장음표시 사용
21쪽
Is Exios irio D. BR v Nouis nec homines vocandos este tu cas, quare cri tu acu.iau ipse quare colis idola 3 plerunque enim Iudaei ad culturam idolorum lapsi sunt, faciebant sacrilegiu;denegantes Chri .sto cultum suum. Sacrilegium. n. est creaturam, quod naturaliter creato ri debet, negare cultu. s. Deo. Tu etia uigloriaris in Me. i. qui iactas te sinium legem habuisse, quare inhonor MDcum per praeuaricationem Mu ρ Prae
uaricari est in lege non facere quς s cienda praxipit, & facere quae fieri interdicit. Iudaei autem deserendo legem, faciendo contraria legi, D: Bum inhonorabant, quantum ad opinionem hominum, nihil tamen gloriae eius detrahentes. Vere Deum imquantum vobis in inhonoratis, nomen Dei blas ematur per vos inur
gentes.Csi regentes videant vos con
traria legi facere, iustitiam Dei pr phanare, cibis gentilium comunicare,&similia; dicunt dc putant Deum sic vos instituisse, nec satis prouiderales cultui suo delegisse. Hoc taechiel dixi tilicet alijs verbis, de Iud is inter gentes dispersis, transeuntibi. --- , id est implens luem circi ad idolatriam. Vnde Paulus sic ait. Ccis mis, , tuaricator legis circundisonis: no abscindendo vitia cordis : circuncisio tua sic facta est praeputium, id est, non est utilior tibi quam praeputium gentili. Circuncisio dicitur idis a munditia carnis. Praeputium, id est, caro quae amputabatur, diciti ipsa immunditia: quia caro ipsxr elinatorium sit libidinis. Et quia ei cuncisio lege circuncisionis non ob seruata fit praeputium, iζtur prae tium si iustitias letis circuncisionisi custodiat, fiet circuncisio. Sed ne aliquis audeat contradicere, ponit si binterrogatione dicens. Sipra ι- tium, id est, gentilis quem tui immunditiam iudicas: te autem ei cuncisionem id est psam munditi si inquam praeputium custodiat iusti tiri legis circuncisionis, quod vi
cordis abscindat, etiam carne no amputata: nonne praepaulum illain cum stomentis legem circuncisionis repetabitur in circumisionem, id est , nomne sic proderit illi quemadmodun ciminciso lex custodita circimessio ni t &nonne praeputium quo est Hoc quod dico Deum blasphemari ser vos, inter gentes dico scuthri
tum eis. Scriptura enim in hac re t istimonium perhibet, &quia praeuaricatus es in lege, ideo circu/uisso tua raeputiumfactas. i. non plus valetleesse circundisium, quam gentilem p utiatum.Sicut superius asseruit, nihil prodesse quod Iudaeus vocis tur, quodque legem haberet;ira probat hic nihil valare circusionem illi, qui circuncisionis mysterili non impleuerit. Illa enim scissio carnis, significat carnalem generationem, quae in peccatis est, debere abscindi,& spiritualem generationem exin de tenendam. Diceret Iudaeus: si circuncisio sit praeputium ,*ro nihilo data est, cum non prosit. Contra hoc Paulus. Circuniam quidem '
ist: siobserares legem circuncisionis, id est, si quomodo circuncisio signat, omnia vitia a te circuncidas; priaest quidem obse uata sme, sed si sis pri
turalem legem iuicasti, id es dam
nabit te comparatione sui: te dico ely maricator legissemaidae per o teram: quia literalem custodiam eli gis. & spiritualem rei jcis, praeuarici tor etiam es per circumisionem in carne habitam , ac in corde non obse
harum ὶ Vere circuncisio fit praepu tium. Nam qui in iij esto, id est, solo nomine ludaeus est, hic non est credendus esse Iudaeus neque circi ii cisio quae est in manifesto, & ita quia
in carneranium,& non in corde haec
non est dicenda circundisio. yrobat iterum quod praeputi qm sicut dictu est) fiet circunciso, dicens. Iudaeus in manifesto non est Iudaeus: ille utina μάit id est, in operum ex nibitione Iu ius , &si non voce
tur hoc nomine, incircumisio cora, facta instiritu. i. spiritualiter imple lia, in litera, id est, non literaliter, ut carnalis.Haec utique spiritualis est& vera circundisio. Laincviu id est quae
22쪽
quae laudibilis circuncisio non est ex homin ibin, Meis ex . Deus enimsbius ii initiam cordis dare potest;
homines vero amputare carnem, &nihil aliud possint. C A P. II L
credit uni in eloquia Dei. aen si uirim Agorsi non credideruntire quid inere stas i orum sirim Dei evaeuauit ρ sit. Est autem Dem
Perax, omnis autem homo menda si
ut' tum eo, et i iusti ceru in stemmiabus tuis, Ur vineas cum iudicaris. Si autem iniquit, nostra iusitiam Dei commendat, quid Leemin ρ π inqui iniquus est Deus Pi infert iram 8 Sees An, hominem disco.Absit. Alioquin quo modo iudieaiat Deus hune mundum' Si
enim veritis Dei in meo mendacio ab
dauit in gloriam ipsius, quid adhue o Cot quam peccator iudicor' er non is ui blasphemamur, o sicut aias quidam
nos dicere , fariamus mala ut veniam bona,quorum damnatio iussa eis. id ergo' Praecessimus eos' 'aqua. Camsati enim sumus Iudaeos G Graecos omnes sub peccato es o cui Hiptum est. iano estis in quisquam, non in
