Johannis Seldeni Angli Liber de nummis. In quo antiqua pecunia Romana et Graeca mensuratur pretio eius, quae nunc est in vsu. Huic accedit Bibliotheca nummaria, sive Elenchus auctorum, qui de antiquis numismatibus, Hebraeis, Graecis, Romanis; nec non

761쪽

,, ciuendi, cum quibus velut catapotiis , quae anodyna vocant me- ,, lici, hamus ille cardiulcus, id est, eximendo cordi aptus, nullo sensu voratur. At vero philosophia vita instituendae magistra, , , cordatos homines reddit, humani etiam ipsa alioquin animi ex- ia zita .,citatrix ad virtutem capessendam. Istos autem aulicae disci facii. plinae alumnos, hamo iam deuorato, ec pernicie intus grassan- ,,te, videmus futuri aeui securos, malis suis indormire somnunt , .HEpimenidis: nec ante, quam vadante in crastinum viatore mor. ritis, quicquam summae dc ultimae curae animo agitare: tunc ' ,,pidos illos videas, vel verius stupidos, disiecta vasa sua velut inritumultu colligenteis: & ut sero fortasse quoquo modo resipi- stibis. Ascenteis. sic nondum Adrastiae legis sermulam intelligenteis, qua sermula causam ipsi ad summum tribunal dictuti sunt. Hae: Aes enim iustitiae summae seueritas, ex bono illa quidem atque aequo iudicans, sed nequaquam ex iure gentium nato, non ex rihumani sensus placitis. non e principum ordinum huius seculi, responsis. Cuius interpretationem Deus idem di homo factis Aquatuor voluminibus eorumque appendicibus enarrauit,lis qui- , ridem qui aures non audiendae tantum, sed exaudiendae etiam de hauriendae aequitati sortiti sunt. Philo phia vero e contem - ,, plationis specula adventantem mortem prouidens, cuius diem nti te, . ,,cessisse homini iam inde ab auspicatu vivendi spirandique in te, i,,ligit, vix unquam opprimi aut occupari morte necopinata pot--eli. Compositos enim penates illa suos seruans, in procinctu ἡ . . . , semper excubat, quasi nunquam non illo imminente tumultu, stam. quem in horam incertam praedixit is imperator, qui pro vigilia t,,rum tessera Herculis aerumnas militibus suis dedit. Ipse enim ,,Christus verus suit Herculi s. qui per vitam aerumnosam omnia ,,monstra superauit S edomuit. Haec di alia huiuscemodi phi olosophiae dictata mihi excidisse putas, qui me inescatum illiciis sta, uti cotum cauillaris 3 Cuius rei suspicionem ita a me abesse. ve olim, ut tamen hanc esse sententiam meam intelligas, aulicam sivitam sapienti non statim ut Sphingem quandam exitialiter am- ,,bagiosam, praesumpta in uniuersum atque in omne tempus o. ispin, ne, fugiendam esse aut auersandam: sed eam instituendae

762쪽

7or G. BV D. DE ASSE ET

temporis temperari, vel commoditate debere. Atque ut tam

quam obsignatis iam literis tecum agam, qui modo philoso.

Aphiam nec inertem ad res gerendas esse dicebas, nec selisugam: nunc ipse pedem efferre eam extra pomaria vetas, atque adeo G propemodum extra limen aedium priuatarum, videlicut quasi ,,ad solem di pulverem caligaturam, aut quasi convenarum illum sermonem aspectumque non laturam. vide igitur ut constanni bi hi . ,,tor haec tibi di congruenter dixeris. Mihi quidem multa sene videtur ciuili sic humanioris institutionis ratio, multa tem poreas conditio, multa ingenium cuiusque Sc captus, & naturae x dexterioris aptitudo ad hoc, ad illud genus vitae versatilis, quum ias, ..ω ,,res hoc familiaris postulauerit, quae omnia obseruare debent virib i. Hopinor literarum studiosi, ne studium ipsi ignaum, animi tan- ,,tumdc voluptatis instituisse causa. non etiam ad subsidium vitae accommodasse videantur. Hoc quum Cato, cum Brutus ille ,,Ciceroni probatus, cum Seneca, cum alii permulti literarum. ,,ruditione praediti factitarunt, ut a studiorum secessu ad celebri tatem rerum administrandarum transirent: tum etiam publica- ,,rum hodie rerum interest magnopere: quin & ad priuatarum ,,imaginum claritatem, ec nominis cuiusque gentilitii illustratio ,,nem, id ipsum suapte vi maxime valere solet : etiam si nunc fri-ν,get temporum iniquitate, ut tu antea questus es ipse. Proinde ,,ut Crassus orator ille nobilitatus elogiis Ciceronis, in eiusdem ' Mautoris dialogis inquit, se quum honores antiquo more repre-

