fuit olim villa va- vira.eiae Rouiani equitis. Hie enim. nomine P. Servilius Vn.cia Issiaricus floruit anno ab U. C. DCLXXIV. quo tem pore Consul fuit eum Appio Claudio : isque plura gessit hella , de pluribus . saepe gentibus triumphavit. Tan tas rerum r*liquit divi Ilus , uι vulgo post lata Dives suerit . appulifilus. bivillai ' O lyco condidit mυximo sumptu. quam memorat Senesta l. b. VII. epist. LV. Haec villa Proui: ex ruderibus liquet quae, restant adeo fuit , ma

385쪽

Cumaea

tius esse videretur. Inter lateritia opera , et inter subterraneas ruintis plures statuae , numismata , et upides reis perti fuere. Extitisse etiam quondam C. Marii villam apud Nisenum nos docet Plinius Hist. Natur. lib. XVIII. e. Glais verbis : Noυissimus uillam in Misenensi posuit C. Marius suties Consul, sed peritia castrommandi, sicut Cora aratos eΘ ceteros etiam Sylla Feliar coecos hisse dic ret: Cima in Ioea suis in quoque C. Cornelii Syllae Dictaioris villam ex Appiano de Bello Civili lib. I. compertum habemus, eamque haud procul a Cumis extitisse creditur, et in ipso agro Cumano. Plutarchus in eius vita listic pediculari morbo ob suas libidines , tque com cssationes putrefactum eius corpus vitari finisse narrato

De Cumanum origine , maiestate, deque testis m ultιma urbis ruin , atque fiato.'

teolanum' solum , et Baianum friunt ' cum 'Μi se nensi promontorio sicut 'sii pri, Hemonstratum est ple-'niun celebratis villis', 'atque Romanorum aedishiis londam fuit; nihilque aliud restat interim , quam Vix misera recordatio: sic ut' enim diximus, ea loca non 'solum a temporum' colluvie, et 'h Barbarotam hianibus j . verum etiam a terraemotibus pluries , a coeli inclementia, let ignee terrae viseeribus deperdita , atque foedata 'fuere: Cn- manus 'ager, ut mox 'enucleahimus, idem horrendum subiit satum, et celeber evasit, 'cum a Barbaris Praesertim vastatus; et hinc nulla ad nos pervenit' memoria. Haec loca adeo sunt vetusta; ut quasi intbr sabulas 'vera eius historia se perdat. At quidquid id rei sit', 'duoe ipsa historia , nonnulla de tanta Cumanorum celebri

Cumarum tandatio est' tam prisca τ 'riost 'Troia

num excidium fuerit condita. Graeci enim hist longum

386쪽

defatigati bellum, et post longam Troianae urbis obsidionem c si fides .Homericae tribuenda sit historiae' ) Italiam ad navigarunt , eoque varias suae gentis Colonias per litora passi in Coavectarunt , quas et in Magna Graecia , et in Puteolano agro , et in variis locis stat iisse' sedem ex historia compertum habemus. Velleius Paterculus lib. I. c. I. LXX . circiter post eversam Troiam , et Eusebius Chron. lib. II. CXXXI. annos post idem bellum eat, dem urbem aedificatam 'asserunt. Praelatae Graiorum Coloniae suere prae ceteris Ar--ς ἡο eades , aeri treenses , Euboicae , Chalcidenses , Atticae , aliaeqtie. Λtticorum autem Colonia temporis progressu Chalcidem , 2Erit ream , Cumasque urbes super Eliho-

. eam insulam fundavit; quae quidem Colonia aliquod post tempus seditionibus intestinis foedata , Italiam adna diga. re Coacta est ducibus Megasthene, et ΙΙippocle ij Cu-

Supra dixi inus , lianc urbem landalam suisse a Chalcidensibus , quae gens e Euboea prosecta ducibus Ilippocle , et

Megasthene magna stipatis hominum caterva. Primum iuxta Li. tum in Inarimen pervenere: en ut ex ipso habetur lib. VIII. e. Cumani tib Chalcide Euboica originem trahunt. Classe qtia GDecti ab domo suerant, Am hum in Ora maris eius, quod accoliani Potuere. Primo in insulas u Enaniam, et Pithoctistis egressi , deinde in continentem ausi sedes inransferre. Ibi mulierem praegnante in uti narrant et dormientem sit per litus invener ἔ-l idem auguriis , - hono capto omine , fertilitatis trieterrarum ungulus fuit aestimatus. Nova hinc ita urbs est aedisti.

