장음표시 사용
141쪽
L ea missione autem instrumentorum,' talis traditur regula: aut cunque contractus etiam sine scriptis fieri potest, in eodem casu si scriptura interueniat, de postea amisia sit, nihilominus suam obtinet firmitatem,I. I. si v eos. Est quoque in hoc titulo: constitutio de antapochis iaciendis, quo nomine significatur proscssio debitoris facta creditori vel domino, quas istulis fatetur de usuris quas soluit creditori vel de pensionibus aed. tious quos domino soluit. Et apochive rh antapoche sunt quidem pro lsiones soluta pecunim sed apocha datur debitori a creditore: antapocha credito ii debitore, ut scilicet quandoque ea fretus creditor cum crit commodum, ostendere pol sit, solutione usurarum vel redituuinterruptam fuisse praescriptionem 3 o. annorum, si forte eam debitor opponat creditori eludendae actionis causa. Nam solutio, lurarum vel pen sonum quam utiqire credito probaturus est per antapocham, interrum
QUAM QUOD SIMULATE CONCIPITUR.
3. Veritas reigestae plus valet,quam mulatio. CV m res non sint institutae ob scripturas, sed scriptura propter res potius, recte igitur hic docetur in negoti js quibuslibet magis spectandum esse id quod reuera agitur, quam scripturarum aut verborum conceptionem, quare si maritus aliquid donet extraneae personae, ut is uxori suae reddat, hoc nihil valet, etiamsi secundum scripturam non videatur donasse uxori suae sed extraneae personae, tamen in veritate uxori donauit passim alia exempla inueniuntur in I 2.3 b Est enim regulatin contra et ibus potius veritatem quam scripturam esse inspiciendam, quod verum si constet de veritate, alias si adhuc expresse iron constet de ea,& scri
Commodatume, alicuius rei non fungibilis ad certum usum vellem: iis gratuita concessio Dixi rei non fungibilis, quia rerum fungibilium non potest esse commodatum nisi forte ad pompam vel ostentationem accipientis,t.3. . iii t.Qvqritur utrum moniali atquae spongiis
142쪽
sponsa tradit ut olenni nuptiarum die incedat ornatior, censeatur do. nare, an tantum commodari putat Boerium adis suet. Pituit. confmur. 8.tui
censeri commodare, sed super hac quaestione mirifice distinguitur, ut Iatius videre est apud Gail./4.3.οUVi .er Asyin decino. Quaeritur praeterea siquis eommodauit rem vitiosam an teneatur praestare damnum quod commodatarius inde percepit Et si quidem nouerit vitium rei suae constat eum teneri ad integri damni sui praestationem, ne eius dolus alteri noceat, mrebmι3. Aemauis ensifBoetii. At de eo dubitatur si commodator ignorabat vitium rei suae ignorantia supina, quae lata culpa dicituri
coram lib. .comiar. iv c.3 arbitratur eum non teneri .prim b, cum ind. . vera
laausici H docetur eum teneri quod sciuit rem suam esse vitiosam ergo a contrario sensu si ignoret, non tenebitur, secula d. quia commodatarius sibi debet imputare, quod rem commodatam ad amussim non explorauerit. Sed his non obstantibus probabilius est eum teneri de damno prae. senti, quia culpa lata dolo comparatur,&doxi nomine continetur,atque ideo censetur facere malitiose, quod culpam latam committat. Denique eommodato reum fit rei dominus, potius scire debet rei vitium, quam
