장음표시 사용
101쪽
inedia porta μω a uinauun et Romanos equit . uabus elaeo ortis novos militas veni. amaatiuiam an μα-- equites statuit Nolanimum p.riasque adire votiti, baidiaque destinata impedimensis data nocteeupatis proelio oon uaria ea impalus nerui uaciniaravi intra ε- fila sistanti Manibali sub signis ' id quod per aliquot dies se mi rad multam diei in aes stanti primo miraevio emo, quod ne a renua Romanus porta egrederetur ne armatus quisquam in vitia esset: tua deinde prodita olloquia me metuque reaiam hietos partem miluum .in castra emittit tumos propero apparatum omnem ore nandae urbis is loprimam aciem adfarre, satis sidans, at anelantibaci taret, ininultum' aliquem in urbe plebem motaram. dum in ana quisque an uiatoria di eursu tre dat ad petain una in oditque ad muros aries patineta pente porta Nar nare signa eanere lamorem e tolli a pedite primus delud equites, quanto, maximo omen impetu lae hostem a in re in is satis Noriclumultusque in aetem mediam intuloravi, eum duo oseIrea poetis P. Valarius laeuas a G. Meesias tigati in eoenna hostiam empere addidere amoram Iriae evione ne et alia turba ustodiscis pedimento in adposita, ut pane lam maximo spernentibus Poenis ιν gentis omnis exemitus vaciem se rint. vix equidem ausim Marinarem quod quidam uotores sunt, duo milia et octingentos hostium amo non plua quingentis Romano in amissis sed alvo lauta sive minor istoria fuit, ingens eo die res a Maia a maxima illo bello gesta sit non vanei enim ab Hannibala viseeatibus di illuc ait quam post ea vineare.
ώsset, amella extemido lausis portis e ludibusque dispositis, a quis egrederetur, quaestionem in soro de iis qui olam in olloquiis hos msuerant ba iit avis septuaginis damnatos proditionis Mauri arenis honaque eo m iussit publiea populi Romani esse et sumina remina a -cti radiis eum exertaia omniis Betua supra Suessalam matria aes astis eo edit Poenus Aeerras primum ad vati ruriam aditionem ---ltis per ieere, postquam obstinatos inde videt, Midem atquae ἄν suam par. hemis Aeerranis plus an in quam virium erat itaque devomis tutela Merbis ut ei umvallari moenis videmni, priusquam antinua uine, hostium opera, per inter a- munimenta negieeta ua ustodis asea Mnoetis dilapsi par vias inviaque, qua quemque aut eouralium aut a se tulit, in uinos Campaniae, qua satis erisin e tis a Masae Mon Perfugeriniti Hanniba Maresa direptis atque inoensis, eum a Casino dieisis in Romanum Iemnesque Caininum antiri nuntiament, ne quis tam p-- - hostium Misis Capuae quoque me eis malua, ne ita ad Caiasinum
due t. Cassinam eo tempore in genti Pisan uni habisant eum paucis Romanis Latiniquo no minis, quos eodem audita annonais ades sinis Iem hi no Masonis Praenesis ad diem dilavia soria pinsecti domin
102쪽
- unum antem - ἀτεν- pugnae enisinu, et allis ador matibus sese Romanis odiisque proseeti a Casilino eum atis magno agmine irent, Oertit eos retro Casilinum nuntias Cannensia pugnae ibi eam dies aliquot suspeeti Campanis linentesque avendis ac struendis In vi si eam insidiis traduxissent, iamque a Capua desee ne agi Meiplque Hannibalem satis pro arto haberent, interseolis nocte oppidanis partem urbis quae eis vulturarum est eo enim dividitur amni Oeeupavere: idque praesidiam casuiu habebant Romani additur et Perusina ecthor horiinea quadringent sexaginta, eodem nuntio quo Praeneata paucosis ante dies Casilinum eo pessi a satis sarma armatorum ad tam Exigua moenia et flumine altera parte eineta tuenda erat penuria immae v n mium eliam ut videretur hominum, villelebin xVul. manibal eum iam inde haud proeul esset, Gaetulos eum praelevi nomine Isalea praemittit, a primo, i, fiat eouoquii opia, veri 16 bis benignis ad portas aperiunda praesidiumque aecipiendum perli re