cata , illiam et Cumas dixere, a vocabulo Κυικαυμαι, dormio, ut Servius adnotavit in neid. VI. v. I vel Ocaro των κυρtxzm , a

st tibiis. C, ut illuuin quippe litus instar scopulosi dorsi inari est Ohiec umiihi Ar quod' et prox im in aulam aenaria in, immanium istue tritim motus, et velimruim in peruosissimi flatus fiebant. Ea vero longa pace, et sinit unae indulgentia noritis: hine Strabo lib. v. Gengr. subiungit: ΙΙ-τερον μην οὐν isti cat : ab initio for unafa Dit urbs. At uegcio qui sinistri rerum eventus sequiori aevo aeciderint: Campani enim huius florentis urbis iuridia capti, eam e V eriendam statuerunt; novi hinc cives alio

387쪽

manis , qui hue transvecti , Chalcidem , Cumasque urbes aedificarunt. Id omnis accipimus ex Stra ne lib. v. Geogr. Idem confirmat Vellei iis lib. I. c. 4 narratque huiusce classis cursum columbae volatu fuisse directum. Urbs aedificata ab Hippocle Cumano celebris evasit, quae ad Graiorum formam uro circumvallata, et turribus suit septa per orbem : quod opidum fuit conditum supra collem ad mare Uum portu opportunissimo. UunC mentorat Ι'aia vinus auctor lib. XXIV. e. , 3o hoc modo : Auctores erant quidem , ut Protinus inde Cumas . CEret, urbemque Oreugnaret. Id autem inimo.

dices Nannigal ctipiebat , et 'tii Nea Olim non habe ret, Cumas saltem maritimam urbem haberet. Et ex Sannagiitio lib. II. Eleg. 9 de Cumarum ruinis illacri-

mante accipimus. . t

Et vagus antiqtios intrabat na Mita Porrus, Quaerens Dae laleas conscia νigna fugam Uine passim aedificia publica , et sacra eum viis Graecorum instar vario tempore affecta fuere. Inter alia adnumeratur prae ceteris Apollinis i) templum, cuius meminit Mantuanus vates aeneid. VI. v. 9- . . . Amra, quibus altus Apolio

Praesidet. - sedem deligendam curartant. Sic narrat Halicarnassaeus lib. VHLliine subiungit Paterculus lib. I. c. I 4 Haec gens Nevolitano allecti Cratere , ibi ursem , suamque ιδυns ortarum coloniam :Pars horum ciuium magno post intererito Nevolim conducit. Odium in Cumanos anno ab V. L. CCCXXXV. essu sum a Cain- panis fuit , ut prodit Livius lib. IV. c. 45. , 1 Cl. Iorius, Guida d. Poetetuoli , pag. 11έ et seqq. Sserit duo in hac urbe Apollini templa olim dicata suisse; unum a Graacis excitatum, et hoc antiquissimum, quod fortasse idem ipsum fuit , cuius meminit citatus supra Virgilius. IIoc templum Disitirco by Cooste

388쪽

Post longam vero tempestatem respubliea fuit ilorentissima sub nomine coloniae Cumanae Dia&-Graecae. Hinc tanta agrornm fertilitate, et divitiarum copia a ueti suere cives, ut Etruscis tunc imperantibus parere recusantes cum illis manus conseruerint, illoruinque impetum si egerint. Strabo lib. V. Geogr. in longum narrat , Cumas plures passam vicissitudines, et praesertim Pleraque egisse bella non solum cum longinquis , verum etiam cum vicinis gentibus, donec Romani subactis popillis , hanc etiam in suam redegerunt potestatem. Ρostea iidem urbis capti deliciis , commercio opportunissimo ,

et divitiis, villas , et aedificia passim eo in loco condidere.

Livius lib. II. c. m in hane urbem testatum reliquit , Tarquinium Superbum extremum Romanorum Begem Confugisse, postquam e throno fuit exactus per Brutum , ibique vitam egisse privatam , donec e vivis excessit. Halicarnassaeus vero lib. VII. Aristodemum Cumarum tyrannum ad hutns urbis dominium ita pervenisse narrat. Quo tempore helIum persaevum inter Etruscos, et Cumanos ortum, nobilis quidam divesque iuvenis Arierat supra arcem e nunc pauca rudera supersunt. Alterum huiusce ni minis templum a Romanis fuit excitatum haud longe ab arce Cumana : ab eiusdem fabricae constructione, et a lapidibus Latinis characteri hus ab eodem auctore repertis clare eruitur, temptum nonni si a Romanis aedificatum. Inter alia marmora nuper e ossa hoc legitur:

APOLLINI . CUMANO Q . Tl NI IUS . RUFUS .

