장음표시 사용
281쪽
restituendas Im m. f.ex hoc Edicto: ff. eoclem. Secundo,adstulis qui percepti sunt,& percipi
potitissent. .sed & partus,& l .si mulier. i .is. m. iuniri l. l.C. . in bonae fidei autem possessori, secus est,hi. .nisi de studii K perceptis non tenenti iril.item si 3.aliquando, & leg. si ipsa res. ff. d. Tertio datur intra antium ad quadruplum, post annum alitem in simpli im.l. si per vim.C. d. te tamen iussu iii dicis intra tempus a iudice praestri Priam restituens hac pena non tenetur, quod in aliis actioni, x.qitae in quadrinplum damur, non est ita.*.item actio, hoc tit.& l. item f.,.si quis, &F. haec actio fLeod. S sic haec pena quadrupli non
est trina metus, sed contumaciae,& niori in non restituendo.
a Quae requis litur ad cim. 3 cui detur. 4 Contra quem
s sed quid. 6 Quid sit actis ureditῖ
εα Quae requirantur in ea. a 3 Cui detur. 34 Contra quem a d quid.
x7 Qua requirantur. is cui detur. is Contra quemao quid.
α i Quid sit actio negotiorum sectorumax Quotuplax sit.
α' Quid sit actio mandusias Quoeupis sit.
a' inae requirantur.3ο cui detur.3i Contra quem. 31 sed quid.
34 Qua requirantur. 1 Cui detur. 6 Contra quem 3 sed quia
3 sit actis tutelae. 6' caestuplis sit.
α cares requirantur. 1 Cui detur. i Contra quem 43 Ad quad.
7 Cui detur. γ 8 Contra quem. 49 . AEd quid. s. sdsit actor Gratula. - -
si Quot upli. 'sic si Quae requirantur. 13 Cui detur. 1 Contra quem in s Ad quid.
Quid sit actio praescripsis uerbis, quae de Bais
1 inae requirantur. lues Cui desuriso Contra quem. 6i Adquid .
61 Quia sit actio praescripti rerbis ex permutatione. 63 Quae requirantur. s. cui detur.
66 Ad quid. 6 Quid sithaeressitatis peritis.
63 Qua requirantur. 63 ι detur. o contra quem. 7i e vi quid. M. Actionum.
Dictum fuit supra inter diuisiones actionsi.
alias actio es esse bonae fidei,& alias stileti iuris. ideolmiperator in hoc 3.earum tractationem incipit,& bonae fidei actiones raritummodo proponit,cum declarato uno contrariorum facile de alterum cognoscatur, ut alias diximus supra in tit.de his, qui sunt sui vel alieni iii-rh,& quia primo loco actio empti,& diti pr Ponituriinprimis etiam, de ante omnia de ea a nobis erit agendum.
caid sit actio emptLEST amo in persona bonae fidei ciuilis quae
datur emptori contra venditorem pro re empta,cuius rei pretium soluit. L ex empto. 1sde actionibus empti,& venditi. Complesbiurautem haec actio tres alias actiones sub se, primo i actionem demimon qua agitur contra uendi- torem, qui rei uenditie dominus non fuit, ut euietionem emptori de re vendita praestet toto tit. ει
de euietionibus.Secundo, redhibitoriam actione, qua emptor intra sex menses ad rescindendu e ritractum apere potest, si res uendita lates aliquod vitium in se habeat.l. exempto. ,. rodhibitionem. stae actionibus empti,& venditi. Tertio, actionem praescriptis verbi qua compellitur uenditor ad implenda i acta venditioni adiecta Mysiinget. si mili f. rei persequenda hoc tit. Quae requirantur. PRimo requiritura parte actoris, y res empta sit,& a parte uenditoris, ut tradita.l.exEPt .fisside actioni ita empti, & venditi, de si traditio. C. d. Secundo requiritur, P venditorix integru pretiusit intutu aut oblatum, vel de fides habita, sit, alias repellitur exceptione pretii no soluti. Via L fferri cu ibi notatis per Bart. αPaul de Cass.ls.de actionibus enipti, & venditi. cui detur.
DAxur primo emptori, qui int ru Pretium
282쪽
stulis φ. qui sun dum,& l. dolia s.fin .sside conti henda uenilitione. Cui detur. tra quem. DAtur primo contra irenditorem nolet
rem uendita auradet et i . 3.de actioniae empti, & uenditi. Secti nilo contra eundequalitatem rei uenditς colam ni l. I . .n. l. ex cmpto 3. si quis virginem sLe . Tertio contr. a cun-
dem ob rem cui clam l. exempto in princ. ff. d. Quarto contra eundem dolum,uel culpam in re uendit committentem, i tenetur.ε. si dolo malo,& i lii liantis, si uenditoris. d. Quinto con
tra inocuratorum liendentis directo, contra ue
ro Dominu mandanteiri tui liter ad exemplum institoriae actionis d. l. Iulianiis 3. si procurator is. cod. Sexto contra haeredes licti litoris *.aliqua lotasta de perpetuis, de tempo talibus actionibus i. Iucius, Titilis, Sc l creditor j.prqdiu in sLde acti nibus empti,di uendit .
DAtiir primo uenditori d. l. Iuliamus. ex uendito 2. Datur Domino ex uenditione iacta Per procuratore tu iam utiliter d.l. I lilianus a M. si procurator. s. ha redibus uenditoris ad qucri actiones ex contra tu destincti active,& passiuὰ transcunt, M. non solii, infra de perpetuis,&te Poralibus actionibus. Contra quem.
P Rimo datur contra emptore non soluet
pretiui. sit per emptionc,&l. Iulianus ,. ex 'uendito si .e .Lcontra non soluente sumptus per uendit orc ante traditionem in re vcdita' sactos l. si pendentes 3. penult. ff. de usus ructu. 3. contra non implente pacta in continenti apposita l. 2. C. te pactis inter emptorem,& uendatore. Contra Laeredes emptoris d.L2.