,,hensendi singulorum peteret sic enim tum ferebat ambiendi riratio solitum esse a se Scaevolam socerum suum iurisconsultum grauiissimum dimittere, cum ei ita diceret, se aliquantisper esse . ,, velle ineptum: sic si olim aut propediem tempus existat, quum ,,viri doctrina eleganti perpoliti, inter aulicos agere honeste ae commode possint, cur non etiam libentes faciant ut quod miseribus ciuilibus conuenit, pace philosephiae ad aliquot annos overecunde suscipiant, ad aliudque institutum vitae non migrent, rised commeent 3 id quod si fieri per occasionem oblatam bona philosophiae venia nequit, quid causae est tandem quin liter Grum studiosi, ut caudices marcidi, tantum in tenebris fulgeant t,,Enimuero Budaee, ut philosophiae studiosi circumferre phil sophiam

763쪽

PARTIB. EIUS LIB. V. m, .sophiam mansiona ita nequeunt: sic ab literarum ipsi amore i,.quasi quodam Lysania eomite nunquam derelinquuntur, ,,molestias omneis insueta uitae discut j Peractis autem stipen- Initi ἀώ- ,,diis honestae ambitionis, quae nullo tria certo numero praefini-riuntur, sed alia quadam ratione modum situm sortiuntur: tum, ,demum philosophia receptui canens, iterum sibi reddit homi-rines, quasique natalibus, sic ingenio remuit, quos aut ambitio, , ciuilis, aut cupiditas non improbata in claris ingeniis, liberali, seruituti ac temporariae mancipauerant.' Quod si refractaria ,,illa vitaeque insensa philosophia viri gaudentes studiosi,inexpia- ,,bili odio dissidere cum ratione ciuili aulicaque perseuerarint, quid aliud quam in mantica Cratetis ut aiunt extremum fati rivadimonium expectare dicentur 3 Hae est mea hac de tota di- sputatiisne sententia, quam tu fusius ipse ut opinor atque elo- G-ιπ- ,,quentius dixissi s: ego censentis more de deliberantis, ut in cu-Dria summa solemus, non exornantis more dixi. masi vero lin-

qua tu leuiter hane artem dicendi attigeris, in qua tibi iam par esse non possum, ut video : ut nisi te studium istud iuri nimi

pere teneret, In quo tu matutinas horas pomeridianasque collocas nec immerito, fere enim primatii viri eo studio inclaruerunt scribendi nobis occasionem facile praerepturus fueris. Vnus

tu autem a regno hoc condito inuentus es, qui modum in ea re tenere Possis, quae modum nullum nouit, annos & dies vi. praestituas stipendiis cupiditatis aera in comitatu principali merentis :&rursus cum emeritam ipsam quoquo modo senseris, velut causariae aut veteranae missionem a ratione ut imperatrice postules. Quis vero post hominum memoriam missionem ante ab aula Po-itul ivit, quam 'no ipse aut altero stipendio aere dirutus si vero ratio ambitionem S cupiditatem exautorare possit, quas liberum in trivim sacramento ita oblitinxit, ut non milites illae rati nemre

quidem,sed deuotae potius diei debeant. Cedo nune unum igi- ι- t temtur quem vel in praecipiti canitie missionem impetrasse fateamur

