장음표시 사용
131쪽
titulo uncialibus literis inscripto in haec verba: Liberatori Patriae S. P. Q. R. scilicet ut eo ioculari elogio non medicus uti veneficus aut imperitus,sed ma testas ipsa sanctissimi pontificis, qui calutari censura uti dignum erat principe
Christiano urbem atque aulam probrosis vitiis repurgare cogitasset, non obscure carperetur. Enimuero ea est natura populorum, ut quum dissolutae viis licentia gaudeant,prssentis semper principis mores detestentur, superiorum Vitam commemoratis virtutibus ita coelum ferant eius vero qui defuncto sit successii rus mores&consilia uti plena prudentiae liberali tatis, atque iustitiaesta tura pronuncient Nam,ut plerunque si pes hominum euentis rerumque successibus alebantur, quando sibi quisque fallacissima tape ratione mutato statim principe meliora tempora destinaret. Laudabant in doctissimo ponistifice&longe grauissimo sanistimonia,illiberalitate non probabant,oderant seueritate,qua ubi.sicuti sepe erat solitus,lenitate remisisset,eamdemu clementie laude calumniis auaritis inuoluebat,quasi sontib. et conuietis nequas naturae felicitate,sed parum honesta cupiditate praesentis quaestus omnino parce retur: nec saeuissima temporum conditione, valde egentis,& multis simul difficultatibus circumuenti pontificis necessitatem excusarent: Ita ut tum es uitatis status misere deplorandus esse videretur, quum quisque seret insi gnium atque infimorum ordinum ,redii atque honesti penitus oblitus, cunis cta sibi in summa vitae libertate licere vellet, nec ullum omnino corrigenodis moribus censorem pateretur, etiam vel sola pecunia digna supplicio criana ina vindicantem. Scilicet ut repudiatis Christianae medicinae praesidi j s. affecti corruptique eo insaniae proueheremur, ut indignantibus demum D is atque hominibus, in ipsa quae imminebat horribili cadentis urbis ruina, immanibus barbaris corpora atque animos ad omnia exempla crudelitatis atque ignominiae pri beremus. Acciuerat Hadrianus paulo ante in Urbem,in Vaticanasque sdes cupide receperat petrum Carassam archiepiscopu The tinum,& Marcellum Caietanum veteris Christianae disciplinae moribus vonerabiles,& in omni grauiore doctrina longe lectissimos, Ut eorum consilio in censura morum,atque administranda ea parte Reip. quae sacra respiceret,
omnib. horis uteretur. Sed mors eius aliquanto maturior coeptis consiliis ex
optatum ad publicam salutem successum eripuit. Ferunt Hadrianum alioqui vegetae viridisque senectae contraxisse morbum assiduo ceruisiae potu, quae Germanica consuetudine ex lupulis ordeoque decoctis exprimitur:na per se cibi parcissimus erat, & in tuenda valetudine apprime diligens &morosiis.
tanta horaru desinitione, videnticiante architriclino paratas esse epulas, vel maximaru rerum colloquia protinus abrumperet in mensa aute ad remittendum animusspissime deleelari solebat Toccino sannione salsissimo,quem ab
Hispania secum adduxerat, quo etiam prospeculatore Urbanarum reruviebatur. Ornamenta insignis pieturae ct statuarum pristae artis nequasi magnis cit, adeo ut Uianesto Bononienssum legato comendantestatuam Laocoon iis, quam in Belu ederi j viridar as Iulius ingenti pretio coemptam ad loci di gnitatem collocarat, auersis statim oculis tanquam impiae gentis simulachra utuperaret. Erga propinquos Usque ad notam naturae subagrestis, durus Scilliberalis suit ita ut pa truesis filium Senae Ethruscae in gymnasio literis ope Tam nauantem,quod Romam nequaqua vocatus intermissis studi,s repentdvenisseu