DEpignoratilia actione sit ratiassi diximus. Quaeritur utruml directae actioni pignoratilia praescribi possit so annis, id est, si intra annos tibi non obtulerim summam debitam, perdam fundum, quem tibi pro tali summa obligaui. Affirmativam tenet glossi in Leum noti*- de proscrip., .amor. couar. M. resol. lib. r. c. 9 quorum opinio probari videtur exl ficut I. Omnes d. tit. ubi docetiir, omni iuri tam publico quam priuato praescribi Io. annis. Sed his non obstantibus Cui ac in pignoriis deus cap. f. ianacti um instit.dea contrariam sententiam tuentur. Quinimh hanc opinionem in camera approbatam csse resertim cent. 4. U. 4 per vita. I. . I.,Iι. boetis ubi docetur praescr. bi huic actioni post solutum pretium, ergo ante solutum pretium praescriptio non currit item per Luramf.de lapist. ratio principalis haec est, quia praescribuntur tantum iura format, non sormanda, cum nondum existant,&nonentis nullae sunt proprietates. Actio autem pignoratilia non est nata prius, quam oblatum sit pretium, s.lo. vli. Metis. Non obstat turra in contrarium allegata, quae loquuntur de actionibus iam natis formatis. At dices saltem, ius offerendi de bitum est natum a principio, ergo ei praescribiturio annis,&per consequens quoque praescribitur huic actioni eodem tempore. Sed respondendum est praescribi quidem iura formato&nato, modo hoc intelligatur de iure agendi, non offerendi debiti, vel luendi pignoris. Quare duos iuria
143쪽
O actionibus, desquibus hic se l. i. . agitur, nihil dicemus, sed tantum materiam cessionis SI cumulationis actionum complectemur. Quod ad cessionem attinet, sciendum est, cum actiones personales sic in .haericant ossibus t contrahentium, ut inde euelli nequeanti. 46 17. Τ. de pe eul. Vtilitate exigente inductum esse, ut actiones ista caedi possint alijs. t. r. hoe m. sicuti enim traditio proprie pertinet ad res corporaleS. ichard.in V.
Cessio propriei iuris' de actionis translatio est mam percessionem iura Mactiones in eum cui cessit,transferuntur, quia sicut in venditione, vel quolibet titulo alienationis rei corporalis necessaria est traditio, quantum ad domini j transsatione ita ad translationem rei in corporalis scilicet iuris . actionis, utimur cessione, quae reputatur pro traditione. Cessionis et Tectust est, ut cesso narius aduersus cedentis debitorem, vel directa actione uti possit nomine mandantis siue cedentis,uel utili suo,ι.
xii. ibigiushoe ιὰ nece se autem est, ut directam cedentis nomine inten tet, non suo , quia actio directa penes cedentem remanet non obstantecessione, quare si cedens reo aliquid reo debet, id reus conuentus a cessio nario compensare potest, Giud.p p. decis 67 quia compensatio loco solutionis est. I.uti. infra compensFata ib. .coni. . Notandum tamen pro maiore intellectu huius materiae, ex .pen συIt. cod.mand cessionem non aliter absolute valere, quam si debitor creditori pro debito cerserit , vel donarit. Caeterum non valere nisi pro ea parte qua datum est.Vnde Bariolus ait ind.l pensit. in dubio semper lege presumicelsionem simulatam, maxime si paruitas preti Dintercesserit. Quod materiam cum ut i cst attinet, communis Dd. sentetia est,plures actiones in uno eodem quelibe Ilo, si ex diuersis causis, ad diuersa aga tur,coniungi atque cumulari posse:Barcis .edita, .edendo Gail ιb. I.obf. 63. ni. si quando actiones sunt conti ariae. I. η θ. desert vel prima actio se ita lia. bet ad secunda, quod absolutoria lata in prima, possibile est parere exce ptione rei iud in secunda. dim.iteri .e di .c A quaeritur,f. de except.rer. iud.mnus in c. n. vluribm,de reg. iir. in S. Imbri actor probabiliter dubitat de genere actionis, et iasi ad inuices no compatiantur, actiones diuersae cumulari possunt inco constιtat tu, nu. 9. dei est.ia ni r vide titit um .ind.
144쪽
HAC unica imperiali constitui ius vetus abrogatur, quo obligatio
quae non coepit a defuncto, vel contra non poterat ab haeredes, vel w0x a haeredem incipere, post.mon.is. de mut stip. Sed ex hac constit per milium est, ut ab haeredibus, contra haeredes actiones: obligationes incipiant.