intelligens , non est requirens Deum. Omnes declinauerunt mulinutiles ficti se nt: non est qui faciat bonum, non eis et que iatnum. Sepulchrumpatens estguitur eorum, linguis si is Aloisi ebant, et enenum assidumsub labys emrum. αuorum os maledictionectamiritudine plenum est , veloces pedes e non ad unaniam sanguinem. Cominiis er infelicitis in mys eorum , or
tria mariae non cognouerunt, non est timor Dei ante oculos eorum. Scimus am
em quoniam quaecunque lex loquitur, hi qui in lege sisnt, I uisur e vi omne os ob uatur , orsubritus fiat omnis
mundiu Deo: quia ex operibiu legis nonisin cabitur Omnis caro coram Ho. Perlegem enim co nitio peccati. 2 sincam
A. temiustit Dei sine legem nisi est, linificata a lege orprophetis. Iuminlautem Dei persirim Iese Christi in omino orsuper omnes qui credunt in eum. Rou enim ess distinctio. Omnes enim peccauerunt, or egent gratia Dei, iust i cuigratis per gratiam i us , per redemptionem qua est in Chris. Isu: quemproposuit Deus propitiatorem perfrim in sanguine ipsius, adsensionem iustiti. seu ropter remissionem praece rinitum delictorum in Asentationesi Dei, ad sensionem iustitia rim in hoc
tempore, ut sit ipsi iustui est iussissea,teum, tui ex Me est Iesu Chriui. Vbi hs
ergo gloriatio tua ' Exclusa est. Per qualegem ρ Fuctorum 'Non. Se re legem Dei. rbitramur enim luctificari ha- minem perfide ne operibus legis. A l Iudaeorum Deus tantum ' Honne est gentium' -- ct gentium. Ἀοisiam quidem unus est Deus qui iuuificat cim cunsioneme de , o praeputium per f. dem. Legem ergo defruim ver, μ' ian . Sed legem statuimin. 1 probauit supersus praepim Itium neri circuncisionem , &econuerso circundisionem fieri prae. putium , opponeret per hoc ludaeus, nihilo plus sub veteris testamenti statu collatum esse sibi, quam gentili. Ad hoc refellendum ait Paulus inserendo obiectionem Iudaei, quia dixi praeputium reputari in circuncisionem, &econuerso, ergo prinpter hoc .scturus est mihi Quid am plius collatum esse Iudaeo in veteri statu, quam gentili 3 Aut quae utilitas fuit circuncisionis Iudaeo, ciun gen-ltili idem valeret praeputium 3 pro D nihilo videretur facta circuncisio, ilex sit perflue data, si absq; his potuiti bonum legis & circuncisionis habe ri, sicut ostenditur in gentili. Habuit utique Iudaeus in veteri statu mulibi amplius collatum sibi etiam si non obseruauit ) quam gentilis , quod enim circuncisius est & edoctiis de cieteris in lege , praeparationes bo inae fuerunt , dc quaedam instructiones , ad intelligendum fidem Christi. Sed gentilis nullam penitus instr
23쪽
i structionem. prpo naturalem in . Atellactum habuit. Non tame a bini
dico Iudaeo q-d in fide Christi di ignior habendus sit entili, sed utique magis praeparatus est ad sdem : qua re si non conseiisit fidei, magis damnatus quam gentilis. Si vero consensit, non tamen gentilem dignitate
fidei excessit. Quaeris quid amplius
collatum sit Iudaeo 3 Multum utique,
animam. & secundum corpus, & in unoquoq;: in corpore, dc in anima multa bona facta tulit Iudaeo, quorunihil gelidis habuit. In corpore quia liberauit eos ab inimicis. &dedit eis terram repromissionis&cat. in ani ina, quia instruxit eos perlegem, Mhabuerunt cognitionem Dei &e. Et multa similia contulit eis, & inconpore & in anima. De quibus ait Pamlus. Multa quidem reponere possem ad comprobadum amplius Mecol. latum Iudae quam gentili: sed'L--- .i quia hoc praecipuum est adprobandum quod intendo ponam istud ideo amplius collatum esse Iu dao , quia credita . i. proposita sunt ii lis ad instrualonem eorum eloouia Dei. Praecepta quae Deusdedit in lege& prophetis. Contra hoc ludaeus iterum. Per data eloquia amplius non suit Iudaeo quam gentili, quia non credidit eloquiis Dei. Vere ait Paulus amplius per credita eloquia fuit ludaeo : qu asiouidam rabrum ludaeorium non eradiis uni eloquiis Dei, &ideo reprobati sunt: quid i inpedit ad hoc ut non sit amplius collatum Iudaeo quam gentili ὶ Nihil utique impedit : quia quantuni in Deo fuit,
praeparauit eos ad fidem, licet incroduli permansiissent. Vere si quidam illorum non crediderunt, nihil impedit : quia Deus quod promiserat, proptet incredulitatem eorum implere non dimisit. Nyn m enim,
ei titi in eorum quorundam e curiuiis sum . i. impletionem promist, rum Dei Nihil utique eorum quae promisit Deus inexpletum dimisit, & ideo nihil amplius impedit habuiss- Itidaetim . licet quidam in incredulitate damnati sint. Q ro an propter incredulos euginata sit si des Dei Sed ispi hosivi fides Dei altiquo modo pol sit vel credatur elix citari: quia licet quidam illorum nocrediderint, trinen Dein est verax a. impletor omnisi quae promisit Deus utique verax eii, sed -- homo quicunque sit , seu ludaeus seu gentilis,