Ad quid detur. DAnir primo ad perseqtienda rei laedite pos.
scisione l. r. in princ.sLe .cuius si Dominus sibit uenditor in emptorem citas dominium transfert, si uero non Dominus, tantia euio ionis nomine emptor debitore obligatum ii het, lege ex empto is. d. sed si uenditor rei prinilandet fictiliateiri non habeat, nec possidere
dolo malo desierit, Pt stando id quod in
tetest liberatur, q icut intcid in pretium cur ditur, si pluris quam res empta est intersit l. i. in Princ. g. le actionibus emptu& vendit & l. si tras ditio C. d. 2. Datur ad rei ii cnditς istu eius pede es,& Omma comoda, aut postea accessciunt, ni saliter couentu siti. luitati iis . si scuctibus cuin duabus sequentibus i se l. 3. au praestaria iura realia de personalia,ctia si de nac nihil colitientu sit, L si aquae ducius in princiGdecotrahe la empti lne. ad exhibenda inlinamenta rei uenditae,& fines ostendendos, hoc. n. bon fidei consonat l.Titilis haeres itale actionibus cnipti. s. ad cedendas actiones pro pusionibus suridi uenditi.l. si minot de actionibus empti, & uenditi. 6. ad interesse qualitatis celatae, item eii ctionis l. ι .f.ueri dator,
te tui sterilis *. quamuis it . eod. de l. ito dubitat ut Cale uictionibuta ad praestandii pericului si se ad tempus et iii biecit, uel dolo, aut eulpa uehisio et Tis res periit, aut in mora tradendi fuit, deqitibus omnibus extat tit.ff. dc C.do periculo,& commodo rei uenditae.
Ad quid. DAtur primo ad pretiit resue litae priscripto
tempore conseqtiendum d. l. Iulianus 3. exuendito sseo. Lad conseqiicitos sumptus in re uendita ante traditionem sactos d. l. Iulianus f. ex uendito iterscillo pNterea. ad praestaduria, quς in continenti adiecta sunt. nam secundusde antecedentis, uel incontinenti secuti pacti uenditor experiri Potest d. l. Iulianus L ex uendi to verssi inter emptorem,& u editor cm. . ad re
rostituendi in id id plus debito prolitum est peruenditore l. si tibi iis te actionibus empti. s. ad implendu factum puta si is, qui lapides ex fundo mi , eos tollere nolit, tune enim exuedit ocii eo agi pol ut eos tollat ι si is qui lapides n. eo. 6 id te scindendum contractuquando iandus uenditus suit sub pas o legis comis lariae, hoc est ut nisi intra certu diem pretium soluatur res sit inempta. 7. ad reuendendum sundum,si pacti im de reum .dendo in contractu uenditionis appositum sitit L 2.C.de pactas, inter emptorem & uendi tote .
Qilitat locati actio. si actio petibnalis bonae fides ciuilis,quae loccatori aduersus conductore copetit pro re Prienda annua pensione res locatae. Ei est 1i duplex dilecta q datur regulariter, de utilis quae
interdu comperit, cum qui s. rem,quam condi
xit alii rursus locat, quod fieri potest nisi aliter couentum sit l. nemo Cale locato,α coducto,& L si locaueros Od.
ε actio bonς sidA cii illis qua venditor titur aduersus emptorem, ut iustum pie aprore uendit aconi iratur l. exempto, L Iulianus λα uendito me citae requirantur. ΡRimo requiritiar contractum uenditionis celebratu esse. Seso quod resilendita emi uoti tradita sit sitie interuentu pretii pretiit supra de uenditione, & emptione, & d.ta anus exu duo. Quae requirantur.
GEneraliter requirutur ad hoc in hie actioc5 petat omnia ea. qii et ad perficienda I catione interuenire sistent,de qui di supra ii sito loco diximus. specialiter aute requiritur Opensio, uel illud quod in locationem deductu es Liuiu non sit,i quam 3. inter locat orast. d.
P Rimo datur locatori praedii urbani, aut
rustici, vel ei qui rem mobilem Oaclope ram si iam locauit, L sed adest. f. uulmo, de f.qui operas Oocati, & conducii. Secundo imY ,2 catini
283쪽
Commenti in Instit. Lib. IIlI.
c tori operis satiendi hoc est qui opus p cienda pacissetur constitui ,aut in singulos dies, aut in uniuersum mercede l. i.*.si seruunt fi deposilui ueni si pactio s. i .fflocati. i s Tertio datur usustuctuario locanti, quantumvlassiuctus durat l. si quis domum , hic sudiungis .eod.
Quarto ei qui id quod faciendum coduxerat ,
alii locauerit utiliter l.si cui is cod. into locatori operaruit hoc est ei qui obliralitae ad laborandum, aut praestandas operas diurna , sicut qii die videmus i qui operas sLeod. Sexto h tedibus locatoris l. viam veritatucaocat. I sed adest , ex condu M si .e , Contra P . ἔ T Atur primo contra conductorem l.si in le gess. eod.Secundo contra fide u me in
DAmr adpensonem rei locatae latuenda ,
vel ad integram mercedem si non stet rit per locatorem quo minus locatas operas lueret, ves sine cans ante tempus finitam jocationis conductionem deseruerit,hel si a culupa castis occurrerit, quo miniis reconducta peririli potuerit i qu ro , anter locatorem cd adesti .dominus,l l .penult. ii .e .secundo adde terioratione rei locat quς uel ex culpa sui ipsius vel ministrorum,& domesticorii proccibi l. item quaeritur ,.si sit ilo I merces f.penuit. l. qui insitas h. l.uideamiis,dc l si quis fundum s.celsus is .i caii.Tertio ad colendii,seu inhabita luna sandii, motediligentissimi patrisfamilias iuxta. lcge conductionis ne standus redatur leti rior vii inocca. conductor st e .Quario ad praestanda omni caquet in locationis conventione ex prisse colimra sunt i i. eos. Ne lan lege si .eo. lamio ad dimittentiam rem conductam ante teli pus condi ictionis snnum,si inquiliniis pcnsionem non soluat,uel rςm conductam deteriorem efficiat, uui usum in honestum trasserat, uel locator domo, pro se uti uelit Loe,dc ibi glos& Bal. C.md. xto ad id quod interesi si non demiserit t. si cui
quam is, qui uel tem utendam, uel opus sa-ciendum conduxit, persecti opetia mercede postulat Lex conducto eaocati. amae requirantur.
