De melancholia et morbis melancholicis.

31쪽

Verum si ita constitutis fibris , addatur vitae

vis δε illa per omnes artus seque profusa actio , qua ut verbis Hippocratis a utar , omnia r

hunt atque trahuntur , en OVum Xurgit On-

templationis atque meditationi argumentum. Illa autem superaddita mechanicae organica activitas in partibus omnibus aut sensu, aut mobilitate fruentibus partita inaequaliter reperitur. ita ut aliae plus , aliae minus ea donentur. Consistit autem in tensione, qua fibrae in se semper contrahi nituntur, eamque proprietatem habent, ut plus minus V contrahantur, pro diverso causarum in illas agentium impulsu. Demonstratur illa tensionis capacitas quam tonum,in actionem tonicam ad Statilianorum mentem Vocabimus , pluribus argumentis quae b raptim indicare ad alia properantibus licebit. Quod omnia magis tensa sint in vivente quam

in cadavere, in vigilante quam in eo Cujus sopor artus occupatri in laborante quam in otiosora

in eo qui spirituosa acria, stimulantia sumpsit,

quam in eo qui aquis exundantibus superatur ;in viro inflammato quam in cachectica foeminari in illo qui sese exercet, quam in eo qui a corpore semotus, meditationi incumbit; uno verbo, actionem corporis auget, ab illa adaugetur ac tivitas illa, quae exinde etiam novas demonstrationes sumit, quod cum nulla alia Vi intra corpus existente possit confundi.

a De Natura humana. b Nemo uberius, nemo dilucidius de ea proprietate unquam locutus est, quam D. Ferrei in privatis suis Praesectionibus, quas publici duris aliquando facere eXO-gandus est Vir clarissimus.

32쪽

cessitate , famosa illa Ma Melancholis fundamenatum praebens mobilitas , qua scilicet Causarunnexternarum actioni responsant fibrae, quae e major esse debet , quo tensio simul Melate una majora sunt; cum unum Midem sit vibratile esse atque mobile. Habemus igitur hucusque demonstratum, qud dexistat actio quaedam in corpore tonica dicta, quae augmenti apa atque decrementi, tensionem novam facit mechanicae superadditam, quae dum innatum elaterium auget, Vibratilitatem simul atque mobilitatem fibris impertit. Nunc qui sint

hujus consequentes erfectus videndum est. Necessarii sunt actionis tonicae effectus quos modo recensebamus, Vis elastica reactio, Vibratilitas, atque mobilitas illa quae Corporibus in eadem conditione positis pariter competeret. Ab hac proprietate primaria, in machina humana pendent sensatio , motus seu spasmus ad mentem Veterum δε mira illa proprietas, qua partes inter se consentiunt quasi compatiuntur. Sensatio sive sensus ab actione Corporis externi natus , si pro ea tantum habetur impressione, quae vividior dolorem pareret, non adeo universisnper omnes corporis partes distunditur, teste Hal.

1ero , gravissimae in Ρhysicis autoritatis viro. Sed si sensationis nomine intelligi potest , omnis actionata in qualibet Corporis parte, etiam a parte impulsa dissita , pendens ab impressione externa ubicumque nata , etiam sine mentis conscientia; sensus fere in omnibus Corporis partibus habitat, saltem in illis ad quas actio tonica pertinet, quae nobis argumentum praobent. Et ea

33쪽

Et ea quidem extensione sensationis nomen n hoc Tractatu intelligere fas erit, quatenus scilicet actio aliqua , et potius reactio oritur ab impressione externari reaetio prorsus diversa ab ea quae necessario sequitur a resultu Corporis elautici ciive , quod idem est, sensatio dici debet adesse , quoties ad Occursum corporis impingentis. nascitur effectus ab illo diversus, qui deberet oriri a solis proprietatibus mechanicis. Hinc ad sensationem referemus actionem pupillae palpebrarum , qua contrahitur illa, se Dictitant ad praesentiam radiorum luminis , licet teste nunquam satis laudato altero, aquarum

Stygiarum stimulum non sentiant iridis fibrillae.