. nam unaltos numeris expunitos ipsi nouimus, qui nunc fallo inter causari voluntariosque profitentur, periti autem rerum nO- unt. uerunt missionem eo detrectanteis ex toratos esse, quibus seu

stra iurum ipsi factitare nituntur. Proinde Deloine aut tu ex

Dinit

764쪽

7o G. BV D. DE ASSE ET

sententia animi non loqueris, aut parum nosse videre naturam dei ειδνο- pellaciam eius bellua, quamluulgus hominum Curiam, perspica-d π. ciores autem Androsphingem vocitant. cuius ambages dis luere si aulicarum rerum homines consultissimi nequeunt quotus enim quisque, ut dixi, explicare semel ab eis se potuit Τὶ quo modo temerarum non est eam irem arbitrii nostri tuturam existima. re 3 Mitto nunc quod si eius vitae dies atros ac candidos num ires, multis partibus maiorem illorum numerum inuenies. etiam si eos tantum spectes, qui potentiae successu obseruantiam omnium ad se trahunt, nedum H unum e multis consideres , quibus anguste di incommode tentorium habere in castri tumultuariis illis non statiuis necesse est, in quorum manipulis similes nostri si sacramento adacti sint,centuriari solent. AAtqui cinquit M. Hexistimo, virum literarum vere studiosum,honestatis amantem i,,6c Dei metuentem, nunquam ita deprehensam, ita indaginei quamlibet apta, nexa, arctaque cinctum ess , quin libet um aibb..istrium a philosophia vindice hominum dc assertrice, commoneta Laberum tactum lc excitatum, eas plagas ut aiunt ipsi summissurum sit, sin μη μm quibus nonnulli perdite ambitiosi circumclusos esse se fingunt, irinullo interlapsu exituque relicto. Hic etiam tu autem desidias l iacies,& fortuita hispitia angustaque causabere. homo credo viis listae vagae Sc peregrinae insolensi ceu vero nesciam Italiam te dc ,,urbem Romam non semel adiisse difficili mo tempore, i partim ,,nimi causa, partim cum potestate, cum tu liberam ligationem, suscepisse dicerere visendae Italiae gratia . quam tu admirabare: tum in ipso etiam aulae Francica comitatu pridem munia obicis.,,se. Sed rursus quod me illicio aliquo inescatum esse dicebas, ,,qui soles omnia concitatius in huiuScemodi eloqui, inum tan- ,,dem tibi videor aut grauitatem magistratus mei imminuisse, aut a,anteactae vitae opinionem, qualis est cunque de me, cuiuis h

, , mini aut causae aduerso rumore addixisse Z Addidisti etiam . me ,, tibi esse visum ad ambitionem pronum,non tam Joposito quam ingenio. Nam etsi ambitionem honestam claris iere ingeniis

.aut cognatam esse video, aut agnatam Sestientis tamen ambi., I .- ε,tionis culpam, quam turpem semper esse censui, haud libenter ses. ,-aoscam;4tamen ioculari has tua repreheu ne admonitus,

765쪽

os . vereo, Resuid imoudens in ea re admiserina,vi est huesana con. oditio, at, bis statu constantiae ει grauitatis alicubi excies rim, ut, imminuisse aut maiestatem aut dignitatem huius magistratus Hatque ordinis videar. Amabo te mi Budae, si quid in me tale , , animaduertistu obiurgat me strenue, ac pro ea amicitia quam

bonorum S grauium existimatione habuisse, duntaxat secvn. ,,dum rerum conscientiam, cuius Deus unus 6c selus exploratoe Hest. Cum autem iudicium tuum nunquam aspernatus sim ristum vero maxime intelligo tibi me notum esse, vine cui in usuisfamiliarissimo indicare me quam simplicissime soleam, simulisillud memini, saepe te mecum ita esse collocutum, nihil ut com- Lσc--ι--modius esse posse diceres viso in magistratu constituto, ad m, rignosque honores aspiranti, quam si amicum sibi unum dele- rium ac probatum, adhiberet castigatorem, aut certe emissariis

simodi esset populi de mortuus eius actibusque iudicium t quae

oacti eius motusque, cuneorum Plausum se sue, quae adue issum rumorem ordinum, quae bonorum 6c grauium calculum . mereri videretur, sic enim futurum esse ut iure improbari non posset, qui Ommum prope arbitratu sese emendauisset. Hoc autem cum pauci animaduerterent, hactenus factum esse ut x,,gregii saepe viri summos statim honores adepti, ad populum ut ridicitur θ& ordines offenderent, suarum scilicet ipsi inconcinni- ,,tatum ign iri,quae per ora tot hominum magno strepitu per uul- gantur. Quod vero ad me attinete ut ambitionis suspicione, vindicare me non admodum laboro, sic hoc deprecari pervelim, Ane me cupiditas transuersum inisse, aut extra numeros probita--tis Schonestatis extulisse videatur. Nec enim mei obliuisci ipse ,,postum, nec per nae quam mihi cum literarum ibidium; grantissimum, tum vero legium grauissimum amplissimum-

