Francisci Sancti Brocensis ... De arte dicendi liber unus denuò auctus & emendatus. Cui accessit In artem poeticam Horatij per eundem autorem breuis elucidatio

51쪽

gumentandigermini quo ex uno cocc)ὸAd murutas conclusiones connex G descendituri cice. Iam

ille forites,quo nihil putatis esse uitio φη quod bonum sit,id c e optabile:quod optabile,id c e expetendum:quod expetendum,lati lubile laudabile autem omne honest rigitur omne bonum honestu. Idem. Praeterea necesse est,qui fortis sit, eundem esse magni animi:qui magni animiamictum: qui inuictusem humanas res desticere, atque infra se positus arbitrari: dest lacre autem licino potes hos res, opter quas aegritudine affici potest: ex quo ejicitur ortem uirum aegritudine nunquam affici:omnes aute sapientesfortes:no cadit igitur in sapientem aegritudo. Themistocles ite A theniesim duxfliu Diophantum, quem in delicijs haribebat,sc plurima posse colligebat:Athenienses dominantur Graecis:ego Atheniensibus: mihi uxor: uxori fictu: ergo filius Graecorum omni est pontentisimu3.Horatius etiam captis argumetatur nihil interesse inter poetas ueteres et nouos Vt inquit permisso,caudis pilos ut equinae Paulam

tim uello,er demo linam,demo etiam unu: Dum cadat elusius ratione ruentis acerat. Chiosippus

multus fuit in hocgenere,unde quemad du So*craticu

52쪽

oratione.

ME Jodus est multorum atque uariorum ac gumentorum distositio:ea duplex est,estera doctriine, prudentia altera. Methodus doctrinae est distositio rerum uariarum ab uniuersis G generalibus principi' ad subiectas Cr Mngulares partes deductaris. Qualis ordo est huius im trilibelli: posuimus enim donitionem artis, deinde partes, Cr quid quaeq; partes contineant CF in

genere non omittenaae fiunt tran sitiones, mamma enim persticuitate narrationibu3 solent afferre. Sic Virgilius cum partitus eset opus Georgicon in quatuor parres,prima expo ita abdit. Hactenus aruorim culms,Gr Adcra coelis

Nunc te Bacche canam. Methodus prage latriae pro conditione personarunn,rer , temporit,

Iocorum consilium di boncndi suppeditat. Hinc si ut oratores sepe ex industria, quia docendae sunt personae, quae doceri tamen nolunt, rerum partitiones detruseant et narrationes differant:

53쪽

D E ARTE refutationes praeponant. Hinc illa obliqua principia,quas insinuationes vocamisi. Nam Cicero in secunda Agraria.cim ad euertendam populi causam accesistet, longa utitur, infimat e,qua se

maxime frigit popularem. Cr Terentiana Thais cum uellet ab irato . Phaedria biduum ut militi cccederet, impetrare:nulla huius rei mcntione facta,longo sermone circunduxit adol6centis uniam im donec omnia tuta existimaui maxima elua ex parte Phaedria Abi conciliam: tum demum extremum posuit,quod natura Cr ordine doctriis nae erat primum. Haec quae de utraque methodo diximxsne noua alicui appareant, Ciceronis uerbis repetam M. Is igitur fecundo Oratorioso looquentem inducit Antonis Atas nunc illuc redeo catule,in quo tu me paulo ante laudabas, ad ordinem collocationemq; rerum ac locoris: ius ratio est siplex:altera quam affert matrera cavsarurum:altera,quae oratorum iudicio Cr prudcntia comparatur. Nam ut aliquid ante rem dicamus, deinde ut rem exponamus,pψ ut eam probemus nostris prefid scolifirmandis,contrari s refutandis,deinde ut concludamus, atque ita peroremus: hoc dicendi genus natura ipsa praescribit. Vt neo