Sentire dicemus aurem quae Ono OmmoVetur

radiis lucis nuta impellitur Sensus est stimulti

in Corde, Cum ad frangenda obstacula tremit, Crebris palpitationibus Vim auget , aut Cum e brile incendium Concitat , licet cultri acies ipsi dolorem non impingeret; unde non sine aliquat

rationis specie dici potest, suum cuique parti inesse sensilitatis genus , ouod ad alias quascum quo non pertingat Vis scilicet cuique parti indita esta summo opifice , in universam salutem conjuran amice , atque consentien , quae nullatenus aliorum viscerum est.

Patet inde quam late pateat sensationum aded ἡque sensilitatis campus, quod latius adhu eX- tendi , probare facile foret, si sinerent praescripti limites ultra in diversos Corporum admissibrum

in unam quamque machinae humanae partem Dfectus inquirere. Cur, V. gr. linguam vel licent

acerrimae tincturae illae, aut olea essentialia quae Tom. .

34쪽

18 DE MEL ANCHOL IA, tendinibus laesis atque dolentibus sedandis auxilio sunt Cur vesicam cantharides laedant, pulmonibus intactis, Walia multa , quae partis hujus tonum immutant, illius sartum tectumque servanti Satis erit si didicerint inde Physici, Naturam Venerari, eique limites nunquam temerario assignare. Ubi igitur aliqua a sensibus mutuata corpus attigit impressio , it motus in parte sensum C. cipiente, liquidem sine motu , corporei nihil agitur Motus ille, nunc levis , nunc fortior est pro Vario corporis impingentis impetu atque figura , sed gradu tantum differt, a levissima titillatione , dolor eXcrucian S. Semel ergo facta corporis externi in corpus animatum impressione , eaque ad commune sensorium devecit , en illico nova nascitur sensorii Communi actio, qua additur tensio & quasi vibratilitas. In omnibus quidem partibus adaugetur illa, sed in illis praecipue a quibus causa lacessens, noVum postulat Xercitium. Fit attentio, ut nomine a re ipsa mutuato aiunt Physici, cujus si praesentiam intueri libeat, tensionis additae effectus agnosce S.

Scilicet ipso aspectu quacumque parte dolentem hominem agnosces , licet ipsum dolorem vultu premere δε distimulare fortis suadeat animi constantia Norunt id Pictores , non color, non oculus idem remanet. Haeret ipse in suo circuitu sanguis, Varie agitantur, Vibrant atque convelluntur musculi, Min impressam labem omnes Consentiunt vel maXime distiti. Quid si circa internos sensus totus homo Versetur , aut oculo at-

35쪽

que auribus excipiat aliquid quod ipsum detineat. Fit immobilis Vita omnis in organum sentiens videtur derivata feriantur omnes aliae functiones, rigescit Corpus , ut non sine-aliqua Naturae pictura, Oetae versam in rupem nimio Ce rore Niobem finxerint. Alite autem impressiones a sensorio Communi in corpori partes refleXae , ipsam partem occupant, ut in oculo objecta aspiciente axis visionis augetur aut minuitur, pro ipsorum proximitate aut distantia, in aurium arrectione , praesertim in brutis, ad soni praesentiam in aliis multis. Alite sunt impressiones , quae partes dissilias assiciunt ;sic oculis au attactu concepta, en 2 reatentigo, in Viris veretrum tensione, testiculos strictura afficit, mulierum uterum motibus convulsivisac saepe spasmis horrendis actat undequaque. At omnibas id commune est ut ad praesentiamas rectus Corpus omne , magis minusve , diVerse

tamen in variis partibus , quasi arrigatur; unde irae alia est pictura, alia moerori, qui animi affectus nihil inter se commune habent, nisi quod hominem e praesenti statu , tensione aucta, dimoveant, in has Vero vel illas partes Variat impetu desseVientes.