PRimo r Rixitur quod locator rem condi
erim non pi stet uel non patiatur cu re tota uel aliqua ciui parte uti uel alias no praestet quod in contrahqndo conuenium est da exi conduch In Prin is eod secundo quod locator sine iussa causa ante coductionis tempus condudi doma ad i. coducto ff. .ec Laede eo.
si detur. DA tur primo coduriori aduersus locatore .
ut re aut opera quam conduxit ei frui noliceat d l. ex conducto 3. l.& F. ubi quors iuncta l. si in lege , colonos ime Secudo h redi conductoris l. scis adest 3.ex conducto me .l uiam uerit tu C. α contra quem.
cia in lupus prefinitum Lex coducto, & l. si quis domum. εe . secundo ad refici Edam domu seu rem conductam d. l. ex coducto Qeod.& l. de C.ω.Tertio ad repeietas expetas necessa O tio, dc utiliter in re coducta sectas, etiam si nihil conuentu sit l. Dominus F. i.& ibi Paulio de nioss.cod. Quinto ad remissione mercedis propter aliquod detrimentum rei conduci ς ex te Pestate, iterilitat aut allocasii sertuito sine culpa conductoris se tum d. l. ex conducto , si uix tempestatuis.e Sexto ad interessedanini ex re uitiosa conducta accepto l. sed Ues ,si dolia Tmul Septimo ad omnia eaquς in hac contractu, qui ex conitentione legem accipit expressa sum,
siue rina sit siue quiduis aliud l .le in Ceod: Quid sit ectis nucitorum aeno ΠιV. ES T actio minoria bonae fidei per alis ex
quasi cottactu proueniens qua qui alterius negotium fine mandato ac sponte sua gerusit quic iiiid eo nomine, uel abest, vel ab suturum ii est a Domino repetit uicissimq; actus sit irati
ne probare,& si uel novi oportuerit, gesserit. uel ex gessis quid letinuerit, inuare cogitur , iratur cum sit pra de oblipationibus qtiae ex quasi co
Directa,& contraria directa aduersiis curi datur qui ablentis, uel ignorantis negotia sine madato eist; Contraria aduersiis eu curiasneuotia gesta sunt de eo quod a terualteri ex Gquo, de bono dare, ut sacere oportet. Quaeresinanor.
ΙN directa actione negatiorum gestorum 1 qquiritur quod negotia abientis,uel promtis, ignorantis tamen gesta sint,supra deobligaritionibus qiiς ex quasi contractu: alioquin ei Pi sentis,& patienus actio mandati competeret, uti; ibi diximus,& sicis l. i.& l.mandast mmandati. Secundo quia qiiis faenie ginerit:alias si nece
state aliqua,uel necinitatu suspitiobe urecte gerserit, utilis locum habet l. 2.9 hac actione fissidet negotiis gestis. In contraria requiritur, pii mo. Quod negotia absentis uesta sint sine mandato
284쪽
secundo quod n sum utiliter gestum sita.
sed an ultro. F. i.is eod. Cui detur. DI recta competit primo domino, citius negocia absentis gesta sunt, seu praesentis ilia
rantis tamen l. 2.ss. M. Sectindo, curatori furiosi. l. .F. curatori. s.co.
Tertio . heredib. omnibusq; generaliter quorum intercit. l. 3. . haec autem actio,& L sed an vlutro. is eod. Contraria uero datur primo et,qui sternis absentis negotia sine mandato gessit. Lleg. sed an ultro. f. I. Secundo,ei qui dedis procuratori alicuius mutuam pecuniam sui contemplatione, ut credat rem,vel pignus haberet t. si pupilli. g. i. g. eodem. Tertio, soluenti pecuniam alterius nomine, Inihil mandauit. l cum pecuniam. s.cod.& Lia egotium.C. d.
Qitatio, fidei libenti sine mandato.l. mandasti in fine. ff. d. Quinto, patri gerenti utiliter negotium, quod filio mandabatur conleplatione mandantis, non si ij d.l. mandasti in princi Sexto, cohaeredi contra cohaeredem pro debito communi solui l. . C. d. Contra quem.
DIrect datur primo, contra eum, qui sine
madato absentis ne otia gessit. LI. in prin. M l. soluendo.is. eo s. Secundo, contra cum, qui mandauit alteri alterius negotia gerere. l. nam dc servius. .s n. s. d. xs Tertio, contra Nuntium pecuniam ad dominum pellarendam accipientem,l. si pupilli S. si quis pecuniam .s Leod. Quarto contra li redes, & coli redes aliosq; succcisores. l. si ab ea,& l. curatoris. C. eod. Contraria uero datur aduersus eos omnes quoru n coita utiliter sella fiant, siue effectu ni habuerint, sue non, susticit. n. v taliter geri negotia riptu esse, licet euentus secutus non sit. l. sed an ultro. f. eo.
Ad quid. DI recta datur primo, ad reddendam ratione
administrat Ionis. l. 2. ff. d.
Secunilla, ut negotiorum gestor eo nomine condemnetur quic iii id vel non gessit, vel non ut ol ortitit, gessit, puta dolo aut culpa etiam leui. l. si pupilli.*. ita& siquis, de *. videamus cum aliis 16 quot legibus sequentibus. Seml.tu tota. C. eod. Tettio ad restituendum quicquid ex gestione quocunque modo acquisiuium,& perceptum est, vel ac ita iri, aut Percipi potuit. si antei P.M. item silandan ,& l.at qui.,. non tamen .ss. O . Contraria vero datur ad praestandum gerenti aliena n gotia quicquid ratione gestionis impendit, uel amisit.l. 2. f. . veluti adium plus necessarios probabiles,& honestos.l. qui aliena. F. vlt. S l.quae utiliter. si .e .cii Usiit actis mandati. ES T actio ciuilis bona fidei personalis qua
vel mandator agit contra cum cui nia lauitu ob non persectum,ves intempestiue rei innciatum mali datum,vel e contra mandatarius aduersiis mandatorem ad repetendos,& conseque dos sumptiis de expensas in remandata saetos. Lsi mandauero. interdum,& l. si quis aliciti. , . quin andatum .iis manda truis Duplex est actio madati: Directa, de Cotinia.
iso Equiruntur onmia ea quae ad mandatum Fc constituendii in necessaria sunt,de quibus cum sito loco dixerini,hic non repeto. Cui detur.