.,que imposuit, in quod non poenitendis c ut opinor auspiciis

Hipse adoptatus sum. Sed quid ego haec tecum nequicquam tDqui me propemodum ab incunabulis & crepundiis nouult, it cui me iam tot annos eXplorandum bona fide ad manumque aspi--ciendum praebui; ut notiores animi mei sensius omnes ei sacer. V v v v dori

766쪽

6. .

odoti esse non possint quem a consessionibus religiosis habeo, quam tibi Budae mens mea pernotuit. Ibi tum ego renidens: Equidemi inquam Deloine videor te non leuiter commouisse: cuius rei indices sunt malae istae tuae pleniores, insolito rubor suffusae: id quod nisi ut facerem, in mentem mihi venisset, nunquam isti facundiae utique par esse potuissem. Etenim quis tibi

hoc concedat, ut mihi te semper Scaevolam, dc quum voles etiam,

ut subinde Crassum praebeas' Vt enim si quid in soro tuo possim

tuum autem voco, in quo primaria esse autoritate te dicunt limmines doctissimi sed ut siquid bd intelligentiam enarratione que iuris vestri ciuilis comminisci aliquando diasserre in medium possim, quod ex ea penu prompserim quae vobis iurisprudentibus usualis es e non solet scuiusmodi nonnulla in Annotationibus , nostris scripsimus in Pandectas editis, di item sortasse scribemus, siquando eo animum retulerimus id totum iudicio tuo tuique, similium submitto: sic te vicissim decebat amicitiae saltem iure, doctrinae mihi fasces in ea re summittere, qua in re non aetatulam quidem c quod vehementer doleo sed aetatis bonam partem testimulante contrivi, etiam si vi maiore ingenii tu in eadem ipsa renos superare videare, quippe ius hoc poscere amicitiae nosti, ut imter disserendum simulata interimit assectata vel infantia vel imscitia, ab amico vinci te patiare: cum si nihil de contentione remittas, possis animum eius aegritudine non leuiter sauciate. It que quando te nihil mihi sui videbam condonaturum , vincere alia ratione non poteram, non inuitus ipse seci ut acriore altercam . di velitatione te e statu pervicacis facundiae depellerem: quae co- piosius ipsa mihi semper videtur atque compositius verba vobis iurisconsultis non usitata tundere, quam ut e libris tantum iuris haustam esse quis eam credat. nquam haud admodum lubens facio ut eam tibi facultatem tantam concedam, homini in aliis studiis occupatissimo, quam omnium difficilime artium . comparari contendere tecum soleo. Sed enim id pene muto quod

nuper de te affirmaueram. Ambitiosum esse te natura dicebam, non proposito: nunc natura ab ambitione abhorrere te, vel verius ab ambitu, dico, non item fortasse proposito. Nemo est enim 'omnium quos noui ingenio di doctiina praeditos, qui minus te

767쪽

LIB. V. 'γ-are nomines, aut colere potentes , dc omni

iemare homines, aut colere potentes , dc omnino numeros

implere ambitus iusti atque efficacis aptus sit, siquidem oportet eos qui hoc scite sacere volunt, quo iure quaque iniuria morigeros se spondere postulantibus, ad sestiuosque vultus semper esse' sitos de compositos, etiam si probi viri esse animo obfirmauerint. Λlioq.in frustrari nemo potest aut deuorare molestiam adeum lium, aequa, iniqua, expedita, perplexa, improbe postulantium. quorum in odium lciurgium etiam incidas necesse est, quasique in campo dc inter comitia offendas atque impingas, si quid aequi bonique non obsequiose dixeris. Ita qui ritus eius disciplinae tenere velit, hunc necesse est duplicem quam vocant philosis iam an V 2

