장음표시 사용
161쪽
tiones sua iura non adimere, sed etiam de integro largiri atque concedere, i piumque Stortiam per summam inuidiam falsi criminis insimulatum totius Italiae precibus condonare. Caeterum post multos secretioresque sermones, res in hunc modum compostiae sunt,ut pontifex e Gallia Cisalpina copias re uocaret: Pompeio & Columniis parceret: mitteretur a Clemente Neapolim
datae fidei obses Philippus Strozza vir pecuniosus, cui Petri Medicis eius patruelis filia nupserat: Ugo ipse cum omnibus copi is in Regnum proficiscere
tur,daretque operam ut quae ex sacrariis ablata essent,pertinere niue ad apparatum sacrorum, faeta conquisitione redderentur. Cautum quoque est, Vt
Camillus Columna fine pretio dimitteretur. Is enim paucis ante diebus Se nensi in pugna dum in temperantius profligatos hostes persequeretur,a Braccio Baleon o Florentinorum equitum praefecto captus fuerat. Atque ita V-go Moncata urbe excessit grauiter indignante Pompeio, atque id factum d testante,quod sub inanibus simulatae concordiae promissis in terpellari,eripiaque certam victoriam videret. Fuere qui existimarent, Ugonem multo cor ruptum auro, pontificem tanto periculo liberasse, eoque maturius atque libentius,ne eo capto, ac demum aliquo sorte casu, aut Columniorum insidias sublato, ex ea re Cesari, qu religiovis S pietatis laudem quaereret, inexpiabilis inuidia conflaretur. Ferebant enim Pompeium adiutore Caesare paratis
iam seniorum suifragiis, pontificatu haud dubie potiturum, si Fortuna Clementem in eo armorum strepitu conturbatisq; rebus abstillisset. Interea Cle mens praesenti solutus metu, in spem vindicandae iniuriae suorum omnium hortatu vehementer accenditur,in Pompeiumque praesertim Sc Columnios omnes : reuocat tamen Mediolano copias, ut initar concordiae praescriptis legibus stare pacatoque animo, ab aequitate Caesaris pacem sperare videatur. Nec mora, Helvetiorum duo milia, Sc Italicas cohortes septem virtutis extomiae, ex his quibus ad Mediolanum praeerat Ioannes Medices dux egregie
fortis atque audax, ad urbem accersit.Praeterea magnam equitatus partem,&in his Federici Gonzagae ducentos circiter cataphractos: Stephanum etiam Columnam Praenestinum i caeteris Column as dissentientem,cuius fidei virtutique plurimum fidebat, conscribere quatitor cohortes iubet, atque item Valerium Ursitanni,& Ioannem Baptistam Sabellum,uanucciumque Farnesium magnae spei adolescentes singulis equitum alis praeficit. negabant e ni in Ponti sicli pacem confici posse cum Caesarianis arma tenentibus, nisi pariter ab armatis gerendum hellum instruetis pax ipsa peteretur. In eo rerum motu Carolus Caesar consili js atque armis hostium,maiore virium mole o currendum ratus, Lanotum proregem Neapolitanum cum sex millibus Hi spanorum,& triginta onerariarum nauium classe in Italiam misit,scripsitq; ad Ferdinandum fratrem, ut Georgius Franispergus,summae dux aut horita tis apud Vindelicos, cum tribus Germanorum legionibus in Italiam mittes retur. Occurrere Lanoio Gallicae Venetaeque triremes Cyrneo in mari, sed nullo consensu. Nam quum Ludovicus Amerius Venetus praesedius cum
dimidia suarum triremium parte ad portum Veneris substitisset, sero admo dum Andreas Auria, Petrusque Nauarrus Ac Paulus Iustinianus ad hostes
Peruenere, certatumque est tormentis maioribus. Sed Lanotus una atque alis tera naue esuis cum milite demersa, tribus autem quassatis,& cum multa nau
162쪽
tarum & militum strage vehementer amictis, suaque demum praetoria pluaribus colubrinarum pilis adeo perforata,vi pene mergeretur, valido repente suborto vento,e conlpectuse eripuit, tenuitque Herculis portum, atque inde Caietam incolumis peruenit. Pari quoque euentu apud Mantuam Caesari nis fortuna arrisit,quum Felirius Veneti dux exercitus,expugnata iam nauia ter Cremona,& cum eo Ioannes medices Germanorum legionibus occurricsent. Nam quum hi iunctis copi js densata incedentium hostium agmina. ut eos Padi transitu prohiberent, per expeditos Sclopellarios aliquandiu proin spere minutis praeli)s retardali erit,ad Gubernulum demum vicum Medicentormento ab ulteriore Mincri ripa in incertu emisso,ictus occubuit, non tam priuato suo, quam publico ruiturae mox urbis Romae fato surreptus, quum nemo eo forcius atque selicius ab inusitata virtutedibertatem Italie aduersus externas gentes defensurus esse videretur. Interea Clemens Pompeium rei