DIrecta datur primo niandanti,& ei cuius interest mandatum ne otium recte geri: nasi nihil interest mandati actio cessat l. si Peuratorem . . mandati actio. g. eod. Secundo, redib. mandantis.l si qui s. g. morte, & l. inter causas fLeod. Contraria datur primo mandatario. l. si vero. g. contrario. is mandati. Secundo,procuratorib. ad silmptus probabiles litis etiam si causa ceciderint. l. Q .Tettio, lis redib. mandatari j in haeredes mandanti tis. item si adhuc sap. de
iliandato,& I. post si lutionem. C. mandati . si tamen rem adhuc integra vela destincto mandatario Hptam, sed nondum completam perscc rint, mandati quidem actionem non habent,quoniain liberum eis si it se se tali madato,quod morte soluti ini suit immiscere, negotiorum tamen restorum actionem experiri possunt, ne ossicium
alteri praestitum ipsis sit damnosum. l si prς cedente,& Isi quis F.morte.ffeod. cyntra quem aDI recta conceditur primo, eontra adminia
strantem negotia alterius ex mandato G 3i iusq; haeredes ; Contraria vero ex adue sedatur contra mandantem negoti ager eiush; sin iliter l, redesma licet mandatum morte mandantis, uel mandatarii extinguatur, tamen ma
dati actio non soluitura si negotia mea, de Lprγ
Ad quid. ol recta conceditur ad pristandam indemnita
tem mandati puta ad interesse directi om-cij, vel ad custodiendam lepem mandato 3 i praescripta iv. l. liligenter. Le .l si quis, di l cum mandasti. C. eod. Contraria vero competit ad recuperandum id quod mandatarius de suo soluit.& ad omne id quod ex bono,& quo interest.Lsivero. f. si inihi & L qui mutuam. nrusLeod. Su cedit nunc, stam ordinem Imperatoris actio depositi, de qua nobis su pra dictum fuit, ideo sequentem actionem aggrediar, lus est actio pro socio, primo loco ab imperatore Proposita.
Quid it actis pro socio. ES T acilis ciuilis bolis siles in per ρm per
quam hi qui non fortuna, sed uoluntate res communes habent, ad pei sciendam, uel 33 dirimendam societatem, vel ad alias pr stationes ii diri societatis conuentionem agere Possunt. Lut si pro socio cum L ssequent de per tutum titiss.pio loco.
285쪽
2I8. Comment . in Instit. Lib. Ili I.
Qua requirantur. Cui detur Equiruntur omnia ea, ad societatem ire perficienda,& ineudam necessaria sunt de quibus tuo loco di innis cui detur. DAtiir socio omnium bonorum,uel certae negotiationis etiam, eiusque haeredibus: licet enim mone finiatur societas, bona tamen fides n5 patitur, ut ea quς per destinctum inchoata si int,pex haeredem relinquamur l. I.& l. haeresff. eod
Contra quem detur ΡRimo datur contra socium, ius persona in contrahenda locietati spectata est L sin. si
36 eod. Secundo contra Dominum cuius seruus societati praepositus male in ea uersatus est l. te illo Lidem qimu st eod. Tertio contra intempestile societati renuntiantem ad id qxi interest l. si coni tenerit,& La-
Oione Miximus Ee . Quarto Contra si redo socij defuncti ut per destinctum incohata perficiant l. ncino potest cui sequenti si . d. . aqvid detur P Rimo datur ad societatein contractam adimpleuam, ut scilicet sat nominum, de rerum in communionem collatio seciandum contientionis formam l. . s. pro socio, dcl. i adiuves glos.C. eod. Secundo ad personales Praestationes,ut ad impensas, de fructus,&caetera damna in societate communicanda l.pro socio f. tecum, de l. co dum 1 g. damna ff. eod. Tertio ad diuidendam,& di timendam societatem l . tandiu C. d. Qiiarto ad pacta iocietatis conseruanda l.penuit. C. eod.
ci id sit actio tutela 38 E S T actio ciuilis, Ac praetoria bonae fidei in
f personam ex quasi contractu proueniens. Qi Nuplexsit 3 ' T, Uplex est actio tute directa,& contraria i I quae & utiliter in certas casibus conceduntur l. I.f. i.ff. de conuaria tutelς,& utili ctione Quη requirantur
PRimo requiritur quod tutor in administra
tione doli im,seu culpam latam uel leuem faciendo , uel omittendo ad miterit, lege. o quicqi id C.astatimin lutclae, ta l. i. si alatu telis,& rationibus distrahendis. Secundo quod i cmpus tutelae administrandae si finitum, durante n. iii tela I, actio competere non potest Li.*.f. dc l nisi linita isside tutelis rationibus disti aliendis
Itecta concedaur primo pupillo adulto facto. Secundo matri pupilli ad reddendium suspectum eum, qui filii tui tes fraudulenter a Gministrat durante tamen tutela: tiam si tutela sinita esset a pupillo tutele iudicio conueniretur Ii C. de si spectis tutoribus. i Tettio haeredibus pupilli l. i .Lhanc actioncmsside tutelis,& rationibus distrahendis. Contra ria itero datur primo tutori. & ei qui pro tutore se gessit l. i.& l .h cactio fi de contraria lui clx, de utili actione.
Secundo curatori prodigi , vel furiosi dictat rima Tertio haeredibus ad quos ea res pertinet e quid , hanc actionenin. eod. contra quem detur. Di recta compeiit primo contra intolem testamentarium legitimum , net dativum,
l. l. de 2.C.si tutor, uel curator.
Secundo contra fideiussorem, dc nominatorem, eorumci; haeredes l. . A sere per totum titulum i fisside fideiussoribiis,& nominatoribus, ct liti edibus tutorum,dc curatorum. Contraria uero da tur contra pupillum legitimς patis iactum lege prima * fi n. decinitrariai uictae , α iiiiii acti
ne lege si patet in sine C. de contrario iudicio tu-' setando contra haeredes, sterolque,suc Orca L quid ergo actionem meta Ad quia detur DIrecta conceditur primo ad reddendam a
tutore administrationis suς rationem finita tutela l. l . .Cilicio, & l. nisi finita fisside tutelis. dc rationibus dii trabendis. at Secundo ad restituendas res minoris, quas timior ne te habet,l.Tuto te C .arbitrium tutelae Tettio ad id quod dolo, culpa, ct Degligetitia tutoris, uel a ii commodi, vel adest damnil. i in princi pro fi .de tutelis, de rationibus distraticii dis Contraria uero datur ad consequendu a pupillo, iam adulto iacto id quod propter sci tatelam abest, dummodo ex osticio, & bona iidesumptus secerit , de obligationes suscepi sint, uita mitis contrarium exitum habuerint, ut si bona fide luem mouit, stim pius secit, & hic cubuit Li., penuit.& l. 3 de ibi Bart. ff. de contrariat telet, de utili actione
suid sit commodati actio η ST actio ciuilis hon fidei in persona I
1 quam id quod alicui utendum datum est, commodator sibi teddi uel econt Iaco modatarius impensas in re commodata Dcccnario,
dc utiliter factas sibi resilui postulat , Ite is cui supra Quibus modis te contrah:tur obligatio
286쪽
Quotuplex sit. 1 I Vplex est commoliati actio directa,& con
tralia, quς etiani utiliter concedui mir l. s.
in principio , & l. si filio sin ilias si coni-modati. Q 'ae requi autur.
