Memoria Joannis van Voorst ...

41쪽

- 34 - horam rationem secutus sit, cum luculenter doceant rerum testimonia ι verbis dicors nihil attinet. Quemadmodum autem ille se in ceteris ad Veterum maxime exemplum composuit, sic in eo etiam, ut parceret tempori. Accepti erant ei omnes', quotquot adibant, ut de rebus alicu- ius ponderis colloquerentur. At sores tanquam obserabat ad importunitatem eorum arcendam,

qui ι ut ipsi diem nugis et ineptiis consumereisolent, sic, furibus pejores, non aurum vel ar-xontum quod facile reddi potest, sed irrepara-hilo. Itae tempus eripiunt. Ita et Congressus hominum millo quidem modo fugiebat; sed nishil magis fastidiebat, quam.i contabulandi causaret oirculos vagari. Ut eniim carissimas habebat Iloras, quas sibi per muneris negotia in solit dino ad studia impendere licebat; sic animo in. dixtim tenebat, vitam sibi divinitus datam esse. ut rei Christianae , cui Act devovisset, docendo

derit, filiti narratum est.i Nonnulla sunt popu-Ibrii; pleraque aut viris doctis destinata, aut hominibus saltem cultioris ingenii. Pars, ante

quam prodibant in publicum , jam a iudicibus

peritis lecta et . probata ierant: uti disputationes abcietatum Te nianae et Haganae operibus in-

42쪽

sertae. Orationes et aliae, cum habebantur , aut typis expreMae hominum manibus versabantur, Plausum tulerunt. Omnium vero maxime oratio de IOANN E AUGUSTO ERNEsTIO, Optimo Posenu Gονε Μ GROTIum duce et magistro interim

tum Novi Foederis. Hoc quidem vir optimus, ut ipse alicubi declarat, sibi non voluit dicendo aut scribendo, ut novam induceret Theologiam ;εed veterem et conservare, et . ubi depravata Erat, emendare maximopere conatus est. Peris

suasissimum nempe sibi habebat, Deum se hominibus, ut tanquam de humo ad altiora erugantur, dupliciter patefacere; ratione animis eorum indita, et Literarum Sacrarum doctrina, extraordinario modo iis allata: qui hoc negarent, vel in dubium vocarent, in religionem veram et beneficio eoelesti acceptam iniquos et str nue refellendos esse ; sed hanc religionem Pu gaudam eme errorum et superstitionum sordibus , quas aetatum Praecedentium diligentia nondum eluisset: atque ad illud negotium nihil magis conducere, quam librorum Novi inprimis Testamenti interpretationem Grammaticam et liberam imperio Theologiae: ipsius autem Theologiae, et materiam, cum multa ei adjecta e

sent, quibus minus ornaretur, quam onerare. tur, prudenter contrahendam esse, et formam,

43쪽

quo convenientior ea aliis redderetur disciplinis, luce et nitore indigere. Jam vero hunc

mentem suam V OOR STIVS non Sesum Saepe

enunciavit, Sed in scribendo etiam secutus est. Et hactenus sibi omnino constitit, sive vetera sibi tuenda, seu meliora pro iis substituenda vi. debantur. Verumtamen Si inter Se comparamus ea, quae diversis temporibus scripsit; in oculos incurrent salutares, quoS Studiorum assiduitas habet, essectus. Sed quod cLEΜΕus ait Alexandrinus, nullum sibi hominem tam somtunatum videri, ut nemo ei Contradicat, vo onins Tlus quoque identidem expertus est: at mos ejus erat, ut lites et contentiones declinaret, quidquid sententiae suae opponerent alii. Si quis vero ei, sinistris rumoribus spargendis, coronam multa cum laude haerentem capiti detrahere conabatur, tempori causam suam commitistere maluit, quam CisPtiones refellere. Et sane.

quae obscuri homines illustri viro objecerunt, iam diu oblivio delevit: scripta vero ejus, quibus injuria illata est, ubique in honore habentur. Hujus loci et hoc in numero praesertim sunt ejus et Annotationes in loca selecta Nisi Foederis,

et Anima resiones de usta Merborum cum prae positionibus composit um in Nouo Testamento rparva quidem Scripta, Sed magnae utilitatis. Nam