Tanta motuum , tam X ternorum quam internorum, diversitas , in variata partium harum vel illarum tensione consistit. varie multiplici illarum vibratilitate; qure quidem vibratilitas,sine ulla mentis conscientia , aliquando spasmum efficit aliquando cum acerbissimo sensu pasimum non producit , ita ut duplex demonstretur sensorii

Communi effectus , nunc OVeri, nunessentire,

Punc utrumque simul; qui tamen effectus si ad fu-

36쪽

α DE MELAN HOLIA, premum Vecti gradum supponantur, in id consentiunt, ut ad divulsionem dacerationem fibrarum tendant, quod Graeci a Verbo Σπαν , πάσε evocavere. Vid Galen Methodo med. Lib. Q. Haec sunt quae certa atque demonst talabemus, circa sensationum Xercitium. Sive enim

vibratione sola, sive aetheris aut electrici fluidi irradiatione , sive demum solo spirituum influxu peragantur,perinde est. Nos ea sola sequimur, quae lucem aliquam possint in Medicam raxim profundere. Adeoque leges quibus partes sensiles obsecundant, licebit persequi, cum ab eorum intimiori perscrutatione pendeat praecipue Melancholiae nervos se fundamentum. Cui libet homini viventi ex ipsa vitae essentia sentire datum est, sed sensationis gradus non idem est. Convellitur puella ab ea impressione quae vix rusticum attingat. Cum porro sensatio quaelibet vibrationem supponat, sequitur ut quo vibratilior sit fibra , eo sentiat acutius. Hinc quo tensa magis, aut ab ipsa aturae Conditione , aut ab acquisita vi fibra eo etiam mobilior est Tensio vero magis gracilitati competit, ut dura firmitas seu vis resistendi robustiorem ornat. Hinc quibus tensa magis atque gracilior est fibra his vibratilitas major inest, his ergo major sensilitas concedenda. Contra vero difficilius e Naturae statu dimove tu fibra , quae Crassior Compage Constat , Qui

ab incursu rerum Xternarum in US CommoVetur , minus etiam tensa est, minus ergo sensilis.

Porro ab hacce sola fibrarum diversitate pendet omnis sensationum in diversis hominibus discre-

37쪽

pantiari si tamen concessum fuerit principium illud, quod ex ipsa Natura deductum dicere fas est, inest in similis speciei animalibus eumdem fibra

rum numerum.

Hoc posito, pro demonstrato habebimus graciliorem fibram , ut celerius vibrare, ita sentire acutiu ; cum Contra durior atque robustior lentius Minus vibret Padeoque minore sensus portione donata sit. Cui quidem primari e sensationum legi experientia ita suffragatur , ut eam vel sine rationis adjumento, stabiliat. Robustus miles membra labore durata gerens , ad tormentorum bellicorum eXplosionem non Commovetur , horret ad hunCfragorem Urbanus, convellitur foemina Constantia pariter animi, corporis robori Videtur adjuncta mortem vel instantem ridet ferrea agrestium militum progenies , tremit ad necessariam ejus recordationem delicata Urbanorum imaginatio. Hinc is qui tenero, mobili corpore mentem

infirmant, adest vividior imaginandi vis, acumen promptius, brevis spes ad summam desperationem cito deducta , animi pathemata ingentia, sed sponte statim defervescentia. Robusti, exercitati stant ad omnes rerum Xternarum ingruentium occursus, quas sua mole immoti Verum si robur illud, in eodem statu constantia, illos a plurimis liberos reddit, immunes malis, quae quasi continuo tenellos opprimunt, arctior est etiam iis deliciarum ambitus, cum durior fibra nec cantu amentoribus illecebris, nec Facundiae artibus, aut Poetarum harmonia , delinimentum accipere possit; solus tubarum clangor ViX queat

38쪽

animum incendere, musculisque tonicum vigorem addere sed satis sit nobis his immoratos sui Te, dum eamdem propositionem universa hominis natura , seu ipsum spectes morbo assectum

sye vigentem sanitate, commonstret. Quaedam tamen ab hac propositione corollaria tenenda sunt.

IV erit. Quod gracilior quidem atque tensior fibra vibret, celarius lacutius, sed promptius

etiam conquiescat, robustior lentius atque tardius in motum agatur , acceptum Vero serVet diutius.

