Memoria Joannis van Voorst ...

61쪽

- 54 iuvenes optimae spei, quibus, quominus emeringerent, rei familiaris angustia obstabat: ille vero, patris inStar, causam eorum ηgebat nec remittebat , priusquam opem iis ferre posset. Ρ ri modo, si fando audiverat, aliquem ex amicis moerore anctum esse, hunc protinus vel conveniebat, vel arce.sebat, ut conturbatum erigeret solatio. Sicuti autem tam egregie me rebatur de discipulis , quos quotidie coram vi debat in schola; sic haud raro se eorum non immemorem esse ostendebat, qui rerum divinarum administratione jam occupati Iungeque a Conspectu remoti essent. Ipse ego ingratus homo Sim, ni saepe recorder tempora, quibus ille mihi, cum ancipiti in casu animi penderem, vel fractus calamitate jacerem, ultra et libenter ρ currerit. Ita. et Sacrorum antistites, in mune ris.sui negotiis haerentes, qui eum epistolis dibant, ut consilium ab eo peterent, si qua alio satis gravis agebatur, persuasissimum .ibi habere poterant, paucos intra dies pro voto ac

desiderio sibi rescriptum iri. Quid, si non

minatim appellare velim omnes, quibus eo suasore et hortatore obtigit, ut, vixdum Academiae stadio egressi, jam alicubi Sacris praeficerentur , et, paucis Mnnis PMt . in ampliora et vel amplissima tandem loca vocarentur p

62쪽

tur e Quae cum ita sint, nemo mirabitur , inigentem sui a numerum eorum, qui praeclare secum actum existimarent, quod VooasTII ex

valde inter se disserunt ingenio, ita discipulorum vo o RATII alii vestiis a ejus omnino persecuti sunt, alii magis mi.

sve deflexerunt. Qui deflectendum esse cenis sebant, praeeuntem non ita deseruere, ut schoia Iae, unde profecti essent, nulla amplius indicia Cernerentur. Aliorum ea maxime propria suerunt et esse pergunt, quae ille prae ceteris comis mendavit. Nimirum voORAT Ius, animo infixum habens, quod magnus monet cari R ARhus doctrinam Grammaticam omnis eruditionis in quoque sermone landamentum esse, discipulos

primas delarre docuit Grammaticae Literarum S crarum , praesertim Novi Testamenti, interpretationi : ut hinc praesidium quoque peterent institutioni populi, hinc materiem pro concione dicenis di sumere haud recusarent. Deinde auctor i fuit, ut duplicem haberent cautionem: alteram ἡne jactandis et venditandis placitis , quae multitudini nova et inaudita essent, societatis Christianae pacem et quietem Perturbarent ἔ alteram,ine fidenter asseverarent, quod in controversia vocari posset. Nihil autem magis ei usitatum

disciplina prodiissent.

Verum, ut homines

63쪽

- 56 fuisse novimus, quam dicere, sibi aliquid uid

ri: sed hoc nomine VOORSTI Us nonnunquam

satis injuste reprehensus est, multo certe ini alius, quam olim cICERO. Hic enim verbum ti lud elegantiae numerique causa stequentavit, et ita quidem, ut plus semel aliena loca occuparet; alter vero eo prudenter usus est, ne quis certum ratumque a se haberi sumeret, de quo ab omni non constaret parte. Ceterum religionis Christianae doctrinam ad unam Literarum Sacrarum auctoritatem et fidem revocans, fir mioribus eam imposuit fundamentis, quam quihus nitebatur antea, cum Dogmatica, quae dicitur, sola in principatu erat. Quomodo autem

factum sit, ut Lugduni-Batavorum, F O O R S T I Oin primis auctore, Dogmatica principatu cederet, sicilius intelligemus, Si meminerimus, BROE-a ruri aliosque si jam viam munivisse hujus incepti seliciter persequendi r tum vero praeclara Academiae Trajectinae et Grininganae lumina,

BERINGAH et HuNTiNGRIuΜ illi tanquam comites adstitisse ad eam loco temera occupalo expellendam. Et supra vidimus, liberata patria nostra, Lugdunum ad Theologiam docendam advenisse doctissimos viros, qui eandem causam agerent. Literis autem Sacris hac in patria nostra auo εemel statuto pretio, interpreta

