Realis philosophiae institutionum

401쪽

pro quibus non sunt timendae dissicultates solitae opponi contra existentiam aliorum accidentium extra subiectum; neque enim sunt in eadem specie, quum alia accidentia ut quantitas dimensiva, color, etc. sint per se accidentia, et nequeant in meas :dum contra materia et sorma non per se et naturaliter sunt accidens, sed tantum ratione in maturalis sustentantis, propter quem trahuntur ad existendum in alio more accidentium. Unde haec vere aecidentia absoluta vocari possunt, quum et fiant aecidentia, et habeant simul totum id quod exigitur ad essendum absolute et aliquid praeterea, nempe sustentationem supernaturalem, qua tollitur negatio constituens formalitatem substantiae sed quia proprietates talium specierum non undantur in negatione sustentantis, quae dat naturae esse substantiam, sed in ipsa natura cui competit ea negatio, ideo sublata negatione illa, non tollitur ratio sumiens dictarum proprietatum; sicut sublata humana personalitate non tollitur humana natura Contra, si tollitur materia et forma, tollitur numerus elementorum, seu quantitas massae, et tolluntur termini reales determinantes spatium occupatum a speciebus, et consequenter ipsa quantitas dimensiva, in qua iuxta auctores peripateticos eat tota ratio austentationis aliorum accidentium : et sic non manet aliquod reale subieetum eorumdem. Ut ergo quantitas illa dimensiva sit realis debet reali materia terminari, quae habeat post mnaeerationem rationem Meldentis, ut dietum est. 2' Fatentur theologi nihil aliud fieri miraculose in hoc mysterio, nisi quod verba

ipsa consereationis significant; quia non aliud operantur quam quod significant. Verba autem consecrationis significant, quod substantia panis fit substantia corporis Christi, non autem quod cesse esse eius natura. Ergo sola ratio substantiae dieenda est deficere a pane per consecrationem, vi positivae et realis sustentationis, qua Christi corpus incipit naturam eius sustentare. 3'. Ex S. Thoma p. 3. q. 77. a. 6hsperies saeramentale' -mvis non in substantia, habent tamen virtutem substantia et nutriunt, et corrumpi possunt, ut ipse satetur, et sacto onstat. Atqui habere virtutem substantiae, et posse corrumpi, quamvis

402쪽

388 DE AccIDENTIBUs. CAP. III. non sint substantiae est habere naturam substantiae, sine ratione

Maendi in se, ut patet quum natura rei sit principium actionis et passionis eiusdem rei ergo manet natura panis. Ergo idem dicimus, quoad rem, M'. Thomas, licet ipse per alia principia discurrat iuxta suam physicam, et explicationem quaerat ex sola quantitate. 4'. Accedit quod ipse S. Thomas concedat in a. 33

quod Armae, quae prius agebant ex pane in alia corporea, manent post consecrationem, et licet sint fornu sine materia existentes,

MATERIA. Et ipse quidem putat has formas etiam ante consecrationem esse accidentales sed quia nullum accidens naturale est activum, et substantia materialis, ut alibi vidimus, agit per virtutem non realiter distinctam a suo esse substantiali, dicendum est, formas quae prius agebant, esse sermas substantiales et ideo sormae, quae remanent post consecrationeni, sunt illae ipsae, habentes idem eas quod habebant prius, excepto quod ab alio sustentantur. Verum est, quo S. Thomas tollit meseriam, quia

materia habet rationem subiecti sed si pro materia intelligit substantiam materialem, haec tollitur sublata ratione essendi in se si vero intelligit materiam primam, quae improprie dicitur

primum e lectum, haec eo ipso quod est pura potentia essendi non potest tolli, nisi sublata sorma quae quum manere debeat, ex dictis, superest ut utraque dicatur manere, amissa ratione substantiae. 5'. Idem S. Thomas satetur p. 3. q. 77. a. 2), ελ- tracta materia, manere rarum et densum in aeridentibus, et quantitatem dimensivam, et e remanet in hoc sacramento sine subiecto non eas quantitatem mathematicam, sed physicam. Ubi vides, totam eius sollicitudinem versari in hoc, ut omnia servet, a lato

solo subiecto. Potest autem subtractio primi subiecti concipi dupliciter uno modo tollendo ipsam rem, quae dicitur primum ubiectum alio modo tollendo ab ea rationem primi subiecti. Primus modus placuit theologis peripateticis at involvit impossibilitatem absolutam quia quod non habet esse non potest tolli sed iuxta peripateticos primum subiectum est materia prima, quae non habet esse : ergo nequit tolli, nisi tollatur sorma