pub. pontificiiq; imperiss hoste decernit, senatu movet, addit diras, interdicit
aqua&igni,caeterosque Columnios eodem crimine damnatos armis perse quitur. lnductio enim in Latium exercitu ad quatuordecim oppida insigni pontificiorum acerbitate direpta incensaque sunt, adeo, Ut magna senum. Puerorum,& sceminarum agrestiit multitudo,alieni facinoris poenas daret. pauci plei herentur ex his,qui e Vaticano templo altarium ornamenta rapuissenti Insecerat tamen sere omnes is sacrae pecuniae&predae contactus,ipsam que Neapolim, ita ut in foro sacrae vestes ad hastam propositae spectarentur. Caeterum in Sublaqueum proprias Pomperj delitias atrocissime saeuitur, at que item ad Genatianum, sed aliquanto remissiore ira, scilicetur eleganti ribus Uespasiani aedibus, quas Prosper extruxerat, dissimulanter parceretur. Porro Pompeius ubi Latina oppida incendi js sum are,atque omnem armo rum impetum impsos Columnios conuersum videt, postulat a Lanoto,ut si
flictis familiae suae rebus mature opem serat: hortatur ut producitis copi js p tius in hostili agro quam propugnando ad regni limites, bellum ruptis iam plane foederibus coeptum gerat. Concilia quoque indicendi, cuius nomen Clementi maxime terribile fore videbatur, ex formula tabulas conscribit, noetuque Romae per clientes suos affigendas templorum valuis, publicisque in locis euulgandas curat dicitante instruenteque Philippo Sergardo Senense Per hos libellos pontifex ad concilium citabatur, quod Caesar ad Spiram Nometum urbem ea est ad Rhenum sita esset habiturus, ut faciter intelligerent homines eum Balila asseris Cossae exemplo,summum dignitatis S vitae peri culum, inimico Caesare & infestis Lutheranorum animis aditurum. Nec multo post excitis ad id bellum regni proceribus,magno equitatu coacto,ad ditisque Germanorum atque Hispanorum cohortibus, ad Frusinonem in stra possierunt. Quod ubi clemens cognouit,viditque eos iam nudato se ne consilio, auspici js Caesaris bellum eue gesturos, ut grauiore metu iniectaeos deterreret, e Gallia Ualdemontium regia stirpe ortum accersivit, hori tusque est, ut in spem potiundi regni, Neapolim classe inuaderet: vigere Onim adhue toto regno Andegavensium regum memoriam, & praeclarum studium multorum procerum in id nomen proinde ingenti animo armac pesseret, Ut virtute fortunaque maioribus suis aequaretur. Itaque Valde montius singulari alacritate classem conscendit, Campaniae oram metu com
163쪽
ad ipsani Neapolim vertit, expositisque co
hortibus ad ponte Sebethi amnis, effusum eum Neapolitana iuuentute Moa
quatiebant. ibi p fidium inerat earum cohortium, qua obducis sui Ioannis interitum a funesto vexillorum colore,uulgo niare Vocabantur, quarum ea era i constantia & virtus,ut diffracta cadentiaoe m
n tumultu riis operibus repente resarcirent, saepe audacter at
que teliciter eruptione dimicarent. Pompe amens erat,quum primum ali qua muri pars concidisset,admouere statim cohortes, Sc vera vi, trinisque sub Mia 4s ex triplici nationum genere constitutis, supremum oppugnationis c iume xperiri. Per speculatores enim didicerat aduentare pontificios duces, ut Duielsis opem ferrent, prouidebatque si niter oppugnare peraerent, anci
Pi ii praelio dimicandum sore. Sed Lanoius haud sane mul tum belli perituri quum Variis suorum sementi js distraheretur,nec sicile consilium explicaret, Potiundi oppidi occasionem corrupit, ad itque discrimen accipiendi orauis ancommodi, quum propinquo hoste mouenda castra viderentur. Peruen rat enim pontificiae copiae ad Ferentinum, Rentio Cerite& Vitello Tiphe nate Uucibus, aderatquesegatus Cardinalis Augustinus Triuultius Clemen iis hortatu & suopte ingenio nauandroperae cupidus,quod studio a maiore Dus tradito, Gallicae factioni vehementer estet additatus. Nec mora pontificii quadratis agminibus Ferentino egressi patentibus in campis suorum pari ter, atque hostilum oculis dispari animorum habitu spectaculum prebuerunt Erat enim e collibus, ipsaque oppidi summa arce in subiectos campos despoctus, ita ut peditum Sc equitum agmina dis metis Sc praesulgentibus vexillis enumerari posse viderentur. Non tulere