men xHLi peccator Dei is enim ad saluandum veniens, omnem hominem sub peccato reperit,& secutam
merita salute indi um. Vnde palam est fidem & saluationem Dei Ii datis & gentilibus aeque prouenire ex gratia. Mendacium dicitur omne peccatum: quia omnis creatura quae naturaliter obsequi debet creatori
suo, cum transgreditur mandatum Dei, meuoiam facit naturam sinam,
deserens puritatem, in qua creata est. Q a Deus lit verax Aero etiam per scripturae testimonium. Hoc enim dico serui sipium eis deveri late Dei in psalmo. Deus piocul dimbio verax A Ait enim bauiae tum Frem insem rubiis tuis, id est. iustiti
cando me verus appareas in printiuisionibus tuis. illud ut ad conti
nuationem psalmi luitur, in quo agebat David multorum criminum reus, ut de proditione militis, de morte proximi, de illicita concio piscentia & adulterio agebat, ut di
rum omnium consequeretur voniam, de qua certus erat per prini isionem sibi de Christo faciam, quae ad eos ibium facta est qui per
hristum saluandi erant, unde conmnait se emaculandu ab hoc crimine. alioquin enim indignus esset sutu ta saluatione. Praterea notandum est, quod cum David nullum pra tendens meritum , ex sola gratia
confidat se saluandum , seque in
peccatis consteatur , quo nemo cinctior vixit in lege , neminem
ex merito posse siluari , sed perolam gratiam. iustificeris utiquen sermonibus tuis, o vincin ii pios , cum iud caru ab illis non esse filius Dei, cum vincas eos de hoc tu
stificando homines sicut promisi
24쪽
vei vincas dii in iudicatis . i. participalis alicui, ut mihi 'Aiunt ultim me non saluandum propter peccatum, licetini hi repromissu, sis. Hic qui φdam ingreditur Paulas . quod ab in.
tur enim ipsi & aliis Apostolis, quod
do crent bonum ei se peccare , quia quanto plura essent peccata homi nitin,tanto gloriosior apparet Deus, dimitteris omnia quotquot essent, accipi ciues inde cationem i quia: uis auri diliem mvu iligi atra Ex similia. Quod hie db struere ingreditur Paulus & satis be. ne ad rem. Hic enim probabit om nem salutem ei se ex gratia Dei. dc nihil ex merito hominis , dicens: Quia omniis homo mendax reus inuentus est : Delix autem omnem reum iustificans ex gnatia in promis sis verax est. Per hoc apparet quod
, id est, commendabilem facit Deum per solam gratiam iiiiiiii
cantem homines a peccatis : &hoc utique verum est : quia quanto gratia eius copiosior est in rei his sionem peccarorum tanto proculdubio commendabilior est D . Sed licet quacunque peccata sint dimittat, non tamen inde causam peccandidat. Iniquitas nostra commendat Deum, sed si hoc est, quod exani, quitate nostra commendabilior sit Γ ciis , quid ad hae uti mu ' Mira bile quid videtur inde consequi.
Ideo quid dicetitus , quia nM; quia
itioncm propter peccatum , quod commendabiliorem facit Domi Aequitati videtur hoc esse contrarium. Hoc quod dico non fatis esse in m , quia punit peccatum quod
commendat eum , quod totum duo primatim hominem. i. secundum cannaliter intelligentem.Sed ex me hoc dico . absit hoc ut Deus iniquus sit, quia peccatum punit. Et hoc probat ab impossibili dicens. Vere sno est iniquus inferens iram : quia alto-φι .i. si iniquus esset, p/omodo iudicabit hunc mundism' Non est cre A uendum ut ille qui constitutus est iudex totius mundi, inimius sit: αhoe impossibile. Vere si iniquus cst
Deus, mundum noti iudicabit, quia nec me solum. Me autem ideo non
iudicabit de peccato , quia sic Mo
Iacis . i. propter meum peccatum ibundauit et eritin Dei a. abundantius
ostenditur Deus velitate promisclionis sitae, dimisit se peccata. Abundauit dico in Ibisag Dei : quia quantopluna vimisit, tanto glori sior demisericordia cognoscitur. Silviiq; peccatum meum causa est glo ciae elui qm a huc quare etiam in hoc mundo es e ut alios omit ita: n iuuicor. i. condemnor O luam reaior ' Deberem de peccato hoc
argui , in quo augeo gloriam inii
Cur oriam non facimus mala vibo
na misericordiae Dei per hoc veniat 'in augmentum , fur nos lphima mur a quibusdam credere. s cut etaliam nos aiunt illi quidem non so lium credere, sed etiam dicere.' prata care hoc aj ijs, fici in nrati .i. cer,
iatim peccemus, veniant bona . T
'Deus habeat quod multipliciter re mittat. Damnatio quorum ita nos blasphemantium ι artis id est,iuita
damnandi sunt pro hac blasphemi Quia si pro peccato blasphemiae iudico hos debere damnari, constat quod non praedico quod peccareb num sit Hi autem qui sic sentiebant d misericordia, in viii ricordia esse gratiam Dei pr dicabant .Quia supe rius probatum est. omnem homine esse mendacem, dc Iudaeum dc gentileni Igitur oludaeae diς mihi, .i.