403쪽

illam actuans, quae ob alias rationes tolli nequit. Dicendum est igitur primum subiectum esse materiam aetuatam, et non inirem, sed tolli ab ea rationem primi subiecti, faciendo eam sustentari supernaturaliter ab alio. Seeus enim frustra quaeremus rarum et derisum, et quantitatem physicam, et alia eiusmodi, quae sine punctis materialibus sunt omnino impossibilia 6'. Omnes fatentur, corpus Christi esse totum in tota hostia, et totum in singulis eius partibus et in duabus hostiis non haberi duo corpora Christi, sed unum; et alia plura hine consequentia. Η autem ostendit, corpus Christi esse in hoc sacramento non solumpe modum substantiae, ut docet S. Thomas p. 3. q. 76. a. 13, quae indisserenter continetur in parva vel magna quantitate, ricut tota natura aeris in magno vel, vo aere, et tota natura hominis in magno elpare homine sed etiam ita ut eadem numer substantia sit in hac vel illa hostia, sicut eadem numero anima est in hac vel illa corporis parte. Videtur ergo dicendum, quod sicut unum et idem est quod per consecrationem ponitur in toto

et in singulis partibus hostiae, ita unum et idem debet esse in tot et in singulis partibus id quod tollitur atqui hoc nihil

aliud esse potest nisi ratio essendi inue primo, quae et eat tota in toto et tota in partibus, non autem materiales naturae quae sunt in partibus distincte ergo per consecrationem tollitur sola ratio essendi in se manente natura ad modum accidentis. ' Et hoc ipsum confirmatur ex S. Thoma p. 3. q. 76. a. 3ὶ Accidentiae poris Christi, inquit, sunt in hoc sacramento madiante substantia : ita est et, quod aeridentia orporis Christi non habeant immediatam habitudinem neque ad hoc sacramentum, neque ad corpora, quae circum8tant. Ex quo sequitur, corpus Christi esse in sacramento non ut est tale vel tale, sed ut est substantia simpliciter, et sub hac sormali ratione. Ratio autem sormalis substantiae est esse primum sustentana a nullo sustentatum ergo corpus Christi est in sacramento ut primum sustentans, et per hoc tollens a pane Armalitatem substantiae, quam ante consecrationem habuit.

Haec et similia afferri possunt ad ostendendum, quod etsi

404쪽

summa sit diversitas inter explieationem, quam propono, et explieatione peripateticorum, continua tamen est concordantia in re ad mysterium 4 m pertinente ad mysterium reuelarum diem non ad mysteria, quae ex modo loquendi diversorum oriri Masunt haec enim nec necem eat admittere nec explicare.

81. Misis 1'. Sententia hae favet impanatoribus, qui damnati sunt Nam ponit manere naturam panis. Ergo salsa eat.

Respondeo My. M., ad prob diat avi ponit manere naturampania accidentalem, arit. subatantialem'. ant et const. Impanatore ponebant substantiam pania manere, et ideo errabant,

sicut erraverunt alii ponente in Christo duas personas quare utrique iure damnati sunt, quum, sicut nequeunt esse duo ultima in omplendo, ita nequeant mae duo prima in austentando. Sed

nos praeciae eontrarium tenemus. Quod autem maneat natura habens rationem accidentis, constat, tum ex eo quod in consecratione nihil annihiletur aut corrumpatur, tum ex eo quod, omnibus consentientibus, maneant omne qualitates activae aepassivae panis eaedem numero qualitates enim, ut superiore articula vidimus, sunt ipsa natura inadaequale sumpta.

M. Misisarari e consecrationem materia et forma panis non amittunt rationem substantiae fiunt enim corpus Christi,

quod est substantia. Ergo non eat verum, manere naturam panis privatam ratione substantiae. Respondeo diu ant non amittunt rationem substantiae r priam et naturalem n. ant. non manent privata alio austentante c. M. et n. O . deo enim praeciae substantia panis fit substantia corporis Christi, quia ratio substantiae panis tollitur adveniente substantia corporis Christi. Ad rationem additam

respondeo, quod non obstante frequenti vocabulorum substant et natura confusione, theologi non dicunt naturam panis mutari in gubstantiam corporis Christi, sed substantiam ipsam panis sic mutari. Materia autem et sorma proprie sunt natura, nec dicunt substantiam, nisi ut tibi relicta sine sustentante et sicut substantia panis fiat substantia orporis Christi, non requiritur quod ipsa materia et forma panis et singula eius elementa

