장음표시 사용
361쪽
tiones, cantus, Symphonias , ωυigia iactant. Et Se . neca ad Lucilium scribens lib. VlI. ep. LI. Non tantum cor Ori, sed etiam moribus salubrem locum stliger debemus. Quemadmodum inter tortores habitasse n 3-lim , sic nec inter vinas quidem. Videre ebrios με litora errantes, et comessationes naυigantium et symphoniarum cantissius perstruentes lacus, σι alia, quae Meιιι soluta Iegsius luxuria, non tantum Peccat, sed publicat, quid necesse est Θ id agere debemus, til D-ritamenta υitiorum, quam longissime Profugiamus. ει durandus est animus , et a blanimentis υoluptatum
procul abstrahendus. Ex qua quidem pulchra philosophi descriptio ae vide, quaeso, quot vitia, quot libidinum genera , quot illedebrae hisce in locis quo adam fuerint. Iure merito ab iisdem animum voluptatibus abstrahere
Nullus profecto suit qui in haec adveniens loea , a. nimum ab illecebris a voeare posset. Hino putarim ipsum Catonem virum tam severum haud posse seipsum continere. Hinc quid etiam mirum si Florus lib. II. e. 6 narrat magnum Hannibalem Italiae domitorem iuvietum Aliapibus , indomitum armis, subactum fuisse a tepentibus' Baianis sontibus t Siquidem inricrum Al bur, indomi. tum armis, Ca amiae , quis crederet e Soses , et te. pentes fontibus Baiae subegreunt. Taulaena his locis d Melae t talitumne vitiorum diversoria Θ Haec Flori Hi cendi ratio poeticam potius elegantiam, quam histori eam fidem praesesert. Intra Capuae muros hibernaeverat Uannibalis exercitus : ibi enim' milites magnam hiemis partem in vino, epulis, atque balneis inter prostibula transegerunt, inter Mirarias meretriculas, inter unguentarios negotiatores Seplasio, atque in Albano foro sitos. Hae quidem res illos perdiderunt , non vero Campaniae in. les , ae tepentes sontibus Baiae , quae in Campania famrunt profecto , sed longe a Capua. Heio ad exprimendam Baiarum amoenitatem, et illecebras historiographus haec
scripsit. Livius enim cure uia XXlII. c. 8 Capuam,
362쪽
non Baias exeret tus ruinam fuisse tradit: In hsbernaca uam concessit. Ibi Rartem maiorem hiemis exerci-ttim in tectis habuit Et paulo post subiungit: Somnus
enim , et pinum , et mutae , si scorta , balneaque , et otium consuetudine in dies blandilo , ita ea enemarunt comora, animosque ut magis deinde Praeteritae eos pictorias, quam Praesentes tutarentur vires. Soles igi. tur a Floro memorati, et tuentes Baiae sunt intelli. gendae pro scortis , et vinis, et balneis , somnoque, quibus totam hiemem Campana intra tecta traduxere Hannibalis milites. Super Baiano litore plures insuper Romanorum equi. 'ta' tum villae , et aedificia construeta suere, ut Syllae , C. ' ' Marii, Pompeii, aliorumque: quae loca adhuc servant
memoriam, terrent advenientes immania aedificiorum cadavera , demonstrantque adhuc sepultam in ruinis superbiam. Villa C. Caesaris Dictatoris erat tu monte, qui Baiis imminet. Tacitus lib. XIV. c. 9 ipsam tradit esse super viam, qua Misenum eundum erat, ubi hodie eiusdem rudera aedificii immensa supersunt: Viam Miseni pro fer, et υillam me aris Dictatoris, quae subiectos sinus editissima promectat. Olim repertam fuisse in subterraneis statuam cum hac epigrapher GEN. C. IVL. CAES. narrant huctores historiae Neapolitanae. Ad haec fuit etiam illa Cnei Pompeii super collem, qui erat inter Iacum Avernum, et Tritulae Sudatoria. Ηle enim suam villam eo construxit loco, quo Baianas lageret delicias, quoque ibi vilam ageret a Curis semotam; de eadem in praesentiarum nulla supersunt r*dera. Eam vero peuitus submersit in ah Novi Μontis eruption e, et a Barbarorum manthus fama erit.
Villa C. Marii supra eundem fuit collem, de qua illa C. Maria. quidem magnificentissima adhuc supersunt v stigia. Α Plutarcho in eius vita eompertum habemus, illam suisse adeo splendidam , ut Cornelioe Srllae postea venumdatam
sui se constet LXXXIII. mille sestertia, illumque ipsam amplificasse , indeque vendidisse C L. milia sestertia. S.
