장음표시 사용
261쪽
sit cum vicissitudine ; et periculum est, ne tubercula ma
Interdum itaque gravis inflammatio renititur et tristem exitum habet, ut afflictum uber suppuret; quod in procinctu esse, Sequentia indicant: dolores in punCtum Con ergere, lancinantes, et subito ictu quasi penetrantes fieri; brevi usquam in mamma Splendens et mollis locuS eminet; tum Sub-tuS CrudeScere, Ρungere, tandem pulsare dolor. Postquam iSta Omnia, aut pleraque ad certos perVenere gradus, nihil Iongius impedit, quin locus suppuret, et abscessus fiat. Quinimo saepissime suppuratio jam coepta e St. Qua sub difficultato dolens opus inchoanda nunc aut Continuata calidorum impositione oportet maturare; quod ut citius procedat, pulti, ad molliendum, plus , quam hucuSque habuit, remanere humidi debet. Deinceps, si loca ad matu-Vation Om et abscessum maxime per Venere, cataplasmati ad properandam eruptionem puris emplaStrum gummo Sum SUΡΡ0nitur, cui passim, ubi proxime pus latitat, incisa rima sit. Sed cave ab omni emplastri miraculo, ex cujus irritamine dolor et suppuratio citra modum increscit, ac modicum ma- Ium in pejus mutatur. Simplicia, absque singulari stimulo
mollientia cataplasmata rem apprime ab Sol Vunt; imo nonnunquam, ubi ViX SperareS, tumor ex TeSolutione CesSat. In aegris dumtaxat sine omni paene ministratione SuppuranS uber
simplici, super papillam exciso, emplastro et Superposito pulvillo tegitur; in quo quidem quiescere casuS jubet.
De reliquo Omnis fou morbo Seu aliunde praeter modum tumida mamma devoluto ex adversa axilla linteo mollitor sulcienda eSt.
Nulla, quae ΡuS continet, mammarum plaga, quocunque inStrumento Cum prudentia aperitur. Ne quidem imponendi caustici unquam mihi necessitas. Interea ad operandum licet ineptissimi, sed celebritate incrobrescere cupidi chirurgi in simplici ac mollissima parte ostentare Suam dexteritatem ΡPO-Ρoranter geStiunt. Magnificum inceptumi miserabili ot afflictae s0eminae cultro mammam pertundere. Dementiae multo ma-
262쪽
gis vel socordiae exemplar dicimus, dum Sine gravi causa facinus patratur, unde offensa per factitios dolores necessario augescit, et in perniciem cogitur. Vuot mulierum formosissima et uberrima pectora ab ejusmodi magistris evastata, Sed nunquam Percurata amplius Sunt, ut miserae, qua tandem Con aleScant, misso spurio chirurgo, apud alium tractat Oxem Vel proximam quamque Vetulam solatium quaerant et inveniant.
Simplex admodum mammae suppurantis cura e St. Tumo Tem cataplasmate λVes, donec rumpitur. Tum puS, et lactescens humor Varie effluit. Impeditum fluxum situs et mode-xata expreSSio moVet ; qua tamen caute Versandum, ne ΠOVUS dolor fiat. Et si angustior forsan ab initio apertura eSt, SUC- cedit tamen illius sponte ampliatio; ut itaque frivolum sitimo crudele, vi dilatare, aut spongias intorquere et turundas Velut claVos; ut scilicet abscessus apertus SerVetur aut Obturetur Super patens ulcus, quo illud adversus fomenti asperitatem munias, Congruens et Variis incisum locis emplastrum ponito. Atqui usus etiam pultis continuetur, donec, quae SVP furant, aperta Sponte et persanata loca sint. Pro lactis caeterum et puris copia commutanda crebro cataplasmata et pulvillos esse, alioqui intelligitur. Maximum quippe in tota curatione momentun munditia habet.