Hoc templum fortasse conversum in Ecclesiam cathedralem Cumanam a rhitratur idem auctor. Haec Ecclesia adhuc extobat anno MCCVII. quo tempore Anselmus Neapolitanus Episco i ut sollemni pompa Martyrum lypsana ex hac urbe xu Castrum tran

stulit Lucullanum. .

389쪽

stodemus Malacus nomine inter alios sortior fuit, qui

Etruscorum ducem in praelio necavit: qua in ob causam hostes sugam arripilexu ut , et ita bellum consectum. Cumani in te hunc suae urbi praeficiunt. Hic vero Aristodemus temporis tirogressu a suis civibus suit necatus , quippe quod eius regimen ad extremum severitatis per

venerat.

Cum vero in Italiam descendit Hannibal, cu notis in Poeni ducis potestatem subactis , Cumae etiam in ipsius

imperium redactae iam suissent , nisi Sempronius GraC-chus Romanus Consul eandem liberasset urbem. Celebre per id temporis sestum a Campanis 'eragebatur quolan Dis in Silva Hama, quae postea Silva Gallinaria, et nuti Cla Paneta di Patria , ubi omnes ex urbibus Cunctis Campaniae ad sestum celebrandum Conveniebant a Colae. Campani hine quo Cumas in Hannibalis manus darent, hanc adstruunt fraudem. Cumanorum senatum, et gentem ad sestum invitant. Interim Sempronius castra ad Linternum posuit. Iam Campani ad Hamam silvam frequentes Con Venerant ex composito , nec procul aberat Ma. mus Λlfius Campanus in occulto, qui erat Med xlius, sive summus magistratus , qui cum XIV. millibus militum castra habebat. At Campani spe frustristi suete; tiam

Cumani Graccho arcessito, dum noCturnum edebatur se-stum , dato signo, alios stratos somno, alios Per patrato sacro inermes redeuntes obtruncat. In eo tumultu laesa

plus duo millia cum ipso duce Mario Alfio , et capta

fuere signa militaria quatuor, et triginta. Tunc temporis Hannibal castra habebat ad Tifata, qui re e Oguila, cum exercitu Cumas adpropinquavit , enimPie uri cur ob sedit; interim Grace hiis urbem ad defendendum aCCurrit. Livius qui rem omnem enarrat lib. XXIll. c. 36 Cumanos, ait , et Sem sironium tam strenue cum Hannibale pugna6se , ut sacta ex portis eruptione , hostium stationes suderint , atque fugarint. Sic Cuinae ab Hannibalis obsidione liberatae suere, Climanorumque studium, et amor in Romanos peregregie demonstratus.

390쪽

Cumanos insuper habuisse olim agrum satis extensum , et seraCem ex omnibus Confirmatur Vetustis scriptoribus , irii Ρatavino historiographo, et praesertim Halicarnassa eo lib. VIII. quod confirmat Strabo lib. V. Huiusce rei tot villas celebratae, totque domus in hisce locis fidem adhuc ostendunt. Baias olim insuper agri Cumani partem fuisse ex Dione lib. XLVIII. n. 5o accipimus. A tanta vero rerum, atque divitiarum copia, quae illi a natura donatae fuerunt , urbs cecidit, postquam Romani illam occuparunt , et ad illum statum fuit redacta , ut ibi Coloniam deduxerint. Hinc ratione affirmat Frontinua lib. de Colon. his verbis: Cumae muro ducta Colonia , ab Angusto deducta. Inde in Municipium fuit eonversa . quod accidit circiter annum CCCCXU. Id confirmatur ex lapido allato a Capacio Hist. Neapol. lib. I s. c. 2o. Quod evidentius a Livio comprobatur lib. III. c. Io Item ut Munici es Cumani essent, pridies quam μοριι ius Cam anus a ρUulo Romano defecisset.

Sunt qui hoc. opidum narrant etiam Praefecturam evasisse , idque probant ex Festo. Tantaene olim urbis mi-εera conditio lQuo vero tempore Puteoli , Baiae, et vicina loca a Romanis habitata fuere , tum Cumae vetustate colla bentes derelinqui coeperunt. Hinc Iuvenalis Satyr. III. v. a has deseribit iam prope der dictas , quo tempore praefata loca adamata , et in pretio fuerunt. Hinc laudatus poeta Vmbritium quendam 'rogat uti Bomam deserat satis frequentem urbem , et vitiis abundantem, quo Cumas prope desertas , et vacuas petat :raudo tamen υacvis, quod sedem ingere Cumis Destinet, atque unum ci em donare Sibrilae. Hodie dum de huiusce urbis magnificentia ' nihil aliud restat , quam pastim per collem, perqud agros perplii 'ra vestigia: inter quae ' numeratur illo vulgo Eac nuncupatus. Hoc aedificium' lateritio fuit opere, si-