장음표시 사용
11쪽
APOs i Tio D. BR v Nouisant coitinia dica quod amplius mihi gratum est, & de quo magis sum sol licitus: hoc scilicet Deo.
Gratias agere Deo cit totum Deo arutribuere, & nihil homini. Vnde ait, gratias ago Deo id est bona quae iam in vobis video fratiae Dei ascribo. &non vobis : Deo meo, qiii quodam Aphituali modo incus est. Per Iesem Chrastum quem sbium mediu habeo
inter me& Deum. Vos aute per me
transitis ad Christum, di per Christuad Deli. Et ideo gratias dico p Christum. Vobis aute gratiae agendae sunt per me Christo;&sic Deo. Fortassis putarent alteri. Vel Iudaei sblum vel gentiles st pro alteris tantum gratias ageret. i. na eorsi soli gratiae Dei a scriberet ne per hoc alter in alterum se ei ferat: aitpromo Romanis: seu sitis Iudaei, seu Gentiles. Omnibus Mgo gratias & bonς fidei vestr ipsi si
lias ibo. Determinat unde gratias agat, dicens Inde gratias Deo refero:
qui fides Detu isti eis. Et vestra si des Wobis solis non proficit sed ais .
Romae si recepta fides Christi, quae
est caput orbis, suscipi ut eam caeteri, imitando caput suum. Vere bonae vestrae fidei iam habitum, gratiae Dei bonς ascribo, sta in orationibus meis memoriam vestri facio. i. pro bonis quae habituri estis Deum oras ipsi is tum ascribo. si. n. bona post fide venientia Dei gratiae ascributur, mari me pro fide agendae fiunt gratiae Deo, quae homine de solis peceatis trahit ad iustitiam. Ea Ood memoria et 'i Mis mihi testis es Dem , ques adt
istificandum quod salsum est adu
earem salsitatis si iudicarem. Foratastis diceret aliquis, quia Deum nocuras, ideo leuiter ea salsae rei testem aduocas. Contra hoc ait: Cui Deo e g risio , semus autem ad testimonium falsitatis, Dominu no vocaret. Seruio utique Deo in tritumo, id est, ex voluntate, non ex coactione vel in spiritii. i. non in carnalibus sed in spiritualibus seruio Deo. Deter initiat in qua re semiat s. in angelio .i. in annunciatione filii eius. H au
A. tem scruitium magis tunc temporis
gratum erat Deo praedicare gloriam
Christi. filii Dei. Inde mihi testis est
Deus, qu odiu orationibus mei facio memoriam vestri. i.facio Deum me a morem estri sine intermissione. nunqua orans intermitto vos. Posset quidem orare iemel in mense,&sic parum esset eos timie no intermissi suisse. Ideo ait: in orationibus sim rem .i. omni die continuatis memoriam
vestri habeo: Non solum orans, sed etiam in quibusdam saera metis&coniurationibus Desi obni xe postulans si exauditus habeamitis si veniendi ad vos . si eam dico. modo i sub quacunq; di iiii cultate hoc fieret, seii latronem , seu tempesta
tem non cirrarem. Habea hoc tande
In hoc ostedit se diu desiderasse, nec potuisse se essicere. Habeam iter ali quando. i. in quoci inq; tempore. . hyeme, seu aestate hoc seret, non crurarem. Item dico pro spiri minii ut quod volo essicere, &quia mi res ei sectu h/bent, quςDeo displicet, addit Iu untatem Dei. Nisi. n. Deus hoc vellet. euectum huius rei potiuscinollem quam clipes em. Ideo volui venire ad vos: O o et Heret ad hoc uti tertiar vobis alvisi itis. Vos quidem gratiam fidei ia tu betis, sed cum ad custodiarii huiu a
liae grati opportunae essent ut gratia unitatis non tamen determina qlia gratia: quia ministraret eis omnem illam qua videret necessari L Imper
tiar dido aliquid gratiae. no secularis ut esset si conciliaret illos quibuslibet principibus mundi. sed gratiae v. i. ius gratia nutriat iriis D invita aeterna. Ne ibi se gratia fidei, quam a discipulis Pauli acceperant, inutile opinarenturi quia dixit seda turum illi gratiam, ain Non dicori impertiar Vobis gratiam, ad initi adsivos in fide fidem enim ianam acco pistis sed adtonsi mandostos. i. ad c&lii madam fidem vestram,an his quae
fidem comitari debent. s. ut unita
lieni habeatis. Nec alter alterum digniorem, seu indigniore gratia Dei udicetis quod dico desidero
12쪽
conficitiare vos p desidero Gn illa 'i A mingeti uni cessare ideo: ego enina
i, iubis Mul ubi ait simul conso
lari ostemsit sede errore eorum diniuisae: Vbi ait sinu innuit quod per doctrinam suani consolandi sunt &propter utrunq; ς animiter debere cos tolerare quamlibet aspera incro pationem Pauli: tam & per hoc con. blandi sint,& paulus de errore eoru
doluerit ut quae errorem ab eis auferat sollicitus siriconsolati inqua des
dero in vo ispergis et striat mea . Actaea. i. talem quae est inuice i. quaeandevicissitudinem habeat, ut sicut fides mea totum ascribit gratiae Dei, sic vestra iaciat.Vel aliter. Consolari cupit perfidem meam factam vostram, ut omne bonum credatis effeper gratiam Des, fidem vesti am di co, iactam eam. i. talem quae es inuic8 a. modo suo subseruientem,ut sicut