quς causa est quare pr quere debea
mus eos .f. gentiles in saluationem Vequaqua Vtiq; pro imus eos. Verdnon praecellimus. Causati enim mini. conii lentibus causis oc rationibus comprobauimus Iucoso genit
solum in peccato, sed ita Aoρeccato depressos, quod nemo per se poster
resiargere, sine gratia adiutrice. Probat de rudaeis, quod omnes subpec cato sint, dicens in ei, quod dico oes ludaeos
25쪽
Ex rosi Tio D. BRVNouis udaeos liab peccato esse , scriptura mihi testimonium perhibet. Hoeenim ai Ero sicut seriptum est in psal.
mo quia non est iustus tui fluum. Illud quia in ordine psalmi legitur, non est utique quisquam iustus, id est, de
serens malum. α iaciens bonum. Et hoc ideo , quia mineu quisquam im te uens. Ideo autem non intelli gunt, quia non eu quisquam rectui rens Deum. Quia si Deum requirerent, utique intelligerent, det intelli
gentes se rentur iustitiam. Nemo in Iudaeis iustus est, sed omhes decli. nauerunt male operando in seipsis. Quod nec suificiens fuit illix, sed et, iam se risunt inutiles a. deprauatio ni aliorum intendentes: qui adeo de clinauerunt quod non eis inter eos Mi fariat bonum. Nec dico ut pluri ius a bono exclusis, aliqui in bono
remaneant: sed non est inter eos fa ciens bonum,eundo et que ad unum:
quia nec unus faciem bisn m inter eos relinquitur. Ves non est iaciem
bonum, donec veniatur ad unum,id
est ad Christum per fidem. Qui enim fide ad Christum venerit, hic utique bonum facit. Non est in eis qui num faciat, sed guttureorum ρι- tens sepulchrum bod receptis cadaueribus foetet, & adhuc ad recipienda cadauera patre Sicilli&de prioribus peccatis stetit, & adhuc ad patranda scelera inhiant: & quod aperte facere non possiant in agebant Piιμι λίου. aliud cogitando, &aliud Laetulando, c=μι tibi eorum,
id est, in corde quod is sublabiis, est
venenum assida nominabi: quia ne. mo quamdiu consenstrit illis poterit sanari. Vsquoram Iudaeori numen maledictione. Maledicebant
enim Christo, dicentes eum filium fabri, de similiae Plenum est etiam os
eorum ranaritu ruri Amara verba
dicebant inclamantes: Crucifige,
crucifige eum. riseris, id est, assi: ctiones eorum Iuaxorum sunt mel res ad c undeuiau .nguis em. Prius euim voluntate emiderunt danguinem Christi, quam actu. Et quia aeseo iniqui supt: ideo in v s, id est, Aloperibus eorum eis contritio, id est. misera per orbem eorum .di clio, tacta per Romanos. Est etiam iiii peribus eorum infelicitas, id est, aes marum damnatio quae ibia infelici tas dicenda est. Et hoc totum iiiit eis ideo, quia cognoscere noluerunt et iam aras, id est, Christum per quem itur ad veram pacem. Et sicut non cognouerunt eum dilectione , sic nec etiam timore. nectenim mmor Dei ante oculos eorum: quia etiamsi in natura timorem Dei haberent.& Deum timendum esse benε remuniscerentur ι tamen timorem Dei tunc non habuerunt ante , sed post oculos, quia contempserunt. Dic rei sortassis Iudaeus. haec dicta esse degentili. Contra quod Paulus. Tu Iudaeus fortassis arbitraris haec non esse dicta de te: sed ego de quicunque cincti scimus, auisoritati quorum non est obnitendum. Scimus utique quoniam quaecunque loquitur tiae , id
est, psalmus iste, proculdubio ια tur bis qui μι- in lege i Iudaeis, hoc nos scire dicimus , τι per hoc di
conuicio non est qui repugnet, cum gentilem sub peccato non dubium sit ulli. Et sic conuicti. omnibus μία
Atus at omnis munies: tam in Iu- is quam in Gentilibus Deo. i. cos sileantur omnes per solam gratiam
Desse saluati Et iustum est ut omnis
mundus subditus sit Deo, di nemo . lem . quoniam non iustificabitur aliquis ex operibus legis eorum Deo, etsi in culis hominum iustus videatur. Sed
omnis qui est in lege permanet ibi
caro. id est, carnalis. Vere nemo timn stificabitur ex operibus legis. re te habetur cogniti peccati no iuuificatio a peccatis. iba si ali quivi Moyso dc David sub lege tu stificati sunt, non hoc habueriant ex lege, staser sdem Christi, quem rodemptorem credebant ες cxpecta bant. Sic omnes iusti sub veteri lege
nonper legem, sed per Christum iiistiscati sunt, quem credent cxpoctabant ventiuum Nota in prima conditione hominis, homo si re
26쪽
23 blando cecidit,quem Deus diu expectauit, ut si postat per naturalem in tellectum resurgeret: ad quod posmquam homo se incivicacem comperit, dixit: quia si legem haberet, per quam mala i bonis, & ecoueti bona a malis discerneret,sic tandem rc-siugere posset. Dcus autem ut hominem ubiq; per se impote diem osten. deret, dedit legem qua bona a malis discernere posset,nec tamen sic liberari potuit. Deus utique sic sc turum de homine bene cognoueris, sed pro voto hominis & naturalem in