405쪽

cAP. III. DE ACCIDENTI Bua. 391

naturam mutent, quasi materialiter corpus Christi eueharistieum constaret tot elementis quot fuerunt in pane, quod manifeste est absurdum et ipsi mysterio repugnat sed requiritur et sumit quod transseratur ratio substantiae per hoe quod Christus realiter praesens secundum suam substantiam ualentet naturam illam tunc enim eo ipso, nulla alia erit in sacramento substantia nisi Christi, quum reliqua omnia, utpote sustentata, habeant rationem Meldentium. Diore. Si ita esset, corpus Christi eam subiectum illoruma identium sed hoc est salsum et omnes theologi dieunt accidentia manere aine subiecto. Respondeo diat M. corpus Christi saetis laetum illorum accidentium quasi propriorum, iuxta ordinarium sensum me buli, M. esset subiectum in sensu longe alio, id est, emet

sustentans supematurale accidentium non suorum, sed panis c. M. et contradisi. min. n. O . em est, omnes theologos

posuisse accidentia sine subiecto, id est sine substantia panis, et negavisse Christum esse subiectum ipsorum sed ex ratione quam pro hac secunda parte adducunt, apparet eo solum hoc velle, quod accidentia illa non sint accidentia corporis Christi, sed panis. Sic S. Thomas p. 3. q. 77. a. 1 dieit ea accidentia non esse in substantia corporis Christi ut in subiecto, mi substantia humani corporis millo modo potest his accidenturus a ei; neque etiam est possibile, quod corma Christi gloriogum et imp

sibile earitima ALTERETUR AD UsCIPIENDAS HUIUSMODI QUALITATES. Haec verba plane aperiunt, excludi a corpore Christi in statu naturali existente rationem subiecti, in quantum illa accidentia fierent ipsius quod eri repugnat sed quod corpus Christi fiat sustentans in suo statu sacramentali in quo non manet sub suis accidentibus propriis illa accidentia, ita ut non assiciatur, nec alteretur, hoc nullum habet inconveniens et quoad rem aliquid sequivalens dicunt omnes; nam omnea latentur accidentia virtute supereaturali servari in auo esse: nihil autem magis est obvium, quam tribuere hanc virtutem ipsi corpori Christi, quod sub iis aecidentibus reperitur.

406쪽

83. biteles 3'. Si materia et forma panis sustentantur quomodolibet a corpore Christi, non fiunt corpus Christi; nam quod sustentat differt ab eo quod sustentatur. Ergo non salvatur fides de hoc mysterio. Respondeo dies ant non sunt corpus Christi in quantum

habent rationem naturae e. ant. in quantum habent rationem Substantiae n. ant et concessa ratione . cons. Fides non docet naturam panis mutari in corpus Christi, sed substantiam panis: et ideo mutatio illa vocatur ira substantiatio, non vero tran8- naturatio. Quod autem natura maneat eadem, mutata substantia, constat ex eo quod non fiat in consecratione aliqua annihilatio, nec generatio, nec corruptio. Verba enim consecrationis: Hoc Es coRPU MEUM non significant: haec naturam osita si vel sis, et habens tales vel tales proprietates, est corpus meum sed significant: hae substantia sub sensibili panis natura latens est comus meum. Sic igitur materia et forma panis, et singularum partium panis, in quantum dicunt passivitatem aut activitatem non mutantur unde manet natura panis spoliata sua propria ratione substantiae et hoc est trans- substantiari. Diem Natura panis et substantia panis semper significavit unum et idem quum natura panis sit substantialis. Ergo quando Ecclesia definivit transsubstantiationem, aequivalenter definivit transnaturationem substantiae. Respondeo dist. ant natura panis prout supponitur in se primo subsistere e. M., prout ab alio sustentari supernaturaliter potest, ant et cons. Verum est quod communiter natura et substantia accipiebantur pro eodem sed dicendo naturam pro substantia, includebatur in natura ratio essendi in se primo, sine qua substantia non habetur. otuisset ergo Ecclesia uti vocabulo transnaturationis ad indicandum quod natura panis transiret ad alium statum, in quo privaretur ratione essendi in se: sed vocabulum eiusmodi studiose vitavit, ne daret motivum suspicandi, praeter substantiam mutari ipsam naturam et necessarium duxit, Spiritus Sancti ductu creare novum vocabulum