ego quod magi sui est praecipiendo
doceo; sic vos quod discipulorum estio tendo diicatis.' utique
Metaui venire ad vos, sed non potui: Prohibiti nes naequandoq; fiebant Paulo per spiritum sanctu premiaque per periticula latronum, seu tempellatum in mari. Quare autem venire prohibitus surru lo vos igniore mi res inesin fide. Si enim cautim huius pro hibitionis diligenter inquiratis, v bisproderit ad correctionem e dum
pro peccato contentionis vestrae me
e prohibitum intelligetis. Hoc inquam noti vos ignorare quia saepυ- His venire adios, c=mhisum a mi siue a Q. Vsi est adhuc, silendit ne multotiens prohibitum esse quasi diceret. Sicut sese propo sit, sies E prohibitus sui. Venire
inquam proposui ad vos, ideo it missilis, quod di habeo In aliis, aliavremm I m, id est, vel ut vos me docente correcti, mire: ficetis in me ibis: ves ut ego seu tiun mercedis r cipiam, quia laboraui in vobis. Ha. beam, diuo, in vobis , sicut habeo ια terissent bin, id est . ut sicut alias gentes docui, omnia referre gratiae
Dei; sedc vos edocti Line idem fruciatis: nec 1 doctrina 'esuidc ali debitorsi . i. debito praedico. Sie enim mihi est iniuncta aSpiritu san
fio Graecis ae Earbaris. Praeter Graeco, omnes gentes vocat Barbaros 1 sed ει ι
Graeci semper sapientiam prae cςteris sectati si int, & etiam in Gra a Pamlus Prima italesias de gentibus comstituit: & in illis seu Graecis, seu Barbaris, debitor sum: sepientibin se im ' Mi t quia apud Gr os sunt i a pientes, & insipientes 1 & se apud
Barbaros. . Et sicut aliis gentibus do beo, sic debitor sum euanges are et u Iudaeis & Gentilibus conuersis qui Roma estis scilicet euan
gelizare: - - s. i. paratum est secudum hoc in me est. i. in qua tum ad me pertinet. Videte ne vos imparatos auditores inueniam. V repromptum est in me . ego enim Merubota Euangelium. Tribus modis e
rubescit quis Euangestum. Vel cunimi serias Christi, Crucem, morem , dce. stula verecundatur praedicare. Vel cum corrupis vivens, iustitiam timet praedicare, ne reprehendaturaliter docere, & aliter vivere. VesCad confirmationem praedicationisso, virtus miraculorum deficit sed Paulus nullo horum modo erit bescebat. Propterea non erubes Euangelium. vam in Evangelio pristo eu mihi miritu Dei: qua & pecca ta dimitto: de miracula operoratu Euangelium dico, valens omni cre denti in habendam salutem per Qdem qua credidit: Minu credenti dico scilicet Iud ominumi, tempore exe denti. In Iudaea enim coepit Ecclesiat, Christi. Credenti etiam GHeso. i. n. tibus: quia Graeci secundum Mentia mcaput erant gentium. Ideo per Gm.
cos quoscunque Gentiles s ficat Vel ita Euangestum citus est credemti Iudaeo: &Graeco primum t. masime, quia susticientem mutem dabit utrique. veia per Euangelium habe tur fides , dc per fidem salus aeterna Vm in eo Euangelio reuelatur: dc cognitioe dc habitudine: ex Me. i. pet idem ex Euangelio acceptam.
tra. i. executio bonorum operum perquam
13쪽
quam iustitia habetur salus a terna.
ia si per Euagelium iides. per fide
aute iustitia, per iustitiam vero salus aeterna Igitur per Euangelimn salus addit quiddam amplius , quod ad
rem valet sic. . Eoiutitur ex de Ga
do in si A. Non sic ait vi diuersas si des intelligat, sed ut doceat multos gradus esse in fide. Romani sanain quidem fidem habebant de Christo, sed in hoc errabant, quia nono nia gratiae Dei attribuebant. In quo gradu fidei Palesus eos locare intendit, ex fide habetur iustitia, d inde, latus. Sicut 'riptum eis in Abacuc,
Propheta. Iustin astem ex de illi; fer Prophetam confirmat Euan
lium, ait enim propheta. Ex fide quae per Euangelium habetur, fit homo iustus, bene operando, &per iusti
riam vivit in aeterna salute. Hucuisque blandi ius est Romanis, dicen do se sollicitum de salute corum. Vt aequo animo suscipiant correctio nes Apostoli. Hic autem prim0ag gred itur gentiles, quos facilius pos se corrigi intelligit, ut postea diu. tius in confutatione Iudaeorum im moretur ; attamen autem sic dicens ingreditur. Vere ex fide iustitia:&ex iustitia salus. Nam per contrarium x impietatis est ex non fide, seu ex idolatria seq ii nix iniussilia. i. mala opera dc ex iniustitia sequitur ira Deici. damnatio aeterna , saluti contra ria, quod aequi pollent sicait tEex fide reuelatur iustitia: &sicca lus. Nam supcr omnem impietatem imper dicit, ad oppositionem ample itatis & tam dicit impietatem magis est quam si diceret omnes impios. Si 'enim impios diceret omncs quidem