tellectum dimisit , & postea legem
indulsit, ut per haec concessa non liberatus , crederet se nihil esse per se & sic ad gratiam Des confugcret, quam Deus post naturalem intelle uum,post legem,quae ad iustificatio nem non sussiciebant conuenienter indulsit: postquam iam nec putari poterat aliud genus saluationis. Et quia per legem sola cognitio peccati , igitur num tandem hoc ostenso, maniferi iustitia est Dei ne e .i. a pertum est Deum iustificare creden tes , per solam gratiam sine omni lege. illud autem illativum est quae tu
stitia Dei testi ista est , per gratiam fieri a lege Moysi, o a caeterisprophetis. Probato quod iustitia Dei fiat si ne lege, subiungit per quae fiat. Perfidem, scilicet,&per effusionem sanguinis Christi dicens. Iustitia Dei non fit per legem: sed fit perfidem Ioseu Granti in omnes ilias qui credunt. Quicunque enim in Christum credit,iustificabitur a peccatis es etiam siser omnes : quia iustificatus nunquam tantum increri potest, quin gratia Dei meritum eius retribuendo superet. Vere omnes iustificantur per fidem. 2Um non eis distinctio, ut hic iustificetur per meritum : hic per gratiam , propterea non est distinuio, quia omnes tam Iudaei quam
gentiles peccauerunt: ut supra ostensiim cist: or ideo omnes egent gloria Deli iustificari per Deum: in qua re gloriosis apparet Deus. Egebant utique gloria Dei , quia i 2 ficati sunt ratis sine merito eorum pergratiam
A ibim .i. percisutioncm sancti Spiri tus , cuius gratia data est per praeco identem reuemptionem , quae es in Chrino Iesu . i. per datum precium Tanguinis Christi: quem Iesum Deus paterproposivisa. in propatulo hominem factum mundo expositit propitiatorem. In Christo enim Deus propitiatus est mundo inersirim.i. his qui canam fidem de Christo habent. Propitiatorem etiam in sanguine δε- m Christi: quia nec fides sine effusione sanguinis, nec sanguis sine fide ad salutem proficeret. Deus utique
sic proposuit Christum ad ostensio
nem iustitiae,id est,ut ostenderet se tu istum & veracem,proprer rem ionem detis forumpraecedentium, id est, Vt r
mitteret delicta Abrahae & iusto rum , praecedentia in Iustentatione Dei. Deus enim delicta corum curi fierent patienter sustinuit, donec in tempore gratiae purgaret illos ab eis Proposuit etiam Deus Christum
propitiatorem ad ostensionem iusti ira id vi, iustificationis erub, scilicet,
ut in hoc tempore gratiae omnibus in latis ostensum esset: cum neque naturalis intellectus , neque lex data a vinculo peccati liberaret, quod λ-lus Deus iustificate posset. Hoc, in quam, ostenderetur: vi sit Deus ipse iustio, id est, verax in completione promitarum.Et ut sit iustiuscans Om
nem eum a peccatis qui est ex fide Ieseu Christis Quandoquidem ut supra probatum est in omnis iustitia per
fidem est,& in omnes. Non enim distinguitur Iudaeus a gentili,cum omnes aeque peccauerint: ergo o Iudaeae
ubi est tua gloriatio ' Non tibi relin quitur unde iam glorieris in lege, cum per legem nulla sit iustificatio
sed omnis per fidem. Propterea ex . clusea .i. ablata-tua gloriatio, qua
per legem te praeserebas gentili. Sed per quam legem exclusa est glorificatio tuae legis 3 An per similem legem farirorum ablata cst y Lex ve tus crat lex factorum : quia si mi
liter necesse erat in ea operari ii molando , caeteros ritus carnales obseruando , vel ut in agro aut
27쪽
Exposiτ1o j BR v No Nisvinea. Quia si Deus huic legi facto
iii in aliam similem legem fit perinduceret, videretur ilicongruum dc indifferens, ut per facta, facta tepebleret. Ideo ait non per legem fati tum exclusa est gloria tuas per Grem et . i. per fidem iustificantem, uius fidei lex est Euangelium. Vere per fidem excluditur gloriatio tua: nam fides sola iustificat, sine omni opere legis. Et huic loco infert tau thoritatem dicens: Hodc iusti me cym arbitra,=ur iumsitari hominem re solam fide ne operibus lem a. licet nulla praecesserint opera legis io la tamen fides suificit ad hominis iis stificationem. Diceret Iudaeus; con, cedo per fidem iustificari, sed solo,
