장음표시 사용
41쪽
D E A R T Eia significationem,qua utetur ipse dignam scriptoruris prudelia esse defendet Uterque id quod aduerissarius ex ambigue, Eripto intellige i tu esse dicet
aut abstardum,aut inutile, t inlimr, aut turpe esse defende aut etiam discreparecu caeteris scriptis uel alioram, uel maxime,si poterit,eiusdem:
quam, defendit 'st,eam re Cr sententiam prudente Cr iusti hqminem,si integra daretur cripturi fuisse,sed platu's:eam sententia quam Agniscari posse dicet,nihil habere aut captionis,aut uit :cqntraru autems probarit, fore. vi multa uitia ulta nutu cotraria c*equaturi. Script- π sententia est quando alius uerba scripti,alius Diptoris mente amplactitur.ut Lex peregrinum uetat murum ascendere. Ascedit hori Partit. stes repulit. Accus tur Miscripto nitetur, cum re exposita,recitatione uti oportebit: deinde in stare aduersario,iterare,renouare, interrogare in aut 'ripti neget,aut contra factum instri tur. Post iudicem ad uim scripti uocet. Hac cor α'matione ustis,amplificet rem lege laudanda,audaciam, confutet erus qui cum palam contra fecerit que falcatur,adsit tamen factus defendati Deinde infrinci dcfensione,cu aduersarius aliud
soluisse,aliud fen Fescriptorem, aliud scripsisq
42쪽
D I c E N D I. radiciti, non esse ferendum a quoquam potius lamis vis sensit ,quam a lege explicarn cur ita scripα ferit , si ita non fensierit. cur cum ea quae platastripta sint,neglexerit:quae nunquam scripta sint pro crat cur prudenti Fimos in scribendo uiros fummae stultitiae putet esse damnandos. Quid imis pedierit scriptorem quo inlatu exciperet illud quod aduersarius,tanquam I exccptura eslet, ita. dicit 'secutum. Vtetur exemplis ijs quidus Henrscriptor:auin id non poteri quibus alij quod e
cipient m putarint,exceperint. Quaerenda etiam
ratio est si qua poterit inueniri,quare no sit ex ceptum: t iniqua Ieriaut inutilis futura dicetur. aut alia causa obtemperandi,alia abrogandi dis sentire aduersarq uocem, atq; Iegis. Deinde amoplificaudi causais conferuandu legibus,de periuculo rerum publicarum ais priuataru,cum alijs loci tu in perorando maxime grauiter erit uehementerque dicendum. Ille autem qui sie fcntentia legis voluntates defende in consilio atq; in mente Diptorisinon in uerbis ac literis uim legis posi ta esse defendet:quodq; nihil exceperit in inclaudabit, ne diuerticula peccatis darentur,atq; ut ex cuiusq; iudex legis mctem interpretareturi Deinde erit utenim exempla, in quitas omnis
43쪽
aequitas perturbetur,si verbis legu,ac non sentenati' pareatur Deinde genus elusimodi calliditatis Cr calumniae retrabatur in odiu iudicis, cu quam idam inuidiosa querela. Et si incidet imprudoetis causa,q ae non ad delictused ad casum nec itaα leue pertineat,erit aequitatis Mententijs cotra acerbitatem uerborim deprecandum. Cicero pro Cecinna multa pro sententia contra litera distulat. contrariae leges sunt,quando in uno uel in pla . ribus scriptis ex aliqua circunstantia contraddito inuenitur. In uno sic: Rapta raptoris aut morte, , aret indotatas nuptias petat. Ogidam duas uirgia ines rapuit:quarum una coniugium, altera morte optat. In pluribus hoc modo Lex, ilius meretricis orator nectit:Lex,uir fortis optet quae uolet:quia dum meretricis filius eua fit uir fortis, optat ut lis ceatsibi esse oratori. contraria leges,uno excerapto loco dem sunt quod duplex scriptum er fen*tentia. Na semper est esciendu, ut alterius scriapti sententium,alterius uerba defendamus. Ita quae modo des ripto sententias praecepta sunt,eddcm
huc omnia transferamus. Locum uero quem huic c5stitutioni diximus peculiare, Graeci perlechsu, Latim continentia dicunt:G est locus quo diuer. u
sii e ibi dam positisscriptis diligenter quid coiis
44쪽
DICENDI. at contineatur,confidcra Choc est,
s possimus huiusmodi earum legum natura σφι
dere,ut si una obseruatur, altera etiam mul obisseruerur: s de illa derogatur e hac etiam dera roget ait in proposito exemplo de illo qui duas. virgines rapuit: mel, utris parti satisfieri dicemus f occidatur,qua si illaru alteri ducat uxore.