iubet, In pertinaeia perstent, rem gerere a temptare a qua parte invadere urbem possit ubi ad moenia Messere, quia silentium erat, olitudo visa metuque eonoessum barbarus ratus moliri portas et claustrii refringere parat, eum pateticiis repente portis inhortes duae, ad id ipsam Ninstruetae latus, ingenti eum tumultu erumpunt stragemque hostium fi eiunt. Ita primis repulsis Naharbal eum maiore robore virorum missus, nee ipse eruptioneni obortium sustinuit postremo Hannibal astria ante ipsa moenia oppositis parvam urbem pam umque praesidium summa vi atque omnibus opiis oppugnare para ae dum instat laeessitque eorona undique ejeumdatis moenibus, aliquot milites et promptissimum quemque e muro turribusque totos amisit semel vitis erumpentes agmine eis. phantorum opposito prope interes it trepidosque eompulit in urbem M.tis multis ut ex tanta paueitate intersectis plures eoidissent, ni nox proelio intae enisseti postero die omnium animi ad oppugnandum . --aoduntur, utique postquam orona aurea muralis proposita est, atque ipse dux eastelli plano laeo positi amnem oppugnationem Sagunti expugnat ribus exprobrabat, Cannarum Trasumennique et Trebiae ingui' admonens universosque inde vineae quoque eooptae si euniculique ne ad varios onatus hostium aut vis ulla aut ars deerat: -eii Romanorum a propugnaenia adversus vineas statuere, transversis uniculis hostium Qu-nieulos exespere, et palam et viain eoeptis obviam ire, donee pudor etiam Hannibalem ab in pto avertit eastrisque eommunitis a praesidio modi imposito, ne omissa res videretur, in hiberna Capuam eone ait. Ibi partem maiorem lemla exemtam in ieetis habuit adversus M omnlchmnana mala saepe ae diu duratum, bonis inexperium atque insuetum liaque quos nulla mali viserat vis, perdidere nimia bona a vo-ιuptates immodieae, et eo impensius, go avidius ex insolentia in ea semermeant somnus enim et vinum et epulae et Morta balineaque et otium eonsualudine in dies blandius ita enervaverunt eo ora a-osque,
103쪽
u magis depude praeteritae letoriae eos quam praesentes inlarentur vires, maiusque id peceatum ducis apud peritos artium militarium haberetur, quam quod non ex Cannensi ei protinus ad urbem Romanam duxisset illa enim unctatio distulisse modo victoriam videri potuit, hic error viros ademi se ad sineendum itaque hereiae, velat si eum aliora exemit a Capua exiret, nihil usquam pristinae disciplina tenuit nam et redierunt plerique seortis implieit et, ubi primum sub pellibus haberi coepti sunt viaque et alius militaria labor ex pit, tironum modo eo oribus animisque deficiebant, et deinde per omne aestivorum tempus, gna pars sine eommeatibus ab signis dilabebantur neque aliae latebrae loquam Capua desertoribus eranti XIX. Ceterum miteseente iam hieme duel ex hibernis milite mallinum redit ubi quamquam ab oppugnatione e satum erat, obsidio tamen eontinua oppidanos praesidiumque ad ultimum inopiae adduxerati
castris Romanis Tib. Sempronius praeerat dictatore auspiciorum repeten 15dorum ausa profecto Romam Mareellum et ipsum cupientem serre auxilium obsessis et Vulturnus amnis inflatus aquis et preces Nolanorum atque Aeerranorum tenebant, Campanos timentium, si praesidium Romanum abseessisset. , raechus adsidens lanium Casilino, quia praedictum erat dictatoris ne quid absente eo rei gereret, nihil movebat, quamquam 20 quae facile omnem patientiam vincerent nuntiabantur a Casilino: nam et praecipitasse se quosdam non tolerantes samem conflabat, et Maro inermes In muria nuda orpora ad missilium letorum ictus praebentes. ea aegra aliens Gracchus, cum neque pugnam conserere dictatoris iniussu auderet pugnandum autem esse, si palam frumentum importa. 