363쪽
transtulit, C. Marius , et Cn. Pon eius, et Caesar exstruxerunt in regiones Baiana, sed illas in Osus. runt summis iugis montium. Amice quam Positionem elegerunt, quous aediscia excitaυerunt lacis , qualia
scius non υillas esse sed castra-orten ii. Super hoc litore suit etiam Hortensii villa , cuius mentionem facit Varro R. R. lib. III. c. ir hoc modo :Quintus HortenSitis familiaris noster cum Aiscinas haberet magna Pecunia aediscatas ad Baulos , ita sa Pe cum eo ad υillam fui, ut illam sciam se er in
Coenam Pisces Puteolos mittere e tum solitum: neque satis erat, cum non pasci Aiscinis, nisi eos φ-εe Pasceret ultro : ac maiorem curiam sibi haberet, ne eius esurirent multi, quam ego habeo. Cicero etiam
ipsam memorat Quaest. Academ. lib. I. Adhaec plures aliae extitere villae, ut illa Sergii oratae equitis Romani a Plinio memorata Hist. Natur. lib. IX. e. 54 ; illa L. Crassi, alia C. Hirili, cuius mentionem facit idem auctor ibidem , quae villa celebris evasit ob murenarum vivaria : alia Catonis Vticensis , et Domitiani Imperatoris , de qua laudatus Plinius lib. V. e. 4 et Martialis lib. V. Epigr. 4, Pisonis, de qua Tacitus lib. XU. C.
48 sic tradit: Coniurationis tamen metu proditionis
placitum maturare caedem vud Baias Caesar Cω-bro υentitabat, balneasquci , et epulas inibat, omissis - excubiis, et fortunae suae mole. Super Baiarum . litus fuit etiam Domitiae Neronis amitae villa, cuius etiam meminit idem Annalium scriptor lib. XIII. c. a I hoc modo: Nunc Per concubinum Atimetum, et histrionem Paridem , quasi scenae fabulas con onit, Baiaru mSuarum Piscinas excolebat, cum meis consiliis ado-ρtis , et Proconsulare ius, et designatio consulatus.
Aliaeque suere villae ad Romanos equites pertinentes ὁquae PaSsi iiij super Baianum adsurgebant litus, et in ea vicivitate. quibus omnibus huc usque memoratis 1a-Disiligod by Cooste
364쪽
6 Itis crustat, quo in pretio, et quantum haee olim loca a Romanis fuerint expetita. Non solum vero illi homines
super hoc litore suas habuere domos, verum etiam complura te ml,la , et thermas condendas curarunt , de quihus nunc dicendum. Super Baianum litus restant Thermae, quarum im-1 mensae adhuc visuntur reliquiae. Primum aedificium egi '' 'illud , quod vulgus eneris templum salso appellat. Hoc quadrata s ut apparet forma lateritio fuit opere. XCaesare o rectum, an ab alio Romano divite, affirmare haud auserim : extant adhuc parietes opere anaglyptico. Non procul ab hisce ruinis Gallae adsurgebant Thermae , quas riuno accolae Dianae s I compellant aedem. Propertius vero lib. I. Eleg. super Baianum litus Dianae templum non procul ab Herculea collocat via. Verum quo loco illud fuerit, per auctores haud constat, cum nec rudera quidem supersint in praesentiarum. In easdem Thermas ventitabat Nero, de quibus canit Martialis lib. VII. Epigr. 37. Media nunc fornicis pars extat eum senestris circum bene dispositis. Restat plura alia rudera super Baianum collem : ea
vulgus salso appellav Mercurii set aedem. Quidam pa-
1 Prope Dianae templum ut vulgus credit repertus suit haud procul a Baiano Castro hodierno anno MDCCLXXXV. lapis qui Cybelis, et Vespasiani templorum mentionem iacit. Vide Ancoram , Viaggio di Poetetuoli pag. io5. α Iustinianus in Diction. Regni Neapol, tom. II. artici minia in longum probat, descriptas aedes nihil aliud fuisse, quam
magnas Baianarum thermarum piscinas. Ne longius abeamus, i ctorem monemus , ut praefatum adeat auctorem, ubi mascula
eruditione id probat. Ad hoc probandum, Vitruvii assere auctoritatem , et illarum thermarum sermam , quarum quaedam Romae adhuc extant sub Caracallae , et Diocletiani nomine. Re sa- sne vera Mercurii templum, ut dictitant indigenae, propriam the marum formam habere, ex ruinis quae restant, evidenter dignoscitur. Verum enimvero haud obstantibus hisce Iustiniani aucto
ritatibus, paucis abhinc mensibus Cl. Iorium quadam die eum Diuitigoo by Cooste
365쪽