NE UXOR PRO MARITO, VEL MARITUS
PRO UXORE, UEL MATER PRO FILIO
3 Exceptiones laesassenιia. REgulariter uxor pro contra tu delicto mariti non potest conueniri, tot.b.ti . licet pro marito fideiusserit habet enim exceptionem Senatusconsultus Velleiani.ιοι.tit Τ.ωcMIc.I eluia. Imb ipso iure est tuta mulier,etiamsi saepe pro marito intercesserit avi h.Ῥinuci iudicum, .illud ve. r..ubi dicitur, licet uxor saepe pro marito intercesserit,iperinde tamen erit ac si nihil fuisset factum. Ex quo sequitur, quod licet uxor pro marito intercedat . de renunci et beneficio Senatusconsultus Vellei an cum iuramento tamen istam regulam non porrigi ad nouam illam authenti. cam,quia adhuc non obligatur uxor, Unde, inquit Sichard. Mi. .nam. 6.h.t. cauti Notar ij quando faciunt tales renunciationes mulierum , debent scribere mulierem renuncialse SC. Veli. nouo iuri authen. nam eo casu obligat inefficaciter mulier alias sane renunciatio tantum secta in Ueli. non posset porrigi ad iura nouissima quia renunciationes sunt stricti iuris, nec egi ediuntur personas resque super quibus sunt interpositae , t iasipulatums.ch se onm,derio. Itaque uxor cum pro marito non teneatur, fit ut bona uxoris confiscari neqiteant,propter flagitium mariti, sicut necdos,leg.3 hoc titulo, .mnia autem quae diximus de uxore ut pro marito non teneatur: contra quoque de marito dicuntur argum rubrie hoc titul Fallit si consuetudine vel statuto aliter receptum constitutum sit , nam huiusmodi consuctu do , vel Ita tutum valet , ut tenet Rota decis . de consuetud. in noui .
145쪽
is maM.Alex. in Isaepe n. i f.deiud secundo fallit in malito&vxore mercato ribus,puta communem negotiationem exercentibus: quia tali casu uxor quasi iure societatis,&tanquam correa debendi pro marito tenetur, ne bona fide contrahentes iniqire decipiantur, la nassis oe .act. Tertibiallit haec regula, quando mul: eradhuc tu trix filiorum primi matrimo.nij, nondum distractis rationibus suae administrationis ad secunda vota conuolat, quo casu secundus maritus pro uxore tenetur, eius bona liberis primi matrimoni tacite obligantur. l. pen. c. inquιbmc DU fata coner. Multi profecto in magnas difficultates & lites incidunt,qui viduas tu tri. ces, nondu redditis rationibus, Minuciatario confecto, in uxores ducunt, proinde caueant sibi, rebus qui suis ante matrimonium prouide consulant,admonente Baldoind.ι penult. insin ubi dicit: cave tibi cuin contrahis matrimonium cum vidua,ut facias primo, quod reddat rationem, & fiat ei refutatio, alias bona secundi mariti erunt et Rcta liberis primi matrimo.nii vide Gail.lib.2.obf8S.. o.
REcte subsequitur hic titulus Poterat enim esse dubium quid iuris esset statuendum infiiij s&patribus: a pater posset conueniri exota ligatione vel ex delicto fit ij, Me conuerso item an patronus pro liberto, dominus pro seruo, quod ad patrem attinet dubitatio ex eo oriebatur, nam scimus patris stirpersonam pro una haberi .eive . ast .de inviti sti pulM. Dubitatio autem circa patronum libertum ex eo oriebatur, quia libertus hoc totum quod est, a patrono habet. arg. I. 2. in1 .deliberi. or.lιberi Tamen his non obstantibus Imper hic statuit nec patrem pro filio, nec patronum pro liberto, nec dominum pro seruo, Me diuerso posse conueniri Pater itaque non tenetur ex contractu filitem ancipati, nec etiam si sit in potestate, nisi peculio tenus ex iussu patris filius contraxerit,i.nesque b.t.EM alijs casibus quos enumerat Acbardmina .neque nu. .