tibus opprimendos diceret Sed cum icit omne impietate, & omnes ina ios, pro singulis impietatibus punitidos esse insinuat. Super omne uti ne impietatem: ex qua infidelitater edit iniustitia. i. peruersa cogit o vel operatio: & super omnem in astitiam reuelamn i cognoicitur in: ira Des venturi decocto in die tu issicii Tunc. n. re telabi tur his qui usq;
A ad diem illo non crediderii it risia
esse iudice omnium Vel ira Dei reuo Dii de cires quia ipsum elemento in 'ornarii & factura silaostendit metite da esse iram eius, qui talem creaturi formauit.Reuelatur, inqua, ira Acriniustina ho na, ominii dico aut veritate uacia cognitionem de Deo, quam naturaliter habet vel ha bere possunt, eam. detinent. i. retra hunt, ne quia natura exigeret, ascedat ad aliquid magis de Deoagnoscendum. Detinent utiq; eam tu imm titia. i. per mala quae operatur. Vercimpii veritate Dei sic detinent: quoquo nota est De L Uaod cog nosci potest de Deo illud non
in actu rei tamen in sci. in rationi bus eorum & i ta potentia intellectus sui V Equod nouim estDes. mani-sestsi est in illis omnibus potentiali ter. Nam Dein manis auu in actu italis. i.quibusdam illorum .h noisi
est Dei. Quod si quibusdareuelatum
est in actu, constat quia manifestum est in potentia. Platom. & quida Philosophi, naturaliter cognouersit ei
se una creatore omni v. non tame si
ne adiutrice gratia Dei: probat quodi us quibusdam actu reuelauit hoc, dc modii reuesationis subdit dicens. Vere Deus quibusdam reuelauit. Ha
iuntur a crearma mundis nec obicia
rξ sed lucid) intellecta , per A a auae est uni : per inuisibilia patrent signissi cat, quia a nullo ducit prin. pium sicut Filius d Spiritus sanctus a patie ideo asit pluralem numerum posuit, i, quia infirmitas humani intellecti is inon siissicit considerare in Deo, nisper interpositiones temporum, quae in eo naturalia&simi usunt, dcvno ictu si fieri potest considet. ada. Se m terna quoque virtuse . i. eius diui nae essentiae. i. filius qui virtus ecia. pietia patris dicitur semper cum P tre aeternus , ordiuinitin. i. bonitas. Vnde dc bonos homines, diti incis v
camus. Ronitin, id est dilectio eius di
uinae essentiae. s Spiritus sanctus, qui nihil aliud est qua bonitas.& dilectio Patris de Filii. Haec inquam virtus de
14쪽
lia inici ligerς nequit, nisii per ea quae videt. Sed cuin'spicit aliquem rege magni imperii, pc eum quodam do intelligit,cum regem longe maliorem qui istu creauit. Cu vero videt virtute, seu iapientia in aliquo, cogitat multo magis virtutem esse &ίω
pientia in eo qui dedit illi. Sic de bo nitate seu dilcctione Dei, per bonitatem creaturae potest cognosci. Hac aure virtutem dc diuinitatem in D naturaliter pensare suffecistet dc si ii la nomina. i. Filius dc Spiritus 1 ana' ignorarent. idem. n. est virtus & di uinitas seu dilectio Dei, quini Fili' &Spii itus S. Virtus Ecdiuinitas Dei, pcrea qlia facta sunt intelliguntur. Italii homines his me viui abiles ex hoc, c m cognouis vi Depi non actu, tamen per potentiam eius intellem naturalis non1tiri cauersit LG, cole do& honor2do cum cui Deum, aut attin egerunt. i. bona coi tationis tuae, non gratiae Dei sed sibi attribue runt. Deo quide non merui gratias, C eum cogitationi tu suas se ei sereri euamrerunt, a similitudine fiunt: qiiii quanto plus ascendit, tanto plius nihil fit, & quia superbiendo euans crunt: id eo .i. intelligent eortunprius subtilis o urataeis propter superbia adeo ut fieret res. anu runt utique. Nadixerunt sapietes es se se. i. a seipsis sine dono Dei sapieni iam sua esse. Et vere cor eoru obscurata est na hoc irentes,& ita esse croden factisums i. & sic desuperi, i in ignorantia in de ignorantia in stultitiam lapsi pr cipitati sunt: adeo quod iuro, oria incorruptiLIM, .i invariabilis Der praeter quem Osnnis creatura variabilis dc ideo corruptibilis est : gloriam utique eius Dei mutauerunt non in verum homine: sed ini amnem corruptibita hominis. Et ut expretium sacerent sibi simula crum , minauerunt hoc ii similliu dinem imaginis, id est, in similemi m agi nem, colentes creaturam loco creatoris. Prius in similitudinem ho
minis. Dehinc in sim, litudinem se rupedum. Et illi in similitudi
nem erZeutimo mutauerunt cultunidc religionem creatoris genti lcs.Sic