ludaeos. Contra hoc Paulus. Non est credendum quod Deus Iudaeos solos per fidem iustificet. nenim Deus creator est tantum Iuvii orum' done sicut ludaeorum stac, gemium crea, ior est 3 Non solum Iudaeorum, im mo etiam gentium Deus est. Quia si aeque gentiles creauit ut ludaeos constat Deum virosque velle aequaliter saluare. Vere qui De is est Iudaeori est Deus gentium : auomam quid munus est D. in omniῶ ita si unus tantum cit Deus , confiat eundem esse Deum gentium quem & iudaeorum. auandoquidem umra gentium dc tu daeorum est creator , constat quod hic unus idem eu, qui ι cauit rar, cumcisionem .i. Iuda: γs exf., dc non
per legem. o qui iustificauit praesu imma gentiles similior per siuem. vi qui insidiantur literae , dicunt quiddam expressius notari per hoc quod ait ex fide , quam ubi ait per fidem. Vult enim designare dicens ex fide, quod nec etiam aliquod initium iu stificationis habuerint Iudaei nisi ex fide. De getibus vero quia nulla erat dubieta, , non sic expressiit. Sed Aug. dicit aequi pollere ex fide, dc per fide, cum alibi dicat Apostolus , Iudaeos per fidem, gentile ex fide iustificati. Et quia dicimus per fidem solam iustificari sine operibus legis. DF. i. an propter hoc destruimus i gem per i dem inductamZ sit hoc ut fides lue R. gem destruat: nos utiq; non destrui mus, Iedpotius tui nim .i. stabilem dc valentem comprobamus fuisse se sem. Nisi enim fides sequeretur quae iustificaret; pro certo lex vetus irrita esset: quia neque res, neqi figura fi ret. Sed modo valens esse probatur per hoc quod figurauit gratiam,quae sic iustificaret per fidem. Vult etiam comprobare per Gemplum Abra.
hae, quod lex iustificare non possit, cad hoi,fides sola sui liciat, qui prius quam segem circuncisionis habere
B per fide ibiam iustificatus est, dicenti. CAP. IIII. VI bergo diu uisine mis
t Abraham patremno umsecun um carnem ' Si enim Abraham ex operiam legismi tis ius est, habet gloria , fano apud Deum civi enim se iura di citrer idit i raham Deo, reput tum s illi ad iustitiam. Ei autem quira -r merces non imputarur secum nati se Vecundum debitum Hveri qui non operatur, credenti autem
in eum qui iustificas impium reputaru rfris eius ad iustitiam secundum pro ' uumgratiae Dei : Aut se David icii
beatitudinem hominis, cui Deus a Viostra inhitia neo peribus. Maratu
rum remissa huni iniquitates , ct
rum tecta sunt peccata. Maius vir cui non imputauit Dominus peccatum Peritiori ergo hac in circumsonetorum manet, an etiam inpraeputis ρ Diciminenim, quia reputata est Arabam sadiunitiam. uomodo ergo reputata est,in circumisone, an inpraeputio'Non
tu circunei ne, si intraputis. Et diuum accepit circunesonis signaculum
rustitia fidei quae est in Hapulis, visit
pater omnium tredentium per 'aep tium, ut reputetur or istis ad iustiam. Si sis pater circumisonis, non his ta
tum qui sunt ex circumis ne fides his qui tantur vestigias et , qui est in
semini eius, ut haeres esset munia, sta re iustitiam ei. Si enim qui ex lege
28쪽
as reuiessent, exinanira est' es,aboota AtDeum gloriosus est, quia nec incomes promisso. Gx enim ira Operatur. spectu eius iustificatus est, quod im-Vbi enim non ea lex, nec praeuaricatio.
lege est solum, sed se ei qui ex fide en
rata quipater est omnium nostrum: Acut siriptum est. uia patrem muli
rumsetium posui te ante Deum cui ere dia is qui uiuifieat mortuos, ct vocat ea quae non sunt , tanquam ea quaesunt:
contra stem instem credidit, viseret pater mustarum gentium situm dum quod dictum es ei: Sis erit semen
tuum scut agae caeli, se tanquamar ua maris. Es non inormis in eu inside, nec cosiderauit corpiussuum emortuum: cian iamfere rentum esset annorum, o
emortua vulvam Sarae.In repromission
etiam Dei non haesitavii dis otia, sed
consenum ex fide dans gloriam Deo, enisiimesiciens, quia quaecunq promi
' De potens s O facere, Geoor ro uiarum est is adiuuitiam. Vsn enautem siriptumsanium propter ij m, quia reputatum est isti ad iustitiam,sed, propter nos, qui reputabitur er rintimis eum. uisium uir Iesum
Chrinum Dominum nostruma mortuu. ui tradit- est propter debritanostra, ct resurrexit propter iustifica
legis nulla iustificatio, sed per
fidem tantum. Ergo quid dicemust braham patrem nostrum sic gentium ut Iudaeorum secundum fidem inuonisse fecundum earnem . i. secundum carnalis legis obseruantiam Vel ita. Quid dicemus inuenisse ex carnis circuncisione Abraham patrem nostrum .i. Iudaeorum, secundum cannem.i. se dum propaginem carnis
qui omnium credentium pater est secundum institutionem fidei. Nul lam utique iustificationem ex operibus legis inuenit Abraham: quod ita probat, per quoddam inconueniens.