Considcrabisvi etiam utru una lex iubeat, alterara permittat. Lex etiam inferior cedit superiori, ut humana diuinae, generalis speciali,vetus nolic. R atiocinatio est,cu res,quae ne propria lege venit in iudiciu cuipiam legi accomodaturaex, rannicidae praemia detur. No occiditscd expulit ut persuasit ut abiret:par esse contendit quiarcddidit libertate. mi patre occideri culeo uiis
fuatur: matre occidit. Lanas uehere Tarento non
licet:oues uexit. Loci huius costitutionis nurij crmultiplices sunt,quia coiecturae nitionis,et quo litatis esse pothi quaestio. Sta aliquot apponamus. Scripti laus, Cr confirmatio. Collatio rei de qua quaeritur cu ea dequa constat uisimiles uidiatur. caniferi post dicet,ut qui hoc aequis se coceda illud neget,quod aut aequius,aut in eodesit genere. Deinde iccirco de hac re nihil esse scriptu,scae ista satis liqueret. Postea multis in legibus multa
45쪽
esse praeterita,quae idcirco praeterita nemo arunt retur,quὸd ex scriptis intelligi positit. Deinde aequitas rei demonstranda es ontra uero qui dicit militudinem infirmabit,ostendetis illud diuersim est egenere,natur ui,ma studine,tempore, ioco,persona,opinione. Periclitari dicet omnia iura similitudines accipiatur,nihil esse pene quodno alteri simile esse uideatur. Haec de inuetione. QMdsi quis praeterea requirat, quomodo positinuenire affectus in quibus permouendis regnat orator,primu cu Cicerone restondebo totu hunc locum philosophoru essee propriam: deinde,nuda aliam arte esse inueniendore affectuu, quam quio tradita est circa personarum Cr rerum attribuuta.Nunc risecundam partem transeamus. , DE DISPOSITIONE. Dystositio , est aptareru inuetaru collocatio. cuius duo funigenera,argumentatio σ ne thodus. Nam aut unu distonimus argumentit,aut plura. Argumetatio est unius argumenti cu qu stione costans G firma collocatio. Unde quaestio ipsa uera uel false iudicatur.Haec est illa pars quae proprie iudicium nominatur: iudicamus enim
46쪽
DICENDI. usseretas omnibus argumentatione ue β ο ρ mo. Argumentationum genera omnia facile ad unum dialecticorum stilo fimum referuntur.Sed quia rhetores miseris dia icae legibus non ad stringuntur,aliter des o mo praecipiut quant dialectici Argumentationis igitur quilis funigenera. vllo pinus,entisinentiailemma, inductio, sorites,quibus adsint exempAsed impropriDia exemplam argumentum est a pari, aut maiori,
aut minori non argumentatio. Epicterema aut generale nomen est adomnem argumentationem,
aut quoiluis argumentum significat, quo aggrendimur Auersarium. i. vllogismus, siue collectio, ue ratiocinatio est argumentatio ex ipsa re probabile aliquid etiaciens.Habet quinq; partes,proposition ratione, rationis confirmationem,expohionem,concla ione.Vtyi velis probareciceronis filium patris uirtute sectari oportere. Propositio umitur ex attributis ut a genere ican maiore natos semilia ma tori uirtute debere restongere consentaneum est.
Ratio flumitur a circunsiate ut a persona.Quid
enim magis idoneum quam cicerone parente natu,eloquentia ciceronem exprimeres a re: Quid
magis consentanea quo suum in eas entia lari. borare.
47쪽
e DE ARTEboratre, gitae patri peperit immortale deerita M. co: Romae praesertim, ubi summus eloquetiae habetur honos. 4tempore:Ea procrum tepestate cim maxime opus est eloquentia, ad cpcllenda mala quae in rempublieam grassantur. confirmatio petitur a simili exemplo,contraris,maior minori, pari.u Scipio gloriam rei militaris cosedlubitur, in qua fui maiores floribere: Cato proaui fui graunitatem amplecteturier ciceronis filius eloquenotii Cr uim dicendi asternabitur Expolitio, est
exemplorum coparatio cum calisa qua tuemurint. Atqui Scipioni ETCatoni ligularis erat honestu, tusi nulla uirtute florui cnt, quod in tanta familia nati essent: ciceronis stivis parenti nourestondea humi iacebi qu)d non uetustate generis i ustretur. Hic poterιs gloria rei militaris cueloquentia coparare,et Scipionis laudi Ciceronis laudem anteponere. conclusio crit ii sta aut inet feremus breuiter quae uolumus:u conscctanda igitur eloquentia filio Ciceronis. aut in breuitatemnes partes redigemus a capite rursus ducto principio.ut. Qua re si hoc illustri imaginu proprisis ut uirtute exprimant maiorus patri tuo filiugularem attulit laudem eloquentias magis honorificis erit tibi adpatris laudem animu ad cere,
48쪽
DICENDI. a Marii Scipion aut Catoni: reliquum est iam ut omni studio tibi ad eloquent iam 1it incumbensi.