ut dictum est Ruia in intellectu superbierunt, ideo intellectu priuatiiunt. Quia iterum creatorem respi eriit, in cultura creaturae puniti sunt iterum quia ut natura docebat Deo iam glorificare noluerunt, sed ad quod natura repugnabat, creaturas coluerunt. Ideo ad peccata quae contra naturam sunt, deuoluti si int, sic ut sequitur. Propter quos . i. quia quod contra naturam fuit, creaturas c lueiunt. ideo si ibtrahendo gratia , tradior Hos Dius in desidi ia cord eorum, ut animo cuperent..Dehinc mimmunditiam, id cit, in opus desideratae immunditiae: ad hoc inquam sic tradidit illos, ut coipor a sua a . ant. id est, contaminentc intumel,
id est, his pollutionibus, quae s Vi
lenter inferrentur cis , pro magna contumelia haberent. asticiant dico
in me ibis i. vel alter in alterum, vel . in semetipsis. Hoc intellexerunt debere feri non a Deo, qui prius de n- tellectu se ei ferebant. Ruod dixit si perius mutauerunt gloriam, id rere
tit , ut enumeret m os mutat sonis, dicens. uigentiles commutaui univcr arim. i. culium quem naturalis veritas asserebat exhibedu esse Deo, i
daciter fingebant esse Deos. or post
quam tinxerunt, colueruns. i. ad auerunt eos. Dehinc etiam eruierunt osterendo, dc immolando creatura. his tribus modis mutauerutgloriam Dei. Prius mendaciter putaueruiit i-dohim esse Deum. Dchinc adoran- do Tertio hostias immolando. Se uierunt utique e turae , iudicantes hoc polim si e quam servire creatori,
qui creator in auς sone ema nihil perdit: est. n. benetactu in omniast culi quicquid adorent illi: amen. i. prosecto ita est Quod iterum si ri ait : tradidit illos Deus in desideria hic repetit idem, Π enam peccati
comparet ipsi peccato. Quia sicut
quod natura eo bat cre tori culta
15쪽
den ante ad non naturai custii A hoc, iraciam auae tram conueniunt
creaturariani se contulerunt , lac ipsi .i quae ipsa inatura fati aperte intelli
in non naturalia peccata deuolutigeret non conuenietia esse. Primum sunt. Enumerat etiam ipsum pecca- quia concessa wgnitione abusi sun
tum, quomodo in utrunque sexum putantes hoc bonum naturali sint et isit diffusum, dicens. Phyterea quia lectus a se&non a Deo esse, priuati seruierunt creaturae& non creatori, sunt con ab intellectu, & creatore tradidit Agus Dein priuatos gratia suaderelinquendo contra natuta cret
in Fones imi ominia. i. in imo mi turas coluerimi, quare iterum militora - peccata, quae licet caro male naturalia puniti sunt. Sed quia ad concupisceret, tame ipsa naturavio huc non pini tuerunt post non natu-
lentiam patiebatur, dum in se no na- alia , in alia mala praecipitati sunt.
turaliter operaretur. Enumerat pascscuissequitur. Illos tradidit Domi
siones ignominiae dices. Traditi sunt nurin reprobum sensum: illos dico utique in ignominias. Nam inmisia repletos omni iniquitate: quia& om horum gentilium immutauerunt ni Rnes iniquitates habuerunt, dc si ii
a m et sum viri in eum si uri qui est ad plenum. Clim dixit omni ini
contra naturam ut una abuteretur altiquitate, comprehenditoinnia quae era, quia naturalem cultum creat sequuntur : sed ut magis illos deter
ri negauerant. Similiter autem ut sotareat, ibi gula genera iniquitatis ei tu minae mutati, retino naturali τμβα- merat, dicens. Verdomni iniquita.
minae xii serum in desidems sitis in imie quia repletos malitia. MalitiosE. n. uicem; ut alter alterum igne libidini sagebant in proximos aufercndobo incensi, cocupierint,&sicut animusna cor vel verberibus eos assicie eorum desiderauerat, opere re do. Repletos etia ornicatione. mi-
tes turpitudinem masculi in mascissis.cationem vocat qdicquid sit praerer M. A 'sic recipi res mereedem erroris sui, legitimam uxorem: quae sicut causa
. i. poenam illius peccati. Quia cum cognouissent Deiam, n6 sicut Deum
generandae prolis, sic causa vitandae fornicationis dicitur. Repletos etia
glorinoueriint recipientes hac non auaria; illicite retinendo sua. vel
in damno possessionis, vel filiorum, ebncupiscendo aliena , & repletos sed ius meti sis, quia i pu ijdem hac vel a nequeo nequis: vela poena puniti sunt. . uam utiq; mer- nomine quod est nequa dicitur ne
cedem oportuit. i. conuenita fuit eos quiliae quia nequeut se continere ab recipere; ut quia quod natura monNillicitis. Qui autem se continereia
bat ne facerent , 'spreuerunt creat quit, non est dicendus aliqui, plenos
rem, dc adorauerunt creaturam, roetii uti triar quia licet non sibi cum
cie comparatum est, ut pro hoc non hiant bona aliorum, tamen eos non naturali peccato, in no naturale pe habere vellent haec bona. Plenos tum, S poenam peccati praecipita iani homici ses, quae non solum marentur, & sicut quia in non naturalinibus, sed tra statione & consensu
