장음표시 사용
61쪽
namiliti Horatii de Oricellatijs, qni ut erat in omibus luis actionibus accuratiissimus, sic maximam obseruantiam fecit, dum elapsis annis assumpsit has aquas, A quando in fine existimauit m seruari in m. re paruam aquae portionem, post aliq*ot dies cognoscens per copiosam mictionein eam in niniori quantitate, qu am sibi persuadebat, dixit, nolle ampliW de his cur m habere, quae no' sunt innostra potetate. deinde
ex ratione harum aquarum non sequatur vllam damnum, indest: quia cum sint ex aquis sponte natis, & calentibus , numeratis inter medicamenta non excedentia fines tuendae sanitatis transeu tibus permineca v liam metallorum, non noxiorum, retineri po sint absque Iocumenti suspicione Dod ut expertus sum in mult s, sic praecipue obseruaui praeteritis annis in Domino Lelio de Retingvccijs Senensi: hic enim tali hepatis intemperie laborabar, ut ad maximam adustionem redactus esset, ex quo cum bibisset ex his aquis qliai uor, vel quinque diebus si recte m moria teneo, eam in pauca quantitate reddidit, de nihilominus
nullum detrimentum sensit, quasi nihil bibisset, de peri etans
me annuente in obibitione coepit post dictuni tempus large reddere aquam, dc consecutus fuit maximum tamentum, licut Midem Dominus Horatiua post tres menses per litteras consessus fuit sensisse ab assumpta do 'a maximam Utilitatem inventricu-Iο, capite, & eniuerso corpori a natum δe tamen retinuit aqua, ut supra dictum fuit. Quod tandem non consequatur fructus ex his aquis, nis retineantur in corpere, ex eo colligitur in primis,
quod cum actio Thermarum non fiat in instanti, t supra dictum est, non posset effectus iste sequi, nisi ad esset id, per quod eis
cias procreatur,quare necessarium est retineri aliquam aquae portionem in corpore, ut intemperies corrigatur, de ad bonum statum fiat reductio. praeterea cum refrangatur virtus Thermarum
ab actuali aquae linmiditate, non potest imprimi in corporibus, donee humiditas illa sit resoluta; humiditas autem non potest
resolui nisi tempore intercedente, cum pcr actualem calorem penetret etiam extremas corporis partes, ut suprad cium,est,flc quotidie appa i et in his, qui tumore partium extremat um, vel alio aia sectu in ei ld cn , partibus laborant, quod potius tumor altius et
tiatur. & quilibet assectus exasperatur primis diebus propter medice meiati concursum; quare fine dubio cocludendu eit reddi ps nixus non posse aqua assumptam; imo necessariam esse retentione alicuius
62쪽
alicuius portionis aquae pro consecutione fructus, enitiem, Heri retentione sequi posse aliquod detrimentum, re ideo non sum audiendi, qui dicunt, abstinendum esse a potunarum aquamuri, dum primo, vel secundo die non reddatur eadem aqui quantitas,quet assumitur. Hilari igitur fronte, & sine ullo timore a cedant aegrotantes ad potum harum aquarum, quam vis ex illis retineatur aliqua portio primis dic bus; dummodo earum fiat transitus,te digestio a ventriculo; quod quomodo cognosci possit, decIat bitur iusta, quando reginae tradentur observandet in rotuipiarum.