S ancipitem nosse, ut exotericus ipse sit & esotericus, nec idem re A. II intestinus homo sit & externus. Sermo tantum speciosus di vNbanus, ac vultus blandus 6c sestiuus inter se non discrepent. Ad hane autem disciplinam, S alias quas homines ambituros percal-Iere oportet, cum parum te docilem semper animaduerterim, mi- . a. ror cur tibi in mentem venerit Aristippi meminisse, quem omnis ut inquis ipse in decuit status & color & tes: quasi versabile mihi επή i. sit, & tibi cum voles suturum sit ad ista ingenium. Quo modo autem tu non ineptam sententiam hanc tueris contra tuum institutum, qui quum non ignores illic η η-πι--αquerit vir proposita fere esse corruptissima,eis tamen suis ras in eo conueruitu esse vivendum, qui in simplicitate di candore morum spes mnes suas repositas habeant Neque enim mihi ludibundi sunt oculi,quibus in oceursu ic in circulis isti venustuli gratiosi esse du dicerunt: nec lepores illos urbanitatis aulicae noui, quibus pro iulecebris logo daed ali ad aucupandam famam scitae comitati et merendam utuntur. Quum ille rursus sermonem excepilla,c e goque non defuturus sententiae meae mihi viderer, amicoque in eo non cessurus: ecce tibi nuncius regiae mortis, qui disputati nem nostram abrupit consternatione subita. Post aliquot autem dies cum eum domi offendissem ociosum interuisere enim saepe inuicem solebamus) continuo ut assedimus: Ecquid, inquit, Bu- Adae aliud tibi in mentem venit de disputatione nostra 3 an in sententia permanes φ Vides enim viduo eam mutationem rerum,factam, ut iam Mius omnino sensus publicae mentis existat, dia

768쪽

uersique mores esse inolituri putentur, ut sere omni Q,8c plurima inuertit regni noui exortus. Certe vox s,,cae iucundissima ad aures omnium serme ordinum vexhuius regni. Atqui eo, inquam, pene euasimus, ut n' dia tantum tibi huius disputationis palmam, sed etim ventus fortasse daturus sit, nam si festis huius mi isticiis, rerum gerendarum progressias responderit , erit ut virtus it doctrina exeant ex umbraculis, di serre solem, ut pulueremque non renuant. Id adeo licet ex praeteriti deatis temporis contentione aestimare. Quum enim antes spublica summis magistratibus esset, maximaque munia vicariis operis obirentur, partim Omnino non odirentur nihil nec recte satis nec ordine sid quod necesse erat e rhat, deinde velut abdicatis vel abrogatis magistrin . aedestituta Respub. iniuriis intestinis externisque exposuia iacebat. Cuius indignitatis causam nunc magnorinquiro, id tantum dicam quod fama cireumfert, in ἡsententias diuisa: Partim hominum culpam a vertice ipsi hant, qui bona masis voluntate, quam strenua de rvi, fuisse a multis existimatur: Partim ad actores ipsini rsatoresque copiarum, summum crimen referebam , iam oculos domini non verentes, nec ab auribus eius metuentes, quas obfirmatae obaudientiae cera obstructam .in coibfidebant, in libera administratione summa rerum remissi suum dicuntur,& in tumultu securi sic enim homin es' ins , ouebantur aut nimium sese in arduis consul iii dictitabant. Commune autem utrisque crini hi ab ermone illud erat, quod orbae rerum summae tutores pra hilari non poterant, cum bonorarii ex diadematico g re is nulli essent, qui custodes saltem administrantiumem esse viderentur. Ex qua rerum deformitate visam Avloquar secuta est ea Francici nominis suggillatio , quasile litagni mutatione rerum discuti non poterat. Affuit igit ui pr. bus non publicis, sed populi duntaxat, ut speramus, tuis laren men Franciae, quum Calendis Ianuariis Rex socertito in

Franciscum nobis Regem aquo animo reliquit, ut filiam Ooque

769쪽

Proh superi immortales, quid primum,quid pini---Iampridem Calendae Ianu

riae quid non pol o m instaurandam rei Francicae formam ac dignitatem videntur λ quo die strenae vice, aureat ut antiquo Verbo loquari fortuna ad eum et em transiuit, qui , corpore S animo implere vices summi imperatotis possit , ut si quis unquam maiorum. Deinde nominis eius omen nonne certam spem praemonstrat illustrandae gloriae nostiae, cum a condito hoc imperio Franei nunc primum de suo vocabulo denominatum habere reis .gem coeperint 3 Iam vero manus illae cinctrices summorum magistratuum, nonne militum mentes affictas insolita ignominia, humique propemodum serpentes ordinum omnium animos. triduo ita erexetunt, ut altiores etiam postinis eorum spiritus excitarint 3 prorsus ut magnificum quoddam atque amplum huius regni principium fuerit hoc maxime nomine. Nullam enim auis. spicatius esse poterat ut quidem est hominum iudicium quam vi pacis bellique artes, longo summorum magistratuum interre. gno consopitae, statim velut e semno diuturno expergisceremtur. Quare Cancellario primo quoque tempore dicto, viro ex Cantia risimiae doctrinae et industriae, cum in purpura summa probatae, tum