25 Tet, videbat neque Iam importandi spes esset, sarro ex agris eirea Nndique eonvecto eum omplura dolia omplesset, nuntium ad magistratum Casilinum misit ut exciperent dolia quae amnis deserret insequenti nocte intentia omnibus in ilumen a spem ab nuntio Romano faciam dolia medio mima amni denuaerunt, aequaliterque inte omnes humentum 30 divisum id postero quoque die a tertio laetum est nocte et mittebantur et perveniebant, eo ustodias hostium allebant imbribus deinde eontinuis citatior solito amnis transverso vertice dolia impulit ad ripam quam hostes servabant ibi haerentia anter obnata pia salicia conspiciuntur nuntiatumque Hannibali est, et deinde intentiore ustodia au. 35lum ne quid falleret Vulturno ad urbem missum. uera lamen lasae ab Romanis astris eum medio amni ad Casilinum dinuerent, ratibus excipiebantur postremo ad id ventum inopia est, ut lora detractasque seu-tis Pelles, ubi servida mollissent aqua, mandere conarentur, nec muribus aliove animali abstinerent, et omne herbarum radicumque genus aggeri 40bus infiniis muri eruerenti et eum hostes obarassent quidquid herbidi terreni extra murum erat, raporum' semen inie eant, ut Hannibal eone usque, dum ea nascantur, ad Casilinum sessurus sum exclamaret et qui nullam antea paelionem auribus admiserat, tum demum si secum
104쪽
est passus da redemptiona liberomun eapilam aut em auri in Mamlos pretium eonvenit fide ae pia tradiderunt aeser doneo omne aurum persolutum est, in vinensis habiti, tum remiis Cumas eum fide id dirius est quam ab equite in abeuntes immisso interiectos. Praenestini maxima pars fuere: ex quingentia septuaginta, qui in praesidio erunt, minus dimidium terram samesque absumpsit, eteri incolumes Pr eneae
eum praetore suo . Anteio, aeribacis antea suerat, redierunt ala-
tua eius indiei sui Praenesto a soro atainta, locleata amicta toga ve- Ialo apite, et tria signa em titulo lamna aeneae inseripto, M. Ani- 10 eium pro militibus, qui Casilini in praesidio fuerint, votam vovisae idem titulus tribus signis in aede Fortunae positis sal sabiectus. XX. Casilinum oppidum redditum Campanis est firmatum septingentorum militum de exercitu Hanniballa praesidio, ne vi, Poenus inde abscessisset Romani oppugnarent. Praenestinis militibus senatus Roniamus duplex stipendium 1 et quinquennii militiae vaeauonem deerevit taritate eum donarentur ob
virtutem, non mutaverunt rimianorum eam obseurior lama est, quia eo ipsorum monumento ullo est illustratus ne deeret Romanorum.
Eodem tempore Petelinos, qui uni PBruttiis manserant in amicitia Romana, non carthaginienses modo, qui reoonem obtinebant, est rubaeli quoque eleri ob separata ab ae consilia oppugnabanti quisna eum obsistere malis nequirent Petelini, legatos Romam ad praesidium petem dum miserunt quorum preces laerimaeque, in questus enim ebiles, eum sibimet ipsi onaulere iussi sunt, aes in vestibulo uariae prolatarunt cingentem miserieordiam patribus ae populo moverant eo ult, 2b quo iterum a M' Pomponio praetore patres eireumspectis omni cim. perii viribus lateri eoaeti, nihil iam longinquis a iis in se praesidii esse, redire domum fideque ad ultimum expleta eonsulere ibimet ipsos in mliquum praesenti fortuna iusserunt hae postquam renuntiata legatio P telinis est, tantus repente maeror pavorque aenatum eorum cepit, ut Param profugiendi qua quisque posset a deserendae urbis auctores essent, stra, quando deserti a veteribus oesis essent, adiungendi a ceteris multis ac per eos dedendi Hannibali vicit tamen ea pars quae nihil raptim
ne temere agendum eo utendumque de intem censuit ra laxata postero die per minorem trepidationem tenuerunt optimates, ut eonvectis ab omnibus ex agris urbem ae muros firmarent.