Aliquando morbida plaga serpere in latum ulcus; tum illud ex superficie modo et leViter Simplici, vitello ovi temperato, unguento digestivo illitis carptis filis, quodque profundeerosum est, similiter paratis ex linteo si occis Obiter tegere, atque ita, quatenus Suppurat, semel Vel bis intra nycthe- merum tractare, et mulcere amplius partem per cataplasma juvcti. Cui procurationi insistitur, donec suppuratae omneS Plagae Sese aperiant, dein mundatae, et partem maximam Solidatae in cicatrices sint. Post, OmiSso cataplaSmate, ulcercti a
quiddam adhuc loca intra quatuor et viginti horas Semel deligari , et tepido tegi linteo Satis est.
263쪽
Persecta Sanatione aliqua plerumque indurata loca Memanent, SuCCeSSu temporis sensim disparitura. Sed celerius evane SCunt, Superpo Sito Spermate Ceti, aut emplaStro Cicutae,
vel simili alio. Aliquando indurationes illae nunquam penitus dispelluntur, quin tamen Sero in pejus ruant. Hac quippe fortuna res plerumque cedit, nisi peculiaris in morbos pronitas
Sube St, neque ulcus inciSum cultro, nec tota Perperam acta curatio fuerit. Plurimi profecto mammarum acuti affectus hoc modo et facile, et perfecte Sanantur. Interim aliquando ContYa obvenit. Inter plures indignationes unicus modo in memoria mihi Casus est, ubi duos in dextra mamma sinus, ob contractas in iis ex mala labe callositates, dilatare et in unum Vulnus scindere Opus habui. Sed rarissima sunt ejusmodi Vitia, ut tanquam exceptiones genus curationis minime infringant. Morbida aut ulcerosa mamma, haud semper impedit Iactare ; hoc potius ad mitigandas passiones et ad sanationem ipsam Saepissime consert. Ejusmodi mammarum amictus, praesertim ab initio, quum dolOP Saevit, aegrotantes damnose infirmant, quaeque aSSO-ctatur febris, ambiguam plurimum habet naturam ; ideo prudens in ea moderanda medicus sit, ne se emina Viribus , ΡΓaeterquam quod morbuS pessumdat, ipsa etiamnum medicatione spolietuΓ.
Satis alioqui diu in opprobria chirurgorum medicorumque
unguentarii et matronarum Vulgus ulceratas mammas facile et celeriter consolidarunt, quae Siquidem haud semper ad normam artis priuS destructae fuerint, nec tamen ex aΓte Un- quam Sunt perSanatae. APS Omnis ΡOSita in simplicitate est. Et rationalis medicina, si quondam monstratam hanc a natuΓa Viam SagaciuS prosequetur, in tractandis his morbis eodem gaudebit Succe SSU , quem Sana mens hactenuS et empiria habuerunt.
264쪽
Haee sit propositi vostri summa: quod sentimus, loquamur: quod loquimur,
Vertinet ad luxum et perversum temporis nOStri morem, ut, quo delicatiores et locupletiores Sunt puerperae earumque sa- miliae, eo obscurius cubile sit, quo decumbunt. Stulta ostentatio noctes etiam conduplicat, ut medicus, Obstetrix et famulae a Sole ad puerperam concedentes, in caligine eae Cutiant, utque in tenebris acceSSere, in tenebriS pariterque recedant. II. Atqui necesse Omnino est, ut lucis nitor, aer intempeStus, omnisque turba et tumultus a puerpera et genito arceantuT. Plena autem meridie jacere in atrata crypta et sepulchraliquasi, seque ipsum illecebra lucis defraudaro, id enim vero muris alpini, non hominis est. 1ΙΙ. Nonne flores aeri et luci exponimus, ut crescant 8 POenam caΓCePum Obscuratione lex asperat ; igitur scilicet etiam noVellas matres earumque infantes industriosa nocte occuli-mUS , ne aegrescant 3 o stolidam ct insanam artem l Atqui infirmis puerperis saluberrima mollior et umbrosior lux est, quae grato Vel necessario etiam irritamento, quodcunque animatum est, Ρermulcet et recreat.1V. Non omnis ubique omnia profert natura , neque eadem Copia aut persectione 3 Variante coeli terraeque tractu, aliisquo
Sed in procreationibus suis rerum mater pedetentim et gradatim sese limat perficitque, tam in omni re singulari, quam in rerum similium insinita Serie. Ea quippe in generun-
265쪽
25 1 dis perficiendisque suis operibus intra hos principales fines omnia moderat regitque: ut quid Vel simpliciter sit, Vel ex
omni perfectione sit. In quibus terminis Velut conclusa aeter num progreditur, retrogreditur. Unde cernimus, a Valentissimis parentibus haud semper exire Validas proles, Ρatre quuvel ingeniosissimo hebetem aliquando omnisque curae et institutionis incapacem filium gigni. VI. Uti rerum naturae certam persectionem attingunt, necque procedunt ultra, ita eaedem COD Versa ratione descendere in pejus nec tamen altius possunt. Atque ita morbi innati et haereditariae labes cum tempore evanescunt, infirmi que et caduci parentes tundem aliquando vividiores proles edunt. VII. Utinam contra prosperitatem et praerogativas hominum tanto minus actuosi et Officiosi essemus, quanto magis diligente S et anxios praestamus nos in excolendis brutis et bestiis.