63쪽
PARS TERTIA. In qua de regulis agitur seruandis in eoruni ad
OV h ctenua de balneis sancti Cassiani dicta suere, utilia quidem sunt cognitu,& adeo necessaria , ut sinaeorum intelligentia quilibet allucinari posset in illis administrandis, nec ullus liberὸ 6sdem uti auderet , ut stiprad ictum fuit; quae vero sequuntur, sunt multo magis atten- .denda, cum ex illis tota salus pendeat: utile est enim homini aliquod medicamentum habere naturae humanet proficuum; magis utile postea illius naturam, deessectas possidere; sed utillimum notas modum applicationis eiusdem medicanenti: quia sicut r applicatum prodesse, ita male applicatum obesse potest;de tanti momenti es possidere modum administrandi eius, quod admi-inistrari debet. ut ex recta administratioue ne dum perci pi amus utilitatem ex his, quet sunt nature amica; sed ex his etiaim interdum, quae sunt naturet aduersa, ut fit ex venenosis rebus artificiose tamen correctis. Cum igitur ab ordinata administratione sa- Iutem prodire sit conspicuum, &insequentibus sit agendum de .erdine sentando in ad mini st ratione horum balneoruin propterea non im nerito dixi attendendum esse bis,quae dicenda eranti Quid nim prodesset preteiosissi ita haec gemma toti Terrarum orbi notissi na, etiam si haberetur cognitio eiusdem naturae. dc effectus. α quomodo administrari deceat, ignorareturi certe nihil. ideir eo . t tuto exhis fontibua fructus hauriri possint,postquam de quali t alibus ipsorum,ieffecti bus,dc de modo operandi tractatum est. quid sit seruandum in eorum administratione, est in praesenti de-aelatandum, & quemadmodum diuersus est eorum usus, ita diis
64쪽
uer .E sunt regulae obseruandae. Ne igitur fiat confusio in 'eari tradit one, ad bis ordiri iure factum est, quae seruari debent in porii, cum super his demta ibus aquis si prius tracituni, quam magis utalibus humanet salutio cuid servantim sit in potu baram aquarum. Cap. I SVmere qui intendunt thermales aquas sancti Cassiani, summa cum diligantia eas sumere debent, si cu 'uni' fructus ex
illis percipere, damnumque euitare, quod inferre possunt, dum in cautὰ sumuntur. Qi ae verδ seruanda sunt, ii in multis cons stant, ad haec praecipuὰ reduci possunt. In primis animaduertendiim est,quod nam genus hominum has aquas sumere debeae deinde qiiomdo ad earum notum sit accedendum tertiis quo locoesumi debeant, quarto quod nam tempus sit proportionatum ad earum usum; quinto qua hora sumi debeant; sexto quo tempora,
fracto snt bibendae; septimo quid sit facit udum ames civis
ectauo unde inciliendum si in potu, nono do si s est examin m. da; vltimo de viatus ratione est a Pendum. Ex his autem quaedam sunt necessarib obseruanda; quaeuam vero ad bene esse, & ad ret eipiendum frugalorem fructium ex ipsis, ut in sta declarabilia. Quis deleat acredere adpot m tarnm ινν arum. Cap. TILOVod spectat ad primum, si verum est, quod dicit Cal. v. de
tuen. valet. quod videlicet medicamentum non pertino ad ianos, ct quod aquae istae therinales sint medicamentosae, sicute perientia docet, videtur sequi, quod non temere quilibet homo de at accedei e ad potandas has aquas, sed is tantum, qui aduer' si laborat valetudine, & qui sanus est, debeat eas supere; cuius opinion is praecipue suit Sauonarola, & propterea dixit, corpora sana balneis utentia depcrdere de substantia sua, de macie fieri, subiungens deinde nisi ex causa multum necessaria balnea te da esse, quae opinio, & si videatur vera primo intuitu, nihilominus non est absolute sequenda, cum sumi possint aquae istae pineon seruatione etiam sanitatis, ut quotidie Incolae faciunt, de hoc seri non est adeo ablui dum, ut existimauis Savonarola: quia fixeromuntur aquae thermales ex Gal. r. de tuen san. inter medicamenia non ac dentiatines tuenda sanitatis, sequitur, quina
65쪽
ruet sint a natura principaliter datae ad profligandos morbos cu- ritu dissiciles, & assidue ad hunc esctum applicari videtur, phreuit etiam administrari pro conseruatione sanitatis, de hoc inno re voluit Gai. dum. q. cie tuen. valcr. dixit, solitos esse non nuullos quotannis. excrementa vacuare aquis thermalibus, quare ex
.dictis hac regula firmari potest,*rinio,&lprincipaliter has aquas ab bis esse petendas, qui aduersa, & incurabili valetudine labo
tant, mox in his, qui sanitatem conseruare sudenti cap. ra Ir
AV xilio harum aquarumsu, egent,incoi siderate illudqvi
rere non debent, Meseruata debita regula in sex rebus noni naturalibus debent prius corpus prςparare cum serapijs morbo aeonuenieutibus, postea pharmacolurgante affectui c5grunte ea, quae sunt expurgata purgare; quibus peractis per at quot dies quiescant, iterque Ande ingredientes sine itineris defatigati ne ad balneorum locum se conferant seruantes interim debitam victus rationem, & hoc licet non si necessario seritandum , cum .qutidie innotescat quamplurimos consequi fructum exbis. uioabsquedictatres aratione propter facultatem eis inhaerentem superius enarratam, nihilominus cηm alius, citiusque agant lia corporibus purgatis quam in alijs non purgatis, proh rea pro poniturataec regula seruanda, ut corpus Prviretur antequam tui harum aquarum subhciatur