alias principi ipsi spectatae&cognitae, quid aliud quam veluti iu- . stitium diuturnum solutum esse visum est Est ehim ille magistra. tus inter togatos summus: cuius domus quod Nomophylacium dicitur verbo pristo iuris custodia, legum ac constitutionum praesidium, oppressorum asylum, flagitiosorum scopulus, actuitatis ossicina, ara suprecinn, di iure sanum lamium admuniculum esse debeti inquit ille eum de eo magistratu

in Annotationibus tuis loquerere. originemque eius a Minois tempore repeteres, nullis prope finibus munia eius circumscri-,psisti, quasi unus ille honor ad se summam omnium rerum mu- Mnerumque traheret, cum principis vices propemodum imple- praetretim 'test hodie ratio gerendi eius honoris, nunc, Vt DVideo, partes eius magistratus tanquam nomophylacis tantum,wκequeris, quasique antistitis cuiusdam aequi Zt boni, & uiuae . s,legis indulgentiae, cuius interpretationem a benignitate princi ripas postulis , nomophylacium velut oraculum quoddam Uvvu a cle-

770쪽

α BV D. . DE A SE : ET ,,clementiae principalis suppliciter adeunt, quem magistrat uita sequanidiu desiderauimus, tamdiu aequi bonique o laurioli., mutuisse creditur, quod nunc quum luculento aditu priri μώpatefecerit, di alias quoque partes inaneis in Rπ coni μν Menda repleuerit, utique imperium iuri et legibus, &-suam imperio, dc regnum denique ipsum sibi, restitui Asi tamen prouidentia expectationi nostrae subscripserit. Sed petes Age porro. Omnia enim haec quae nunc dicis, in causama rivertam, quasi non tibi aqua, sed mihi iam solifluat. Qureseti t inquam , quum iamiam tibi herbam porrectus quod ad controuersiam quidem ipsam, non quod ad me

net. Iuuat etiam me victum a te in publica latitia iurem, ita te 1 periorem fecit non tua taptum facundia, aut mea m lacinia, se, euentus felicior: cuius utinam expectatio ita nobis satissiciare, tibi rursum huius rei quam coniectura iiudicauimus, coiit inm iam olim ipse referre possim. , Equidem,inquit, iton victo odaee quid ultra causaturus sis: omnia nune vides ex senteus Aanimi tui contigisse. Cancellarius is est factus, quem tu

rime exoptabas, non tua magis causa, quam omnium qiu mihi,issis a ,,rarum studium spes suas contulissent. Is est Animiis a Pi PVato can- isto,Vir non modo literarum amore captus, sed etiam I rearii meellar M. Hamantissimus: qui cum doctis in uniuersum it ingeni nimicorum fautorem se praebebit, dc apud hunc nostium, ij unu

alterum Maecenatem et tum vero proprius di aetemus tibi erit

risuffragator, utpote qui iamdiu ut nosti omnia tua caula, piat, id quod etsi tibi auditum compertumque esse non dubi , , Hipse tamen tibi fidem sacere uberiorem debeo, quicum inerin isdem dudumque familiarius sermonem his de rebus factitauit. Dde quo hoc tibi tantum dicam, quoniam parcus esse soleo sutrinosti in laudibus hominum viventium. Hunc nisimido habebis imitato rem, dc quod maius est aemulum Guid pis a.

Rupeforii, oRupeserti, summi illius viri, cuius tu memoriam tutarintror

Dillustrissimam apud posteros reddes clarissimo aliquo elogio, ,,quidem te semper affici erga illius manes video, siquando in sera

rimone mentio eius incidit. Prorsus, inquam, recte opinaris, si

quidem ipse aliquid possim dicendi sacultate, neque enim est aut

fest