subeun tium impetum Lanor, coinhortes ponti Co v amnis praesidio impositae atque ita loco pullae profligataeque amissis tribus vexillis terga vertere, adeo ut perturbata magna Parte xercitus, Gla Germanorum phalanx immobilis imperterritaque constiterit. quod nigrae cohortes cospicatae,auchis e victoris animis audacster eruperuta Ita pa te facio aditu, commeatus affatim intromissus, praesidiumque nouo co hortium aduentu renouatum, abstinuit prςlio Rentius,quum vicitoria in manibus esse videretur, satis superque actum ratus, quod finesborum Uulnere, conclusos obsidione atque periculo liberasset Ea quae secuta est nocte Pom-Peius Lano io in re aduersa repen tinaque perturbato,reducendi exercitus munus suscepit, ita ut ipse maiora torment suismet humeris atque Iacertis impelleret: minora enim singulis ducibus reducenda attribuerat: cuius implendae operae specimen atque exemplum dabat, ne tale dedecus admi teretur, ut tormenta in potestatem hostium deuenirent. Ita singulari Pompeii cura, laboreoque Sc diligentia exercitus incolumis in pacatum tutumque locum est receptus : nullo quippe per no item tenebris atque terroribus opportunam accepto incommodo, nullo maiore minoreue tormento, vel in summa vi arum asperitate deserto, nullisque postremo amissis impedimentis, quum hostis viribus, animis,loco atque eius diei sortuna abunde superior, abeuntium tergis instare,& non mediocrem omnino cladem afferre potuerit. Ea
bene gerendae rei facultas, Pompeii celeritate & vigilantia pontificis erepta, magnam Rentio atque Uitellio, ipsius Triuulti, legati & minorum ducum
164쪽
testimonio conflauit inuidiam,ut quinacare qusstui,delediari imperio, odisseque belli finem,&pericula uniuersae pugnae deuitare vel malignitate, veli gnavia diceretur Caeteriim cognito Caesarianorum discessu, promouere sero castra multosque dies nulla memorabili re gasta,circa Postium atque Caeca num consede re.Ex aduersio Lanotus atque Pompeius ad oppidum Castrum consti terant. Verum cosumpto in his locis omni frumento,cum fame uter exercitus laboraret,&equi deficiente pabulo,qu6d nullum gelida adhuc hi me gramen erumperet,inedia S macie conficerentur. applicuit ex Hi ania Franciscus Angelius cucullatus diui Francisci sectae princeps Is opinione religionis Caesiarem nudato omni simulatione animo arcana crimina Christiano more confitentem audire expiarecis solitus,mandata Caesaris de pace ad potisficetu aisserebat. Eius viri hortatu,quu singula ad religione reuocaret, Sc sum ma omnia de lenitate aequitateq; Caesaris polliceretur Clemens ad pacem imclinavit,quod frarium sumptu, animum vero cura & molestia bellicarum rerum leuare percuperet,indignareturque pulcherrimam omnino occasionem potiundς vi storie, astuta, aut ignobili certe ducum suorum cunctatione suis. se pretermissam,annonamq; demum non modo creuisse,sed in castris totoq; Latio tantum non consumptainesse conspiceret,& Borhonius maxime se mi dandus videretur, qui ingentibus lectissimisque instructius copiis, togatae Galliae & Hetruriae urbes Romanari urbis opes in praedam militi se concodere praedicabat. Itaque Romam accitus est etiam Caesar Feramusca Campa nus Caesaris familiaris,qui dudum ab Hispania venerat, attuleratq; ad Ponti ficem a Caesarae humaniores literas,quibus se pacem expetere,od ille arma,&Pontiliciam maiestatem religiose colere significabat, testabaturq; Deos immortales se regnis suis esse contentum, & ab se cuncta facile posse iustis precia hus impetrari, sed minimepassurum ut sibi ai quoquam in his quae iuris atque arbitri j sui sint, arroganter perscriberetur. Non esse enim ex dignitate Augosti, longe maximi principis leges accipere,minisq: terreri, ab his maxime qui imperio suo subiecti,& diiudicante fortuna, toties bello vi fit,ingratiq; dema grauiore poena digni censerentur. Itaque Idibus Martiis, qui dies summarum calamitatum Urbi atque Italis initium fuit, inita rerum pax est, conscriptae renouati foederis leges, ea conditione, ut Lanotus ad Urbem veniret, scilitea
praeclara adstipulatione tabulis rite confectis, grata omnium animis ea con