. luco radebeant. Cap. r. EXrehus non adiso late seruandis, sed ad bene esse, & ad percipiendum frugaliorem fructum id esse existimo. quod tertio
ioco fuit propositum, iocus videlicet ad potandum proportionatus; propterea declarandum est, nunt opus sit has aquas haurire ab ipsi sinet fontibus,du ebibi debem; vel lassiciat patientibus eas sumere quouis loco. pro resolutione notandum est, quod si re spicimus simpliciter sinultatem harum aquarum, non esse dubi eas esse tantae uirtutis, ut possint etiam adiuuare, quouis loco sumantur, quod experientia ipsa docet, dum quotidie inspicitur in longin uas partes aquas istas exportari ibidemque administrari ., maximo cum iuvamento, quam vis
66쪽
diti etiam fuerint in vatis prisci uatae, ut ex testimonio Domitii Benadicti Pontae in eap. sicuncellae enarrato vidimus, attame re- apicimus si stum ex eis pcicipiendii, bcsarem raro audebis, maiore fiuctu reportari ex ipss in proprio loco sumptis, ac percrp:atur ex ijsdem sumptis extra proprium locum,& hoc praeterquam uod sensus ipse demonstrat, his etiam rationibus facillime ostenitur: virtus enim in primis ut melius praeseruatur in aqua ipsius fontis, quam in aqua vasorum, ita ubcryor fructus reportaeturdum ex iptis fontibus, de non extra ipsos sumitur aqua; virtutem autem melius praeseruari in fontibus, quam in vasis, ostenditur ex his, quae eflcctus praestant aquis, ik ex modo operandi; ad operationem namque ne dum mineia participata his equis concurrit,sed etiam calor ijsdem infixiens qui cum sit eis naturalis petmanens semper in eodem statu, facillime, cum innato nostro calore unitur, & propter hoc adiuuat eam digestic nem, earumque virtutem penetrare facit ad remoras ccrro iis partes, quod ne ita per belle succedit, quando extra preprium iccum coii uenia iterum calcfieri aquam; quia in tali calefactione praeterqua quol refrangiriar virtus, ut fit etiam in cibis iterum ex calefaciti, partes etiam spiritosae evaporantur, & calor numquam praeseruatur in eodem statu, ex qua caloris alteratiqne sicut ventriculus ait ratur, ita nec eum fructum acquirere potest, quem acquirit ab actuali calore a natura aquis his dato, quod respicicns Savonar Ia in lib. 2. debun super dubitationem anni bisest. dixit, quoa aqua transportata ad alium locum, ut in suo calore remissa est, aut eo priuata, sic in sua virtute remitti putandum , de notabileo essectus non e e productivam: quia igne calefacta non eam con sequitur u irtutem, quam ex calore suo natu ali habet, quod autε
dictum est de calore, idem Hirmari potest etiam de minera; cr di namque potest, quod quam vis in his aquis a natura per p oi
terrae purificatis nulla corpulentia appareat, sicut ex leuitare, claritate earundem supra enarratis colligi potc ii, nihilominus in ipsis transportatis aliquid ex mineris di spondi, & in vasis ad hqrere non secus, ac euenit in aquis igne purificatis, ct mrcόδε
sequens remitti fructum ex eis conssequendum. Ultimo propicrambientem succedit: ut enim aer nutrit ex comuni conscia ita , licet iam medendi facultate priditum eum csse quilibet excogitare pote si, & idcirco aquas istas sumptas in loco proprio maior sem: et acta existimanduat est: quia acr incbnatio vaporibus xii e
67쪽
libras eoneutrit ad pristanda nanaioren, eg dictum, Ar quod d citur de aere, potest etiam attestari de cibis procreatis ab his mineralibus locis quare statui potest haec tegula, ut hauriantvir aquae
istet exi sinet Ontibus, duin neci potest. De tempore Pus ad sumendas bas aquai. mp. EX erroribus, qui committuntur in usu harum aquarum, blaest unus non parui momenti, quod sumi nacti iunt ut pluri mum ijs temporibus, in quibus ab eis est quiescendum; unde misum non est, si Miando nocumentum potius, quina iuvamentura ab eisdem Dercipiatur, quare ne telnpus frustra teratur, neceitavrum est videre, quod nam tempus sit proportionatum ad earum usum est quorundam opinio non es: accedendum ad has aquas,
Mi si vigeat summus calor, & propterea consulunt aegrotantes dearum accessum ultra mensem Iunii sed haec opinio quantum sit erronea, ex seqaemibas colligetur. Excell. Seuerus Caponi cu , vir Birum doctrina praelitus, ut eae cius quadam instructio Lolligere potui, congrua tempus, & valde apiu esse ait circa veris finem, & aestatis principium his duabus de ςausis, primo qui tunc temp-sona his superflua hutniditas pluuiarum bibe in limia, de vernalium iam exiccata est; deinde quia calor stiuus adhuc non in valuit , en nόn dum sitius ardere incipiat. Ex Gal. autem i. de taensan. Ap. . colli ilitur, aquas thermales sami posse vere, vel autumiis, dum asserit, non nullos solitos esse quotannis cxcrementa vacuare aquis, quibus inest sulphur, bitumen, & nitrum, vcre, vel autumno, qua si statuantur ista tempora pro 'ronata anc usum aquarnm thermalium, & ex