IN directa actione commodati omnia ea, qtavi commodatum constituendum necessaria sunt, interuenire debct in cotraria uero specialiter requiritur quod commoliata inis preter 46 cibaria expensas secerit in re commodata, nam cibariorum expentae a commodatore non rellituuntur, quia res est in serii uio commodatarii l. si ut certo f. sumpsi is,N Lin commodato , conitati a st eod.
cui detur. Di recta datur primo commodanti re si iam,
uel alienam, adeo ut etiam suri,& Pr ω ni concedatur l. I. M l. commodare cum Lisci uenti is eod. Secundo Domino pro re a seruo suo commodata l. si seruiis is d. Tettio fix redibus commodantis l. s.f. haeres Teod.Contraria uero competit comi nodatario si sumptus secerit, uel ad modum de finem pici criptum usus non sit ian colunt adato , conor ita ,
DI recta competit primo contra commod
arium, cui res aliqua utenda data est j. Item is cui, supra quibus inodis retrahitur
obligatio. Secundo contra filiuiosamilias,& seruum dire So,sed contra patrerm& Dominum peculio tenas l. 3.3. si filiussa milias Teod.
Tertio contra impuberem quoque pupillum, dc sariosulii, absque tutorum, & curatorum au-48ctoritate rem in commodatum accipientes, si exinde locupletiores redditi fini: & utiliter baecatio porrigitur, quia ex contractu tantu amiaco , & naturali propter rem gratuito acceptam aequitatis intuitu obligantur l. I. s.fin. l. I. &ff. d.
Qitario contra plures qui rem commodato acceperunt iure ueteri in solidum, sed iure nouissimo pro virili nisi si ecialiter in solidum se obliugauerint l. si ut certo g. si duobus issi eodem. N uella de duobus reis, in principio constituti
into contra haeredes comodarii pro ea pati qua quis h res est l. in commodato S. ex iacio,& lege ita mihi ,. haeres fissi eodem: contraria uer conceditur contra coinna antem, ciuique haeredes ad id quod comodatarij interest d. l. in coinmodato F. sic ut, δέ l. s.f. haeres e. d.
DI recta datur primo ad rem commodatam
in ea lena spcci & bonitate restitia cndam l/.M. si redita Teod. Secundo ad id quod interest commodantis redeteriorem non esse iaciam d. l. 3. si reddita, vel
ad qstimationem eius,lege si ut certo F.primo M
y Temo ad yraestandum dolum latum, leuem,& leuissimam culpam, scommodatum solum gratia accipientis datum sit, si uero solitis dantis doli ratio tantum habet utasti autem utriusque& dolus,& culpa praestanda tic niunt Isi ut certo, nunc uidendum,& f. interdum fi .eod. Quarto ad omnia accessoria, & quicquid ex re commodata fructuum utilitariique quomodocun lite prouenit d. l. si ut certo, F. usque adeo,& s.commodatum ff. cod. Contraria uero datur primo ad petendum quod commodari, interest, ii res commodata ante usiam expletum a commodante austrantur l. in commodato F. sicut, &l. rem mihi st. eod. Secudo ad damnu,qiiod ex re vitiosa commodato a sciente Domino data passus est Un rebus f. item qui sciens Teod. Tertio ad impensas, & sia mptus in re commodata sactos extra cibaria, & modica impendia, quae naturali ratione ad eum pertinet, qui re utitur I in rebus s. possunt si .eod
Q id si actio pignoraritia. ET actio ciuilis bonae fidei in persona quae
competit debitori aduersus suu in credit
rem ad repetendum pignus satisfactioneso facta uel E contra creditori aduersus debitorem, qui pignus pro debito non susticiens dedit, aut si aliquid impensarum in rem pignori datam n cessario secit i. si rem Ede pignoratilia actione.
si IIIgnoraritia actio duplex est directa, &eontraria: si recta datur debitori, contraria conceditur creditori. Q requirantur.
IN directa requiritur quod pecunia seluta, uel
alio quocunque modo creditori satisfactumst d.l. si res 3.omnis Teod. In contraria uero requiritur quod creditor impensas in pignore accepto secerit,dummodo nosint nimis graues, aut Onerosae l. si necessarias Teod. l.in summa C.de pignoribus. si Secundo requiritur quod debitor creditorem deceperit, puta aes, Pro auro pignori dando, uel rem alienam Pignorando, eam ve obligando , quae antea alicui obligata est, nec ambobus pro
287쪽
Drecta competit primo debitori post soli
Secundo etiam ei qui rem alienam pignori dedit,licet praedo sit. itiliter solitio debito, fine actio
dati irid.l.si rem. f. quoque,dc leg. si pignore. 3 3 praedoess. d. Tertio,haeredibus creditoris .L nec creditores. Caee pignoratilina mone.Contraria vero datur primo creditori cui loco pignoris res, vel aliena, vel morbosa,aut alia pro alia, vel alii obligata fuit tradit ad utrumq; creditum minimes ciem.I. si rem,& l .si tutor. contrariam.ss. eod. Secundo facienti impensas necessarias, & uti-Ies pignori tamen non onerosas.l. si seruus.ff. m. Tertio,ive redibiis creditoris , ut & in directa Paulo ante diximus. contraqκem.
DIrect cdceditur primo eontra creditor ε, qui sine legitima causa post debiti solutionem pignus delino.l.solutupi.,.in stari C. ff. d. vel dolo,aut qualibet culpa damnum in Pi s gnorededit. l. si cum utaetri.S. vlt cum l. sequentis eodem. Secundo,contra eundem pignus pluris, qtram debitum cILvendentem. Lelcganter. f. si vendiderit. ff. d. Tertio, contra haeredes creditoris. . nec crediatores.C. e .Contraria vero datur primo, con-xta debitorein obligantem as pro auro.l. i. N l.si. s.ffeod. Secundo,o6tra eundem oppignorantem rem
vita, sam,vel subi jcientem furem,qui pignus at serat.l.si seruus,& l. .geost Temo, contra eundem necessarias expensaxin pignore iactas restituere negant .Ls necessa
Qitario,contra haeredes debitoris,ut & in directassi bimest.