132쪽
venisset, dotatim meritorio equo impositum remiserit,leuitatem animi idei ttidem obiectans, oci uere admonens , ut ab se molestiar& temperantie exemplum opportune desumeret . alios quoque nec remoto quidem affinitatis gracu neces larios, quum spe celsioris sertunae e Germania pedibus Romam ve nil lent, mirum in modum increpavit, donatos it; singulis satis laneis &srugi viatico, pedibus similiter in patriam rediret Vssit: quarum rerum testimo Dio superi orum pontificum profusam liberali latent erga propinquos, uti rauem perruciosamque Reipublics detestari erat solitus. Quando eo presertunerrore, cuncta sensim labefactata, sedemum Pontifice, ruitura Uiderentur. Hinicis au tem& familiaribus gratissimo animo lacerdotia concessit,&locu pletare bonos&studioses moderata stabilique liberalitate cupiuit, honor que pilei coccinei Theodoricum Helium,quum prurium noui cardinales in senatum legerentur, exornandum destinarat. Priecessere mortem eius haud obscura prodigia: nam Borgiae turris tectum plumbea fastigii testudine insigne, sub qua ipse habitabat,repente conflagrauit. Retulerat etiam inter diuosi enonem virum sanetissimum, Sc admirandis operibus apud Germanos inisugnem,& Antoninum anstitem Florentinum lingulari pietate coniicuum namque antea saepius fuerat annotatum, pontifices nodiu superuixisse nostis quam aliquem in diuorum numerum retulissent: uti Leone mortuo statim obseruarantia quo Franciseus a Paula ingenti apparatu relatus suerat. Conditus eli Madrianus temporario monumento in ardeDiui Petri iuxta Pios Picolliomineae familiae pontifices cum hoc titulo: HADRIAN vs s EX T v sHIC SI Tvs EsT, Q VI NIHIL SIBI INFELICI Vs IN v ITA DUXIT QUAM QV o D I M P E R A R E T. Caeterum Gulierimus Encha uordius cardinalis egregia gratissim iam miliberalitate non multo post magnitici operis sepulchrum extruxit in templo Dei parae Virdinis Germanoru ad Circum Flaminii in quo marmoreis pluribus fionis clarisii.
inarum virtutum eriles erudita arte reprisentauit. quarum auspicns Hadrianus humante sortulas fastigium immortali cum laude esset adeptus. redemia moriens, certissimum intercalites nunquaministeriturae selicitatis locum optimorum otii. nium iudicio meruisset. FiNIS.
F V E R v N.T A F F. I X A. stuam potes merito optimqueiure Inter pontifices Hos iacere Maximae pietatis uiliane. fissimispietaι tua, Hadriane
Viventi tibi pro uit, decusque
furei diadematis parauit, Iure id me herculcat aequius tuaeque. Certius pietatis hoc trophaeum est,
. Desin ius quod honoribus to inter
133쪽
CARDINALIS VITA, A PAULO IO VIO EPISCOPO N Vis
ELLEM.Lrancisi e Columna amp Ime Antictes, ut Pompei, patrui tui probra virtus, nunquam Iucris honoribus addicta pontifici que imperi,rationibus inclusa iussit, aut postquam itusto datum est, in aequiora tempora)altem incidisset. In sitatae uim virtutis ducem, magnitudines animi valde illustrem, cum latiore cum laudeposteris traderemus, e irae omni inuidia onere, quo vulgi iudicio fortasse premitur, iure optimo leuaretur. stitaxo quam eam inuidiam alienis potista quam his erratu adaucti'Liam Mino demum faelo magna exparte extinctam videmus. Namsii funesti eius belli canis Ias,et conliborum Origines. equo animo expendere velimus, nihils us vir ille ad arma potius arque imperia, quam adsuci Orsim mulieria natus peccas videbitur, quam quod Coarem maximorum principum conspiratione circunmentum. Omnino defindendum seperit, M.