trii seriptores Θολον Baianum appellant, nunc Trugliodi Baja i). Huius pars interior similis est Romano tem
plo ab Agrippa excitato , quod nunc restat sub nomine S. Mariae Rotundae. Baianum aedificium a nostris Ci
ceronibus sa sub nomine 2'rugiis di Baja venit, ut
adirem, eumque de rebus archaeologicis sermonem in longum si rotraheremus , sorte fortuna accidit, ut-sermo noster de Ρuieo- nis, deque Baianis antiquitatibus evaderet, et praesertim de
visee Thermis, de quibus supra est quaestio. Ipse Cl. Iorius etiam in meam facillime opinionem tunc descendit. Ad rem melius probandam, extemplo ipse Federici Heller literas, et σχγιμα de Dianae hoc salso templo a Vindobona nuper acceptum mihi ostendit. Ipse enim Heller cum Neapoli adhuc esset anno Μ CCXX v I. Baias adveniens, Francisci I. Stelliae Regis iussu hasce ruderum minas es it. Hinc per multos dies in hisce locis , et praecipue prope isthaec falso dicta Mercurii , et Dianae templa suit excavatum. Ex ruderibus repertis lacillime fuit iudieatum, hasce Thermas reapse suisse olim magnificentissimas, ut ex pluribus quae restant ruinis videre est, et ex ipsis ruderibus nihil aliud suisse apparet, quam magnarum Baianarum Thexmarum partem.
si Sunt qui arbitrantur, bane voeem Glio a Graeco
Τρουλλω. quod aediculam eum fornice signiscat , descentiere. Eandem vocem significare etiam Italice Cumici apud l Paulum Diaconum Uist. Misceli. lib. IV. videtur, et aedificium rotan . dum. Re sane vera ex einsdem forma, id clare emitur , eum interior ipsius aedificii pars opere fornicato , vel et lyptico sit , iii cuius medio pars aperia restat ad lumen in interiori parte immittendum. Si plura cupis , consulsis Du Cangium in Diction. Mediae Latinit. tu voce Tmllo , qui plura scribit ad hanc rem. αὶ Sub ciceronum nomine vulgatim I Ciceroni, aut guide M' Foresueri veniunt illi insulsi, deridiculi, et insimae soriis homines, qui passim in foro Puteolano otiantur , qui sin-tim ae quisque homo exterus, vel patri iis Puteolos adventi, illi sunt obviavi, quo Baianas , Puteolarias, Cumanas, aliasque a uintiquitates ad videndum veluti duces se praebeant. Nihil ipsis hominibus ineptius inveniri potest, qui magnum it Iud eloquentiae patris Cicerunis nomen usurpantes, fabulas no as euduut, e
366쪽
Ex his igitur thermarum descriptis ruderibus satis
colligitur apud Baias maxime eas usuvenisse: Cum enim eo loci magna esset aquarum calidarum abundantia, hinc factum , ut cuncti Baius advenirent, quo aeris clementias ruerentur , et praesertim calidis aquis , iisque medicinalibus uterentur. Hi ne recte scribit Straso lib. V. Geogr. hasce aquas calidas tum ad voluptatem , tum ad morbos sanandos accommodatissimas suisse. Hinc etiam Romani saepe in haec veniebant, quo sanitatem reciperarent. Plutarchus in Mario seribit, ipsum ad Baiana venisse balnea eurandi corporis gratia. Et Sylla republiea restituta , depositaqtie Dictatura ζ Puteolos ut privatus secessit, ubi pediculari correptus morbo , Baianis saepe utebatur iber-mis , quo morbum laverteret. Et Nero ipse adeo hisce delectabatur aquis , ut depolita Imperii maiestate , iugiter iisdem Anteretur, sicut qcribis Tacitus Annal. lib. XV. c. 4M ' Easdem' etiam commendat Statius Silv. lib. I. car. 5', et Iosephus Ahilqq: Iudaic. lib. XIX. c. r, ut alios Praeteream. Vnam addam' Plinii' auctoritatem ' Hist. Natur. Eb XxXI. e. 't, qui in sie emphatice de Baianis scribit aquis: Nusqucim tamen' Mrnu quam iri Baiano sinu , nec
terosque ad aspiciendum convectant. Ea vero hominum species n6n sotuin Puteistis': verum etiam Porticum apud , Capuae, aliisque loeis reperitur. - Η- hominum genus a--. Iustino-dieti-suere' reptηγηταε , idest Indices, et Circumdu.... res, qui illum cireumduxerunt ad
Sinsula . visenda , eum Puteolos , et Baias advenit. Cl. Μa- a litus in i Kal. apo . pag. 449 a Graeera etiam suisse dictos Eεν--οus, hoc, est i Dua Hones , et etiam pictos reperimus Λ'nytoλmus, nempe antiquiturum e lamitores. Laudatus auctor loco leuato: inarmi,. eos, homines duius orae ire las Hadria.