Vere Abraham non est iustificatus per lege naNanni iustificaris esse cre- satur ex operi in legis : subet quidem soriam apud homines, si non apud
possibile est, ut quilibet iustificatus apud Deum sit ingloriosi ι. vel ita Si Abraham iustificatus est ex lege, habet inde reseredam gloriam ineritis suis, sed non apud Deum .i. non esse hoc reserendum Oatiae Dei: sed derogare gratiae Des, & derogantem iustificari quiliniustus est, simul esse non possunt. Probauit per legem no posse iustificari per praemissum in&ueniens probat per fidem iustificari,
per sequentem authoritatem dices.
Impossibile est ex operibus legis imstificari, sed fides iustificat, teste scri plura. deni criptura dicit8 Hoc scilicet, braham eredidit Deo, o itilud Creta re refutatuis Is ei ad iust riam .i. per fiuem qua Deo credidit, meruit iustificari .Reputatum est, is eo dicit, quia multotiens & diuersis teporibus repromisit hoc illi Deus;& nulla vice Abraham haesitauit,sed semper credidit. Quia dixit de Abraham, eum .c iustificatum per fidem,& no per opera legis, adaptat omnibus dicens: Non sisti Abrahae hoc fit, nihil .s iustificationis inuenire ex mperibus tuis, sed etiam omni ra praveratura. qui legem operum .i.vete rem,& non gratiam sequitutinum, computatur merces secuta Pariam .i.iste quaerit remunerari sio pergra
tiam Dei, sed Fecundum aeuitum .i. se cundum quod meritis operum sub tum desuetur.Ei vero qui nouo rariis
.i. qiii legem operum non sequitur sideradenti in eum qui luctificatim su.i. qui ex impio si credidit facit iussit: des, inquam, tam creditis reputatur illi ad iustitiam: quia iustificatur sine omni merito: per sviam fidem sicut supra ostensum est iri Abraham. Vel aliter. Licet dixerim per fidem sola sine lege iustificari, tamen ei qui oporatur .i. qui tempus habet operandi, non est vacadum octo, sed bene oporando crededum est venienti grati . Non emim talibus *ii ςtatem operadi habent imputatur merces: sed fit retributio,non gratia tantum, sed se cundum debitum.i. sic debent mer
29쪽
ri, viper meritum adiuuet gratiam. Ei vero qui non operatur .i. qui non habet sempiis operandi ut pueri statim morientes, sed credenti in eum
qui per fidem iustificat impium , illi
reputatur fides eius ad iustitiam. i.s la fides fissicit ad iustificatione eius, cui tenera aetas opera negauit. Sicut superius proba in per exemplum Abrahae, onancisi Medentem iustifi cari per fidem, ita hic probare incipit per authoritatem David,omnem iustificationem esse ex gratia. Sicut enim fides per gratiam ita iustitia ex sola gratia Dei habetur. Vnde sic ait Fides reputatur onini credenti ad iii stitiam: quae iustitia est sicundumpro- sti m gratiae Dei .i. omnis iustinca.
tio at siet gratiim Dei : quae gratia
proposita & praeparata est omni credenti. Iustitia utique fit per gratiam
Dei noti ego solus sed is Dauid
dicit: hoc T. eius hominis esse beatitudinem a. i lice huius munditiam,& in
fiit iro vitam aeternam cui Deus acce-
io est eceptabili Deo: vel cui Deus abcepto .i gratis sine merito fert imgiliama.γem Deus ex gratia iustifi
cat, Reyeribus iustificationem p
merentibus. Ilia utiq; ait David ita dicens: Beati sunt illi quorum iis0uitates remissae sunt. Non determinat per queni, sed sequens versus innuit a Domino has remitu. ni utiq; sunt beati: 'iniquitates quorum .i. in quibus naturalis fomes peccati remigiis
& debilitatus est qu'd iam in a mi Sissile noli potest, si velint uti libe
ro arbitrio consortato. Sed quia re missutia esse somitem peccati non
nissic et ad saluiam , nisi praeterita
peccata dimitterentur, addit. Et beati sunt iII,peccata quorum actualia i
Era sunt in baptismo. Tecta ideb:
quia Deus iam non videt ad punien dum. Beatus etiam vir ille cui Domi nus non imputat precatum originale.