cordia sacris sollennibus celebraretur.Nec mulici post La notus recepto priusCssiariana in castra Triuultio legato, ut fidei obses estet,ad Clementem venit. Dotatusq; est haud dubie Deorum monitu aduentus eius,ut lugubris ni xime funest Urbi suturus, quum ea pars Vaticanae domus qua ipse fuerat hospitio exceptus,terribile vagoque sulmine icta tremuisset. Ab ea autem p ce maxime auersus erat Pompeius,dixeratq, discedenti La nolo, ne magnopere laboraret, ut pontifici conciliaretur.Se enim acta Clementis, quibus galeris ibi honos adeptus es Ie videretur breui rescis Iurum quod ille nequaquam I gitimus, sed vitio creatus pontifex, dignitatis suae decus eripere nequiuerinquod Leo X. diuini atque humani iuris sciens veraeq; virtutis amantissimus, sibi absenti ex senatusconsulto detulit let. Solebat ille elato contemptioreque animo Clementis ingenium,nomen fortunamque despicere, quum haud duhie commoda omnia rerum suarum,&dignitatis ornamenta, ex amicitia Sc
165쪽
liberalitate Ca aris expectaret. At Clemens confirmata pace cum Lanolo, ut Florentinis rebus, quibus maxime timebat,opportune caueret, ab eo postula Mit,ut in Hetruriam proficissiceretur, praesentique auctioritate atque imperη iure Borboni j consiliis obuia in iret,impediretque iter,quod ab eo per pontificios fines, infesta ubique populatione susceptum esse cilicet ut tot coactiae in unum audaciis imarum gentium legiones,audito pacis nomine Gluerentur: quum ipse Lanotus, ad quem summa militaris imperii respiceret, uti belli ScPacis arbiter, pr clara ante omnes auchoritate, persuadere militi, atque ipso demum iure supremae potestatis, Borbonio praescribere facile posse videre tur. Sed milites in sipem diripiendae urbis Romae, consociatis animis tantos spiritus ex felicitate rerum gestarum desumpserant,Ut quum superbia licentiaque corrupti, Horbonium Lanotumque contemnerent, neminemque elle
interris qui ipsis resistere posset, existimarent, Publico tantum dc tumultu rio consilio regerentur. Quin& per eos dies,quum in Bononiensi evastatis agris fame laborarent,noctu in Borbonii domum irruperant, tanto ipsius periculo, ut vix ignobili latebra, quin interficeretur,sit seruatus: Qussito tame et Pacatis animis iusto,ut prodiret honoris nomen restituerunt, ut aliqua ducis imagine ad disciplinae speciem uterentur, moreque militiae auspic as eius ataque imperi js parere Uelle simularent Irridebant enim eum Hispani uti stoli dum&exulem, qu6d ambitiose expetitis Heleonorae nuptiis, intercipiente demum Francisco rege, delusus repulsam tulisset,&ad Galliae Cisalpinae ima perium aspiraret. Germani vero eum egentem exutumque omnibus sortuis nis,& proditorem gentis suae vocitabant. Itaque Caesariani ab Alson Ferrariensi,commea tu omnis generis abunde adiuti, recreatique, evastatoque demum atq; incensio Bononiensi agro,egresii hibernis per Flaminiam viam nullo hostium occurrente, ad Apenninum supra Fauentiam contenderunt, Felatrio Venetorum duce,&Michaele Salasso regulo,qui Gallicis praeerat auxit is, in aciem prodire non ausis, quanquam his magnae adessent copiae, tormeatorum apparatu,atque Urbium opportunitate superiores. Borbonio ab A Inandula oppido subeunte ea alpium iuga, qus elinos despectant campos. Felirius atq; Salassus per Petram malam breuiore itinere in Hetruriam tranascenderunt, rati hostem uti euulgatum fuerat Floren tiam continen ii cursu petiturum. Sed is laevortum in Senensium agros deflexit, vix tantisper mora tus, dum ex insigni illorum studio ac liberalitate exercitus duorum dierum cibaria acciperet. Edicebatur enim toto agmine cunestis esse festinandum, quum percepta animis Uici ori spesque omnis uberrimae praedae in una celeritate posita videretur. Praebuerat spem Borbonius Florentinorum legati
ineundae concordiae, si ipsorum sumptu stipendia militi soluerentur. Sed in
immensum augebat in dies eam petitae pecuniae summa, nec institutum tameiter ulla in parte remittebat,ut iniecta spe pacis,ab apparatu belli hostes auerateret,quos imparatos&necopinantes inuadendos essectaebat. Lano ius quoque qui ad Are tinas alpes occurrerat, ludibrio habitus,quum Borbonium ex itinere monuisset,ut retentare agmen vellet, idoneoque ad colloquendum loco sublistere,postquam Romae pace celebrata ex sen ten ua Crearis scedus cum pontifice esset renouatum. Sed Borhonius militesque,cum Lanotum ipsumtum etiam Pacis nomen impense oderant,adeo ut irrisus atque repulsus non