XXI. Per idem sere lempus litterae ex Stellia Sardiniaque Romam
adlatae priores ex Stellia T. Otacili prepraetoria in senatu reeilatae sunt P. Furium praetorem eum asse ex Asrie Lilybaeum venisse: ipsum graviter sauci*m in dis vrimine ulmo vita esse militi a naum40 libus sociis neque stipendium neque frumentum ad diem dari, neque undo
detur esse magnopere suadere ut quam primum ea mittantur, ibique, si ita videatur, ex novis praetoribus an emorem mittant eademque
serme de alipendio trumento. ab A. Comino Mammula propraeto e Sardinia scripta. responsum utrique, non esse unde mitteretur, iussi
105쪽
querim classibus a quo exerelli,ns suis onsulare. T. maeinus ad unl- eum subsidium populi Romani Hieronem legatos cum misisset, in stipendium quanti argenti opus sui et sex mensum frumentum accepit Comnelio in Sarianis eluitates metae enune eontulerunt et Romae quoque propter penuriam argenti triumviri mensari rogatione M. Minueti 5 tribuni plebis laeti L. Aemilius ripas, qui onsul censorque tuerat, et M. Atilius Regulus, qui bis consul fixerat, et L. Scribonius Libo, qui tum tribunus plebis erat et duumviri ere tim et C. Atilii aedem Concoridiae, quam L. Manlius praetor voverat, dedicaverunt et tres pontificesereati Q. Caeeilius Meticlias et Q. Fabius Maximus et Q. Falvius Fla,10 eus, in locum P. Seantini demortui et L. Aemili Pauli onsulis et Q. Aelii Paeli qui Melderant pugna clannensi. XXII mi elem, quae eontinuis cladibus fortuna minuerat, quam
tum eonsiliis humanis adsequi poterant, patres emplessent, tandem se M qne et solitudinem uriae paucitatemque eonvenientium ad publicum eon. 15sithim respexerunt. neque enim post L. Aemilium et C. Flaminium ensores senatus leolus fuerat, eum animn senatorum adversae pugnae, ad hoo sui quemque easus per quinquemitum absumpsissent. cum de ea re ut Pomponius praetor, dictator post Casilinum amissum profecto iam ad exereitum, exposeentibus cunctis rettulisset, tum Sp. Carvilius, eum mlonga oratione non solum inopiam sed pauci alem etiam civium, ex quibus in patres legerentur, eonquestus esset, explendi s enatus causa et iungendi artias Latini nominis eum populo Romano magnopere se suadere dixit ut ex singulis populis Latinorum binis senatoribus, si patres Romani eensuissent, eiullas daretur atque in demortuorum locum in sena 25 tum legerentur. eam sententiam haud aequioribus animis quam ipsorum quondam postulatum Latinorum patres audierunt, et eum fremitus indignantium tota uria esset et praecipue T. Manlius esse etiam nunc eius
stirpis virum diectet, ex qua quondam in Capitolio consul minatus esset, Latinum, quem in uria vidisset, eum sua manu se interfecturum 30 Q. Fabius Maximus numquam rei ullius alieniore tempore mentionem laetam in senatu diest, quam inter tam auspensos sociorum animos in- eertamque sdem id actum quod insuper sollieitaret eos: eam unius hominis temerariam Oeem silentio omnium exstinguendam esse, et, si quid umquam areant sanctive ad silendum in curia fuerit, id omnium maxime 35 legendum o utendum obliviseendum pro indiet habendum esse: ita eius rei oppressa mentio est dictatorem, qui censor ante fuisset vetustissimus. quae aeri his qui viverent densorsis esset, reari Naeuit qui senatum legeret, neeirique C. Terentium eonsulem ad dictatorem dicendum iusserunt.. ex Apulia relicto ibi praesidio eum magnis itineribus Romam redis 40-t, nocte proxima, ut mos Hai, M. Fabium Buteonem ex senatus conata lo in magistro equitam dictatorem in sex menses dixit. XXuL is tibi eum lictoribus in Rostra es adit, neque duos dictatores tempore uno,' o numquam antea laetum esset, probare se dixit neque dictatorem se
106쪽