407쪽

cAP. III. DE ACCIDENTIBus. 393 prius inauditum, et dicere tra subst-tiatumem, ut omnes intelligerent, mutationem fieri in substantia non in natura. Caeterum etiam natura humana singularia et persona semper ignificavit unum et idem, quum natura hominis sit personalis et tamen in mysterio Incarnationis videmus manere naturam singularem propria personalitate humana privatam, et personalitate divina subsistentem similis ergo est ratio in Eucharistia et ideo nulla oritur dissicultas ex eo quod natura panis et substantia

panis eaetra miraculum sumantur pro eodem.

M. Obiteles P. Nequit intelligi, quomodo materia et sorma sibi coinexistentes essentialiter, possint privari ratione essendi in se. Ergo si perit ratio substantiae panis, perit etiam natura. Respondeo 1' hoc argumentum nihil valere in re supe naturali, in qua omnes agnoscunt superari penitus vires nostri intellectus et si argumentum valeret, ad usuram retorqueri posset in eos, qui aliam quamlibet explicandi rationem inierunt; plerique enim ita explicant, ut pro omni nova dissicultate recu rant ad novum miraculum quod in nostra explicatione non eat

necessarium.

Respondeo 2 trans ant. n. eom. Non enim agitur de tollenda simpliciter coinexistentia materiae in sorma et Vice versa, sed agitur de tollenda ratione essendi in se primo, quae tollitur per novam sustentationem, ut supra explicatum est, etiamsi materia et forma pergant sibi inexistere. Et idem areidit in mysterio Incarnationis in quo non agitur de tollendo intrinseco complemento naturae humanae singularis, sed de tollenda eius ultimitate. Respondeo' esse aliquem modum rem explicandi per similia tudinem. Exempli causa, si angelus possit virtutem suam spiritualem ita externe coordinare, ut e pluribus punctis spatii agat actione sensibili in oculos vel in alia corporea, ut diximus in tractatu de substantia spirituali n. 54ὶ habebuntur totidem

centra actionum ommotivarum, ex quibus eadem impressio orietur in nostris sensibus, ac si vera materiae puncta existerent.

Quodlibet autem eiusmodi centrum haberet totum id quod

408쪽

requiritur ad materiam actuatam, excepta ratione sinu in se primo, quia non haberetur in omnibus et ingulis punctis nisi una et eadem angeliea substantia Fateor, hanc non eam paritatem; sed nemo innas rationis paritatem postulabit.

85. Obsitam ' hanc explicationem eam novam, ideoque restetendam. Respondeo, novas explicatione rerum dimisium esse laud biles, quando et nullam habent oppositionem eum veritatibus cognitis, et dant saeiliorem modum solvendi obiectione adversariorum. Adde quod in hac materia non levia ea causa novas explicationes quaerendi, propter mutata circa philosophiam naturalem sententias, et necessitatem resultantem Onciliandi omnium ordinum veritates euiua rei signum est, quod post derelictam physicam scholasticorum multae aliae novae sententiae circa hoc mysterium fuerint a viris doctis, nec temerariis, excogitatae. Nec inepte, opinor, sed cum magnis fundamentis nostram opinionem protulimus, et quidem ita, ut aliorum sententiae acquirant quodammodo novum robur intra limites mysterii revelati, licet corruere videantur ex qua parte naturalem philosophiam attingunt. Nam accepto sundamento dogmatis, omnia exegimus ad eius rationem, sicut omnes theologi secerunt: sed quemadmodum liberum illis sui explicare rem per philosophiam, qua tunc ut bantur, ita nos vicissim nostra, quam veriorem putamus, uti posse iudieavimus. Caeterum haec nova explicandi ratio magis satiasaest, meo iudicio, quam veteres 1 quia totum praestat quod aliae 2 quia melius idem praestat et persectius 3 quia magis concordat cum innumerisIS. Ρatrum et Scripturae locutionibus hostia enim consecrata passim Vocatur panis, panis vivus, panis emis, panis quem stansimu' ela. quae quum nequeant significare substantiam, accipi debent pro natura: ' quia non contradicit physicae rationali, seu metaphysicae, scrutanti essentiam quantitatis realis et realium qualitatum : ' quia cumulus mysteriorum ad unum

mysterium revocatur una consecratione productum, cuius non

repugnantiam possumus demonstrare contra incredulos. Ideo

409쪽

CAP. III. DE ACCIDENTIBUη. 3s5

nova haec explicatio videtur dicenda et vere seientifica, et magis

fundata, et magis intelligibilis .