quaquam aduersurum partium Odi ed ut veteretii familiae in ipse secutus, bisadesset, a quibus Columni, magnis opibus, icerdotjsq,et militaribus imperi sesent honestati, quum
fauente Gallis ponti utitotius Iamiliae opes unum eundemque cum ortuna Caesaris casem I birent. adeo vinecinepte nec inflenter fecisse videbatur, quod acrata abusus'rpura, a surpatis bellicis munerιbus,pro salute . diguitate dom- contenderit, quum ipse unus iam tergentiles suos inare, rerum peritis,ing Og et corporu vigoresuperior ad inonem qua dam nece si ita te coderetur, eoprasertim tempore, quo Golum a domus clarissimis ducibus orbata, illo fosinerme lauda proceres, Fabritium, pro ferum, e M. Antonium immatuis ro,aut importuno crete fato ereptos lugebat.Sed quicquid tali calamitate pontificis nomiis vi contigit,idproculdubio rite expiatum Miletur, quum authore Pompeio . Caeser dignit te iam retinuerit, . Clemensi, prictinae amplitudinisuerit restitutus. Caetrauis ut te patrui tui virtutes imitari velim,itasimilem Otis tuis Fortunam exoptem,c eandem felicitatem a Murer, verum aliquanto honestiorem ab innocentias licet, pietate, pndore, temporantia, riseculi melioris, antiquae probitati acerdotem lecti is moribus oechrita na eruditione admirabilem et gaes 's Vero in reddenda Pompei. effigie, e A in dubgentia usi sumus, qua libero ore utimur in historys, quum in his perscribendis non iugem, modo, eoamat etiam periculumsubeamus paratis cilicet censoribus qui sal a redarguant, uado notissima sileotata omnium oculis referantur. cinerum hoc munuε, repsente, eo ' pensitare Ῥοluntatesincepi, quod gratissimo animo veluti debitum memoriae clarissimi viri per luere videbar, c iuuabat ea mandare literis, quae ipse in eius amicitia Persius. En si persumibaritate didici seni: Colidi enim eum per X X firme annos, adusticitatiso.*t indomo tua apprime liberali, nequaquam velffecis velfructu clariorem Liscum aesidere,qu. apud Pompeium ipsum virtutis bterarum vinio referim consecutus. Vale.
134쪽
OI VMNII Gentis proceregante sexcetost annos in urbe Ro ma, Latioque potentia atq; opibus summum claritatis locum tenuisse, ex annalibus constat: arbitranturque eos nonnulli iGermania oriundos,vel Uno maxime argumento, quod Ger inanis Caesaribus in omni fortuna semper adhaesierint, quum ex proteilo Gibellinas secuti partes,Caesarum nomen perenni studio tu e
rentur, A Guel sis adeo insensi essent, ut plerumciue a summis pontificibus dissentirent. Quod abundi liquet diro Bonifacia Ocitaui exemplo qui cum Guel forum quam sacrorum princeps videri mallet a Sarrasa miliae principe acceptas vindicante iniurias captus,in custodia periit. Gentis vero: nomen. haud dubie deductum suisse plerique existimant a Columna oppido,cuius
135쪽
reliquias vigente adhuc nomine, ultra Algidum, Latina via conspicimus. Nam id Bonifacius atque item Praeneste,Petrum S Iacobum Columnas cardinales armis persecutus ut scribit Blondus immani rabie deleverat.Columnae autem oppidi nomen,vetustatis famam non aliunde quam ex Antonini P a Caesaris Itinerario accepisse videmus. Caeteriim in Columnia domo Ste plianus senior utriusque sortunae exemplis Romanorum procerum longEclariisimus, quum eandem familiae disciplinam sequereriar, insignique viri tis atque potentiae sama floreret, Romae per quinque an nos continuo magi stratu senatoriae dignitatis fastigium obtinuit. Ab eo Henricus & mox Ludovicus B auarus Caelares in Capitolium recepti, & ad Vaticanum vel in uicis poni ficibus imperatorio diademate coronati sunt. Ad huius studia offici; mmemoriam Ludovicus coronam auream dono dedit,ut ingentilitiis insigni bus supra Columnam perpetu. gestaretur. Sed Stephanus non multo post atribuno Pl his Rentio, atque item ab eius aemulo Varon cello, qui plebem aduersius nobilitatem concitarant Roma pulsus, vi ctior tandem rediit, plebe inimicosque prostrauit, filiique&duorum nepotum indignam caedem vitiis, ibi quietem,&Capitolio suum decus restituit. Hic est ille qui per ciuiles dis ordias contendendo pugia an loque exarita aptatis senex facitus, hortanti Franci Ico Petrarchae familiabi suo, ut animum ab intestinis contentioni. hus ad otium deduceret, praeclara patritio ore digna voce respondit,