54쪽

D I C E N D L ατ dendi causa dicenda sunt,quemadmodim compoα nummo est uel maxime proprium oratoris p

dentiae. Multa enim occArrunt argumenta, inretita siue in dicendo profutura uideantur: sed eo; si partim ita leuia sunt, ut contemnenda sint: paristini etiam si quid habent adiumenti unt nonnunα quam eiusmodiat insit in ijs aliquid uiti inec tali ust istud quod prodesse uideatur, ut cum aliquo malo coniungatur. Quae autem sunt utilia atque Irmas ea tamen ut epe sit)ualde multa sunt:ea quae ex his aut levifima sunt, aut alijs grauioriabus consimilia,secerni arbitror oportere,utq; ex oratione remoueri. Equidem cum colligo argummenta causarum, non tam ea numerare foseo,

quam expendere. Et quoniam,quod sepe iam diax tribus rela ue omnes ad nostram sententiam perducta A,aut docendo,aut conciliando,aut permovendo:enitendu est,ut nihil aliud nisi docere uelle uideantur:reliquae duae partes, cuisanguis in corporibus,se perpetuis orationibus fuse esse debe tant Et paulo inferius. I fce omnibus rebus conmyderatis,tum denis id quod primum est dicenda,

postremo soleo cogitare,quo utar exordio. si quando id primum inreenire uolui, nullum mihi occurrit,iis aut exit aut nugator tuam,aut uulga D 3 re,

55쪽

re,atque commune. Ηifice Ciceronis uerbis iant admonemur ut aliquid de partibus orationis dirisputemus. Sunt autem qκatuor:exordium narratio,confris tio fine confutatio,epiloguου. DE EXORDIO.

C Vordium est oratio, quae animim auditoris Ita praeparat ad audie lum solat fieri aut palan G aut latenter. Nam cum causa honesta siue probo bilis est,rccto exordio siue principio utimur: sin autem turpis,aut auditor est persuasius,aut des 1 su circuitione utimur,quam in inuationem uocamin. Tria praestanda sunt in exordio siue insinuatione,ut beneuolim aut docilem, aut alterum red damus auditorem.

Amicos er benevolos facimus auditores a persona,eT a re ipsa. A persona no stra, si nostru olli cui sine arrogantia laudabimus er quales in rempub auia eos ipsos qui audiui fuerimurios edemus: item si nostra incommodasolitudinem, inopiam, calamitatem proferemus.A persona aduersario ru tribus modis,nu si potentes sunt,in inuidiam1i abiecti Cr humiles,in contemptu: turpes cir nocticio octsi rapiemus. Apersona auditori si res

56쪽

re ipsi si caresam nostra extollemus,CT aduersisHioru deprimemusAndigemus beneuoletia cu turpis causa est,aut cu aliqua turpitudine coiuncta- Docilem reddemus auditore summam rei br uiter er dilucide indicando. Docilitas igitur in causis obscuris locum habet. Attentionem captabimiosis magna quaedam proponemus, necessaria,noua, inaudit ad retiagionem,aut ad eos ipsos qui audiant,pcrtinentia. Etsi rogabimus ut attente audiamur. Ckm cauissa humilis est cr abiecta maxime attentione capratanda grandescit. Quod eg regie praestitit Virgialius de apibus dicturus. Haec de exordio in geneae Geor. re iudiciali.

In genere demonstratiuo liberrima fuit prooemia. Nam aut ab historia abula,prouerbis,sen tentia, simili:aut ab officis,loco,tempore, perforana,a re denique ipsa exordiri licebit,ut fecit cicero pro Marcello.

In genere fuasorio fiunt qui uclint nulla esse exordia, quia illi qui sunt audituri, sua sponte parati accedant. Sed quia est femper aliquid tu

omni re naturaliter primo ,a persona,loco,irim portier adiunctis commode exordiemur.

57쪽

DE NARRATIONE., T Arratio iudicialis est rei factae uri tanquam lm factae utilis ad persuadetidi m expositio .m ebet se breuis,dilucida,ucri milis.