Diecta datur primo ad pignus soluto debu
Secundo,ad aestimationem, lamni dolo erediatori sin re pignorata lata,vel leui ctilpa, dis l. sirem.F. vlt. g. d. Agnoris,eu l creditor C. eod.ss Tertio, ad restiti tenduin id quod creditor ex venditione pignotis plus debito accepit d.elegatiter.f. si vendiueli timeo l. Contraria uero clatur ad repetendas necessarias impensas,& ad omne id quod eius litterest in pignore seu per pignus deceptum non esses.si necellarias,& l .iutor.*. contrariam s. eod. Sequitur nunc actio familiae etciscundae,&communi diuidundo, de qui mini operuis a nobis dictum sit, hoc in loco, eius tractatio recte omitti debri , ut citius ad alias deuoniamu quoruni connitio ex antecedentibus nulla, nullaque eorum a liti peratore mentio babi inest.
cuidsit actis praeseriptis uerbis, quae de
Decimoquarto loco proponitur ab Imperatore hiem , nostro actio praescriptis vc l, bis,qtiae de aestimato proponitiir, quae e uilis est bonae fidei,& in personam, eiquc competit,qui rem aliquam alteri cecia aestimatione, aut vendendam. aut utendam dedit,ut rem tandem, ves aestimationem estis restituat .Lias. de aestim toria actione. .
cuMuplex sit. DVplex est directa, quando scilicet quis gra
tuito suscepit rem aestimatain vendenda,& utilis quando resilendenda ab aliquo 37ita suscipitur,ut sui laboris certam mercedem habeat.l. 6. ff.cod Quae requirmitur.
PR imo requiritur,quod res aliqua, ut uenda
turdata sit. Secundo,quod fuerit aestimata, idq; ce
18 Tertio,quod neque re ne te pretium sit restitutum,vel solutum. Quarto,quod alter rem recipiat, atquc ita rei aestiniatae periculum in se transferat, quae Omnia colliguntur ex L i. is de aestiniatoria actione.
i detur. DIrecta datur ei, qui rem aestimatam uenden
lain,vel utendam dat.l. t .ss. se animal ita actione, M l si tibi. leprascriptis verbis. Vtilis uero conc datur primo ei, qui rem v ridendam, vel utendatu certa mercede vendit oli19 c5stituta dedit: na et si merces pro opera costituta locationem inducere soleat,tamen quia hic aest' mati ,qiis vendicionem lacu adlucta est glacuit aesti inatoriam potius actionem dati lain.ε. eod. Secundo, haeredita ad exempluin reliquaru in bonae fidei actionum,omnia enim hic locum h bou, quae de in ceteris bonae fidei iudiciis dicta sunt. L 1.3.quare. Eeod. Coulra quem.
DAtur primo,contra suscipientem rem stimatam vendendam, vel gratis, vel promercede Puta adiacitus uerulentem rei domino pretium re cre negainem, vel non venco dentem, rem autem in cori upta, ct illasani, in asistimationem de ilia conuenit restituere. vel toluere reculanteira. l. 2 fi lepra scri piri vel bis. Secundo contra haeredes eadem actioiae, qua in praecedentilo adnotata est.
Ad quid. LA tur primo ad rem si extet incorrupte ted
Secundo xl eiusdein rei u uendita lat stim
288쪽
si istiniationem Bluetuum. l. r. f. L de stiniatoru
Temo,ad praestandum solum,&culpam. Ite quandoque,& casus fortuiti periculum,si Icilicet recipientis rogatu res vendenda data sit, sinainu solius dantis respectit res uendenda concessa sit, dolus tantum prestabitur, sin vero utriusque,dolus,re culpa simul pr standa veniunt.l. si gratui. eam.F. si margarita,& Papinianus. Lde priscri- Ptis vel bi ,ruriat Partan l. i. s. s. ssi de limatotia actione.
Liuid'actis Ucripti verbis ex permutarime. UT actio ciuilis bonet fidei in personam ei
commens,qui rem tuam amnio permuta dialieri dedit, ut ipse aliam rem in specie in ,ex permutatione recipiat. l. rebus. CHe rerum si permutatione,& l. nati iratis. Sese pr scriptis verbis.differt autem permutatio a contractu inni minato,do,ut des,quia in eo ex utraqtie pari vel ex altera tantum genus, ves res incerta; in permutatione uero certa species utrinque prςstariir smcundum glossiin L t .m uerbo postulabis. C et
RSquiritur primo, quod pr cedat conuet
de permutando isque nudo pacto, postmodum tamen vellito, nam si stipulatio , interueniret ex stipulatu ageretur Lex placito. Q
de rerum permutatione. Secundo requiritur, quod permutatio ex utraque parie fiat in re certa l. quoniam. C. de rerum Permutatione.
Terti quod actor permutationis contractum ex sita parte impleuerital l quoniam. Quarto,quod rei permutat dominium sit tua satumaerebiam te rerum permutatione. leg. i. c. milem. situr.
D Arux primo ei, qui rem sitam animo peris
mutandi dedit ut aliam sibi magis deser utentem reciperet x placito, cuiuitidi legibus sequentibus.C. d. Secundo, redita contra eum ex parte sua adimpleuit a. l. eo Contra eum.
Conceditur primo contra accipientem rem
alterius nec vicissim sitam ei tradentem l cum precibus.C. eod. 6s Secundo, contra tradentem rem alienam,quq euincitur.ι ι .ff& C. eod. . Tetno,contrahqredes illius qui permutatimnem implere distulit. d. l. t.&L cum precibus.C. eodem.