Romano S generoso viro ad sepulchrum usque pro d:gnitate Sc libertate est e dimicandum. Huius domus quum filiorum atque nepotum nobilissima sobole floreret, in queis cardinales & episcopi, facratique minores viri literis S pietate insignes Aminaeque virtutis & indolis milia ares duces visebantur. optimorum studiorum,& verae virtutis domicilium fuit. Stephano autem quum in Galliam ad Pontificem nauigasse i in magistra tu successit Ursus Anguillarius eius gener,a quo se Petrarca in Capitolio laurea donatu scribit. Sed
mihi veterum annales excutien ti,&quales quantosque viros tulerit Colum nia domus memoria repetentia annes Columna cardinalis Odoardo geni tu , omnes qui antea suerint, vel postea Virtute ac arinis illustre nomen sint consecuti, cum pietate&magnitudine animi, tum rerum gestarum gloria suis perasse videtur. Is enim trecentos Sc viginti ante anno, ab Honorio pontifice
Christiani exercitus & ingentis classis legatus in Aegypto ad Pelusiuni Nili
hostium, Autopolian, quani Damiatam vocant, validissimam urbem expugnauit:saepe& diuerso quidem eueutu cum Saracenis acie conflixit, captusq;
N demum solutus,& vidior ex ancipite periculo laboreque honestissimum sacrato viro atque incomparabile, oinuaq; armorum specie splendidius tria phum Romam detulit,Columnam scilicet, in qua Christus seruator Hierosolymis deligatus,&flagris caesus fuit, quam in sancitae Praxe dis templo supra Suburram ad Exquilias hodie veneramur. Huius quoque opibus hospitaIes domos ad Lateranum cum magnis reditibus in alimenta peregrinorum cal Inuosorumque hominum cum lingulari pietatis laude sdificatas constat.Sed familiae nomen&opes aduersis saepe ciuilium bellorum motibus nutantes, poli ducentos annos a Ioanne Cardinale Oddo Columna confirmitat atq; auxit cum apud Constantiam in concilio Christianorum omnium virtutis
commendatione&Sigismundi Caesaris insigni studio pontifex esset renu
136쪽
tiatus, Martini nomine desumpto. Huic ex Agapeto patre suere tres fratres. Iordanes Salernitanus princeps Sarra tertius,qui sine prole decessit, Sc Lati xentius Albae Marsorum comes,&Neapolim magnus erarii praefectus. Hiein quadam turre sortuitu incendio absumptus Prosperum.summae aut horitatis cardinalem, atq; item Antonium praesessitum urbis, Sc Odoardum Amal Philanu principe filios reliquit. Ex Antonio Prosper, ex Odoardo Fabritius editi,ante alios praeclara familiae lumina maiorii omnium famam virtute hel Iica et fortunae prouentu ae late nostra seliciter adsquarunt. Prospero ex alia matre frater fuit Hieronymus Pompeii Cardinalis pater, qui San sta cruci js Valleios ciuili exorta seditione oppugnantibus,cum armatus prodisset, pilo
ab aduersa acie eminus contorto, per thoracem traieetus interissi. Pompe
ius 8c reliqui fratres,de quib. mox dicemus, patre orbati, singulari diligentia Prosperi patrui perdiscendis literis in ludum sunt coiedii sub erudito, sed ad
modu rigido preceptore, et procul ab Urbanis delitiis.Is enim in monte Compatrum in Tusculanis collib. eos alebat simul et docebat. Eni tuit in eo statim ingeniu acre, vividam,sublime,& in perdiscendo, pangendoque carmine a deo gloris auidum, ut eu M. Antonius idem patruelis frater,etin ludo socius, aliquid ipso felicius ductaret,aperto quoda aemulationis dolore torqueretur.