44쪽

Nam juventuti non solum, cum quantus doctrinae apparatus ad Literarum Sacrarum interprelationem requiratur ostenderet, diligentiae stimulos admovit; sed suo etiam exemplo viam et rationem monstravit hujus tam dissicilis rei ab omni parte accurandae. Deinde varia Literarum illarum loca, sive data opera, seu obiter, ita ab eo tractata esse, ut lucem iis asserret, ne illi quidem lateri recusabunt, qui plus uno nomine cum eo dissetitiunt. Extraneis autem in regionibus Viri Docti et alias horum librorum virtutes laudarunt, et admirabilem, ut quis ait, doctrinam, eandemque non nimiam et supervacuam, sed suo loco accommodatam. Inprimis celebritatem nacta est duplex VOORSTII annotatio, altera dei a OANNis Distola, Capite III. versu u; altera de locis Epistolae PAuLI ad Romanos, iu quibus formula ὀὶκαιοσυνη Θαs legitur. Is an autem formulam de singulari benignitatis Dei interpretatus est demonstratione, seu DMOre , quo hominibus vitiosis et poena dignis omnia pecca ta condonet iisque adeo omnino bene velit et uberrimum quorumcunque, ad recte et beate vivendum, bonorum usum, addita spe beatitatis aeternae, largiatur. Quod tamen cum omnes Viri docti non concederent ex Apostoli mente Scriptum esse; ab uno et altero contra ejus in

45쪽

terpretationem disputatum est. Et hujusmodi quidem disputatio, ut in omni disciplina haud dubio ad verum magis magisque investigandum consortilla, in ea instituenda, veniam quis est, quin ultro dederit Et vicissim petierit 8 Sed iure meritoquo indignamur arrogantiam, qua judices se iactaverint homines semidocti. quorum oculis opiniones a pueritia imbutae caliginem offudissent. Quid 'quod prudentia viri, qui . missis Τheologorum

argutiis, ad sensum verborum explorandum, Ie gum tantum Grammati rum rationem habuerat, nonnullorum in ossensionem adeo incurrit, ut, studio et ira agitati, ad plebis, scilicet, tribunal hane

litem deserrent f Ipse vero quam multa ad cain. sam suam tuendam dicere potuerit, frequens me docuit annotatio, ab eo in chartam conjecta: sed a recepto tacendi more suΠo quoque discedere noluit. Nimirum oleum et opera disputando perinditur , ubi controversiam ad se pertinere putant homines, quibus, ut LAOTAN Tlus ait . auctoritas vetustatis tanta est, ut inquirere in eam scelus

esse dicatur. Deinde hui modi hominibus scriis hendo obvium; ire , nihil aliud saepe est, quam rarum ignaeus praebere pabulum. Quod si beno

enerent omnes, equidem credo et confido, rixarum Plerarumque, quae nunc imprudenter alantur , memoriam brevi exstinctum iri. Cote.

46쪽

rum HuNTINGA Ius aliique Viri Docti vo o a aT Iu ri tam bene interpretatum esse iudicarunt,

ut ei omnino vel magnam certe: Partem assenti nentur. Atque ita interpretationem verborum OLNNIs maxime tritam et usitatam. a neminet tanto argument m pondere commendatam essu

reperi, quanto illa altera in. anno auone usus sit. Silentio autem non praetermittendum esι. hius dis sputationea scriptas et in lucem editas esse suo dolore acerbissimo nostrates adeo jacerent opupressi, ut haud paucii a studiis sexe abhorrente in olio hebescerent et languerent. i Τum r dico infelicissima, quorum memoriam renovare

non Possumus, quin ante oculos obversentur istius prope Europae populi, intolerabile trahentes

victoris superbi jugum. VO ORST Us vero C lamitatem quidem, et communem Iuxit, et suam passus est; sed hoc tamen sibi meritum comparavit, ut, provincia sua strenue tuenda, osten deret, se de rebus humanis non desperare. Sed nihil fortasse scripsit VoonST VS, quo melius meruisse censendus sit . quam se endium Theologiae Christianae, cujus virtutes vir inprimis ex ejus disciplina profectos lectio do. cuit iterum iteraunque repetita. . Grata nemre brevitate complectitur omnia, quas Theoreticam .

47쪽

uti recentiori tempore , missis quaestionibus Divolis et jam diu obsoletis, tractari solet. Distinguendi quidem caret notis, Sibi. mutuo, respou dentibus . quibus olim rationis Analyticae fautores singula orationis membra tanquam limitibus

suis Continere Consueverunt; at forma tamen Comparata est, quemadmodum comparata esse

debet, ubi non lactoribus eruditis explicatas doctrinae, sed juventuti principia earum traduntur , ut explicationem in schola accipiant. Ex eo autem, quod tam religionis, quae dicitur , naturalis et divinitus patefactae capita, quam Sententiarum probandarum expositio et improbandarum refutatio, quae alibi seorsum occurrunt, hic in ordinem coacta et congluti. Data sunt, haec duo praecipue oriuntur comismoda , ut et Aingula melius Secum mutuo comis parari , et universa facilius animo comprehendi possint: ne dicam, hae rerum illarum collatio. ne amoveri argumenti exilitatem, quam parere

solet separata earum uactatio. Praeterea auctor,

ut alienissimum se praestat ab audacia hominum, qui doctrinae Christianae sinibus expellere iubent omnia, quorum causas et rationes mente sua imbecilla assequi non possunt; sic.religio ivliorum, qui conciliorum decretis Veterumque placitis serviliter adhaerent , modeste Se oppotiit