Brevitatem hic appello uirturem quandam m dicendo,quae ornatu er Hrgitia no careat n qu nec redundat quicquam ,iicc desit. Quam uirtuse multi di sequi conantur pecie recti decepit, ut ' cur breuitatis praecepta ignorantes . Breuis erit igitur narratio, i lio a primo principio repotetur: Crssummatini, mn particulatim narrabimussi quae no iuuant, aetermittentius ita unius fcuiusq;.rei dicemus exitum, ut quae praece*curantiitelligatursi usque eo,quo opud fuerit, prqgrediemur si nullis circuitionibuου ute ur , erct semel dicta non repetemus. Dilucida erit, si rerum ac temporum ordina eruabimus proprijs ac usitatis uerbis utemur: si breuitatis praecepta no aspernabimur:ac demu. r tota narratio rebus,personi temporibus,locis,

ac causis ita fuerit distincta, ut nihil confindat: hqc enim non solum ad dilucidam, sed ad u risi

milem quoque pertines narrationem.

Ver milis siue prob bitu crito ut natura

res,

58쪽

D I C E N D I. recer mores homini ,ac opinio postulat , nar- rabimus: si casse consiliorum, rori s rationes onstabunt ut nihil factum, ubil dictum sine cauαμ putetur. Si fabim narrabimus, danda est opemr ut omnia cohaerean iuxta prouerbium:Menαdacem incinore esse oportet: fit ueri ,nihilo secius diligente operam adhibcbimu s,ut Credamur: nam ut inquit Fabia fuit plurima uera quidcim

to ueri milia. In genere laudis tota fere oratio nil aliud est tam narratio in hoc genere, is historiam scrias,poteris temporis ordinem non feruare. In suasorio narrationes aut nullae aut ba ueserunt. NaW cum ad docendum sit inuenta narraritis,hic inutilis uideri poteri qui in auditor cisiit edoctuM E cONFIRMATI ONE ET

confutatione.

Tota spes uincendi ratios persuadendi pose

ta est in confirmatione Cr confutatione. Vt igitur nostra confirmemus er aliena disol' Im huc refcrenda est tota ista matcria de statia

59쪽

D E A R T Esui Quo uerb ordine inuenta argumenta sint collocanda,docet his uerbH Cicero. Res xquit, hoc postula ut eoru expectationi qui audiunt, patia celerrime succurraturi. cui si initio satisfaelu non sit , multo plui si in reliqua causa laborandum. Male enim se res habet,quar non statim, ut dici coepta est,melior scri uidetur. Ergo in oratione

'infinitim quodque si primum:dum illud tamets

in utroque teneatur , ut ea quae aeque excedant,

seruentur etiam ad perorandumst quae erunt mediocria nam uitiosis nunquam ese oportet locu in mediam turbam atque in gregem coijciantur. Laus fere nullam habet confirmationem,quia ereta non dubia in laude praedicantur: ct tunica inerit aliqua,ex locis pcrsonarum er rerum erit petenda. In suasione confirmatio tota causa est,cam possi exordio σ narratione carcre.

DE EPIL OGO.PEroratio,Pam quidam cumulam, alij conclasioneni,Graeci epilomm uocanti diuisa s luctu partes,enumerationem eTamplificationem- Engineratis,quae Graece anacephaliosis diacitur,

60쪽

DICENDI. so esturi non omnia minima repetet, ne ostentatio memoria uideatur ed pondera ipsa rerum conm

prehendet. .

Amplificatio est grauior quaedam affirmatiq,

que motu animaeram conciliet in dice Hosdem. ivaec genere uerborum conficitur is rerum: verba ponendasiunt, siae uim habeant illustrano nec ab usu sint abhorrentia,graui plena, fonnantia, Cr quae in elocutione dicentur. Rerisnamplificatio simitur ex loci ut causis,efectis αmilibus,exemplis,contrarijs ctae etiam persoli muta denique loquantur omniaquesunt adhibennda , q ae natura uel usiι apud homines habentur magna Sed quod in hac parte primas obtinet, permotio affectum est,qreae pars ab oratore beranc tractata eloquentiam escit admirabilem. Sed, ut multi affirmant, a phil ophia pendet omnis. Socrates uerὸ negat posse arte tradi , sed diuino furore contingere. Nihilominus tumen pauca delectibus dicamus. Alfectus fine animi permo tiones multi sunt: sed ad quatuor tantum capita posse reduc hac methodo colligamus. Boni uel mali opinione commouentur homines: si boni

praesentis, uoluptae: est: si mali, aegritudo: si boni futuri, cupidites:s mali, victus. Rursus