ni Impere is aevo. utpote Latiaris adbite vigebat lingua
suisse nuneupatos Circatores , quae vox contratia , et a mn ια-tore saeta est. Hinc eorrupta lingua ex Circuuoribus Clarrones vulgo dicti , uti hodiedum hoe usurpant nomen. Mariorellius Theca Calain. pag. aar eos De o-antiquarios Homeros vult
367쪽
pluribus auxiliandi generibus I aliae su*huris, aliae
aluminis , aliae salis, aliae nitri, aliae bituminis, nonnulla etiam acida , salsave mixtura ζ υ Ore quoque inso aliquae Prosunt, tant0que vis, ut balneas calefaciant, ac frigidam etiam in salis ferMOre cogant , quae in Baiano Posidianae pocantiar.
aiarum ree ε Haec quidem sum omnia , humanissime lector, artis momi metata , quae 9d nos usque pervenere. Baianum
igitur litus olim celeberrimum evasit ob tanta et praeclara aedificia. Quae omnia Iudaeus Rex Aristobolus, qui Romanorum in Baiano litore magnifica aedificia ad visendum advenit, simulacra , et pavimenta , et parietes cum diu contemplatus esset; Quanta Romae a litudo, quanta maiestas i exclamavit. At de tantis mouumentis quidi Superest, nisi rudera i ipsa nati urae dona sensim in dies minuuntur. Vbinam stat heio. loci amoenissima illa - coeli elementia r ubi piscosi Iacus.Θ ubi maris sinust, aliaque omnia, quae ad lenocinium natura Conclusit Z vix nunc superest aliqua suae. pulchritudinis imggo. Iidem vero iucundi colles, qui portuosum coronabant sinum, modo squa
lent ambusti. His superadde tin pulcherrimi i Ibeatri fossi
mam disposita circum quaque aedificia , quae superham advenientibus seenam 'procul etiam esserebant , nune squalorem, horroremque praeseserre. Praeter haec assidui motus terrae et aeris, coelique inclementia et
1 Veserest scriptores de Baiarum amoenitare ad ravim u qne dixerunt. Praetereo tot, ac tantos , qui mira enarrant doliis locis, praesertim Symmachum , qui plurim lib. I. ad confirmat, ubi ait authmni tempore Baias se contulisse, quo huiusce ambentiale atque idelictis seuerotur. At unus Cicero ini fallor Dolabellae scribens in . IXaiepist. Ia omnibus auctoribus adversarii videtur. ,Hiel enim de mi in loquens sic alte Graiiuor Baiis nonnis , siquidem in scribis , sui res r ente fuctae sunt , Nisi forae te amant, et sibi asseruaritiar , et tandia dum tu odes sunt Oblitae sui, quod quidem si ita est, minime miror coeliam, etiam , et terras vim suam, si tibi ita conveniat, dimittere. Qia
368쪽
praecipue Novi Montis conssagratio hanc terrarum orbis partem penitus ab antiquo, itorentiquo statu immutavit. Hinc horror , et luctus heic moratur. Conlapso Romanorum Imperio , barbarae nationes in Italiam irruerunt, cunctas urbes, et Opida ferro stammaque Concremarunt. Prae ceteris , qui Baiarum ruinae Causa fuerunt , Saraceni adnumerantur, qui manum ultimam dederunt. Hinc illius pulchritudinem, aedificiorum maiestatem, villarumque adeo deformarunt, ut sepulchrum, et cadaver potius effecerint. In tanto denique nobilissimo quondam terrarum orbis loco , de quo Venusinus poeta nullum stlium huic anteponendum esse cecinit, nulla domus nec super litus, nec in vicinis collibus hodiedum , nulla hominuta commorantium sodes adsurgit, nisi tugurium aliquod, et diversorium pro advenientium commoditate , Ot ad asservandas Baianas antiquitates super lit*re, et arx munitissima ad defendendum portum Puteolanum. Hinc do tot, ac tantis naturae, et artis praeclaris donis , atque monumentis cum Mantuano vate concludendum , atquo in sinuandum arbitror :Heu fuge crudeles terras, fuge littus aυarum.