Ad quid. DAmr primo. id permutationis contractum
implendum,hoc est rem, de qua conue tum est tradendato. d.l cum precibus.l.rebus.leg. emptionem,& Lfi.C. d. Secundo ad pr standam rem a morbis, vitii
queliberam. l. 1.ff. d. πTertio, ad id qii permutantis interea prae
Quid sit bireritatis petitio. E T actio ciuilis bonae fidei mixta in qua a
ctor petit se haeredem declarari, ves in totu, ves pro parte,& reum sine tit.possidentem condemnari ad res hqreditarias restit sedas cum fructibus perceptis, di percipiendis. 3 quaedam,&S ,actionum, hociit. . scit e sylege., fit .ss.de pes' inione haereditatis,& l. na haereditatis. i.& f. C. d. Dicitur autem mixta h cactio, quia participat de reest,& persanali actione:in tem enim est ex posses Itone aduersarij adeo quod datur ad declarandum sicut riter ς reales, uerum quia in ea veniunt etiam peribiavis pristationes,& iura incorporalia,ut actiones per quas petuntur haredi debita, sicut in alijs personali uis actionibus , Ideo mucta actio dicitur Paulus de Castro in l. reditatis & I.sed etsi lege.xpenui .ubi ei iam pari. notatiis de petit. hqredit. Quae minatatur.
PRimo, quod hereditatis petitor sit hirci d
iuncti, de cuius h reditate agitur ex test mento, vel ab intestato intorum, vel pro parte. l. L .& Lminimam. ff. d.
Secundo,quod antea non habuerit possessi ne rerum si reditariarum, h res enim qui semelo adeptus est possessionem rerum i reditariarum. non potest ainplius intentare petitionem haer ratis pro aliqua ex istis tedi i reditarris, quarum posseuionem habuit.&inde amisit lec uadum ιι in cap. I.de consessis lib. c. Tettio requiritur, quod reus conuentus sne titulo possideat. nam contra titulum possidente, non petitione hereditatis,sed res vindicatione agi oportet. l. scd ei si lege. quod tem de metui ne haereditatis. Quarto, Midem reus totam h reditatem, ves partem eius, ves etiam rem minimam post demi t.Lqui h reditatem.srsi parsi, editatis petatur.l.regulariter cum Lseq. sde peti ne i te. ditatis.
cui detur. DIrecta conceditur es qui se haeredem de ii
te ciuili asserit siue ex testamento siue ab intestato, per se,vel per alium,quem in potestate habet .Li.L& .m d. viilis veto datur 69 ei qui h reditatem ab alio emit siue assco, siue apriliato. Ite ei,cui ex senatuston.Trebelliano h reditas restituta est. l.es qui isde titione hqred talis,& Lemptor.C. de reditate,ves actione vεdita. Item es qui se ledem de iure pretioris sa cit, utilis haec actio conceditur, ut notatur post textum in Litem veniunt.F.ffsse .Cui etiam de possessistia hqreditatis petitio a iure pr Orio introducta competit, deqira utisside possessoria het. reditatu petitione.
289쪽
261 Comment . in Institi Lili IIII
Directa datur primo, consta possidentem
pto haerede.l.t ulariter,iuncta. l. seq. del.pro haerede.is. d. Secundo, contra posside item pro posses re, qui scilicet non contendit se esse hqredem sed de facto sine ti. possidet. 1l. regulariter, cum quatuor sequentibus it. d. Tertio contra dolo possidete desinentem alie o nata scilicet hqreditate, quominus conueniri possit.l.nec ullani. M autem,qui, de 3. item si quis dola.ss e . Quario,contra eum,qui culpa aliquid amisit, quominus restituere habeat.l item uidendum, Mi. sed etsi lege. .quod altissimis. alii mo,contra possidentem pretia rerum haereditariarum,vel debita exacta a debitorii , haereclitariis.l. qiiod si in diem.3. sed de is.1Leo l. Sexto contridebitorem haereditatis,posse renim iuris est, de ii ira etiam hac actione petuntur. d. l.nec ullam. F. 6.dc bsed utrum,cuiti aliquot sectit ibiis.ssimis. Septimo,contra eum,qui vi pro haerede possidentem deiecit. l. quod si in diem f. Itibi antis .ff. o. Octauo datur contra mulierem alienam haereditatem in dot asserentem directa quidem, utilis vero contra maritum. l.l. nec ullam.f. ' ira Marcellum.Hae . Utilis etiam datur secundo loco contra eum,qui alienarii haereditatem, totain,
vel uiquam eius partem sciens eniam .h nec ulla. s. quid si quis haereduatis ii. d. Contra vero haeredes,dc possessores tam brect i. qua utilis actio Porriditur,non quod iucceilaros sint,sed quia possident. Ll.nec vitam.LNeratius, dc j.haeria .issi
quid. DAttar primo, ad unii tersis res haereditarias
luin hii de ibi gl.de Battiiunctis luat iis Iemus sequentibus.s . . Secundo, latur etiam ad res non hqreditarias. sed quarum periculum ait haeredem Mutinet. utri sinu es pignori defiancto datae. vel commoda tae ut de si .l aut non inritum. s. de petitione
Tettio. ad restitutionem eorum,quae haereditatis causa comparata sint. .item veniunt.ssi cod.
Quarto, ad fructus, de pretia rerum distractarum, de quae harum ex causa accesseri,nt, alii a cedere potuerunt. Litem veniunt.*. non solum ' Saxu time .
SCicndum est,quod olim tam marito p dc
te pron. issa consequenda, quam uxori pro dote data repetenda, dirae actiones competer hant actio scilicet ex stipulatii, quando sipulatio erat interposita, de rei uxoris actio quando stipulatio nulla interuenerat, quae actiones habebant inuicem disserentias,3c communicationes. Itaq; multa stiperuacanea introdiicebat antiquitas, ut dicitur in lep.unica.C.de rei uxoriae actione, ideo Imperator noster sublata tei uxorue actione r duxit ad unicam ex stipulatu actioncm,tanquam pleniorem,&quicquid plus iuris sitit in rei uxori et actione in actumem ex stipulatu pro dote tragu-litataque actio ex stipii latii quae alias et: stricti iuris , hoc casu efficitur honi fidei addito priiii legio tacit hypothec in bonis tam ex parte mariti P ressinitione dotis,quam ex parte uxoris pro ipia dote ' nda, dc oiam priuilegio Iris lationis, ut
uxor scilicet c eris creditoribus preseratur, ini eiu est sauordotis., iterat ,hoc tit .Li.Esoluto nia trimonio.Quidsit actio ex Bipulatu νro dote petenda,
ES T αctio ciuili, bonς fidei in perseria, qt
datur marito constante matrim io ad cosequendam dotem in matrimonii contrit
a Gisibi promissam vel uxori ad eandem repeteri adam, vel matrimonio adhuc durante ob malim: modentem inopiam,vel lacta dissolutione rinioni Per morte aut diuortium.