Climata, terrae, aquae, et incognitae aliae causae naturis uniuscujusque plagae patrium quendam et domesticum ca-Tacterem necessario et tantopere indunt, ut naturae alienigenae , ejusdem recte speciei, in illam plagam tanquam in co-
loniam deductae, ibique Vigentes, post aliquod tempuS eandem indolem ita assumant, ut ab Origines VideantuΓ. IX. Itaque diversitas quaedam et Varietas, in aptis ad procreationem modis et materiis, summopere Valet ad cujusViS generati robur virtutemque perfectam. Vitiantur enim et emar-Ce Scunt Valentissimae animalium propagines, ubi potentiae procreatrices et efficientes naturae vires inter animalia et in hominibus ex una eaque serie longo tractu exercentuΓ.
Ad Dotus suturi perfectionem Summum momentum Vigor et validus habitus coeuntium est. XI. Labes matrum et morbi . et in hominibus et in brutis . noc
266쪽
tam facile, nec tam frequenter in laetuS traducuntur, quam vitia constitutioniS eX generanto mRTO. XII. Animalium propagines, quibus nec ex Arabia neque ex Hispania suffici et restitui mares genero Si POSSunt, neceSSario exolescere, habituque et vigore et Virtutibus labi ad ultimum debent, si ad generandum nonnisi maribus enerVatis et vilissimis parcitur, iiSque utimur. XIII. Qua ratione germen futuri laetus natura seVerit, quomodo in ipso procreandi actu eliciatur et pullulet, ipsa sibi seposuit, nobis occuluit. Atqui, si notiones partium anatomica S, quaeque in graviditate fiunt, quarundam mutationum scientiam excipis , amplius nihil hac de re novimus, quam quod a primo generis Satu Probatum eΓat. XIV. Quid dicam, esse adhuc homines tam stolido credulos, qui sidem adhibeant circumforaneis istis ardetionibus, pendere ex arbitrio generantis, marem an femellam procreet 8 Numnam circulatrix sapientia ista planum jam fecit docuitque, qua ratione res certo succedat, nulla habita ad genus curat Dum similes nugae apud Germanos Ventilantur, certo indicio, quo ratio stet; ecce tibi in Galliis Vanus alter ex tripode, qui Curiosissimam, generosas nonnisi gignendi et ingeniosas proles, scientiam tradit. Fortene jam pater istius sophistae pridem calluit mirabilem artem
XV. Scribimus indocti doctique; indocti pronius effusiusque de
rebus nec intellectis, nec perceptis. Quare numerosissimi Tli . . Orum libri Sunt. Verum etiam ex centenis scriptoribus circa obstetricia vix unum videris habilem obstetricantem, qui usui et partus eSSe adjutor possit.