86. Ex dictis apparet, nullam eam n emitatem dicendi, quantitatem massae quae eat vera et intrinseca orporis quantitas realiter distingui ab ea natura, quae sun relicta est a stantia. Et quia omnis natura a philosophia conaideratur ut

sibi relicta, ideo simpliciter philosophi dicunt, quantitatem

massae non distingui realiter a substantia, quod debet intelligide substantia materialiter sumpta, quum sormalitas substantiae, ut diximus, sit separabilis a quantitate, et ab ipsa natura realiquanta Accepta autem sic a stantia, patet quod quantitas massae et est realitas et non realiter distinguitur a corpore, cui nihil reale addit: si enim realiter distingueretur, distinctio esset

vel realia maior, vel minor, vel modalis. Non maior, quum nequeat separari multitudo realia elementorum a corpore quod ex illi componitur: non minor, quia quantita massae non refertur ad corpus sicut pars realis ad totum reale, sed sicut totum praecisivum ad totum adaequale sumptum quum enim

dicimus massam, non consideramus corpus ut habena alias proprietates, sed simpliciter ut eonstans tot partibus, praeacindendo non ab aliqua illarum, sed a naturae diversitatibus ne tandemmodalis, quia multitudo entium realium non est aliquis modus sui ipsius.

Die . Si hoc verum est, quantitas massae erit idem omnino ac substantia corporis materialiter sumpta et tunc non erit accidens, nec deberet poni in praedicamento. Respondeo, quantitatem massae esse revera idem inadaequale ac substantiam corporis singularia materialiter sumptam, sicut diximus omnem qualitatem esse idem inadsequat ac naturam singularem Sed sicuti qualitates sunt accidentia per compar

. Scio quam aut in hac maioria procedendum sit, reservata iis, in quos pertinet de rebus fidei sententiam ferre, istuma approbatione vel reprobatione. Sed interim visum est utile proponere hanc explicationem theologis, ut eam expendant fortasse enim invonient eam esse si modi, qua in antiquiores theologi dedissent, si notionibus physicis perisclioribus usi fuissent.

410쪽

tionem tantum ad naturam perificam, non ad singularem, ita etiam quantita maasae eat accidens per comparationem ad corpus ut simpliciter habens massam, non autem ut habens maraam hanc. Nam habere impliciter amam convenit omnibus corporibus ideo quia sunt in specie eompositi quantitas vero hae vel illa massae eat accidentalis composito 87. Haec de quantitate sumiant. Ex toto hoc tractatu maestat: 1'. Inter omnia accidentia solam Marionem recipi in subiecto physice et modi me physice patieminem. 2'. Aetionem non esse in agente, sed ab agente, et non diei intris eam, nisi quia est ab intringe . 3' Ubi et quando aeridentalia non age novas realitate entis, sed novas denominatione reales intrinareas ab actione et passione reali aeridentali profecta8. 4'. Relationem realem habere subiectum de quo praedicetur, non autem subiectum cui inhaereat et non esse novam entitatem physiacam, sed i am entitatem sui jundamentiformaliter sumpti. 5'. Qualitatem realem aecidentalem praedicari de natura aperi arei, non autem de natura singulari, in qua non existit ut accidens, sed ut eo titutivum. Unde subiectum inhaerentis eius est matteris compositi, subiectum vero praedicationis, seu attributionis, eat natura specifica eiusdem compositi. 6 Quantitatem dimensisam non esse nisi compleaeum relationum punctorum materialium in spatio, per quas determinatur quantitas spatii pereurribilia inter terminos realea. Quantitatem autem massae, sicut dierum est etiam de qualitate, non praedicari aeciderim taliter de corpore singulini, sed tantum de corpore ut est sub ratione

veri a compositi materialis. Sed non potest dici quod quantitas haec inhaereat alicui subiecto, ut diximus de qualitate et ratio disparitatis est, quia qualitas est gradus formalis, forma

autem dicitur inhaerere materiae contra quantitas est gradus materialia, et materia non habet subiectum, sed est ipsa subiectum aliorum. Unde quantitas massae nullum habet subiectum inhaerentiae; sed tantum subiectum attributionis. quod est