iuc non multum videtur agere de gratia. Sciendum tamen est, quod totus psalmus ve natur circa c6mendationem gratiae Dei, dc probat neminem' posse iustificari nisi per gra- iam. Quyniana quidem ita lagitiit
Ain David: ergo per authoritatem hac coiistat,quoa beati uis .i. iustificatio
sicut dictum est bis per gratiam. Sed
cum sic fiat, videamus an haec beati
ludo maneat in circuncisione .i. in Im
daeis tantum: an sicut in Iudaeis sic etiam inpraeputio. i. in gentilibus. Vult iterum probare per Abraham , qui priusquam circuncideretur, perfide iustificatus fuit; sic gentiles per gratiam iustificari. ut iudaeos dicens. Id eo quaero an in circuncisione Qitan, an in praeputio maneat haec iustifica tio : quia nos dicimus quod es Armhae reputata eis ei ad iuisitiam a. quod
Abraham per fidem iustificatus sit:& cum per fidem iustificatus sit, ero
dicendum restat quomodo .i. in quo statu reputata est ei es adiunitiam, an in circuncisione , an priusquam circuncideretur, dum adhuc esset in
praeputio .i. in gentilitatet vi roinquo statu, sed palam est, quia in ci ciuicisionis tempore non est iustificatus per fidem, sed dum adhuc ma neret in praeputio. Quia si Abraham incircuncisus adhuc per fidem iusti ficatus est , quare similiter gentiles incircuncisi non iustificentur si fide habeantZOpponeret iterum Iudaeus. Si circuncisio nihil ad iustificatio. nem Abrahae profuit , quare post quam iustificatus est se circqncidistopportune, inquam , ut Veritatem rei quam habebat occultam in anima , figuraret in carne : intendens magis docere circuncisionem cordis quam carnis, quod aequipollenter ait. Et licet Abraham in praeputio iustificatus sit, tamen postea accepit in carne signum circuncisionis ficationis habitae, non Ut per circuncisionem iustificaretur, sed ut sic o stenderetur iustus.Signum dico non apertum omnibus sed signaculum, quod quiddam occultum contineret: a similitudine cerae cui imprimi tur sigillum,quq in se continet quod extra non apparet. Sic circundissio carnis signum quidem erat interio ris iustitiae, quod vix aliqui Iudaeis a. ne attendebant. Signaculum dico
tu itiae fidei :i. iustificationis habitae
30쪽
t iidem, quae fides &-iustitia s Am prae uris . i. consideratiar in Abra- tempore praeputii, conuenio ierin eo uatu Abraha
Abraham iustificatus est, ut ita tρ ueri institutus thc dum formam fidei : non solum Ii . tiam, sed dc omnium credentium, sit inquam, pater iuri omnium risa Mium a. per fidem in tempore praeputij habitam. Et quemadi nodutili, sic illi, omnibus credentibus uretur credere situm ad iussiri . st sicut Abraham pater est fidei: ita siti tera institutoreis Misonu .c tu cationis, quae fide consequitur.
t pater diuo non his ranium qui a ie cireum fione. o uisa sudaris: st e Giani o virio his se is eoahitur ui Abrahae, exemplo illius biae o perando persidem, quae fides est ha tem repraeputii, patris iam iiij rahae. VerE Abraham Pater erit omnium cre cum, n periete a sed p.r fidem. huia ei cet, ut es et haeres nivis
isi ii in gentium . Haec , inqua , i bini illo iis, Est saetii per legem .i merito legi , sed merito fidei: quod si hon p omissim per legem, nec impleri debet per legem , quod sic
ait. Promisit qisidem Dein braha
haeres mundi si dictu nest. Dabo gentes haereditatem tuam &c. Hoe,
de sequitii quini fidem aci itiam dei oportet habeti otii bes, qui se
volunt annumerari inhaereditatem
litisti: Abraham alitem fidem in se es iuisitum quam o noin tuti klios eius. veia per Ie hi noti fit promisso: qui ii tant in
qui sunt ex lege . i. Iudaei, se ni m. opi iii isionis Abrahae : eigo Christi in Heinanira a. thanis est, dc se a rec γίstis eam o litari, si sex sit ei at vobis, ut haeredes est itis: qu maximum' in nuensens iussi.
si vos si fidei Chiis si frustra sit ec hoc itosum ea scis in RIlini sola haeredes sunt, sie a luat deserae is omi uoci aditi: quUidb
ni est, in semine tuo benedicentur omnes gentes , cum in solis Iu daeis hoc enedictio fiat. Vere qui ex lege sunt tantum, non metentur limreddat . Nani sex operatur & in
rettu solummod' iram: qcia si quisib lege bene operati sunt per sdem suit, & non per legeni. vere te
operatur iram nam pra oricatim
non: & verEpraeuaticalioneini na nisa et in v eLrux , non es aeuarici is dcubicunque est praeuaricatio, bi te, est. Propter supradicti qui ex lege: Edsunt, haeredes no erunt: sed id qui sunt haeredes erunt,
inia r sit omni ini, id est, oin ni imitanti Abraham per fidem: mis
etiam omni ei qui ea e rilis, id est, qiu per sdem sequitur A.
braham: qui Abraham ea pater o nium nostrum, tant g niuium quam Iudaeolum secundi uri formam fidei& iustitiae. Pater utique omnium est: sicut scriptum' est in Genesi. Illud quia ad ordinem literae de qua sum ptum est, respicit Hoc, inquam, cael ptum est. Ego dispositi te Ab ammturuis patrem secundum institu sollem fidei multarum gentium: te dico per iustiti 1 famini ante Deum, id est, in beneplacito Dei cui credi di sui fuinc sequuntur verba Pauli. mirae tum tuos p into vivere fi ii , iustificatos per fidem: nec tali ti vivificat, sed etiam per gratiam vocat ea quae non t .L gentiles qui propter non habitam legem nihil esse videntur: tanquam ea pia unt, id est, quemadm6dum vocat udaeos
ibit ni ibi esse per legenta gloriam tur Probauit superius per Abrahamoin em iustificatio neni esse ex fidei ut autem iri plotitudine fidei peti octE imitemur 'braham, determinat malitatem fidei Abrahae i ut sicut quscunque secundum i sim hominum impossibilia credidit sibi per Deum impleri; sic& nos de potentia
Dei non lusitemus, opponentes cilegem naturae. Vnde sic ait. hae