A situ obliquo capitis foetus, dum intactum modo manet, Nequaquam tantae nec parienti neque laetiti adversitates accidunt, quantae ab insanabilibus tot obstetricantium et Obste-
267쪽
tricum craniis, qui in omni ferme opere gestiunt et agitant, rudes et miserabiliter negotiosi.
quocunque modo infantis caput, utpote collo naturaliter junctum, pel Vim intrat, eadem ratione, sed aliter quidem, ac in libris consusi doctores tradunt, per ipsam naturam illud et sine magno Iabore proferri in lucem potest; dummodo aequum modice inter pelvim et caput discrimen sit, nisusque ea dumtaxat polleant Vi, ac etiamnum OΡΟΓtet, ut ΡΓOmoVeatur ex natura laetuS, capite IOCato quam aptissime.
In quacunque obStetricia, non Secus ac in Omni therapeutica cura, primum e St: non ObeSSe S Secundum : Ρrodesse. XIX. Vagina hactenus in parturitionis actu simplicIter ceu pars aestimabatur, quae patiens Sit expandi; caeterum ad ipsam functionem ignava et inefficax. Attamen in multis partus momentis, in Secundinarum Secessu, ut in aliis opportunitatibus, organum istud in expellendo foetu proprie ac PeVeva actuosum est, ad partumque, imo ipsam ad uteri integritatem et
exercitationem neceSSario ac uno quaSi tenore pertinet. XX. Morbosae quaedam Sunt OssenSiones, quarum assultu certas corporis partes pauciS horis fatiscere et emori cernimus; uti a primo accessu febris nonnunquam tota Confestim COnstitutio vitalis ad necem afficitur, et dissolvitur. XXI. Talia pleraque damna medici sub typo febrium malignarum Comprehendunt; Verum malignitatis ipsius quale principium sit, qualisque fomes, id neque significatur, neque colligituΓ. XXII. Necesse tamen est, materiei aliquid esse, aut illius certo aliquam singularem formam et modum; ut, Si corpus inde ass- Citur, quacunque ratione, Seu PO Siti Va Seu negativa, mutationes in eo contingant, quibus persistere longius Vita nequit.
268쪽
Atqui vix unquam erit, ut malignitatem ipsam, quatenus haud tractabilis SenSubuS est, Tecte aggrediamur, aut illius saltem retundamuS Vim; quemadmodum acidum salis addita creta elidit, aut Vis Soporifera Opii aceto stringitur.
XXIV. Quapropter in percurandis malignis ejus notae morbis hactenus acquies ere in eo Oportet: ut amictum corpus, et partes inprimis offensioni maxime obnoxiae contra destruentem vim sive recta, sive intermedia arte muniantuΓ, Seu CuΓentuΓ, serme, ut exitio minus patibiles sint; deinceps, ut morbum in uniVePSO, aut ex Viru enatas Offensiones loci mitigemus, vel amoVeamuS; denique, ut omne nocens, aut quodcunque ad recipiendam, Vel ad generandam, Vel augendam propagandamque pestem idoneum e St, pro re nata per Vias secretionis , aliterque Studeamus educere, idque propemodo, ut naturae congruit, ne in Sanationis ad tempus et modum opportuno proce SSu Suo quidquam praeoccupetur, neque ex parte quidem, neVe sua ipsi abstrahantur praesidia Viresque, neVeomnino adVersus conValeScentiam ponantur impedimenta.
Ad omnem curationem morbi summopere pertinet, ut ΡΟ-tissimum id, quod in alienitate ipsa est alienum, Vel tollatur, vel corrigatuΓ.
Systema, quod omnem medendi summam binis contrariis verbis, oppositas solum significantibus modificationes, continet explanatque, licet diVersissima necessario in tam Variis affectionibus et ratio remediorum et usus et Opportunitas Sit, tam parum ad usus absolutum et ex uni erso commodum est
aptumque, ac aliud quodpiam, quod nihil nisi saburram odit, in bilem pugnat, et faeces rimatur per intestina. XXVII.
quae hactenus in medicina fabricata systemata suere, Cuncta imperfecta Sunt, neque, ut Videtur, perfectum ullum unquam est futurum. Quid, si e singulis illud, quod usui possit
269쪽
gulo quoquo, cujus e ruderibus desumseris 3 At vero id om o lumentum ne ad pluteum quidem l
Non sat est, matrem ex Subactione naturae peperisse; Sed Superest etiam, postquam excluSa proles est, ad prae Scriptum naturae alere eam. Atqui in hoc unica , et planissima ratio est: alitura nempe ex ubere materno , quae, Si non SuΡ'Petit , ex mamma Valentis nutricis.