εine magistro equitum nee ensoriam vim mi permimam et eidem limrum, nec dictatori nisi rei gerendae ausa reato in sex menses datum Imperium quae immoderata sors tempus ae neeessitas Reerit, his se inodum imposituriam: nam neque senatu quemquam moturum ex iis, quos C. Flaminius L. Aemilius ensores in senatum legissent, transeribi in tum recitarique eos iussurum, ne penes unum hominem iudicium arbitriumque de fama o moribus senatoris fuerit, et ita in demortuorum I eum subiecturum, ut ordo ordini non homo homini praelatus videretur. recitato vetere senatu inde primos in demortuorum locum legit, qui post 10 L. Aemilium C. Flaminium censores eurulem magistratum epissent nee dum in senatum lecti essent ut quisque eorum senatus primus creatus erat,
tum legit qui aediles tribuni plebis quaestoresve fuerant tum ex his qui magistratum non epissent, qui spolia ex hoste fixa domi haberent
aut civi m oronam accepissent. Ita entum septuaginta septem cumi ingenti adprobatione hominum in senatum ieetis extemplo a magistratu abdicavit, privatusque de Rostris deseendit lictoribus abire iussis turbaeque se immiscuit privatas agentium res, tempus o sedulo terens, ne deducendi sui ausa populum de soro abdueeret neque tamen 'languit cura hominum ea mora Irequentesque eum domum deduxerunt. 20 consul nocte insequenti ad exercitum redit non laeto certiore aenatu, ne eomiliorum ausa in urbe retineretur. XXIV. Postero die eo ultus a M'. Pomponio praetore senatus merevit dictatori seribendum uti, si e re publiea censeret esse, ad consules subrogandos veniret eum magistro equitum et praetore M. Marcello, ut 2 ex his praesentibus Oseero patres possent, quo statu res publiea esset, eonsiliaque ex rebus caperent qui a ili erant omnes venerant relictis
legatis qui legionibus praeessent dictator de so pane ac modie loemtus in magistrum equitum Titi Sempronium Gracchum magnam partem gloriae vertit, omitiaque edixit, quibus L. Postumius tertium absens, 30 qui tum Galliam provineiam obtinebat, et Tib. Sempronius Gracchus, qui tum magister equitum et aedilis eurulis erat, consules rearentur: praetores inde ereati M. Valerius Laevinus App. Claudius Paline Q. Fulvius Flaeeus Q. Mucius Scaevola dictator reatis magistratibna -- num in hiberna ad exereitum redit relicto magistro equitum Romae, qui, 35 .eum post paucos dies magistratum initurus esset, do exercitibus aerihem
dis comparandisque in annum paue eonsuleret. Cum eae res maxime agerentur, nova clade nuntiata, aliam super aliam eumulante in eum annum fortuna -- L. Postumium eonaesem
designatum in Gallia ipsum atque exercitum deletos silva erat vasis 40 - Litanam Galli voeabant qua exercitum traducturus erat. eius il- , vae dextra laevaque ire viam Galli arbores ita inciderunt ut immotae starent, momento levi impulsae oeciderenti legiones duas Romanas habebat Postumius sociumque ab supero mari tantum eonseripserat ut vi
sint quinque milia armat.mim in agros hostium induxeritio Galli oram
107쪽
extremae ivae eum iretunsedissent, ubi intravit agmen altum, tum emtremas arborem suceisarum impellant quae alia in aliam instabilem per a ae mal haerentem incidentes ancipiti strage arma viros equos obruerunt, ut vix decem homines fugerent nam eum exanimati plerique essent arborum trunci se mentisque ramorum, ceteram multitudi-6nem inopinato malo trepidam Galli salium omnem armati circumsedem te interseuerunt, paucis o tanto numero aptis qui pontem fluminis petentes, obsesso ante ab hostibus ponte, inierelusi sunt ibi Postumius omni vi, ne aperetur, dimieans occubuit spolia eorporis caputque praeeisum ducis Boii ovantes templo, quod sanctissimum est apud eos, 10 intulere purgato inde capite, ut mos iis est ealvam auro eaelavere, idque aerum vas iis erat, quo sollemnibus libarent poculumque idem sacerdoti esset a templi antistitibus praeda quoque haud minor Gallis