cultu creaturae peccauerunt per non
fiunt. . Plenos content eo quia inter
naturalia peccata puniti sui, sic quiasse clam ibus & oppi iuriis litigant. Mn pria erunt Deum halere iis nor, Plenos dolor quia dc aliud quunt &atia. i. quia non habuerunt Deu in co-liud cogitant. Plenos mali nitate:
initione sua : qtiem merito cogno- quia contraria benignitati seinper in
ticedum ipsa natura probabat. i. quia amaritudine animi sunt. Qui etiam
in cognitione Dei sibi naturaliter sunt susi irrones mala de presimo ad concessa, abutedo per stuperbiani' proximum transferentes occultEde-
jeccauerunt: opportunE cogniti tractores etiam bona quae sunt ausi iione pribri amissa, radidit i os Dein rentes: mala quae non sunt imponen-
in reprobum ense is, quia recto sensu te e li duo facilia vid Minoia
Vti noluerunt. ' ra dit inquam ad pro verbis tantum. non se crederent
16쪽
Rister quod in ximssi lis es 3 homo omnis qui iudicas.In quo enim aisera iudici;: . . cinum condoas. Ehaem. n. ag quae iudico. Scimus. n. niam iudicium Dei eis sicundum vera ratem in eos qui talia agunt. Existimast
autem hoc b homo , qui iudicas eos qui alia agunt, or facis ea , quia tu eum ora iudicium Dei ρ diuitias bonitatis eius or. patientia, ct longanimitatis contemnis'Ignoras,quoniam benirnitas Dei is patientiam te adducit' scudum autem duritiam tuam cst paenitens cor, thesauriet in tibi iram in
die irae,ct reuelationis iism iudiei, Dei; qui reddet uniciaque secundum .pera
tiam damnari, aggravat haec duo dicens Aa sis, rones or detradiores odibilis Deo. Eos etiam dico coistumeti s. i. con tumelias turpitudinis inserentes sibi vicissim. Superbos. i. se supponentcs aliis, vel superponere cupientes. Elatos,qui nec pares sibi, nec se maiores pati possunt: ut Caesar, qui noli iit pati maiorem Pompeium,nec Pompeius parem sibi Caelarem. Inuentores etiam maubrum seu malarum consuetudinum, seu tormentorum.Non etiam oleientes carnalibus quod natura admonet etiam in iapullis auium. Insipientes. i. indiscroti ad bonum & ad malum. Inco lites& vestimentis, &per immodificationem membrorum. Per haec enim quae extra videmus, sic de inte rioribus pensamus. Sine cectione. i. sine applicatione animi ad aliquod es uinna que foedere. L sine colligatione animi : quia enim foedera va lent ad nutrimetum fidei. ut semper multiplicarentur prohibita sunt c6iugia in eadem cognatione,qus iam
satis vinculo propinquitatis foedera
ta est. Qui etiam sunt, C tio, tribulatio se a udia in omnem .ha. quia si quos viderint miseros no habent ad eos viscera misericordiae In his omnibus gentiles pro praemiciis peccatis puniti sunt.Sed quia necdum per haec poenituerunt, praecipitati sunt in aliud malum, Ut excaeca- ii promitteret sibi impunitatem peccatorum. Vnde sic ait Qui gentiles excaecati sunt non intellexerunt ou uiam illi qui talia agunt, ut praedicta sunt, aeterna. nocmodo non intellexerunt, cum prius naturaliter cognouisi. t iustitiam Dii
qua cognitione priuati dicti sunt, quia inde superbierunt. Digni utique sunt moi te: non flum quifaciunt ea praedicta , sed etiam qui consentium facientibus. Consentire secundum Ambrosum est, si quae possit lepraehendere taceat aut haec audiens, aduletur. Si ergo facientes praedicta mala, & consentientes eis damnationeὸigni sunt, nemo gentilium mortem hanc
His quidem qui secundumpatien- boni operis gloriam or honorem se
orruptiovcm, quaerentibus vitam aeto
nam. His autem qui t ex contenti ne,ct qui non acquisunt veritati,cr dunt autem iniquitati ; ira es indigna
aifrimum o Graeci. Gloria autem orhonor es pax omni operanti bonum ι IG o primum Hr Graeco. Mn enim eis accepti oper arum apud Deum. .m, cxuque enim sine lege peccauerunt, in ne lege peribunt , e quiuunque in lege peccauerunt, per legem iudicabuntur. Ron enim auditores legis iusti sunt a
pud Drem , sed factorei letis iust cambuntur. Cum enim gentes quae lex in 'no habent,naturatiter ea quae legissent faciunt, ei mori legem non halentes
ipsi bi fiunt lex : qui oste/idunt opus legi friptum iu cordibus sis, leti,
nium reddente illis conficientia j rum, o interse inuicem cogitationum accusantium, aut etiam defendentium, in die eum iudicabit Deus occulta h, minuis, sicundum Euangelium meum, Wr Iesium Christum. Si autem tu Im us cognominaris , d requisis ini v , o gloriaris in Deo . se nosti et olum talem eius, e probas tiliora, infirm
17쪽
cem caecorum, humen eorum qui in tene
