장음표시 사용
31쪽
concossit Patavitim, in optimam illam et vetustissumam in Italia officinam ingenuarum disciplinarum et artium. Neque luc etiam diu versatus est. Anno enim aetatis circiter quarto et tricesimo, honestissi. in is conditionibus invitatus, ad summum illum d et orum Maectinatem Hippolytum cardinalem Estensem se contulit, iri Cuius comitatu et cohorte cum
rediisset in Galliam, mon etiam in Italiam, Romae tandem anno MDLXIII. ipsius cardinalis suasit a que eorum rogatu, quorum consiliis litterarum stu dia regebantur, Aristotelis sibicen docera publice in. cepit, tanta, ut memini, hominum voluptate ac see. quentia , ut Aristoteles quide n ipse Romae docere, sed nostra lingua, et luN quaedam huic urbi reddita videretur veteris eloquentiae. I Ion licet, auditores, sed ne decet quidem, cum Romae loquamur, de iis xebus agere, quae Romae per hos ce annos unum et viginti tot enim annos Romae docuit vir praestanti sapisntia agebantur a ΜυRLaeo. Quid docuerit,hreviter ego cursimque perstringam; quo enim modo docuerit, vobiscum ipsi recordamini. Docuit videlitacet annos quatuor libros Aristotelis de moribus, to. iidem ius civile, nec vulgari sane via, spinosas illas
iurisconsultorum concertationes Cam sermonis Ditore Coniungons; reliquos postremo annos, usque ad numnum aetatis undeseriagesimum, qui fuit annus supe
rior, Gregorii XIII, cujus mortui gloria vivet semper in memoria vivorum, autoritate ac liberalitates permotus, in forum librorum, qai non solum acue xe, sed alers etiam ingonium solent, ut Platonis, Senecae, Horatii, Taciti, Cicoronis explicatione collo. cavit. Quo interim tempore, cum a Stephano Bathoreo, serenissinio Polonorum roge, qui et consiliis et sactis Romanorum veterem imperatorum aequare
32쪽
videtur gloriam, in Poloniam accelseretur amplissi mis praemiis, morem gessisset optimi principis v liintreti, nisi cum eo , qtie in Roniunt gymnasii lumen et columen appultabat, egisset idem Gregorius, ne discederet ; atque id quidem tum oua ponte tum Romanorum monitu magistratuum , qui-NI u RE T a ipsi aliquot ante annis ultro detulerant ius Romana civitatis. Qua etiam rations effectum est, Ut tantum stipendium decorneretur homini amplissimo, quantum haud scio, an unquam antea nemini. Paleste, cardinnales illustrissimi, properanti; parcite etiam dicenti ἔ.tam enim variam et multiplicem laudationem suppin ditat nobis Μ u si x x et idudum seges et copia, ut et D porteat propctrare , et nonnidia tamen attingere 3it
necesse. Diximus non nihil de iis, quas docuit; de iis, quan cripsit, in quibus eius spirat imago atque in senium, admbuc quidem nihil, de quibus etiam nihil est, quod multa dicamus, Cum in prompta sint omnia omnibus. Quidentali vpriis ejus lectionibus, ut indo potissimum imcipiam, uti oriris 3 quid pictius quid omni leporis
conditius 3 quid magnificentius aut grandicia orationibus' quid magis pium aut eruditum versibus 8 si
dico versibus, quos, Romae cum esset, composuit ἰilla namque posmata, quae, cum 2Sset annorum ci citer viginti, iuventutis quodam calore atque impetu profudit in Gallia et convenienti quodam nomine appella, vit iuvenilia, iuvenilia inquam, dicam clarius, ut me. ius eKaudiar ab omnibus, saepe mihi in sermone di .eebat sibi ideo non placere, ut ea tanquam sua non modo - probaret, sed ne agnosceret quidem. Et cum . piebat huiusce suae voluntatis, si Vita suppotere meritare testimonium. Quod ego nunc ipso opportunusane loco et tempore aperte tostificor planeque de- nuncio. Quid igitur senilibtis Μυ RETI Versibuo
33쪽
magis pium, eruditum, addo etiam iucundum 8 Quid .suhiilius atque elegantius iis disputationibus, quas scripsit de iuro civili 3 quid dulcius epistolis ' quid