quam teloria fuit: nam etsi magna pars animalium strage silvae op- Pressa erat, tamen eterae res, quia nihil dissipatum fuga est, stratae 15 Per omnem iacentis agminis ordinem inventae sunt. XXV. Hae nuntiata elade eum per dies multos in tanto pavore luisset ivitas, ut tabernis clausis Mut nocturna solitudine per urbem aeta senatus aedilibus negotium daret, ut urbem cireumirent aperirique tabema et maestitiae publicae speciem urbi demi iuberent, tum Tib. 20 Sempronius senatum habuit, consolatusque patres est et adhortatus, ne, qui Cannensi ruinae nou succubuissent, ad minores calamitates animos
submitterent quod ad Carthaginienses hostes Hannibalemque adtineret, Prospera sed essent, sic ut speraret, sutura, Gallieum bellum et mittilato et differri posse ultionemque eam fraudis in deorum ac populi Ro-25mani potestate fore de hoste Poeno exercitibusque, per quos id bellum gereretur, eonsultandum atque agitandum ipse primum, quid peditum equitumque quid civium quid sociorum in exercitu esset dictatoris, di seruit tum Marcellus suarum copiarum summam exposuit quid in Ap Ita eum C. Terentio consule esset, a peritis quaesitum est nec, unde 30 consulares exercitus satis firmi ad tantum bellum moerentur, inibatueratio itaque Galliam, quamquam stimulabat iusta ira, omitti eo anno Haeuit exerestus dictatoris consuli decreta est de exercitu M. Mari celli, qui eorum ex fuga Cannensi essent, in Siciliam eos traduci atque ibi militare doneo in Italia bellum esset placuit eodem ex M. Iunii di-35etaloris legionibus rete militem minimi quemque roboris, nullo praestitulo militiae tempore nisi qui stipendiorum legitimorum aset duae I sione urbanae steri consuli, qui in locum L. Postumii sumetus esset, decretae sunt, eumque eum primum salvis auspiciis posset creari placuit: legiones praeter ea duas primo quoque tempore ex Sicilia acciri atque 4oinde consulem, mi legione urbanae evenissent, militum sumere quam tum opus esset C. Terentio consuli propagari in annum imparium n qua de eo exeretis, quem ad praesidium Apuliae haberet, quisquam minui.
XXVI. Dum haec in Italia seruntur apparanturque, nihilo omni
108쪽
in Hispania bellum erat, sed . eam fiam magis prosperem Romunis. P. et Cn. Scipionibus inter se partitis optas, ut naeua - Ni navibus reui gereret, Hasdrubal onorum amperator, neutri parti iurn satis sidens, procul ab hoste intervallo as-locis tutus tenebat se, quoad multum ac diu obtestani quattuor milia peditum et milio equites in supplementum missi ex Alatea sunt tum rehela tandem atra propius hostem movit, assemque et ipso instrui pararique iubet ad inmis in ritimamque oram tutandam in ipso impetu movendam de integro rerum perculit eum praesectorum navium transitio, qui post et aem ad 10 Hiberum per pavorem desertam graviter incrwii numquam deinde satis fidi aut duci aut ευ thaginiensium rebus fueranti secerant hi tranasugae motum in Tartesiorum gente deseiverantque iis auctoribu urbe ali ot, una etiam ab ip is vi capta suerat in eam gentem vinum ab Romanis bellum est, infestoque exercitu Hasdrubal ingressus agrum hostium pros capiae ante dies paucos urbis moenibus Chalbum, nobilem Tartesiorum
ducem, cum valido exercitu astris se tenentem adgredi alatuit. prae-