dam salubres pro luxnrioso interpetrantur. Interim quis non videt claro coelo , ea loca , puta sorsitan ob vicinorum vulcano rutu, et lacuum propinquitatem fuisse iam ex C cerotiis aetate haud salubria ' Hinc etiam credendum , Baias , et vicina loca haud toto anni tempore salubria fuisse, et Romanos tantum autumno, et hieme beic rusticatos. Qiiiii imo si rem hanc rectius animadvertemus , Ciceronis aevo nondum Avernum, Lucrinumque lacum eum propinquo communieasse mari agnoscemus: hinc loca circa Baias insalubria suere. Secus vero Horatii , Propertii. Senccae , Plinii, aliorumque aevo, aerem perquam amoenum ibi homines respirasse constat: cum aperti propinqui lacus fuere, qui cum mari communicarunt.
369쪽
Bauli quid, et tibi υicus hic fιerit: δε via Herculea ; de Agriminae Neronis parentis infelici fato ,
et smulchro. etera aedisicia describuntur cum sepulchretis: de portu Misenensi: des antiqtio aedi/cio istilgo Cento.Camerelle , et de Piscina mirabili.s,uii. Bauli sunt parvus vicus occidontem inter, et septentrionem, et Misenum inter, et Baias. Locum hunc ab Hercule sundatum fama est , quo tempore Geryonis boves ex Hispania in Italiam abduxit; nam B6αυλα Latine sonat bor uni Stabia iam et atque eo loci ab Hercule boves servati fuere iuxta Servium , qui ait ad 2Eneid. VII. v. 667 Iuxta Baias Hercules catilas bobus fecit , et eas ambit, qui locus boaulia dictus : nam hodie Baulae υOcantiar. Hinc Symmachus cecinit lib. I. epist. I. Huc Deus Alcides stabulanda armenta coegit, Eruta Geryoni de lare tergemini. dido recens aetas corruta Boaulia Baulos Nunc at , Occulto nominis indicio. Ab dit o , ad proceres dominos fortuna cucurrit ,
Fama loci obscuros ne Pateretur heros.
Hanc celebraυit , opum felix Hortensius aulam: Contra Arpinatem , qui stetit eloquio. IIaec Bauloriam villa olim ad Q. Hortensium pertinuit , ut indicat laudatus Symmachus : eam etiam possedit Antonius Drusus, uti e Plinio Hist. Natur. lib. IX. c 55 disces. Postmodum in principum patrimonium transiit ,
ut Neronis aevo evenit . tandem Symmachus ipse eandem obtinuit. Vis uermi ea. Fama vero est, Herculem si) octo stadiorum viam 1 Revera Mariorellius Thee. Culam. lom. II. pag. 565 ait Disiligod by Cooste
370쪽
. . 6 longitudino ac tanta latitudin', quanta gradienti currui satis esset, iactu in ponto molibus struxisse. Ρm pertius . hoc opus Herculo dignam laudans cecinit lib. I. II. Ecquis te mediis, cessantem , Cynthia , Baiιs , Oua iam .Herculeis semitu tittoribus.
et lib. III. Elege Qua iacet et Troiae tubicen Misenus arena , Et sonaι mrculeo structa labore Mia.
Ex Strabona lib. V. Geogr. liquet Agrippam eandem viam vetustate conlapsam restaurasse. Tullius orat. II. contra Rullum num. ιέ eam quoquo memorat : Accedri eo mons Gaurus , accedent salicta ad Minturnas: adiungetur etiam illa υia υendibilis Herculanea multarum deliciarum , et magnae Pecuniae. Haec voro multis abhinc saeculis deperdita fuit . cum maret terram Occupavit , et plura etiam aedificia adhuc intra mare restant. Id omne aperit Cluerius Ital. antiq. lib. IV. c. a Portus hic equidem hodieqtie extat, sed triremium tantum CaPax. Magna quime litoris Pars maris suctibus abstin ta e3t , ita ut υeterum Baiarum reliquiae , et oia latisSima hinc υersus Misenum silice stratu , sub undis nunc conviciuntur Idem innuit Habillonius Mus.
Antequam ad alia progrediamur, heic iuvat de Ve D. vero it. ro Baulorum situ nonnulla enucleare. Eruditus Scottus in opero quod inscripsit, Dissertagiono Corografica delth dus distruite citia Cuma, o Miseno pag. II 8 et seqq. hunc vicum, et non urbem fuisse probat duobus inscriptionibus apud Baulos repertis, in quarum una occurrit men-
a Lucrino lacu olim viam extitisse , qua ad Puteolos veniendum erat: hanc appellat Miiam Herculeam. Silius lib. II. v. t 13 lianc ipsam Herculeum uer eoni pellat.