verius iis notis et scholiis, quae scripsit ad autor stiti irisque linguae prohatissimos 8 Haec certe omnia ea sunt, ut jam non septem Thebarum portae, non pyramides AEgyptiorum, non Romanorum trophaea Rc monia monta , quorum hodis ViK Cadavera prolescia jaconi, ad tam diuturnam posteritatis memoriam pertinuerint, ad quam ipsa pertinebruit. Quae qui dem omnia, ut flumina, quae eo magis augentur, quo longius o sontibus et capitibus suis recesserunt, temporis beneficio fient non suis modo virtutibus, sed alienis etiam vitiis liceat senim hoc mihi dicere, quandoquidem jam fervent omnes ac seruntur scribondi studio praestantiora. In quibus tamen SCr hondis utriun admirer magis maximam scribentis et gantiam , an incredibilem eius dom sive facultatem sisve copiam 8 Mihi eredito, auditorus, loquor enim, quod non opinor, sed scio; non accepi auribus, Sed oculis, neque semel atquct iterum, sed quoties se os- serebat occasio: ut omnis non tantum assentationis, sed amplificationis etiam suspicio abesse, debeat. Nihil Anquam bis scribebat ΜURE TUA, Cum tam inritia scribebat, vix adeo bis legebat id ipsum, quod scripssrat, raro interpolabat, non saepe mutabat aliquid aut emandabat, rarius demebat, delebat. Ita, Cum uno litia si tenore fluerent omnia, nihil nisi liun et accommodatum ad manum mesntemque Venie- .hat: rat multo meliora fortuito illi exciderent, quam alii, qui assiduo opero eandem tundunt incudem, EX- tundant atque Excudant labor . Accipe quodvis unum do praccharis ipsius voltuninibus, non dico ex iis, . quae adhibito acriore studio scripsit ac diligentia,
34쪽
sed ex iis, quae effudit ludibundus: una culi isti hev
argumenti sententiola, non dico pagina, Una cujuslibet paginae vocula, non dieo comprehengio, mani sesto ostendeu, nihil fieri potuisse Μ u R E T o in scrutiendo persectius: ut non sine caussa inventi sint, qui, eum esset morti proximus, quasi quiritantium more opem implorarint Romanorum civium, quod Metellus fecit Macedonicus, mortuo Africano, nota eam quidem ob caussam, quod Romanae urbis moenia essent eversa, ut dicebat ille, sed, quod Romanae eloquentiae splendor θXtingueretur. Quae omnia ut ad summam faciunt laudem viri ornatissimi, ita communem augent nostrum Omnium dolorem. Accipite enim, auditores, quod, etsi erit auditu acerbissimum, erit tam n et dictu verissimum nec fortassa ingratissimum scitu. Cum in divinum hominis ingenium et in diuturnam ejus ac paene i credibilem industriam, qua vim sibi et prope mortem asserre visus est ad summum enim singulis noctibus somno quinas horas, quaternas plerumque aut etiam ternas tribuebat); cum in aureiun illud, ut ita dicam,
flumen eloquentiae animum mentemque converto
Cum et, quae olim pepererit, cogito et, quae iam diu parturiret, etiam si magna et multa ab illo ini Tunt e ea tamen omnia haud posse conferri existimo cum iis, quae parabat, ut non tantum Μ U R E T rmortem, qui vivere poterat diutius, sed ejus otiam operum, quae, ut dicebat Sappho, aeterno quodam , vere florere potuissent, lamentari ac dolere possimus. Nam quis tandem nobis Aristotelis ethicen, rhetori
mn, politicen, quis Platonis de republica libros ac de legibus, in quas sero omnia inchoatos habebat Commentarios, quis insignes illas, quas meditabatur, notas ad Herodotum, Thucydidem, Xenophontum,
35쪽
Plutaretium , Liviunt, Plinium , Tacit viii, ad juris clavilis autores, ad eos denique, quos evolvit, libros quos autem non evolvit Τ) repraesentabit 3 o vittius quidem, qui nihil agunt ue persaepes longa , MURET O Certe, qui nunqxiam non agebat alii luid, Dimi uin brevis I Agobat ille quidem, cani est mortuus , uiamnum seκagesimum: qua aetate qai essent , etiam decennio minores, a Theraeis non lugebatitur, quasi vixissent diu. Sed ego tamon sic arbitror, Seniper acer hani esse eorum mortem , qui immortaIe aliquid cogitant , ut prosint omnibus mortalibus etiam si vita iii