a Entiomema unu intellectam habet,quo omnia, metite couceptasignificantur,alteru quo sentetiae lim ratione. Hora. Nil mortalibus ardvu est, coe tam , ita ipsiuam petimus stultitia. Proprie tamen dicitur sententia quae sit ex contrarijs. Hora. Vt iugulent Eripa - . homirrcssurgut de nocte latrones ut te simia fer /'
ues no expergisceris Cic. Qve igitur cu omnium pro Iasio gratia noluit, hunc uoluit cum aliquorιι querelas mem ιατ quem loco,quem tepore,quem impi ne non est ausiM:hunc iniuria,iniquo loco,alieno tempore,cu periculo capitis non dubitauit occide rre Potest etiam. tres habere partes,propositione, conclusione, eius ratione. cis. Quodsi ta I L o tabula nocturnu furem quoquo modo, diurnu au te se telo defenderit,intcryci impune uoluertit: θ. I
quis est, qMi quoquo modo quis interfectussi paruniensi putet:cior uideat aliquando gliatu nobis ad occide m hominem ab ipsis porrigi legibus.
Interia una tantu assumptione,qui minore uocitdialectici,contentis unius. ut 1i dubites,an haec mu puerv.re1 ondeo: est mater quasi dica. Omnes matres diligunt silios,haec est mater,
haec ergo diligit fluu. Et i dubites de fortitudine Misenu
49쪽
ni ni estondebit Virgilius:Hectoris bis magnufiserat comes. Idem de Pol phemo.Truca mari . pinuου regit,Cr uestigia firmat. s. Dilemma fue complexio est argumetatio iu a utru concesseris reprehenditur. cice. Misera sue illa tibi nota non sunt,nihil enim boni nosti, sue sunt. Tereti Vel me monere hoc,vel perconistari puta:Rectu est, ego ut factumaeon,ut determ reis c enim diiungendus est locus,nusqua hactentum ab interpretibuου expbicatus . cuas dicat: aut hoc quod'cis,rectu es aut non)i rectu, ego idefacias non est rectu,ut te auellam et peparem ab huiusemodi opere. Cic. Hoc s/i non videt,excors: qui cu uidetaeremit impius. Dilemmati ab a c. do opponitur aliud dilemma quodGraeci buo ueant rephon appellant,Latini uiolationem ut iba M.f. ecto Iud apud Gessum de Prothagora er Euathlo. Dicebat enim Prothagoras:Si pronunciatu erit co tra te,debebis exfententia fecundu te,ex pacto- cui discipulus: Si iudices senserint pro me, nihil exfententias contra, nihil ex pano debebo. Et Socrates non nebat filiam orare,dicens: Si iusta loqueris, hominibus eris inusus ii iniusta,Deis. amo orationes oportet habere: Nam p iusta Ma
50쪽
D 1 c E N D I. quis uriit suadere non esse timendam coeli asperiatatem tu di1 utetsi fuerit lisenis,no aestuabimus: sin aestus,non algebimMAmb maxime timenda coe
stas,suabimus. Hinc illud Biantis cuidam adori Gez . ibis Iescenti suadentis ne uxorem ducerct:Nam si for cap.rimosa est,habebis comisnem is deformis,poenam. cui adolescens:Imo si formosam duxero,non ha- bebo poenam: in deformem,non erit comunis.
Inductio sit,cum plura exempla pluresue si
imilitudines ad unum effectum congeruntur. Graece dicitrer Epagoge:qua plurimrem Socrates uteαbatur. Pobphemus apud Ovidium. Neta
Nec mea quod duris horrent densifima fetis Corpor turpe puta:txrpis sine frondibus arbor: Turpis equusnisi colla iubae flaventia utient:
Pluma tegit uolucres: ovibus sua lana decori est: Barba uiros,hirtas decent in corpore fetae. Et AEneas quis intini poHKm- AEncio Si potuit manes arcessere coniugis Orpbeus - Threicia fretus cithara dibusq; canoris: Si fratrem Pollux alterna morte redemit, atq; redits uiam toties:quid Theseu magnum Quid memorem Aciden s er mi genus ab Ioue summo.s Sora