consequenti hqrum ξtiam aquarum, de certE statui, possunt, licet alijs etiam temporibus sumi possint. ut ex sequentibus declarabitur. Pro resolutione igitiir huius dissicultaris notandum estiquod
zempus congciiunx aa potandas has aquas. vel consideratur re
pectu facultatis ipsarum aquarum, uel respectu nostret dispositionis; si consideratur respectu facultatis aquaru iri, quilibet ccribsciat, sumi posse has aquas quo uis tempore cum in eis preserue tor eadem facultas in hyeme,&aestate, quam habent in uere, Ma utumno, & in oc decipitur ne dum Exceli. Caponicus, sed etiatara quicuinquae alti exiitimam alterari posse has aquas proptex
68쪽
concursum externaruna aquaraim,&propterea non esse sumendae nisi in sine vertis, de principio aestatis, quo tempore existimatur mansumptam esse stiperfluam humiditatem bybcrnalium, de ve nasium aquarum; sed excusatos hoc habeo in hoc cum numi inviderint altissimam harum aquarum originem, de accurati uinia diligentiam in ultima rest uratione ad bisitam: est enim earum origo adeo profunda, vidissicillime pluuia quamuis ingens penetrare ad eas possit, sicutcolor, de calor premanentes semper in G, dem statu testisic tiar, quod etiam colli itur ex quantitate, quae parum alteratur in hyeme, dcxst*te; uncis cum conseruentur omni tempore aquae istae in eodem statu, fi inliter aenerietiam potest praeseruari semper inςis eandem ficultatem, di sic respectus acul talis ipsarum lumi possie omni tempore, de in hoc tanto masis triemn firmo: quoniam propter necessitatem bis coactu' fui adminia strare has aquas de mense Decembris, & lamiarii inoccasione
mulieris hydericis passionibus obscsis,dequa facta fuit mentio innuestibus balnei magni, de tartolomes Andriae Terrigenae hepauco fluxu laborantis, &Mmmum iuvamentum in viris c snoui. Vetum si temporis congruitas consideratur respectun nrs dispositionis, hoc etiam fieri debex conditionaliter, velut sta nans naturaliter melius disposti ad consequendum fructum medicatatum uaram, vel ut accidentaliiqr cogimur quaererae fructa ipsarum. Nulli dubiu est, quod naturiatio magis prompti tam ad acquirendum fructum Thetin rusn in Mere primum mox in
autumno, quem alijst: emporibus,&propter virtutis constant am, di propter aeris benignitatem, nec non etiam propter e plexionis disposicionem: virtus enim melius restat inconunod s,oc
laboribus adimidio νςris . Me ad princinum aestatia,& in au 'tumno, quam alus temporibus, P similiterhestigia or est indi. is temporibus, quam in aliis di propter hanc benignitatem nedtim, facilitat ipllerantiam incommodorum e stentium in usa harum aquarum; sed etiam pr*stat iuuamcntum in earum digestione. Complexio tandem est melius disposita ad consequendo fluctus balneorum in his tempori bus, quam in aliis,cum redatur magistractabilis in praedominio humiditatis, quam in pr dominio siccitatis, in operationibus balneorum talis dispositio requiritur, cum euacuatio, de alteraiiotcn rara laba pciunt nisi in
ipsa humiditate, exissctis igitur in his temporibtis naturale pridominiam humiditatis,propterea compitrio est melius disposita
69쪽
in Cais teporibus,quam in alis. Additur alia ratio, 3 est quia re quatuor humoribus existentibus in corpore nostro cum principalis sit sanguineus, & reliqui ab ipso dependentes, si volumus aliorum humorum malas qGlisares tollere, necessarium est, in una sanguinis qualitatem corrigere, sanguis autem non potes' melius corrisi, quam in proprio prςdominio,quod est tempore veris, propterea in vere lumus melitis dispositi ad consequendis fructus ex his balneis, i quibus praecipue emendatur, quod est prςcipua causa morborum, & sanguinis principium, ut alias Eicium suit. Rerum tandem magistra experentia idem confirmat: cognoui enim frugaliorem fructum percipi in uere, quam in aestate, faciliusque eo tempore sufferri balneorum incommoda. Hinc est,quod antiquitus ad haec balnea accedere incipii bant a principio innensis Maii nec ultra mensem tunij permanebant, imo transacto solenni die Diui iovannis Baptistae quilibet di scede bat sicut a pueritia semper obseruaui,& licet hoe fieret propter aeris
benignitatem tunc temporis citius aduenientem, nihilominus ias debemus nec in praesenti in usu balneorum expectare ecce uiuos aestatis calores. Doniam tunc uirtus debilitatam dissiculter subicitur Thermarum in commodis,& praedom innam siccitatis in re,&complexione non permittit tractabilia reddi corpora ut requiritur in operatione Dalnearum; quaia firmari potest boregula, quod aqn. ae thermales Sancti Cassiani sumi debent principaliter in uere, uel saltem in autumno. Acidentaliter autem coacti quaerere fractum ab his balneum omni tempore possumus Ecere, ut ex dictis colligi potest.