Decimumoctauum agens annis, eo ingenium corporisq; staturam ad militares artus Protulerat,vi quana imberbis imperia prsceptoris eluderet, nihil in deliteram studio remitteretur.sedcu M. Antonio aetate paulo maiore de bellicis laudibus&de maiorum suoru preclare gestis assidue disputaret, Ita VI e uolare atq, arma tra stare malle videretur,qua consenescere in literis,quae prestantissimis tantum ingeniis gloriam afferrent,mediocrib. autem rix necessaria vitae frugi alimenta praebere consuessent.Contendebant eo tempore inter
se armis Columnia Vrsimque proceres, cum dissidentib.inter se Sabellis,duo eius familiae Sylvius atque Traianus ad Ursinos se con tulissent,vsiq; illorum
armis,Iacobum& Troilum paternis oppidis expellere conarentur,quos adouersus Parum aequa postulantes,Columnia pro dignitate Gibellini nominis defendendos suscepissent.Eam ver6 controuersiam in immensum alebat Alexander Pontifex mira simulatione, modo his,modo illis sauens, et occulte Utri , pecuniam atq; arma submittens, scilicet ut mutuis attriti cladibus abi P demum sine negotio delerentur.Descendebant a Crustuminis vallib. CoIumnii Prosperatq; Fabritius,ut secus Palumbaria in Latium redirent. Vrsini sub monte Caelio castra posuerant.Itaque Pompeius et Marcus Antonius contineri non potuere,quin in castra conuolarent, interes leniq; memorabili
Praelio, in quo triduo post utriusque factionis clari duces, partium opib.audii
confirmatique Germanorum atque Hispanorum auxiliJs concurrerunt.Nullo unquam praelio maiore aemulatione vehementioreque odio certatum est,
quum ab insignibus&de lacte noscerentur, & in prima utrinque acie cristis sc voce insignes inter se noti amplius viginti proceres depugnarent,qui postea celeberrimi nominis duces euaserunt. Cessere Columni,s Ursini capto Carolo Ursino Virginii filio qui caeteris imperabat,ceciditque apud Columnios Antonius Sabellus omnium pugnacissimus. Eo die insigni militiae rudimento Pompeius profligatos insecutus hostes insignem equum deiectio cat Phracto in castra retulit.Secundum eam victoriam Prosperi consilio,& F
137쪽
britii pugnaci manu haud dubie partam,sequenti die victores vltra Labica Dii in Anienis pontem tu Tiburti sub diuo epulati sunt,Carolusque generosi dimisius,quum utrinque insidiosi ponti ficis co n sit i a sero de texi sten t, inita Pace A coinpositis rebus Prosper Pompeium ad Federicum regem Neaposlim perduxit, apud quem statim in ter carissimos est habitus, quum sorte spectante rege nobilissimi iuuenes triplicato saltu decertarent, ipset: productus in stadium,caeteros omnes cum multo spectantium plausu luperas let. Interea
Alexander Pontifex diro scelestoque coiitillo,ut amplum Caesari filio impetarium pararet, cum Ludou ico Gallorum rege foedus ita ijt, cui & Venetus d iugendi imperii maxime auidus aderat,ea conditione, ut Ludovico Ssortia Cisd; ins Galliae imperio depit ita, Venetus Cremona urbe, Alexander vero Togato Galliae urbibus circa Flaminiam viam potirentur S reguli omnes qui ponti licia ditionis essent mulctandi delendi l. Cssari Borgiae traderentur. Ita Columnii vim imminentis procellae felici coniectura metuentes spo. te atq; opportune diffugerunt. Ioannes Columna cardinalis Prosperi frater post multas latebras in Siciliam euasit Fabritius& Prosper apud Federicum
clim Uni ueri a familiae luitentu te. nillitiae adscripti substi iure. Secutus est Iub, Icilecularis annus sun esto totius Italiae motu&immani pontificis saeuitia in signis, quo Ludovicus S sortia A Ascanius Cardinalis frater opera Helvetio rum capti, detrusiq; in Gallicum carcerena paterno imperio exciderunt. Catharina S sortia bello capta Forocornelii & Foroli uri possessione excessit Ei s orgius Mansredus adolescetas necatus de in Tyberina proiectus Fauentiam cuno ita reliqui t: Uaranti Camertes reguli qua tuor lirangulati: Ursini nullo sal ubri consentu coeun tes Paulus &Franciscus, it ei tui: Vitello cius Tifernas, Liberoisi v q; Firmanus necati. Baptista cardinalis Uriinus cantharidum