duxerint quam longissimam. Etsi tu quidem , Μ s-n E T E , si spectamus, qtiod faceres poteras , parum vi
xisti; si, quod fecisti , satis; si p raeclari memoriam
nominis , qua in reliquistis sempes victurus es. Seni per enim Vivunt, etiam mortui, qui, quam diu vi Ketunt, ViXerunt bene. Bene autem vivero ii dicetidi
sunt, qui in Omni Vita prosunt aliis potius, qnam sibi, et in ea sunt cogitatione desiXi, ut sibi perpetuo migrandum putent ad unum illum , qui omnia audit et videt , Deum Quae duo , quoniam hunc In locum incidit oratio ut praetermittenda non sint, ita erutiterunt In Μ unETO, ut non admirationi magis, quam imitationi esse possit. Nam , quod pertinet ad benignitatem; qu is tandem fuit, noli dico e summis viris ac principibus, quales vos estis , cardinales illustrissimi , qui
hiis illes omnibus. suit tum propter summa in doctrἱ nam et elogia erat iam tum vero propter suavitatem morum et elegantiam longes carissimus; sed e mediis, sed ex infimis etiam hominibus, non dico 'ox illis, qui Ei essent familiares et cogniti, sed ex igia otis atque EriternIS, quorum . nonnulli vel eκ ultima . Europa homiuis conveniendi et consu1endi caussa Romam con-
36쪽
suohant . qui tamen profitebantur omnes atque aperte praedicabant, omnia se majora re ipsa Comperisse quam fama: quis fuit, inquam, eri omnibUS, quin, si vellet, ejus auxilio uteretur Et consilio S eccui u quam suam ille domum, bibliothecam, quam habebat instructissimam, aures, arcam denique patere noluit 'cui non aut opera benigne fecit aut pes cunia 3 Trib norum olim domus in hac urhe nunquam claudebar tur, ut essent portus quidam ac perfugium omni civitati. Similes quiddam mihi vidontur ΜυRETet aedes suisse, quem nunquam fere solum aut Vacuum inve vires , quasi a Deo esset, uti erat, ad communem omnium utilitatem datus. Rogares, ut perobscurum aliquom aut Latini scriptoris alit Graeci declarared locum 8 declarabat; ut casmen corrigeret aut orationem 8 corrigebat ; ut epigramma inscriberet in sepulcro 3 inscribebat; ut opistolam scriberet 8 scrib bat; ut eclog;um in ponto aut in basi statuae ponen dum excogitatet 8 eκcogitabat; ut haec ipsa recognoscerot 8 recognoscebat: ut interdum mihi dicorot sa
Pe enim mecturi pesrquam familiariter loquobstur , sibi non licere vivere. Et vivebat quidem ipse, sed, ut dixi, vivebat magis aliis, quam sibi. Docebat nim, quae poterat, id est, quae discere velles, omnia': quid enim velles discere, quin possct docete 8 Λb eo
vero, quem docehat, nullam omitino mercedem eX
gebat , ne illam quidem, quam Thales Milesius amandrayto Prienensi, quem docuerat, quanta esso solis magnitudo, exegisse dicitur, cum ab eo cavit, ut ipsum tantummodo tam praeclari inventi Iaudaret autorem: ut non mirum fuerit, si invenirentur interdum, qui, quae a MD RETO gratis acceperant, Pro suis venditarent. Atque hasc pauca de benignitate in homines. . . 'Diuiti su by GOoste
37쪽
Quid do religione ac pietate in Deum 8 Nolito
expectare, auditores, dum commemorem, quod pleri ius meministis, catholicam semper ab eo seivatam, sorvatam dico 8 illimo vero etiam defensam et pro viarili parte ornatam religionem ac fidem, Cum tamen non de suissent in Gallia hominos nequissimi, qui omni machinatione admirabiis ingenium ad suas partem abducore conarentur. Itaque propiora videamus.. Hic vero mihi quam multa occurrunt, quam ingentiat quot conturbant in hac ipsa eritrema, in qua Vers mur, oratione dicentem l cum et videam, multa esse omittenda, et unumquodque, quod Occurrit, praecerpendum esse Videatur. Novem jam sunt anni, a ditores, cum sacris est initiatus M. ANTONIus ac sacerdos facitis: eκ quo tempore tam saepe, tam re Iigiose, tam sancte fecit rem divinam, ut inter sacrimcandum nec lacrymas teneret ipse et easdem etiam a dientibus EXcuteret. Sacras vero quotidianas precatiO-