cui detur. DAtur primo, marito pro dote consequenda, iue certa, siue incerta dos promat saetit, siue stipulatio interuenerit siuq non, licet enim non interuenerit stipulatio, nihil minus Duore dotis p sumitur interuenisse, quς pretiumptio est iuris, de de iure aduet si is quam non admittitur probatio in cotrarium. texuet I in ira Iunica.C. de rei uxoris actione di in i si pro do . te. de dotis promissione. 3 Secundo, datur uxori pro dote marito data remtenda aec ita re enim com muni i luto matrimonio per mollem,vel diuottium,dos nonάedi bacro mariti,sed reuertitiir ad ipsu in patrem dolantem. l dos a patre. C. soluto piat inronio. Iurcin.
siaccursum est patri,ut silia amissa, solatij loco ei: Hm reditatur. l. i.ff, oluto nia trimonio, ausi perpina dotalia, aut statuta alit et si erit prout m ,
ile quibus extat tit. C.de Pactis conuentis. Tertio, datureti alii patia uxoris fili iambo, Mim eius intersit, ne eam denuo dotare 'g tuti lino vni .L extraneum.C. de rei ναotiq.ci piis, . Quarto, datur etiam extraneo, qui mur
Puelis tus, si optulse sibi r iliti ii dotem stipitiatus est at in uin donasse prς- stimitur,do puella sibi tacite isti lata . unica.
290쪽
ACHO pro dote petenda constante matrimonio datur primo contra miri , qui dotem dare promisit saue sit uxor siue pater uxoris siue etiam extraneus.l. ii cxtraneus. ff. de jure dotium.
Seci indo,contra hqredes,& ut euores estis , 4 Mi dotem promisit.l. si pro dote. C. de dotis promissione. Actio uero pro dote repetenda constate matrimonii ,competit primo contra maritu , vel soceriam vergentem ad inopiani. L si eonstantem princ. lcibi glo super verbo mariti. n. Olutomatrimonio. l.ubi ad ni ita de iure doti lim: soluto autem matrimonio per diuortium culpa mariti uxor & dotem repetit, ge donationem etiamta ternii fias lucratur. l. Conscii su .F. sin vero. erepudiis: similiter,& soluto per morte dus uxori vel eius ii redibus restituenda cael.dos a patre.C. iiito niatrimonio,& l. rusL soluto matriumonio. Item competit contra patrem mariti,qui
dotem sui uel Hij nomine recepit. l. fin.C. dente Cauta non numerata,demum be contra hqredes, ac successores mariti defuncti h actio comperit,dc quidem priuilegiata,vt propter tacitam hypothecam alijs credit oti,is omnibus mariti prς- mortui pr=ratur.l. unica 3. maneat,& F. ut Plenius. de rei uxoris actione. Item & contra lidi redes hqredas, de fiscii metiam, qui bona damnati
hominis occupavit. l. 2. C. solui. matrim.
SI ὶ parte mariti institi iamr l e actio, datur primo ad proandam dotem promissam eius isque euictionem. davnica. 3. ut plenius. de rei uxoris action: Secundo, ad stumis dotis pro oneribas matrimonii.l. pro oneribus. C . de iure dotium,ὰ contra vero, quando uxor agit contra maritum, vel sme cerum,aiit elus haeredes, conceditur ptimo ad recuperandas res in dotem datas, quas maritus male,rc negligenter administrat, vi dos uxori integra,& salua reseruetur.d. l. unica L plenius. C. de rei uxoriae actione. Secundo datur ad donationes propter nuptias quat uxor uel uigore Pacti, uel statuti lucratur, Lubi adhue cum Alith.imiten. C.de iure dotii in . Tertio, ad bona paraphernalia, quae ultra dote marito attulit.d.Lubi adhuc. Quarto, ad usuras dotis cibito tempore non restitui ilia. unica. F.ut Plenius. de rei uxoriae actione.
oris.1 In actione depositi mιlla admitti potest compei
Et eri iure disserebant inter se bonς fidei &
stricti tutis actiones quantam ad coisponsationes. In bonae iidei enim per iudicem comisi pensatio fieri poterat. In struui uero iuris locum
vompensatis non habebat, nisi reus conuentus doli exceptione obiecisset adii erlatio dicendo dolo facis qilia petis, O restituturus es halic an: iquiti iris diffcrentiam ii istinianus sita constitutione substulit, de qua in l. illi .C. de compensationiblis statuens compensationem,& inplicii ii iris, de inhone fidei iudiciis consistere, de hoc non solum in actionibus in persi nam, sed etiam in rem, excipit tamen Imperator hic in L nae fidei solami depositi actionem, cui aliquid compensationis nomine opponi non uult.d. ,. in bonae fidei.
1 Quae sint arbistrariae actiones. 3 Iudicis oscium duplex,nobile, ' mercenaru m. Quot modis arbitraria actio dici possiu.
6 Quae requirantur. Cui detur.3 Contra quem.' Adquid . io Quid tactio dere,quod certo lata dari oportet.
ii Cui detur. is Contra quem detur. 4 quι d.
is Quid sit actis ad exhibendum.
i Cui detur. is contra quom. i' quid. f. Praeterea,cum sequenti
Supra dicitam fuit quasdam actiones esse boa
nx fidei qilaida stricti iuris, & quia in acti nibus bon silet iudex ossicium sitam ostendit aliquanto largius,& ex bono, & aequo secum dum propriam actionis naturam aestimat quani tuni actori restitui debeat,osticiumque suum extεdit etiam ad ea,quae nec conuenta, nec dicta sunt: Verum quia etiam interdum in stricti iuris ac nibus propter aliquod accidens, extrinsecus i dex habet arbitrium aliquid faciendi praeter naturam ipsarum actionum, quo casu uidentur habere naturam actionum bonae fidei: Ideo Imperator de istis actionibus stricti iuris, quae propter arbitrium iudicis arbitrari dicuntur in hoc da
bijcit. Qua sint a nitrariae actiones. ARbitrariae actiones secundam Din. omisnes hie dicuntur actiones stricti iuris, in quibus exercetur ossicium iudicis merc a narium actioni deseruiens propter aliquod extrinsecum accidens praeter naturam actionis propositae. dixi ossicium iudicis mercenarium, quia duplex est ossicium iudicis, aliud nobi qum per se stat non deseruiens actioni, quod iudex sua iuris auctoritate exercet,etiam si nulla proponatur actio, nec ordinaria aliqua actio con rix