TIT. XI v. MAnumissione contingit, ut seruus renascatur& nouus homo fiat. I. qui res f. area fimatr. unde quaesitum an seruiis ex suo facto post manumissionem teneatur Et de eo quod quis contraxit vel gessit inseruitute post libertatem nulla in eum actio est l. quamuis in tantum b. t. nisi connexust cum eo quod post libertatem gestit,arg.l.tutore Ladm.tut.I.ι7sfdeneggest. In Dis ire by
146쪽
DE PROBATIONIBUS. DE TESTIBUS TIT. XX.
r. index iuxta allegata ω probata, vel iuxta conficientiam iudicare debeat. Hi nc materiam in Tiro instituto nostro satis tractauimus. An Iudex secundum allegata t&probata,vel iuxta conscientiam iudicare debet, grauiter controuertatur communiter Dd.Barι Accursint.rili. iistas verita f. de ostic, pr id couar. ιιb.1 M.re'I.c.r communi voto Sc assensu hisce Ulpiani verbis ini. isticitas g. veritas' .degyc. pr id nihil aliud continere contendunt, quam iudicem in iudicando aetavi probata, non verbscientiam animi sui, siue ut illi loquuntur, conscientiam suam sequi debere quod probare conantur,inein tot.tit pitis valer quod g. l. 2. c. deera. adaω.ι rem non nouam e de iudic. γ maximὸ ex c. 2 de offic.ordis in c.pastoratu f. quia vero deo c. deleg Etenim hanc Dd sententiam ab Ulp. mente plane alienam nonnulli neoterici Dd putant, inter quos sunt Fal ,Bario. catac. Iιb. n.M coras miscest. lib. .ca.2o.Quorum fundamentum nititur author ita. te Agellillo. i'. 2.noct.attit. maxime Cic.in oratione pro Fonteio, ubi dicit iudicandi aequitatem in consilio iudicis, non autem intestimonijs,vel actis constitutam esse. In eandem sententiam apprime D. Hadrianus Imper. scribit in .s.st de testibis . Ex sententia animi tui te existimare oportet, quid aut credas, aut parum probatum tibi opineris. Si verissimum est inquiunt,ex ι. is absentem f.depen t est verissimum satis esse relinquere impunitum facinus nocentis,quam innocentem; qui negare poterit illum qui falso accusatus est conuictus, potius absoluendum, quam supplicio
tradendum, qui enim contra conscientiam facit,aedificat ad gehennam, e. literMderest.θοωι.D.Polmad Rom.e. ιδ.Deuter. Ego aliquando latius volente Deo de hac quaestione tractabo. Quod ad materiam de testibus attinet, suse infLeod. de ea diximus,& libidicemus.
MISSIONE EORUM, ET DE POCHIS, ET ANTA PO
i. Instramemorumpecier. 3. Regula de amissi r. 1. Firma. 4. De Antapochu Ocbis. IN exercendis litibus eandem vim obtinent,iam fides instrumentorum, quam depositiones testium Est autem instrumentum t vel publicii,vel priuatum,l. ccuiu ι.ιnexerceradHbt. Formam instrumentorum vide in No. 7.ut instrumentis proponatur nomen Imperatoris,&4- 3 de Hyba. ment s. Formam impugnandi instrumentum ob falsitatem vide in I.tion qui . dam Od Forma comparationis faciendae vide tanto irationis eod. De
147쪽
De amissione autem instrumentorum,' talis traditur rcgula Lauicunque contractus etiam sine scriptis seri potest in eodem casu si scriptura intera leniat, cil postea amisi a sit, nihilominus suam obtinet Iirmitatem. I.
Est quoque in hoc titulo 1 constitutio de antapochi faciendis, quo nomine significatur proscssio debitoris facta creditori vel domino, quas Apulis farctur de usuris quas soluit creditori, vel de pensionibus ued. tabus quos domino soluit. Et apocha vero S atri apochae sunt quidem pro lsiones soluta pecuniae, sed apocha datur debitori a creditore: antapocha creditori a debitore, ut scilicet quandoque ea fretus creditor cum ciat commodum, ol tendere possit, solutione, surarum vel redituuinterruptam fuisse prati mptionem 3 o. annorum, si forte eam debitor opponat creditori eludendae actionis causa. Nam solutio usurarum vel pen sionum quam utique cie dito probaturus est per antapocham, interrum
QUAM QUOD SIMULATE CONCIPITUR.