brissunt,erussitorem insipientium,magistrum infantium ; habentem formam hiemia es meritatis in leoe: qui ergo tium doces, te seum non aoces. ip dicas non furandum, furaris r qui itastion marchandum, moecharis. Iui ab
minaris idοί sacrilegium ocis. mi in
lege gloriaris , perpraeuaricationem l gis Deum inhonoraου. domen enim Dei
per os blast=hematur inter gentes, sicut scriptum est Circoncisio quidem pro deis,si legem observes; si aut praeuaricator legisses, circuncisio tua praepu itum facta en. Si igitur praeputium iustitias legis custodiat, nonne praeputium illius in circuncisionem reputabitur ' o iudicabit id quod ex natura est praeputium legem confiummans , qui per literam, circumisionemρ
uaricator es legis. Non enim qui in manifesto Iudam in , neque quae in m ni feso in carne est circunciso : si qui
in abscondito Iudaeus eis, o circumcisio cordis in diritu non titera : cmius laus non ex hominibus , sed ex Deo
priorem statum satis dehonestauit, ostenso quod de ignorantia excusari non possunt: cum naturaliter cognitionem de Deo habuerint, quapropter peccatum priuati sunt. Hoc autem de solis gentilibus dictum transfundit hic in utrosque, .i. in Iudaeos &gentiles dicens utrunque populum inexcusabilcm : quia si Iudaeus dicat se suisse peculiarem populum Dei de genere Abrahae natum legem & Prophetas habuisse,
cumque sic Deo dilectus lit non esse credendum , quod Deus hunc pe mittat perire adeo dilectum licet errauerit, improperetque gentili quod saluatione indignus sit, cuius nec aliquando Deus memor fueriti Si vero econuerso dicat gentilis,Iudaeum salute indignum, quia cum Deum pexlegem cognouerit, sicut Deum is rificare noluit, seq; ideo praeserenduputet Iudaeo: quia ut primum de Deo audiuit,statim credidit, neque reum
A esse eorum quae per ignorantia pe cauit. Contra utrunq; agit Aposto :dicens gentilem de ignorantia inex- - ii Acusabilem . quia naturalem habuit
cognitionem: Iudaeum vero frustra in lege vel genere gloriari: clim semper deterior fuerit, unde meliorati debuerit, pranaaricando legem fide degenerando ab Abraham, & simi aia. Quasi diceret. Propter q-.i. quia qui faciunt & qui consentiunt, di gni sunt morte : ideo tu Vna nimiter vivens & intelligens, omnis Iudaeus & gentilis, inexcusabilis es, tu pidico qui iudicas.i. damnas alium. Si enim tu Iudaeus dicis te praeferen dum gentili : quia dilectus Deo fu ris , quem dicis nec aliquado mem rem fuisse gentilis. Vel si tu gentialis praeferas te excusatum per ignorantiam Iudςo,qui Deum per lagem sibi cognitum inhonorauit, Vterque inexcusabilis es, & gentilis: quia n turalem cognitionem habuit, & Ii daeus quem lex & naturalis intellectus de Deo docuit. Vere uterque in excusabiles es, quia ineo codemnas tot um,in quo tu iudicas alterum o siue C Iudaeus gentilem , siue gentilis Iuda um. Si enim lex data damnat Iudae um quia non custodiuit cam:lex naturalis similiter non custodita, damnat gentilem. Vcreteipsum codemnas. tu agis eadem quae iudicas ausest damnas in alio. Si enim tu Iudae M pro praedictis tilem putas dan nandum , tibi vero eadem scelera a genti, pro luge, & genere putas esse parcendum,frustra opinaris. Econ. trario, si tu gentilis damnas Iudaeum Diquia legem habuit & non custodiuit eam; in eo damnas teipsssim praeuari calorem naturalis legis. Vere in quo iudicas alterum, damnas teipsum. Nam nos qui audioritatis magnς su mus, hoc quoniam contra eos qui a gunt talia sicut praedicta sunt, est imdicium Dei, non secundum ignoram tiam quam tu gentilis Dustra praeita dis : Nec secundum genus Abrahae, in quo tu Iud gloriaris, sed secum dum puram veritatem id est,secunda actus singulorum, Iudaei & gentilis.
18쪽
sb opinaris hoc o homo seu Iudaeus seu gentilis, qui iudicas eos qui talia agunt qu* praedicta sunt, de ea tu ipse facis. Hocinquam ex , γ,cliuiatus irai dicium Dei. i. unde alium damnandum iudicas, cx codem te impunitum euadere credis Primum
quia putant fieri iudicium Dei secti dum dignitatem, vel indignitatem perinarum,ti non secudum opera, cadunt in hoc matu, τ in punitatem sibi pollicentur:& iterii per malu impunitatis sibi promi si ruiit in aliud, in hoc. quod abutuntur bonitate dc patientia Dei quod ibi supra ait, aulatu effigies iudicium Dei, idem supra significauerat, ubi ait.Non intellexe runt quoniam qui talia agunt digni
sunt morte ue in utroque agens de impunitate,qua sibi promittunt:Sed ibi tantum de gentilibus, hic vero de Wtrisque intelligit. & ante putando te effugere iudicium Dei, contemnis diuitias eius bonitatis. dictum a si