166쪽
mediocre vitae periculum adiret, eum in subalpinos agrestes incidisset. Porro
Borbonius snea tormenta a Senensibus oblata parataque minime secum ad uehenda iudicans, ut instituta celeritate uteretur in opprimendo pontifice. anteuertendisq; hostibus qui iisdem vestigins secti turi viderentur, ad Pompeiumscripsit,ut sibi aduentanti tormeta muralia, & commeatum affatim apud Romam pararet: se enim secretiora a Caesare mandata nuper habuisse, quibus iuberetur,ut strenuam operam daret, ut occupata Urbe Caesariani nominis Irostes delerentur. Paruit Pompeius, e Fundanowagro ad Pallania prosectus Prsstitit officium in his reb.uti opus erat,maxime liberaliter ac diligenter.Csterum tanta suit in Caesariano milite duceq; celeritas in superadis prsaltis fi mini b. conficiendoq; itinere, vel per imbres maxime lutulento, ut aliquato citius qua opinione hominum expecitari possent,ad moenia Vaticana peruenerint.Tum vero Clemens repetino instantis periculi metu consternatus,sum. msgrerum et aluti plurimu diffidens diusrsa perturbato animo cosilia volutare,modo constanter,modo trepide a Patribus, e t a Romanis,ducibusq; suisopc, coia stilium atq; opera postulare, ambigere an ad mare, ubi triremes erant sese proripere prsstaret,an deserto Vaticano intercisisq; pontib. intra urbem se recipere,opperiri suoru auxilia, cum Borbonioq; aliqua pactione oblata, magna vi pecunis, pace mercari, ut qui se omni alia spe destitu tu videret. pata cis enim ante dieb. Helvetioru duo milia, atq, item mirificas ad tuedam urbe
nigras cohortes deprecantib. cunctis,ne id facere atq; reclamantib. importune dimiserat,visrario parceretur. Etenim animo eius tantorem Use, tantiscpexaeis prudentis presidiis instructio ad elide dam virtutis acie, auaritia fatalis inheserat ut cuncita qus publico omni uiudicio timebantur, ipse unus nequa quam timeret,fideretq; his maxime,in quibus nullam omnino spem repone dam,summi pariter atque infimi homines existimarent. Extruxerat Rentius Ceres dux patris suae admodum funestus tumultuaria munitione in ipse V ticani dorso, irridendam hosti,nobis autem summo cum dolore&lachrymis spectandam. Armauerat item imbestes Romanas tribus,3 paucos colle erat milites ex his qui nuper dimissi diuenditis armis in Urbe remanserant: Prositebaturque se Leoninam urbem,ipsamq; Romam, unum atq; alterum diem egregie defensurum. Putabat enim Clemens Fel trium ipsumque praesertim
Guidonem Rangonum, magnis sibi obstrictum beneficiis, per Flaminiam
viam,vitata Cassia,qua hostis iterint ederat,ad Urbem cum expeditis copiis aduolaturos. Sed Borbonius antecessit,urbemque Romam subiectam oculis,e monte Mario militibus ostendens, ubi ex praeda multo opulentiore qua opinione auiditateque ipserum concepissent, perpetuo ditarenturi edixit vecorpora tanti itineris labore se fla& ene sta fame paululum curarent, solitam
celeritate murum subirent.Erat enim ab ea praesertim parte, qua in meridiem obuertitur, vetustate consumptus atque humilis. Inuaselae itaque loca nequa quam munita sub auroram, pridie Nonas Maias,dimicatumque est utrinque acriter minoribus tormentis quum pauci veterani Sc praetoria Helvetiorum cohors constanter irruentes, conscendentesque repulissent. In ea parte quae
obeliscum respicit, Borbonius dum cohortatur suos & scalam conscendit, in inguine plumbea glande traiectus occubuit, multique ingentis tormenti pila, e summis collibus in latera densissimi agminis emissa discerpti sunt; raptaq;
167쪽
raptaque in prsalia moenium parte duo Hispanorum vexilla 's miseris e mu ro praecipitatis. Sed repente nebula crassior palustri exorta campo,ita ho stium aciem intexit, ut tormentorum usus dirigendis ictibus fatali nostro. rum incommodo penitus eriperetur. Irrupere itaque facile Hispani per coniunctas muro ignobiles casias, ubi Borbonius amisi a voce desecerat: Diis haud dubie concepto sceleri poenam maturantibus: ne vir perfidiosius atque