i. Verita reigestae phu valet,qacm simulatio. CV m res non sint institutae ob scripturas, sed scriptura propter res potius, recte igitur hic docetur in negoti js quibuslibet magis spectandum esse id quod reuera agitur, quam scripturarum aut verborum conceptionem, quare si maritus aliquid donet extraneae personae, ut is uxori suae reddat, hoc nihil valet, etiamsi secundum scripturam non videatur donasse uxori suae sed extraneae personae, tamen in veritate uxori donauit passimo alia exempla inueniuntur in Let. 7 h. t Est enim regulatin contra. ctibus potius veritatem quam scripturam esse inspiciendam, quod verum si constet de veritat lias si adhuc expresse non constet de ea,&scriptura appareat tunc ei inhaeretur per algatam .non aliter de U. o. vide Si
r. commodatim quid 2. Sestiones duae.
Commodatum est i alicuius rei non sungibilis ad certum usum vellem Has gratuita concessio. Dixi rei non fungibilis, quia rerum funtabilium non potest c Ie commodatum nisi forte ad pompam vel ostentationem accipientis 4 D rbis Qvqritur utrum monialiat quae sponsus sponsae
148쪽
I 29 sponsa tradit ut oleiam nuptiarum die incedat ornatior , censeatur do. nare,an tantum commoda . putat BOErius: dco siet. Bituit.de cons matre. 8.tui censeri commodare, sed super hac quaestione mirifice distinguitur, ut latius videre est apud Gail.lo. r.οbs. i. Q. I. in decino. Quaeritur praeterea siquis commodauit rem vitiosam, an teneatur praestare damnum quod commodatarius inde percepit Et si quidem nouerit vitium rei sua constat eum teneri ad integri damni sui praestationem, ne eius dolus alteri noceat, Is reb I 3. f. yem quisciens Isboetit. At de eo dubitatur si commodator ignorabat vitium rei su: ignorantia supina, quae lata culpa dicituri
ua cim docetur eum teneri quod scinit rem suam esse vitiosa in ergo a contrario sensu si ignoret, non tenebitur, secum to quia commodatarius sibi debet imputare, quod rem commodatam ad amussim non explorauerit. Sed his non obstantibus probabilius est eum teneri de damno prae senti, quia culpa lata dolo comparatur,&doli nomine continetur, atque ideo censetur facere malitiose, quod culpam latam committat. Denique commodator cum fit rei dominus, potius scire debet rei vitium, quam
i. laxaestio direct epi . R. Jo proscribito Tramis. OEpignoratilia actione supra in T. diximus. Quaeritur utruml dire. cstae actioni pignoratiliae praelaribi possit so annis, id est, si intra annos tibi non obtulerim summam debitam, perdam fundum, quem tibi pro tali summa obligaui Ahirmativam tenet glossi in tum notissmi in uepraescrip. t .anno Couar. G. resol. lib. . c. 9 quorum opinio probari videtur ex ficut I.omnes d. tu.ubi docetur, omni iuri tam publico quam priuato praescribi o. annis. Sed his non obstantibus Cui ac se l.pignoris de usucap. g. in s. actioκum instiι. dea s contrariam sententiam tuentur. Quin irrio hanc opinionem in camera approbatam csse refert Munscent. . obf. a terata. I. p. l. vlι hoc tit ubi docetur praescr. bi huic actioni post solutum L. t una, ergo ante solutum pretium praescriptio non currit item per Imam f. de vispubl. ratio principalis haec est, quia praesci ibuntur tantum iura formata, non formanda, cum nondum ex illant, cunonentis nulla sunt proprietates. Actio autem pignoratilia non est nata prius, quam oblatum sit pretium,l. o. lo. vlt. hoc tit. Non obstant Iura in contrarium allegata, quae loquuntur de actionibus iam natis formatis. At dices saltem, ius ot serendi de bitum est natum a principio, ergo ei praescribiturio annis, ch per consequens quoque praescribitur huic actioni eodem tempore. Sed respondendum est praescribi quidem iura formatori nato, modo hoc intelligatur de iure agendi, non offerendi debiti, vel luendi pignoris. Quare duos iuri
149쪽
agendi praescribitur potius, quam iuri offerendi i quia est facilior agendi facultas, quam soluendi, atque ideo non poteli tanta negligentia imputari non soluenti quam non agenti.