64쪽

tio earum Dogmaticae quasi dux mansit et moderatrix. Fateor atque etiam profiteor, regu Ias, interpretationi illi ad haec nostra tempora positas, nondum tales esse, ut omni in loco vere Grammatica sit. Nec mirabor admodum, si dies aliquando illuxerit, quo scientiae jure meritoque ita dictae serma ei induatur. Sed posteriorem diem, ut cum c As Auso No alicubi dixit vo ons Tius, prioris eme magiSisum, naturae ipsius, non hominum scitum est. Itaqua quales quantique progressus erunt, quos in Lia terarum Sacrarum et praesertim Novi Testametili interpretatione aequales posterique secerint, me moria meritorum, quae Vir optimus sibi hae in re Consecutus est, ex grata mente nunquam delebitur. Sed intelligentes Ingeniorum iudices V ooasTIuri, qualis praecipue a discipulis diceretur, talem ipsos omnino expertos esse, magnificis declararunt ornamentis, quae in eum congere. bant. Variae Doctorum Virorum Societates eum sibi adsciverunt, nec tantum Patriae, sed extranea etiam Jenensis. Begis augustissimi deis ereio Ordini Leonis Equestri adscriptus est. TZs cui R NE Rus, in recensione nostratium, qui bene meriti sunt, equa variis scriptis minoris

amplitudinis, sed magni ponderis luculenter

65쪽

ostendisse dicit, se interpretationi librorum Novi,

Testamenti aptum et idoneum esse. Latinam Elementorum Hermeneuticae editionem KEILIus

nomini ejus dedicavit. Ut autem praefatio libri valde honorifica v oons TIO est; sic ille quanti haud meus soris quam domi habitus sit, clarissime me docuerunt epistolae, ab hoc eodem viro egregio, tum vero a CREUS ERO, NIEM ET ERO, NAPPIO, PATERO, EI CHSTa DTio aliisque ad eum scriptae. Nam ut auctores earum multi sunt

in meritis et virtutibus V oons Tii laudandis; ita has laudationes nihil continere, quod non exanimi sententia prosectum sit, indiciis manifesti ostendunt. Videlicet nunc de quaestionibus gravioris ponderis eum conmiunt ἔ nunc opem ejus petunt ad codices manuscriptos librorum Graecorum vel Orientalium conserendos; nunc sibi scripta, quae ab eo ejusve discipulis edita sunt, datis ei munusculiS, avide deposcunt. Eic HsTa DTIo spem fecerat, Se talia scripta, si commode seri posset, ei missurum esse; ille ero, oro te, respondet, his promissis ita stes, Di nullam mihi unquam impensam nimiam fore tibi persuadeas, qua tam eximia tamque diu mihi desiderata eruditionis monumenta comparemtur. CREM ZEBus, Annotationibus vo o AsTII

in loca selecta Novi Foederis memoratis, siu

66쪽

acribere pergit: videa lactitasse me ternas illas horiptiones tuas, quibus tua liberalitas me prori, me donavergi. Λη si Q, ε morere placuisse,

nec mihi soli, verum eum meis Collegis, in

his ABEGGIo meo, viro graece docto, et qui in Novo Tes mento explicando studiorum suorum

domicilium posuit. Noli igitur dubitare, quin

plurimum nos obstrinxeris transmisso recenti illa munere. Atque si nostra oratio aliquam in te vim habeat, illud cura, ut telam inceptam didpertexas et plurimos ejusmodi Annotationum fasciculos in lucem edas. Haud sine causa igitur idem ille cn EugERus mihi nuper admodum se gaudere scripsit, quod optimi Viri memoriam celebrare instituissem. Iam si vo ORATIus tanti habitus est et etiamnum habetur a Viris Doctissimis , qui a consuetudine ejus familiari remoti suerunt; inde cogitatu facile est, quantopere eum coluerint, qui quotidiani testes essent studii, quo non solum id, quod Verum est, appeteret, sed omnia etiam pietatis et virtutis ossicia explere conaretur. Et sicuti de diligentia sua nihil remisit , priusquam eum deficiebant corporis animique vires; sic omnes boni nomen ejus, quO- ad vixit, observantia et veneratione prosecuti sunt. Nunc jacet exstinctus, neque auribus per

67쪽

io nobis est cogita , quam divinae callis Tadebemus doctrinae, virum bens meritum non exstinctum esse; sed hinc tantum abiisse et sideris instar fulgentis oecidisse, ut orbi meliori Iuceret. Nobis superstitibus datum relictumque est, ut non solum in imbecillam et mortalem. quae typis expressa est, vultus ejus imaginem, sed in somam mentis intueamur aeternam, quam tenere et exprimere, non per alienam materiam et artem, sed nostris ipsi moribus possima. ΑΝ-

68쪽

ANNOTATIO.