impius direptae atque euastatae sacrosanctae urbis spectaculo Iartaretur. Parte alia Germani munitiones in colle transcenderunt, circumuentamque in me dio Romanam plebem,qus sub vexillis regionum intra Turrioniam portam constiterat, tanta saeuitia i nanitateque trucidarunt: ut imbelles homines proiems ad terram armis,suppliciter vitam deprecantes, crudelissime caede rentur. Nunquam enim ab Ulia memori maiore truculentia vel in barbaros qui Maho metis sectam colerent,vel in perpetuos hostes atque inimicos,vin dietae libidine saeuitum est. Nemini enim fuga patuit,quum refugientes non in ipso tantum celeberrimo templo, sed in adytis, ante Lacrosianctam aram inermes trucidarentur. Quibus antea immanes ex ultima barbarie Totilas
Gothus, & Gensericus Uandalus religiose pepercissent. In eo strepitu CIO mens frustra auersos Deos precibus ad aram satigans, audito hostium clamore, citato gradu per oblongam duplicis muri munitionem ξ Uaticano in arcem confugit, gemens Sc crebro se ab omnibus proditum querens, ita ut toto eo itinere e senestellis miseralbiem nostrorum iugam, Sc cruenti m xime tumultus faciem, barbarorumque furentium hastas & secures impres. fas fugientium tergis despectaret. Clementi autem plenis passibus euadenisti proximus aderat Paul us Iouius,qui hare conscripsit, sustuleratque ei ab terago talaris togae sinus,Us expeditius iter conficeret,suumque item violaceo co lore pallium,& pileum capiti atque humeris iniecerat,ne pontifex a candore vestis agnitus, dum aperto demum Sc ligneo ponte in arcem transiret, a Barobaris accuratiore sorte glandis ictu sterneretur. Pervasere intra pontis por tam, quum in curia Sc trepidatione nostrorum cataracta demitti n equiuis Ie i, signi seri duo Hispani tanta audacia, ut petiti undique tormentis,nihil mortis
metu terrerentur, quin per pontem in serum proximum excurrerent. cona
tusque est pari temeritate Fascius centurio Hispanus portae arcis valvas pro pellere, atque ibi cum paucis est interfectus. Tota itaque Leonina urbe, quam Suburbium vocant, pontificiisque aedibus, sacrosaneto&augustissimoque templo incredibili immanitate cruentatis, atque direptis, ad Septi mianam portam signa vertere. primique omnium Itali duce Ludovico Gon zaga, cui ab inusitata virium ferocia, iacitantiaque Rodomonti cognomen fuit,transcendere eum murum, qui ab Aurelia porta per decliues Ianiculi visneas ad Septimianam protenditur, paruo admodum negocio depulsis deis fensoribus &occupato Xystino ponte, ita edita fugientium multa caede, se Ptem milibus hominum trucidatis,supra quadraginta milia hostium in UObem irruerun t Nam ad Germanicas legiones tres, sex milia Hispanoru IoaiI ne Dorbino duce, atque item Italics cohortes accessserant,ex itinere passimia tronum S damnatorii concursu adaudiae,quas duetabat Fabritius Maramal. dus,Sarra Columna,&is,que diximus Rodomotes. Veteranos quoq; equites non exigua leuis armaturae equitum manus ex vario nationii genere, sinc
168쪽
vexillis,in spem ingemis praedae sequebatur. His praeeratperdinandus Gon zaga, de Philibertus Aurantius Belga, qui Borbonio interfecto, a militibus imperator est appellatus. Ea nocte nihil unquam lugubribus aut lanestis scit
Ronianis pariter&inquilinis.aeditae enim omnibus in locis ad satietatem in nihil tale meritos inusitatae caedes,nobilissinii senes pariter ac iuuenes torme iis excruciati, violatum ubique matronarum & virginum decus, Vestales in ipsis templis constupratae, Cardinalium porro, principumque domus, tanta surentium rabie,serro,atque igni laus expugnatae, Ut nec regum legatis pariaceretur uenioque demum ex his,qui latebra gladios effugerint, sit seruatus,nis vitam adlibertatem uniuersa bonorum substantia redemerit.Feritate et truculetia terribilis era i Germanus, sed a primo impetu quo armatos deleverat, a gladi is temperabat usque adeo remisia animi serocia Ut exiguo facile pretio Iibertatem captiuis daret, A prssentibus tantum spoliis S compotationibus laetaretur,verteretque demum furorem in templa 5c antiqui operis statuas. desormando cuncta atque euastando, qu6d plerique eorum irrisis pontificum legibus, Lutherana dogmata sequerentur. Hispani autem astuta Sc in
Placabili crudelitate acerbiores, ut abdita arcanaque familiarium eruerent, tormentis atque supplicus in nobilis sima corpora grassiabantur, tanta auricuispiditate,ut Iuli j pontificis cadauer multa exesum carie eruere, SI annulo spo