Id ex ipsa fibrae seu corporis vibrantis structura neces1ario sequitur Minde enodatur, cur in foeminis atque pueris, ira furor brevis , ad summum eVehatur tam cito , tam celeriter deferveat. Curii qui vivida imaginationis vi percelluntur , tam prompte ab alio objecto, in aliud rapiantur hinc gentibus per se gracilibus & exquisita tensione

donatis , primus impetUs plusquam virorum est, secundus minor quam mulierum Actuosa magis est gracilium virtus, constantior crassiorum, hinc bello aptiores Germani Gallis, apud Caesarem habentur. Frangebatur horum audacia labore , cita desperatio succedebat conatibus, qui Vel coe bim invadere minarentur, augebatur contra in illis vel ipsa eXercitatione. 2 im erit. Qubd si robustior fibra eumdem tensionis gradum acquisiverit atque gracilior, causae quae utramqtie producere aluerunt, sunt inter soreciproce ut brarum actuositates Scilicet causa tanto major est quae tensionem in robusta produxit, quant ipsa ad motum accipiendum magis resistit. Si inflammatio eumdem praecise tensioni 2

39쪽

radum in pleura robusta indixit atque in gracili, quanto major esse debet in robusta inflammatio. nis causari hinc intelligitur qua ratione dici possit , periculi pleniores esse morbos inflammatorios , in robustis quam in debilibus ; cur multo plus terroris .minarum intentet convulsio in robusto atque Viro , quam in infante atque ce-

minui

Tertio corollario Comprehendemus ea quae circa flexiliorum aut laxiorum fibrarum tensionem debent ex dictis deduci. Flexilior scilicet atque laxior fibrae compages minoris CapaX est tensionis, adeoque vibratilitatis minoris. Hinc qui bus fibra laxa est, minus actuosi sunt, minus ala- Cres, sed contra inertes, stupidi, vix ad actum Concitandi, Wrerum ternarum occursu ViXCommoVentur, ipsosque animi affeetus quadam hebetudine sensuum retundunt. Hanc igitur fibrarum conditionem inducentes Causae , ut nimia redundans unde quaque humiditas, C Coenosus

vita laXa, otiosa , somnus nimius, liquidorum diluentium abusus , ut inertiam inducunt fibris, sic medelam praestant nimiae tensioni. Hae sunt leges quibus partium corporis humani sensu donatarum activitas regiturin obsecundat; sed alius earum ordo exoritur , ab insilientis causae actione prout illa eodem impetu agens , aut subita est , aut sensim proserpens , et quasi consuetu uine in habitum deducta, vel nova&prorsus insolita corpori in quod agit aut agitur.

Hoc sub aspectu si sensilitatem spectes, prima lex erit ut subitus cujusvis causae insolitae impe tus, majores in gracilem tensam fibram, quam

40쪽

in aliam quamVis, effectus exerat. Probat id ipsa vibratilis fibrae proprietaS. Secunda lex erit ut constans & aequaliter agens Causa, magis agat in robustam , cujus ex eadem proprietate vibratio constantior si debet. Lsuescit iacilius impresiloni externae gracilior fibra,

Cuju naturae magi congruit, mutari, Me statu suo dimoveri; posterior contra quae a natura mi Dus mutatur constanti sensti exercitatione excitatur. Id jam probatum es, sed clarius adhuCelucescit ex analogia sensuum internorum ad X- terno jure deducenda. His memoria dissicilis

sed firmari illis prompta, sed labilis .cito disia

fluens Attentio iis necessaria magis , illis minus. His inest patientia victrix illis primus impetus. Ρro tertia lege ponimus illam ab experientiae tessera sancitam , ut quae semel sensu alicui aD

suevit fibra , minus ab eo commOVeatur , magiSab ina sueto convellatur , tendatur , vibret id quotidiana Xperientia planum fit. Hinc inter tormentorum X plosiones alte stertunt milites

sub belli finem ; evigilant ad sonum eundem primo cinas ueto belli iurore Vomunt omnes Idire conuelluntur , qui primum axi et, utitur, misere aftectos rident qui mari assueti sunt. Imo nihil est fere adeo absurdi, adeo insoliti cui natura animalium recuset assuefieri, si ita dirigatur set alio, ut sensim sine sensu quasi mansuescat. Quoties videmus pueros , qui cibum aliquem perosi sensim ita huic assilescunt, ut ab ejus odio furtim in ejus amorem deducantur, aut vicistima amore feralitur in odium , modo familiaritas

illa , aut odium illud paulatim insinuentur. Unde