nos quam diligenter ac sedulo obibati ut se assidus ad sanctorum et Christi exempla limabati quam soliciis in se inquirebati quam attente videbat, ne quid
aut saceret aut diceret, quod aut reprehensum aut
revocatum velleti Quid 3 quod saepe mecum credo etiam cum aliis) de morte tanquam de migrationes Io-quebatur; quod, cum laboraret molesto morbo ac disesciti pedum, iam iamque sibi esse cedendum domo, cuius iam Iaharent fundamenta, praedicebat; quod,
cum ei requietem suaderem atque Otium nec tamen
Persuaderem, requietem sibi aeternam adesse propius Praesagiebat. Et certe tam insignis vita, quasi sabula, quae tam praestantes habuit ceteras parteS, eri tremo debuit actu praestantissimo terminari, qui talis fuit, ut haud sciam, an meliorem nos ipsi exitum optare possimus.
38쪽
Μortuus. est enim si tamen moritur, qui consequitur immortalitatem, ornatus omni instrumento et viatico, quod Christiana religio tribuere homini atque impertiri solet, quem parat ad mortem; a Xysto etiam quinto pontifice mariimo non privatim modo Veniam Peccatorum impetravit, sed ad eorum eκpiationem eiusdem etiam illam publicam adhibuit indulgentiam, qua qui riis uteretur, ei Vero non liberationem modo cul-Pae , sia remissionem etiam poenae Christi vicarius heniagnissime concedebat: ut scilicet Muretanas illam mortis opportunitatem non Iamentatione et misericordia , sed gratulatione et benevolentia prosequi debeamus. Sedes dit mihi pectus memoria illius diei, post quem
diem obiit die tertio, quo cum esset Sacrosanctum Christi corpus Christiano more suscepturus, omnibus; qui eo Convenerant, praesentibus et audientibus, longo eriordio supplem Veniam a familiaribus petiit atque, ut sibi ignoscerent, postulavit: quod eo fecit animi sensu ac dolore, ut eκ illo numero, qui sibi a lacrymis temperaret, inveneris neminem. Post quem diem, toto eo tempore, quo potuit loqui, in magnis totius corporis doloribus, illas modo voces, interruptis Suspiriis, o Iesu l o Deus I moribundus iterabat: ut, quOniam interpres mentis est lingua, eum constot aliud nihil eo tempore, in quo 1 otissimum moriente COTΡΟ-rs disceptabat animi salus, habuisse in mente, nisi illum, quem habebat in ore, cum quo et ad quem, ut confidimus, evolavit. Hem, Μ. ANTONx Μun ETE, vir clarissime lut Vere es natus ad omnem dignitatem et gloriam; contemnebas illam tu quidem inter homines, illis etiam temporibus, cum eras gloriatione dignissimus: cum in SacrOSancto ptirpuratorum patrum senatu, in illo sanctitatis ac religionis domicilio, in illa arce regum ac
39쪽
nationum omnium, fulminahas, tonabas, splendidissimois Tum Verborum et pulcherrimarum rerum et graVissimarum sententiarum flumina effundebas; sed nunc tandem aeternam istam atque immortalem, quam sperabas, Dei munere et ConCESSu, pro summa tua erga eum pietate atque e ga homines benignitate, es consecutus. Nos autem, nos, inquam, amicti iacemus ac moerentes desiderio tui ; quod longinquitas temporis non leniet, sed dupli Cabit. Et conati quidem silarius, ut horum illustrissia morum principum obsequeremur studiis, tuarum ali quot suscipere Iaudum commemorationem; sed eoriunpondere oppressi nostrarum ostendimus virium imbecillitatem. In quo tamen illa nos cogitatio consolatur, quod illud iacimus, quod potuimus, quod Voluimus, quod debuimus, quod etiam haud scimus, an unquam postea Viro eruditiori atque homini et quentiori officium simile Praestare possimus. DIXI.