ve Nemo lublatus. Bernardinus et Iacob. Sermonete in Latio reguli, hic serro, ille a conito extin dii. prsterea Mala te sis Arintinio, Ssortiae Pisauro, Peltria Vrbi rao pulsi, Sc in exilium ais i ita ut v n i omnium Colum iiij proceres, admodum Prudenter in ea turbulentissima tempestate egisse sint visi,quod paternis opis pidis qua Borgiarum nesaris cupiditati inuadenda reliquerant, alutem prς tu lillent Secti tu, demum eli annus quo Ludovicus et Perdinadus reges in Fedoricum Aragoniti conspirantes nobilissimu interseregrium diuisere aut hoi e pontifice, breuique Federicus desertus ac proditus in insulam Panaria pro
Deit,atq; inde superante odio in Ferdinandum q, propinquitatis Sc fidei tu
ra Ui Olalle videretur, I tidovicupi stulit, ad quem supplex ita Galliam confudiperet .Fabritius et Prosper id colitium improbantes,utpote qui salutem iam Gai lis ni inlini: commi t tenda existimabant, exilioq; ignobili in remotissimis reri issem scere, repetendisq; paternis oppidis spes suas corrumpere nolebat,
enauigante in Galliam rege, ad Consaluum Agidarium Consen tiam se contulit uia i , a quo sitammis honorib. excepti, magnisq; aucti stipendi js, in id temPiis permanic re, quo bellu in ter Hispanos& Gallos exarsit, cum de finiti pri,ai 5 ii dolent cr verbis, mox immodice armis contendisssent. Eo conflato bello. Poni o eius qua nil plane imberbis alam leuis armatuta equitu du standasti misi sit. Euai. raten ini iam S habitus vigore S animi spiritu plane militaris, ita uti iam Hispanos industria atque usu claresceret. Cessieram Hispani ab initatio Gallis, Varolumque in Apuliam se receperant,uti maritimae urbis copiis
138쪽
iuuarentur, atq: interime Sicilia atque Germania nouas copias expectarent. Editae fuere per id tempus aliquot tumultuariae equestres pugnae, complura ex insidiis peditum praelia,tustis l. per hyemem expeditionibus oppida mulinta ten lata captaque,et in his Rubium Columniorum maxime consilio &nisnu torniciis expugnatum, oppressis ibi duarum Gallorum alis, et Palitia claro duce capto. Neq; ullum illustre bello facinus est editum, in quo non Pompeius aut acriter pugnando, aut sese sortiter explicando nominis famam extenderit. Suborta demum est praeclara contentio de Virtute inter Italos S Gallos, quum Galli se Italis equestri gloria praestare dictitarent, atque ut se paribus armis cum totidem cataphracitis,concluso in stadio ad certunt vicitoriae praemium ostensuros affirmarent. Nam paulo ante indeni etiam Galli Hispanique equites ambiguo Marte A incertavi Acoria ad Tranium dimic rant, prouocante Motta allo, quem postea uti Borbonia satellitem in occupata Caesarianorum armis urbe Roma praetorem vidimus. Indicus Lopes
Hispanus pro Italis recepit, idque mox ratum habuere Drosper atque Fabritius qui pro decore Romani nominis, retundendam Gallorum in solentiam existimabant, quo illi numero praescripserant tredecim equites constantis praesertim ingenii Sc indomiti roboris delegere. In his adnumerari Ponape ius magnopere cupiebat, sed patrui seueritate ei vix dum erumpentem pri mam lanuginem obieetantis,ab eo grauissimo facinore deterritus, id tamen impetrauit,Ut alienae virtutis spe stator foret,ari nigerique habitu hastam casta
fidemque Iano Capoccio equiti Romano deserret. Audiui ego saepe ipsum id
memorabile praelium recensentem, affirmantem que se nunquam pos ea, aut pulchrius spe staculum, aut honestiorem voluptatem oculis atq; animo per