. missa agitur levi armatura, quae eliceret hostes ad ertamen, peditum partem ad depopulandum per agros passim dimisit ut palantea enciperentia simul et ad astra tumultus erat et per agros fugaque et aedes: 20 delud undique diversis itineribus eum in astra se recepissent, Me r peni decessit animvs pavor, ut non ad munimenta modo defendenda satis animorum esset sed etiam ad Iaeessendum proelio hostenti erumpunt igitur agmine e eastris tripudiantea more suo, repentinaque eomin audacia terrorem hosti paulo ante ultro Iacessenti incussit itaque et ipse 25 Hasdrubal in ollein satis arduum, uium numine etiam obieeto, tum copias subducit et praemissam levem armaturam equitesque palatos eodem reeepit, ne aut colli aut sumini satis fidens castra vallo parmunit in hoo alterno pavore ertamina aliquot sunt contracta nee Numida Lspano eques par sui, eo iaculator Maurus aereato, velocitate pari r albore animi viriumque aliquantum praestanti. XXVI Postquam neque elieere Poenum ad certamen obversati castris poterant neque eastrorum oppugnatio facilis erat, urbam Meuam, quo fine hostium ingrediens Hasdrubal humenium ommeatusque alios convoxerat, vi eapiunt omnique ire agro poliuntur, ac iam tui in agmine aut in matria ullo im-35 perio contineri quam ubi negligentiam ex re, ut sit, bene gesta oriri senserat Hasdrubau cohortatus milites ut palatos sine signis hoates adgem derentur, degressu eoue pero ire acie instructa ad mura quem ut adesse tumultuose nuntii refugientes ex speculis atationibusque adtulere, ad arma conclamatum est ut quisque arma verat, aine imperio sine 40 signo incompositi luordinati in proelium ruunt iam primi onseruerant manus, eum alii eatervatim eurrerent, alii non dumis eastris enisaeni t me primo ipsa audacia terruere hostem deinde rari in onlaris illati, eum paucitas parum tuta esset, respiter alii His et undiquo pulsi eoire in orbem, et dum corpora corporibus adplicant armaque armis iungunt,
109쪽
in artum ompavit, eum vix invendis armis satis spatii esset eorona hostium esset ad multam diei aeduntur exigua pars eruptione laeta silvas a montes pelit parique terrore et eastra sunt deserta et universagena postero die in deditionem venit. Me diu in paeato mansit: nam subinde ab Carthagine adlatum est 5n miambal primo quoque tempore in Italiam exercitum duceret quae vulgata res per Hispaniam omniur serme animos ad Romanos avertiti itaque Hasdrubal extemplo litteras Carthaginem mitii indicans, quanto
fama proseetionIs suae damno fuisset: si vero inde pergeret, priusquam Hiberum transiret, Romanorum Hispaniam ore nam praeterquam quod lone praesidium nee duae haberet quem relinqueret pro se, eos imperatores eas Romanos quibus vix aequia viribus resisti possit itaque, si ulla Hispaniae eura esset, aueeessorem sibi eum valido exercitu miti rent eui ut omnia prospere evenirent, non tamen otiosam provinciam fore. XXVIII. Ea litterae quamquam primo ad modum moverunt senatum, 15 tamen, quia italiae cura prior potiorque erat, nihil de Hasdrubale neque de eopiis eius mutatum est Himilco eum exeretis iusto et auela lasso ad retinendam terra marique ae tuendam Hispaniam est mimus qui, ut pedestre navalesquo opias traieeit, castris ommunitis navibu quo subducti et vallo circumdatis, cum equitibus delectis ipse, quantum maxime Madcelerare poterat, per dubios infestosque populos iuxta intentus ad Ra drubalem pervenit. cum deerata senatus mandataque exposuisset, atque edoctus esset ipse in vicem, quem ad modum tractandum bellum in Hispania foret, retro in sua astra redit nulla re quam eleritate tutior, quod undique abierat ante quam eonsentirenti Hasdrubal priusquam o 25 vere eastra, pecunias imperat populis omnibus suae dicionis, satis gnarus annibalem transitus quosdam pretio mereatum ne auxilia Galliea aliter quam conducta habuisse, inopem tantum iter ingressum vix enmtraturam ad Alpes fuisset pecuniis igitur raptim exactis ad Biberum deseendae MDeerela Carthaginiensium et Hasdrubalis iter ubi ad Romanos sunt perlata, omnibus amissis rebus ambo duees iunctis opiis ire obviam me. Pus atque obsistere parant, rati, si Hannibali, vix per se ipsi tolerando Italiae hosti, Hasdrubal dux atque Hispaniensis exercitus esset iunctust, illum finem Romani imperii ore his anxii euria ad Hiberum eontra-35hunt optas, et transito amne eum diu eonsultassent, utrum castra e