militudine potentis: qui si porriges
tet cibum alicui, ille vero cui porrigeretur indignans co uti proijceret eum, videretur sic spernere, non ci
bum, sed datorem cibi i Sie ille qui
abutitur bonitate Deir ncm utens ea ad correctionem, ad quam Deus dat, hic reus est non tantum p teritorii, sed etiam contemptae maiestatis. Di uitiis boni Mis ideo dicit quia Deus& temporalsa abunde dat mali quibus nec digni essent,ut conssiderantes benignitatem Dei, reuertatur d es. Dat etiam magistos qui doceant, &intelligentiam qua ad Deum reuerti bonum esse sciant, multa alia. Andiuitias bonitatis erim emis--, dc ossivit avarientia rim: qusa non in v. no sed in mille peccatis te patitur, dc diuitias loganimitatis,quia per multa tempora correctione tui sustineticon emnis inqua, ignorans quoniab iis itas miser bonitate, patientia
dc lohganimitate quatit in te est, ad duris uis parui ei: DABenigri itas Dei lquam ni in se est, vocat te ad poenite- sed'undum duritia tuam. ii cudum a sinos obstinatos in m
quia nec a dialo opere recedis nec te male operari intelligis. Sunt n. quida
in malis operibus obstinati,qui tamese male agere credui. Tu inqua secu-du cor impccinitem thesaurizas tibi ι- ram. i.congregas tibi propriam datia tionem futura in die Daea communis damnationis impiorum. Die. n.reum
lationis tutiitu rei, Dei: quia in die ibio Christus esse iudex omniti credo tur ab impiis, qui semper hoc nega
uerunt. Tunc n. videbit eum ouanis caro:qui Deus reddet tuc unicuique, &Iudaeo dc Geriami,si undus pera eius no parcens Gentili pro ignorantia: nec salvans Iudaeum pro lege, Vel genere Abrahae. Quod dixit in toto, per par tes exequitur,dices. Unicuiq; reddet secundum opera. His quidem qui sunt boni si risa. qui bene operati sunt'cunduatientia. i. no abutentes patieria Dei, sed corrigentes se cum sustinerentur a Deo. Vel secundu patientia, quia aequanimiter toleraverunt quaecunq; aduersa pro Deo:His utiq; reddetu riama. claritatem corporis& illumiliationem animae: & reddet
honora: quia in ptiesentia Christi in ter sonorabiles i quia eta angelis Dei
res t etia incorruptionZi. permane
testatu in gloria & honore: quae per hora ha re possent dc perdere.'Iiseu hac determinatione dico quaeremtibus visa aeterni, i. si bene operentur amore Vitae aeternae no quςretes inde
teporalia lucra vel gloria mundi: his qui fiunt boni operis, sic reddet: his
aut e qui Funt ex cotentione. i. qui se c6tenti Ealternatim praeserunt, hoc vitili maxime reposcit: quia io hoc laborabant, & ab hoc eos deterrerenititur.His inqua qui contenidunt sequi aequis niveritati Vado bonu suadetur eis ut Romani qui nolebat acquiescere discipulis Pauli, credebat iniquitaticipissereues se alter
alteri his utiq; erit ira.i. aeterna damnatio ,-talis ira quae rei dignatio. Impij. n. in ignem positi, grauiter indignabutur sibi sis, quod male egerint, de interim du illud iudiciu mo.
rabitur, in omnem anima hominis oporaniis
19쪽
anaxime operatis malum quia & nasturalis,&datae legis reus est, o grae bi. i. gentilis, qui de naturali lege si, tum arguitur, in animam operantis malain.:udaei indissereter&graeci e fit iri uio. i. damnatio angustis.
Hoc est illud quod dixit indignatio, a determinat de malo quod fieret,&post iudiciu Scante De bono verbi non ante , sed post iudicium dicit, quid illi futurum sit interim dii ve
niatur ad iudicium. Operanti ma tum erit tribulatio. Omni vero operanti bonum: Iu o secundum tempus in umbene operanti. In Iudaea
.n principiunt habuit Ecclesia Chri sti: idivaec . i. ntili posterius tepore
operanti bonum: eri loria. i illa claritas se honor: quia inter honorabiles erit: se paxa. in gloria & honore diu turna tranquillitas. Vere Iudaeo ac Gentili indifferenter dabitur gloria si solummodo bensi operati sint.
Nam apud Deum non e acceptio per
sonarum, ut ludaeum malε agente sal met, quia habuit legem; gentilenab Cnξ meritum reprobet, quia non fuit de carne Abranae: cuius fidem in lius est imitari , quam ab eo lineant generis trahere cum multi de Abia hami carne, in gentes transierint. viilii vero de gentibus iidem Abra hae imitando se dignos promissioni. bus Abrahae fecerint dc in Iudaeos r putati sint ut proseliti. Probat Deumno accipere pertina Iudaei seu Gentilis uia utrunq; iudicabit:&modii iudici j suturi in utrunq; exponit, dicens. Verὰ apud Deu no est acceptio personarumquia iudicat oes, de eos
qui sine lege, & eos qui in lege sunt.
Quicumque. n.peccauerunt sine lege. i.