cepisse,quum Italistratos vulneratosq; hostes Gallos in castra captiuos cum acclamatione totius exercitus adduxissent. Nec multo post adulto iam Uere commiissa est insignis pugna ad Gerionem prope Canusium. Iam enim odia uianus Columna Pompe a frater ad Maximilianum Caesarem in Germania missus a Tergeste per Hadriaticum lectissimas Germanorum cohortes adduxerat,Consalutisq; eductis Barolo copiis praelio certaturus ad Gerionem peruenerat,estuosio liticulo que itinere, ita ut pedites siti satis centes ab ac se sol uerentur. Prosper Romana disciplina idoneum castris locum aggere ab agrestibus facto,& adaudio opportune munitum, conquiescendum atque ibi ex pediata dos hostes esse censuerat,vi Gallorum magna vi irruentium impetus obiecto aggere frageretur. Nec eum omnino sesellit opinio: nam Ludovicus Namursius ex Armeniaca similia,cuius erat exercitus imperium, Uti plane tua uenis, quin confligeret retineri non potuit, tametsi toto eo die cum Fabritio Columna totius equestris leuis armaturs praesecto, ex itinere lacessendo prς-liandoque suos ad magnam sitim ac lassitudinem perduxisset. Inter utrumq; enim exerci tum medius constiterat Fabritius tam felici labore quam pericu loso mu nere defunctio, ut late diffusis alis in queis Pompeius nauiter operam praestitit, prospectum omnem in ea nuda planitie Gallis hostibus adimeret: ita ut non satis perspicue conspicere, aut coniectari pollent, quonam ordine compositae acies incederent, quibus praesidi js impedimenta firmata essent. quo interuallo peditu agna illa ducerentur,quem demo; itineris flexum Consaluus cum signis atqi tormentis teneret.Iam serum diei erat ad Quartum Cabam a
139쪽
Iendas Maias, quum appi opinquantes Hispanos atque Germanos Prosperintra munitiones salubri consilio recepit,quanquam illi elatis ferocia animis ea munimenta despicerent, profiterentur se aequali expedito in campo, vel cum duplicato lioste pugnaturos: sed in Prospero ea erat authoritas &5c prudentiae militaris opinio,vt facili paruerint, quum humaniter alloquendo mirum in modum in eis magnitudine animi laudasset Ut demum arroga tiam, Uti exitiosae temeritati proxima castigare Superi tetriente Consaluo instrucis sunt acies ipse media. Fabritius et Prosper cornua tenuerunt.Emisere
interim tormenta Galli pulverulentoq; agmine progressi, & proposito pugnae figia odi inc equites, illinc Heluet a Galliq; pedites aequata fronte incitati
cursiti in hostes procurrere. Non tulissent in mirrumpentiu Hispani nisi ea vel exigua munitionis iniquitas nequauis ipsis Gallis explorata eorum impetu retardail et atq; si exiisset. In ea cunetatione Ludovicus qtium altu tetaturus in hoste aditum cosertissimas cataphradi orti turmas reflecteret, Germanica glade traiectus occubuit. Cian deus S ipse Helvetioru dux cristaru sylva conlpicuus a Germanis atq; Hispanis,qui cum eius peditatu pugna exceperant, in. terfici rur,vixque semihorae spatio tota Gallica acies cssa prostrataque est. E qu itum Gallorci macer impetus suit,sed mox t nsignis fuga dissitq; eorum ter gis Fabraius m multa noestem, quum Ategria et Arsius duces diuersis itineri bus euasi: Unt. Prosper diuersa via cum Pompeio tumultuari jsq: equitum turmis delatus ad hostium casstra ingeti prs da potitus est, ita ut etia holitum mota omni cibariorum copia usq; ad luxum exornatae, lassitudine vidiorum hunde recrearent. Prosper ingressus Ludovici tabernaculum omne argctum quod in ahacis expositum erat Pompeio ob nauatam sortiter opera donauit,
quod ipse demum ad ratione spectatae virtutis liberali animo pene totum e quitibus suis diuisit. Perno starunt in ipse intersecti hostium ducis praetorio Prosper atq; Pompeius et id quidem cum insigni dolore licitudineq; Conis salui, ipsiusque Fabriti j quiquόdea nocite in castra nore dierant, ambos haud
dubie cecidi ite existimabant. Pompeius eo die ter summum vitae periculum adiit, nam quum in densatos hostes irrumperet, trinis Helvetiorum indutus contis,exequi sella in sublime eductus, ita cecidit inde elabente equo, ut sere Protri tus erepserit, destitutus eo modo in pedes quum vacuum sessore hosti lem equum correpto freno ascendere conaretur, ab Hispanis eius praedae auidis pene est interiectus, seruatusque beneficio M. Antoni j 8c Marcelli sea tris,qui opportune semi oppresso opem attulerant. Exinde persecticiis etfudi sua fugam hostes priusquam patruum adsequeretur,quum in nobile Galli ducis scortum magno auri onustum pondere incidistet,disiectio stigatoque e ius comitatu atque praesidio iam manibus praedam teneret, superuentu ho