- 7. mors esse vide tur. Imitari malui quod de L. CRAsso dicit CICano , de Orat. Lib. III. cap. 2, quam meis ipse verbis uti. II. multifariam profretur. Nempe in Oratione s. l. pag. I9, 20 et aliis in scriptis r inprimis vero in praelatione libri, cui titulus: Compendii Theologiae Christianas Oraeo et Arguis mentum. Pars Theoretica, pag. Ix sqq. Ibi autem omnibus Theologiae Prosessoribus, quorum institutione usus erat, suam tribuit laudem;

majorem tamen nemini, quam AEGIDIO GILLIs-sgn , cujus disciplinam dicit u omnino talem a suis Diuitiam by Corale

69쪽

- 62 a suisse, ut nullus esset sabsit invidia di elot) .u a quo Dius novi, ad doctrinam ΤheoIogicam ε pertinens, audiri soleret.' Et hunc quoque Virum , dum vegetus esset, frequens Epistolarum commercium cum discipullo habuisse, ex ipsis intellexi documentis, quae VOORSTII Vidua, gravissima matrona, mihi commodare haud recusavit.

Pag. Iss. Non laudi tantum etc. Aliis Iiterarum formis haec expressa sunt, quod typographis mandavi, ut ea maos in oculos 'incurrerent. Nam aut vehementer tallor, aut dignissima sunt, quae hodie attente legantur. Sed annotatione opus esse videbam, ne mens mihi tribueretur aliena. Nimirum Ionge absit, ut civibus faveam Academicis, nihil aliud agentibus, quam ut aliquando ad victum sibi quaerendum probabiliter instructi sint. Quales. uti omni tempore abundaverunt. ita nunc etiam satis multos esse, ex eo jam intelligimus, quod in scholis, ut quaeque proposito Illi minus inservire videtur, ita rariores apparere solent auditores. Sed profecto nihil turpius est, quam doctrinis cum aliis, tum ad religionem pertinentibus eodem modo uti, atque artibus illiberalibus, quae lucri causa factitantur. Nee vero iuvenes, qui studia sua his angustis finibus circumscribunt, se sibi velim suaeque vitae omni studere pulenti Immo sibi suaeque vitae omni studere est ingenium divinitus datum ita excolere, ut fias tandem, qualis

70쪽

- ω - ι quantusquct. natura vires ministrante, fieri possis.. Quod qui in oculis habent, doctrinarum, quae ad munus aliquando in civitate honorifice explendum

non solum necessariae, sed etiam utiles sunt, amplitudinem omnem mente comprehendere cupiunt.

Et quod tales haud laustra quaeruntur, vaIde gaudeo ; sed multo plures sunt animi, aut nil magna Iaudis egentes, aut omne studium ad Iaudem se- etandam reserentes. Iam vero, illis sibi suaequo tenuitati relictis, hos cum maxime admonere volui, ne ossicio suo gatisfactum putarent, si majorem sibi laudem, quam ceteri, comparassent. Neque igitur juvenum illorum, qui tanquam virtutis templum adscendere conantur, ut hine ad honoris aedem perveniant, generosis conatibus me oppono, sed Ievitati eorum, qui, ad unum honorem adspirantes, eruditi doctique videri quam esse malunt. Quod, si hujus temporis rationem bene assecutus sum, malum est per Academiarum et Athenaeorum cives latissime serpens, iuvenesin quo adeo praeclari ingenii inducens, ut, negleetis veris et reconditis doctrinis, umbras earum I cidas quidem, sed inanes amplectantur. Utinam

vero hujusmodi juvenes legant et perpendant,

' quae CLARIMIus noster de studiorum ratione scripsit in Encyclopaeaetae Theologicae praelatione

pag. VII seqq. Ibid. an pistatis et virtutis. Impetrare a me non possum, ut hune locum praeteream , priusquam

testimonium attulerim, quod muIto pluris ha-