atria conferrent an satis haberent sociis Carthaginiensium oppugnandis morari ab itinere proposito hostem, urbem a propinquo sumine Hiberam appellatam, opulentissimam ea tempestate regionis esus, oppugnare parant quod ubi aensit Hasdrubal, pro ope serenda sociis pergit ire ipse 40 ad urbem deditam nuper in fidem Romanorem oppugnandam ita iam eoepta obsidio omissa ab Romanis est et in ipsum Hasdrubalem versum bellum. XXIX. Quinque milium intervallo eastra distantia habuere pau- a dies ne sine levibus proeliis nae ut in actam exirent tandem uno
110쪽
eodemque die velut ex omposito utrinaque ignun pugnae propositum est, atque omnibus copiis in eampum descensum est triplex stati in mana eies velitum pars inter antesignanos locata, pars post MM . cepta equites cornua cinxere Hasdrrubal mediam aciem Hispania semat: in ornibus, dextro Poenos loeat, laevo Afros mereennariorumque aurii-lia equitum Numidas Poenorum peditibus, eteros Asria pro ornibus apponit nec omnes Numidae in dextro locati cornu, sed quibus deaullorum in modum binos trahentibus equos inter acerrimam saepe puMam in recentem equum ex sesso armatis transultare mos erat: tanta velocia 10 las ipsis tamque docile equorum genus est cum hoc modo instructi ai rent, imperatorum utriusque partis haud ferme dispares spes erant, nam ne multum quidem aut numero aut genere militum hi aut illi praestabant militibus longo dispar animus erat Romanis enim, quamquam Procul a patria pugnarent, facile persuaserant duces pro Italia atque urbe 15 Romana eos . pugnare itaque, velut 'ibus reditus in patriam eo diser, mine pugnae verteretur, obstinaverant animis vincere aut mori minus pertinaces viros habebat altera eies: nam maxima para Hispani erant, qui vinci in Hispania quam vietores in Italiam trahi malebant. Primo igitur concursu, eum vix pila eoniecta essent, rettulit pedem media ei 20 inserentibusque se magno impetu Romanis vertit terga nihilo segnius eornibus proelium suit hinc Poenus hinc Aser urget, et veIut in cireumventos proelio neipiti pugnant sed eum in medium tota iam eoisset Romana acies, satis virium ad dimovenda hostium cornua habuit ita duo diversa proelia erant utroque Romani, ut qui pulsis iam ante me-2b diis et numero et robore virorum praestarent, haud dubie superant magna vis hominum ibi occisa, et nisi Hispani vix dum conserto proeliolam effuse sugissent, perpauci ex tota superfuissent acie equestris Pugna nulla ad modum luit, quia, simul inclinatam mediam aciem Mauri Numidaeque viderunt, extemplo fuga effusa nuda ornua Iephantis quoqueas prae se actis deseruere et Hasdrubal usque ad ultimum eventum pugnae moratus e media aede eum paucis effugit castra Romani cepere atque diripuere ea pugna, si qua dubia in Hispania erant, Romanis adiunxit, Hasdrubalique non modo in Italiam traducendi exercitus sed ne manendi quidem satis tulo in Hispania spem reliquerat. quae posteaquam ill 3bris Scipionum Romae vulgata sunt, nou tam victoria quam prohibito Basdrubalis in Italiam transitu Iaetabantur.
XXX. Dum hae in Bispania geruntur, PeteIta in Bruttiis aliquot
post mensibus quam coepta oppugnari erat ab Himilcone praesecto Bau- nibalis Xpugnata est multo sanguine a vulneribus ea Poenis victoria 40 stetit, nec ulla magis vis obsessos quam fames expugnavit absumptis enim frugum alimentis camisque omnia generis quadrupeduin auelae insuetaeque postremo coriis herbisque et radicibus et corticibus teneris striclisque rubis vixere, nec ante, quam vires ad standum in muris serendaque arma deerant, expugnati sunt recepta Petelia 'enus ad Consem ψjtjgso by OOsie