liare non dubitarint. Sed eius etiam gentis facinora,Itali,Brutisque decerptis vitiis, nec ullis omnino admistis virtutibus facile aequabant, Sceo grauiore cum inuidia, quod in obsequium barbarorum longe promptissimi, aemula tione scelerum,ab amore charitateque communis patriae discessissent. Obtadendae vero arcis circumuallandaeque perducta in gyrum s ossa Philippus Cerbellio S Mendanius Hispani, negocium susceperunt,tanta acerbitate, Ut intulam in arcis sos latri lactucas deserentem, quae expetenti pontifici dono darentur,laqueo immaniter strangulatam, in conspectu arcis suspenderint. Puerosque item qui olera sunt culis extrahenda alligabant, sciopetiis interse cerint. Biduo post affuit Pompeius Clementis quidem incommodo, peri culoque laetatus,sed quum plena omnia cadaueribus, luctuque conspicerstimultoque mulierum& puerorum eiulatu,atque insignium ciuium sacerdo
tumque,in tormentis frustra opem implorantium,ragiones et domus omnes miserabili gemitu complerentur, lachrymas tenere non potuit: eo etiam vohementiore dolore perculsus, quod cadente patria, elapsoque secus atq; ipse optasset, incolumique pontifice,qui tantae cladis causam prsbuisse videretur. ad insontes tantum ac miseros summscalamitatis poena recidisset. Itaq; utigenerosun. S sacratu virum decebat, insigni pietate & misericordia adductus. domu suam afflictis Sc miseris aperuit,& quanta maxime valebat authoritate apud duces ac milites operam dedi t, ut inuiolatum decus foeminis seruaretur. cruciat uersperetur ciues,&de redimendis captiuis, tolerabili conditione letages serrentur.In his rebus humanitate, diligentia& liberalitate tanta suisivi superiora coenacula ad summas contignationes honestissimis matronis atq; virginibus complerentur, cardinales plures ad se confugientes vestiret atque aleret, controueritas inter captiuos&milites sua pecunia dis Iuctet,cunctis querit spericulo circumuentis, vadem se praeberet, ita ut in ea fortunae acer
169쪽
bitate captae&euersae Urbi nihil Pompeii aduentu opportunius fuerit aut melius. Nemo enim miser ab eo frustra opem implorauit, nemo aut militum metu aut inedia compulsus, salutaris atque hospitalis domus soribus ei edius fuit. Singulari quoque animi magnitudine simultatum et contentionum blitus, non aduerse modo faestionis nomine,aut peculiari ex causa veteres insemicos praesenti ope adiuuit, sed e Sanctacrucia etiam familia, a qua Hierony mum i plius patrem interfectum diximus, nobilem matronam, eiusque ii Iiam conspicuae sormae virginem ad se recepit,atque auro redemit Una in re tantum vindictς libidinem es sudis te est visus, quum Clementis villam, sub monte Mario, contra Miluium pontem incendi iussit, adeo ut Clemens ab summa arce sumantem spe stans senatoribus diceret, satis squo iure siccum a pere Pompeium, quod eodem igne talionem redderet,quo Latina oppida deflagrassent Nec multis inde diebus Clemens consiumpto commeatu, ita via snina etiam carne, inuitatis quoque quasi ad solennes epulas patribus auidis. si me vesiceretur desperatisque omnibus effugi js, deditionem fecit, ea condi
tione, ut cuneta quae imperastet Caesariseis sturum polliceretur, i quo dignas eius pietate fideque literas expectabat,quibus stipendio milici peri Iuto, sibi
sacrosanctum orbis imperiit cum liberta te redderetur. Frustra iam Fel trium de Salassiim atque Rangonum experitarat, Vt admoto exercitu, pugna
tisque munitionibus ipse Sc senatus arce eriperetur. Sed hi positis ad septi nium lapidem castris, in iuga montis Marii excurrendo se tantii mostentarat, atque ita ut imperitis &miseris, id unum in supremo salutis disicrimine facile cupientibus, iamiamque descensuri, Sc munitiones aggressuri viderentur. Sed ea mente in conspectum se dederant, ut quid hostes occupati praeda 8 in tanta rerum copia vino, libidine, somnoque molliti facturi essent, prospe clarent, Nec tamen periculosi praelit aleam subirent. Quid enim stuli iuxvideri poterat sanis S peritis ducibus, quam iniquum in locum se demitte re,&cum inuicto hoste,viribusque haud dubie,& loco atque animis supe. riore,recentique praesertim victoria preseroci, collatis signis, in nullam speciprosperi euentus de salute libertateque Italiae dimicare c. Itaque Peliriussa. Iubri potius quam honesto consilio, retro in Umbriam iter flexit. Conflauit vero Clemens argentum omne, & aurea vasa sacrificius dicata, ut inde diuidenda militibus pecunia cuderetur. Quae quum fatis elle non posset Caesiaria. nis ducibus, purpureos galeros tres concessit, viallis licitantib. qui foeda ambitione corrupti ad senatoriam dignitatem aspirabant, aurum proferrent. Eo modo ad hastam propositis, emptores non defuere. Sed miles expleri non poterat, quum non menstrua, sed annorum aliquot stipendia, turbidi, incitentes,& vesana seritate ducibus etiam terribiles flagitarent. Quum his disti cultatibus angeretur, angustoque arcis loco conclusius ponti sex. oborta &manan