48쪽

- 41 ingenuumque illud et liberale explicat judicium

quo supra eum valuisse vidimus. Nec praeteris mittendum est , orationem ad sermonis latini elegantiam et nitorem multo magis eXactam ESSE,

quam in plerisque hujus argumenti libris. Haec autem cum laudabilia sunt, tum laudis accedio cumulus, si ratio habetur temporis, quo Compendium illud scriptum est. Nam ante seculi

praecedentis exitum Franeque e iam VooRSTIus Opus exorsus est: postquam autem ali,

quamdiu , et illa in urbe, et Lugduni - Batavorum , annotata sua cum discipulis dictando communicaverat, anno millesimo octingentesi. mo octavo ea juris publici fecit. Praecesserat illum HUNT IN Gnius , longiore temporis in. tervallo antea BROEs Ius, ut pro usitatis Μ AB RII aliorumque libris meliores substituerent suisque aequalibus magis accommodatos. Et uterque quidem laborem haud poenitendum su sceperat. Sed Compendio vo ons TII virtutes quoque inesse, quae ejus propriae sint, proba intelligoni omnes, qui cum illorum Virorum Do ctorum scriptis comparaverint ea, quae ad ejus tandem diximus. Inprimis notandum puto, in altero doctrinas tam copiOSe expositas esse, ut magis publici sit usus, quam scholastici; altorum contra, ut ipse auctor Prosessus est, ex-

49쪽

- 42 -- tremas tantum tenuesque rerum lineas Proponere. Postea his in regionibus nemo ullus nam Lo Trium excipio et secerno scriptionem hujusi generis et argumenti in medium attulit: sed alii ad suam quisque normam juventuti Theologiami tradiderunt; alii. ut Graningiae YPEIvS, Lingae et Lugduni - Batavorum sugina 4 K Ius .vooasTIuri ducem secuti sunt: quod me etiam

secisso haud poenitet, quoties ad limc disciplianae partem redirem, Itaque mirum non est.

hujus Compendii aediιionem his repetitam esse Iaed priusquam auctor negotium typographis tradebat, librum ipse a capite ad calcem attento

recensuit diligenterque correxit, quae corrigenda esset aut i e viderat, aut ex aliorum admonitione intellexerat. In tertiae autem editionis praelatione haud obscure significavit, quanto plura ad limandum emendandumque Scriptum suum facturus fuisset, si storem aetatis senectute fractae revocare posseti Sed si quia nostratium

aliquando novam Theologi inatjt tionem scribere aggrediatur , equidem fore auguror, ut in Cominpendio vo o R3TII satis multa deprehendat, a quorum norma et ratione sibi. haud longe vel nullo modo discedendum esse videatur.

Saepe me audire memini, qui vo ORS TIMAE quererentur scribendi, ultra guam Par eει, Padi

50쪽

eum Et temperantem esse. Istorum vocibus

meam ipse plus semel miscebam. Sed primum animadvertendum est. verecundiam ad librositi lucem edendos aliis alios dissiciliores: sacere. Voo RaTIo scrupulum injecit cogitatio, quae PLINIUM iam mercuerat, quam sit magnum dare aliquid in manus hominum. Proinde e rum aspernabatur temeritatem, qui, scribendi cupiditate tanquam insanabili laborantes morbo. quidquido menti occurrerit, statim in vulgus Bm nare jubent. Et sans, nisi nominum splendore nobis fraudem fieri patiamur, saepissime videbismus, qui multa scribant, multa quoque aliunde describere, sibique judicandi levitatem permi

tere, quae mater et nutrix turpissimorum erro. rum est. Deinde si reprehendi meretur, qui Paucorum tantum librorum auctor est, eandem

culpam, in qua fuit vo oasTius, sibi hac in patria nostra plerique contrahunt Viri Docti. Academico docendi muneri praeseetii Sed eos nihil committere, quod vitio vertendum sit , Iuculenter patebit omnibus . qui hujus, ut ita drucam , Parsimoniae causas cognosteritu. Longi sime enim hine absunt literarum ae disciplinarum incuria, ossicii negligentia , ignavia , mollitieS , cetera, quae virum dedecorant ad sumnos honores evectum. Paucos reperies, quibus vo-