ACTIONE. TIT. XXV. De hoe tit diximus E eod.
TESTATE EST, NEGOTIVM ES E DICITVM
Tl T. XXVI. De hoetit quoque in F eod tractauimus.
ACquiritur nobis non solum per nosmetipsos, sed per eas quoq personas,que in potestate, ostra sunt, veluti per seruosdi filios nostros: ut tamen quod per seruos nobis acquiritur,totum nostrum fiat,ι. t.2. f. de stipulsera quod autem per liberos quos in potestate nostra habemus, ex obligatione fuerit acquisitum, hoc diuidatur secundum imaginem reru, propi ietatis&vsus fructus,Vt scilicet quod ab actione commodum peris
ueniat, huius usumfructum quidem habeat pater, proprietas autem filio seruetur, ι.- vorret'. infdebom pDel F.tPerliberam ver,personam, quae alterius iuri subdita non est,ueluti per procuratorem,tutorem,aut est rem,excepta possessionis causa, nul Ia nobis regulariter acquiritur actio. l .excepi. Od. quamuis a procuratore per actum naburalem nobis acquiratur dominium sciolsessio, imo etiam obligatio personalisi hypothecaria, .co per liberam eod.horitis.
Ovaeritur an huic exceptioni t sit locus si partem debiti filius L soluit
eo tempore quo erat paters exceptioni non esse locum, &filium cogi posse ad reliquam soluendum,communistest Dd.opinio, licet contradicat sua.tib. 7.c. Mnu.8. primo per .h. r. in verbo,vel alias agnouit se cundo quia si pater partem eius debit solueret, exceptio in totum cessa bit, ut venditor commune debitum petere possit cum effectu .ι. 7ffodeia.ιοι toto d.ι. 7. . u.
150쪽
TIT. XXIX. . His o extortio Sen meissalti Vere ins opponit exesuι.retia Zm Vrmitur an Exceptio velleiani possit opponi post executionem 'rei iudicatae Respnon posse. απ.ι imuber boctis ubi secunda mulie tithyiussio post biennium facta,ces are facit hanc exceptionem, atque mulier dum sustinet contra se fieri exceptionem rei iudicatae, non minus approbat suam fideiussionem,quam per secundam intercessionem, quae lententia in praxi est recepta,ut tradit Pap. si lib. II.in. ten.
DIcitur duobus t modis pecunia non numerata vel respectu credito. ris,qui proprie dicitur pecuniam numerare debitori,ut sibi illa teddatur vel respectu debitoris, qui proprie dicitur soluere creditori, Mimproprie dici tur numerare cum soluit quod debet. oritur autem excepti, non numeratae pecuniat verbum pecuniae hiel aruissime sumitur pro omni re non numerata, vel non soluta pecunia Mertam fiaver, si ex literarum obligatione, quae ob ij citur illi , qui ex cautione spe numerationis emisia agit. ιfpecuniam hoc tit. Forma opponendi hanct cxceptionem in ianc tractιbineis traditur ut scilicet intra biennium,vel excipiendo corntra agentem condictione chirographaria, vel agendo proponatur, ad quod tamen tria coniunctim requiruntur, si in modum actionis proponatur , primo ut ex scripto proponatur secun . dum formulam querelae secun db ut apud ordinarium creditoris iudicem tertio citato creditore praesente, vel eo absente protestationibus legitimis factis, si intra biennium opponi non possit d. I. in contractibusi Auth. hanc eod. Sciat tamen, qui intra biennium, exceptionem non nunae ratae pecuniae opponit, ut si creditor probauerit pecuniam iuxta tenorem chirographi numeratam, eum ad duplum condemnari. μμ δε να-brica, codice, bo tisAIovilmero octauo per eurbent coratia quipropriam hoc titκlo glossin Ie conductores infra in ii. Haec exceptio in mutuo tantumni iuxta Cirta C in rebusini: ae pondere, numero,& mensura constant, locum fiat, et , non ver in alijs contractibus Ratio differentiae est, quia qui