te in familiares pestilentia, de sua salute dubitaret, Pompeius ad eum venit, inuitatus ab amicis senatoribus, deposcenteque praesertim pontifice,quum is diceret desperatis auxili js,ab una Achillea cuspide opem expectandam Pompeium praeclare designans, qui certiora remedia esset allaturus, postquam tantis cladibus initia praebuisse videretur. Erat Pompeius in aduersis pervicax,& indomitus in secundis vero adeo tener & flexibilis, ut commutatae volun talis gloria magnopere gaudereti oblectareturq; mirum in modu, i decus
170쪽
emineret alterna elatione, depressioneque familiariorum suorum. Aliquo nim merito in gratiam ascitos, inductis demum suspisionibus extempli repudiare &corrupta propria libertate,odio persequi erat solitus. Sed in his aequissimo iure venit excusandus,quum nonnulli ab eo liberaliter sacerdoti l . varias beneficiis honestati,ingrato dearium animo uti Pecunia comi , in
ilionitatis amissium decus,& denique communem infamam, cui pertina usqu2m sacratis hominibus expediret,usque ad conturbationem diuin uniat. que huma narum rerum seruiuissent. Interea pestilens morbus ex foetore cadaiierum et sanie,inequalique coeli temperie subortus,multos Hispanorum ab sumpserat:&in his Antonium Gamboum,a quo templum vi inis Dei pars ad Minernam excruciatis scede sacerdotibus suerat direptu in . Sed Germanicas leuiones multiplicatis funeribus maxime deuastabat:allaturnq, erat, at Ios Odetto I .otrechio duce transisse Alpes eo consilio, ut vindicatis iniuriis,
factosam tum pontificem abrupta fide deceptum Sc proditum in libertate asisererent. Rex enim Franciscus suopte ingenio maximepius&generosus prodi unitate Christiani nomini cuius ipse titulum praeserret, valde pulchrum& decorum eristimarat,custodia et carcere secrosanctu pontificem eripere, at
Que impios, Rexecrabiles latrones,Vti militum nomine indianos armis per
sequi,qui sceleratis manibus, templa,nas,ipsa denique sanctis imorum pontificum sepulchra violassent.Implorarat enimundique opem Clemens demit
Cn. - Oriseria, et nFrancisco repe oer Salutatum Cardinalem legatum, atque
si uiniis precibu Trantisto rege perSalutatum Cardinalemlegatum, atriue
item ab Helioco Britanni aerege ad quem Vbertum Cambaram miserat. Recendebat etiam Helvetios vehementer Ennius Philo nardus antistes Verula. Nus vetus apud eam gentem legatus, vel Uno maxime argumento, quod Ια-lius secundus ab insigni benefici j accepti memoria eos honestissimi nominis titulo pontificis libertatis Defensores appellasset.Nam Clemens satis superq; explorata Cestris voluntate,quum se in potestate barbarorum esse conspice ret,neque ipsius salus atque libertas ad arbitrium Caesaris reuocaretur aliun de sibi auxilium quaerebat Per literas nanque& nuncios propento Effaris a nimo utebatur. sed mili tes,Germanique praesertim,minacibus oculis truces, emerique stipendia atque aurum deposcebant. Quibus Cesar non obscure in duluendum arbitrabatur,postquam tantis rebus gestis,sua prae a merebantur. Putabat quoque ex conscientiae pudore,Clementem uti grauissimis ast dium iniurius, ubi primum custodia liberatus euolaret,in omnem vindictae libidinem sese etasurum ita ut tantis adiunetis sociorum praesidi is resumptu rus arma,&ad Christianas imprecationes,dirasque aduersium se descentu rus esse videretur. In his rei nummariae dissicultatibus coactus est pontifex obsidides dare,quos ipsi milites delegissent. Ii suere cardinalium propinqui, viriq; maxime pecuniosi Ioannes Marius Montanus Sipontinus, Honotrius Bartholinus Pisanus archiepiscopi, Antoniusque Pucius Pistoriensis,&Ioannes Matthaeus Gibertus Veronensis episcopi: itemque Iacobus Salutatus cardi
natis pater,&Laurentius Ridolphus Nicolai cardinalis Germanus Irarer