De harantur. QQ. Vrr. Solet praeterea committi ut pIurimum alius error non minorio praeiudicii, dc est, quod summo mane aliqui surgunt, de conferunt sera hos sontes exi timantes magis inite esse bibere has aquas ante solis oria ad euitandum sudorε, qui prouocari soler propter solis uigorε in reditu, ne essectum an aptae aquae imp diar,sed hoe seruari nullo modo debet, tum quia in his regioibus per tres,uel quatuor horas ab ortu sel non est tanti uigoris, ut nocere possit, tum etia quia hoc seruates saepe incidunt in febre, uel Miudaecidens,quεadmodum euenit annis elapsis Ill. de R. Domiam Cardi. Porromeo redeanti a sentibus,quado alii sontes ipsos
70쪽
petebant. in lebrem enim tertianam incidit, quod Actum suli premo respectu acuitatis aeris,qu*cetiit persectissimus in his partibus, nihilominus ut matutinus semper nocere potest; d inde reos emi quietis omissae: quia ait corpor quiete maxime gaudent. ita eadem priuata trista, tur, &Ll factantur;ex quo nocuum est
in eotempore flammo mane surpetre,cumnox breuis inter- adiu quiscere non conueniat, ut in Da declarabitur, idcirco saluberrimum erit statu re, ut in ortu solis, uel parum ante solis ot
tam quilibet balnea petat qui aquam hanc Potainintendit. Glbacto tempor nntu. Qu. VIII. A quam quis sumere praesupponit animaduertat, ne
continuata serae bibat, sed in plures uices partiatur , ali suin in hoc maxim inconueniens incurret, quod uomitiim s eillime excit bis sine aliquo iuvamento propter uentriculi propitem di stensionem,& arduam defatigationem eiusdein in recipiendo intermisis ue magnam aquae, quantitatem, .ci nata inni Mndebet tempus interponi inter clarum. &eiatum/ed &ipsis aquπciatus leui haustu, non ingurgitando sumi debet; Quare determinari dcbet, ut sumatur.tota aqua inspacio unius horae, de si quis extendatur usque ad diinidium alterius horae non erit inconuen4eus: quia hoc mod uitabivir, quod supradicium fuit. cuid faciendum ante potum. Cap. I r I. I Riu qua liquis sumat aquam, uacuum habere studeatne
r. vlum,ut moria est in assismptione cuiuscumque medica et ii, α alui excrementa de ij ciat, si possibile fuerit,deinde inambulet aliquantisper, & leniter; ha quod corpus non immod rate inca lescat exterius, quia ex tali deambulatione intestin incalescunt.& reduntur validiora tam ad suscipiendam, quametum ed excernendam aquam: calor enim naturalis ex leui exercitio excitatur, & sertior euadit iupra id,quod est sibi noxium Determinandum igitur est, ut ieiuno utiatriculo aqua sumatur, deicetis prius alui excrementis,&praemissa lenideambulatione,s fieri potest: quod additum est respectu eorum, vii deambulastans Dposluint, ct coguntur sumere aqua in i cto, uel ad . quas se cons runt quouis alio modo,ntfitiuotidie, de his loco exercitii succiuiitui ait infra. Vnde