non habentes legem scripta ipsi pere bunt sine lege i. damnabuntur. non de praeuaricatione scriptae legis, sed tantum naturalis. Hoc degentilibus di ctuin est, dc quicun peccauerunt in i se, i. habentes legem scripta ut Iudan. iu aluntur per legem. i. de prae uaricatione datae legis adiuncta peccatis eorum damnabutur. Opponeret Iudaeus, licet transgressus in lege
A fueritis: tamen non danari, sed par cendum sibi a Deo. Contra hoc Paulus. Vere habentes legem de peccato iudicabatur quonia apud Deil no fiunt iiiiii: dc si apud homines revereantur auditores legu. i. qui λlummodo lege audierunt, nec eam operati sunto ludaei, sed ita res legis silue eam audierint: liue ea ibi ummodo operati sint illi iustificabuntur seu suerintMines seu Iudaei: solummodo opus te gis compleuerunt. Hic versus qui si quitur, tumodo de gentilibus agi probans eos saluari per legem natu ratem, facientes eadem quς sunt scriptae lebs.d damnari si non secerint. De utroque agithic versius,& de salute gentilium propter opus legis, o de
damnatione eorundem, si non ope
fa sint lege, ac si opponeretur Pamlo: Dicis Φ qui cu i actores legis su
rint salvabuntur sed gentiles taluari non debent, quia etia si opus legis sa ciunt, indifferenter hoc faciunt, non ducti ratione, ned casu utilliqui de nullis per scripturas instructi sint. Contra hoc Paulus. Vere gentiles si fuerint factores legis iustificabutur dccconuario si malum operati sint, ira dc indignatione damnabuntur ex merito debet saluari pro bono. dc pu
niri pro malo.. ii ipsi ibi t lex, i naturalem legem in seipsis habent: ipsi dico non habetes legem eiusmo di. i. scriptam sicut Iuda , dc verEipsi
sis sunt lex : cum hoc sit auia entes qui m scriptam non bilema. g
tiles ciuis ea qua sunt legis scriptae
id est, quae siclipta lex praecipit: nai raliter .i. naturalem legem sequentes. Nec indifferenter ea quae legis sunt faciunt quia qui ostendunt per inperationem seri , n esse in cordibu, uir u ur deserendomata, adhaerendo bonis. Hoc enim est opu&l gis declinare a malo dc facere bona quod si per legem naturalem n6
ditis gentiles saluari,nihil hoc salute eoru impedit: opaia in die eat is bis Deior apparebit opus imis scriptum titisse in cordibus eorum. Tunc in illo die conscientia i p.rum quς tunc omnibus palam fiet ibi. n. singulora
20쪽
opera omnibus palam erunt ) reddete illis testimoniu de bonis seu malis
quae secerunt. Multos enim testes ruciabebunt, cum conscientia eoru nomini occultabitur , &sicut deoperbbus,sicc mycientia eorum reddente ιι
lutestimonium cogitationsi, quia si ut opera, sic iustificabutur etiam cogitata. Cogitationum dico accusim. tium eos si malae sint: aut etia defendentium eos si bonae sint:& hoc inter se, quia quae mala fuerint, accus bunt bona & inuicem quia econtra rio bona impugnabunt mala. Haec pugna fiet in illis, quorum bona vel mala incerta sunt: sed in quibus bina sine admixtione malorum certa sunt, ut insanetis, & in quibus mala sine refrigerio bonoru certa sunt, ut in valde malis, in his no erit accus a tionis huius, vel defensitas collucta rio,sed certa salus,valde bonis: indu bitata damnatio valde malis: hoc autem testimonisi opera & craitati num reddet illis sua conscientia in
die illo eum iudicabit Dem occulta omnium homi m. i. incerta eorum vel bona vel mala. Iudicabit utiq; per Iosium Chrisia .chai constitutus est iudex omnium sicunda D MAI m meum, .i secundu ego antisicio quia Deus
per Christis iudicabit omnia. Probauit gentile posse saluari naturaliter facientem opus scriptae legis. Nuncaute probare incipit, nihil prodesse Iiidae v Iudaeus dictus est qui lege&circuncisione habuit, nisi opus legis 5: circundisionis impleuerit, dicens: pentilis lesem naturalem habuit: tuasit Iudeae, & naturalem & scripta legem habuisti. Considerandum est de Iudaeo & gentibus secit u priore statum agat Apostolus. Tu inquam
.ivmκj cognominaris Iudaeiv. i. hoc dignitatis
cognomen habes,quod Iudaeus dice. ris. Ante Iudam Machabaeum illi si, tum de tribu Iuda Iudaei vocabantur, Israel autem oes dicebantur,sed a tu da Machabaeo, propter proditate ci', dicti sunt omnes Iudaei. Concedo ait Paulus te cognominari Iudaea, quia
tu requiescis in lege. Aliae enim gen tes erroneae sunt : non habentes do
A cumenta vitae: sed tu quietem habes in scientia legis,ctooriaris in Deo, Rain IsraeI tantum dicitur notus Deus. Aliae gentes quasi sine Deo sunt, unde te iactando gloriaris. Vstii, et m&ntatem e .sDeu, quid fieri scilicet velit quid non. Et tu instructusper trige merobo utiliora. i. de utilibus legis utilio a discernere nosti. Considue iam teipsium eiscem caecorum gentilium : quia si qui de gentilibus in Iudaismum transire voluerint , doces eos obseruare fabbatum,& c tera logis, cum adhuc nescientes quid haeci igniscant caeci sint. Confidis etiam
te esse lumen eorum , qui in renebris*M: ctim enim illi obseruauerint sabbatum, adhuc ignorantes mystcirium sabbati, illuminas eos docedo quid haec significent:&ad quid vale ant , dc sic de tenebris ignorantiae e ducis. Confidis etiam te esse rem insipientia Iudaeorum quia si qui in lege insipientes sint, doces eos esse capientes. Confidis etia te esse ma ristrum infinitum : quia si quid sim plices nec sari de lege nouerint, doces eos disputare de lege,te etiam hibentemformam silentia : quia si quis velit considerare de lege quanta si
sciat ea tant1 esse,quanta scientia tua in ea est: habentem etiam so a v ritatis in Lee: quia & scientia legis ocquaecunq; docet vera esse nosti. Poc sumus .n. habere scientiam Ovidii, nec tamen Vera esse scimus , quae ibi narrata intelligimus Ergo quoniam quidem dux es caecorsi , &de doctri ita legis illuminans eos: tu Halium Ges,quarenon doces teipsum'Siccitim debes per legem proficere, reiicim. do opus legis, amplius reus esse con
uinceris. Tu etiam quaeprae ico non
Iuranuum quare furaris 3 Furabantur inter se Iudaei res suas plerunque: laute deterius est, furabantur sanu intellectu de lege. Tu etia aut dicis non
chabantur ad litera, moechabantur etia adulterinum intellectum pontates in Iege postqua sensi sensum legis surati fuerant. Tu etiam quiris iisti. i. qui gentiles coleres idola,