stilis turmae, pene ei sese expi icandi Sc refugiendi ad suos tempus defuit. Pro fliga tis eo modo Gallis,Neapolique subinde capta admirabili Q artificio P tri Nauarri duabus arcibus expugnatis, Pompeius ad recipienda Fundania gri oppida cum ala sua& pedi tum manu missus,Caietanae familiae principes celeriter inde expulit, Vsusque Hispanorum victoria in Hernicis aliquot ca stella occupata paulo ante a Comitum familiae regulis in potestatem redegit. Interim Alexander pontifex moritur, quum ad fontem Vaticanum instru cito conuiuio cardinales aliquot conuiuas veneno tollere cogitaret,& erroremini
140쪽
ministria lagenis. Diis veluti tot instgnium virorum neces vindicantibus, Falernum aconito dilutum ebibisset.Descenderat per eos dies e Gallia Cisalpi na Franciscus Gonzaga atque Tramulius Gallorum duces cum validissimis
Helvetiorum cohortibus equitatuque ingenti,tuomamque peruenerant, Vt
Neapolim repeterent. Confatuus soluta obsidione Caieta ad tuendam Lyris amnis ripam in Suessanum Minturnensemque agrum copias adduxerat Caeteriim multis paruis Utrinque susceptis expeditionibus res eo: deducta est, vemagna vi multoque apparatu Galli, Lyri amne ponte constrato, transeunduomnino,&cum aduersariis patentim campo confligendum decernerent. Erant Gallis ampliora numero,expeditioraque agilitate curruum et equorum aenea toririenta, quibus i sua ripa& extremum pontis caput, & parentia ca porum spatia petebantur, ita ut erumpentibus Per pontem Gallis nequaquatine certa pernicie occurri atque resisti posse videretur. Sed ambigente Conis saluo, atque eum casu in reformidantibus plerisque sortissimis ducibus,Fabritius Columna ad Conlatuum couersus: Negocium hoc inquit nequaquamcumstanter consulendo considerandoq; patrandum est, sed forti manu &era
pedito pugnacis animi vigore, quum iam transeant, et mox duplicatis turmis inuicti roboris densatum agmen, cui pares elle minime poterimus, circa pontem sint inducturi. Extemploque collaudatus aConsaluo Fabritius, euocatis
excitatisque ad pulcherrimum facinus familiarium prompti sisimis,&vno maxime Pompeio audactar progredi iusso, quum plerique Hispanorum se
querentur, intervolantes colubrinarum Pilas, multosque milites passim e
rum violentia disic 'rptos, ad pontem peruenit, tanta vi in primos irruens, ut Galli caesi pulsique partim retro per pontem Uerterentur in fugam, partim hine S inde auerti&restitantes,quum ab extrema ripae margine deciderent. prosurido& rapido amne mergeretur. Neque Unquam Gallis postea fractis. aduerso rerum euentu ducum animis consilium fuit, Vt de transitu amnis coiagitarent.Eo die Pompeius aspectata virtute ab ipso Consiluq publice lauda ri, donarique insigni equo promeruit. Nec multo post,quum auaritia Gallorum ducum qui stipedia militum auertere, S commeatus procurationem ad infamem qustium reuocare perseuerabant, Gallorum copiae per hiemem inabribus Sc gelu incommodam inedia afflietae,&multis extenuatae malis cala mitoli exitus fortunam tuleriit, ita ut castris,et demum Caieta urbe post crueis tam S miserabilem fugam pellerentur. Per id tempus Iulius secundus Alexadro Suffectus,uti erat Columniae familiae amicissimus, capto Caesare Boroia atque eo Hispanis dedito, occupata paulo ante oppida Prospero atque pa britio restituit, missusque ad ea Pompeius ut inuiseret atque reciperet, eo cumula tiorem laetitiam est consecutus, quod Alexandri seniptu, & in Algido,& Genetrani,& apud Neptuni portum in Antiate,et in Luculli Tuscὼ
no, arces aedificatas comperisset, quibus ipsi Collini nil proceres singulari atq; insperato ab exilia calamitate heneficio accepto, absque ulla armorum con tentione Sc sumptu potiren tur. Eo modo Colunatans patriae restitutis, adau gendas insuper eorum opes, Pontifex Lucretiam sororis filiam M. Antonio Columnae exquisitis ingeni j naturaeque muneribus ornatissimo in matrimonium collocaui t,donoque ad dotem adiecit Frascatum oppidum in Tuscula no, percelebrem olim Lucii Luculli villam, atqueitem pedes magnificas prae-