XXIX. Quilibet alius natos nutriendi mos naturae Contraxius, damnosus et delens hominum est. At aniculae, et nescio quis hinc inde fungus et excors, infantes tibi laudant formosissimos, ac mirifice, ex aqua pro Speros, Bacchum Vincentes. Sed tot millium genitorum, qui citra duos ejusmodi instatos et muco Sos puero S ex fatu O potu misere perierunt, Coeci obliviscuntur; neque Occurrit, seri haud posse, ut proles, matris fraudata ubere Vel nutricis, tam pleno aC Valente COΓΡore succrescat habituque, quam si lactuisset. Nempe catulos poni ad rumina jubemus. Post inter binos agnos, alterum matris nutritum lacte, alterum ope limpida artis, Si optio sit, vide sis, quem eligant ac seponant Sibi, a quo So mucore educandae sobolis humanae, sagacis Simi praecones. XXX. In qualicunque partu placenta non excernitur, priusquam collum uteri vel salubriter Vel morbo se , Organica vi ac ipsa ex materia Vere in contractionem iverit, quod Vario tempore, attamen sensibiliter obtingit; tum quidem inter viginti ejus modi casus Vix trinos numerabis, quorum finis qualibet vel adhibita curatione Vel omissa non funestus sit. Interea ad hanc quaestionem pertinentia multa momenta Sine probatis exemplis ac peculiari discretione ad usum eXplanari nequeunt, quamvis in Olescat, pleraque nunc imo commodiuS ex priore
vel praedicto dirimi. XXXI. Quemadmodum qu0dvis in universo creatum in se ac cir-
270쪽
cum quiddam ad ei Sum Sibi et obnitens habet; Sic etiam natura, idque ipsamet sibi in homine effinxit; in hoc quippe
delectamur et nobi S perplacemuS, quo eo SuaVius exedimur, ac Volocius Consumimur. Miserabilis fortuna miseria in mise
Perductio partus manu et instrumentis a qualicunque alia Chirurgorum operatione omnino differt, quoniam in hac intra iΡSum opus natura, nihil ferme actuosa, medenti S manui patiendo nonnisi Obsequitur. Verum in Obstetricia opera nece Sse et Perpetuum e St, ut una cum arte etiam natura Velut agendo moveat et efficiat.
Atque permagni interest, cum in naturali partu, tum in omni artificiali, utrum a natura an extrinseca Vi distendatui'OS uteri. Haec enim simul atque cessat, Os protenus ad idem, quo ante fuerat, contrahitur spatium; idque etiam Obser amus, dum illud supra impetratos ex nisu naturae limite S, mechanica pressione amnii, Vel prominente quopiam membronetus panditur. Alia admodum atque diversa ratio explicationis orificii a natura est: quod haec ampliatio ab inquilina Veniat facultate, recteque computata ad SCOpum et tempus Sit; illa Vero deforis profecta dilatatio cum desinente Vi Subito QVaneScat, tendente quippe Constanter Orificio, redire in Orbitam, qua Violenter fuerat exturbatum. Itaque in omni partu, atque artificiali quidem etiam, non minimum refert, OS uteri
an natuΓa Cogat, an manus et instrumentum.
Nihil communius est, quam foeminas Ob Varios suXus ex genitali et alia circum Vitia in balinea et thermas relegari, pessimo plerumque consilio; quia tristius plurimum re vertuntur , quam ad VeneΓant.
XXXV. Vere speciem miraculi habet, quantum potenS, patiens, et efficiens in parandis sibi mediis ac viis foetans natura ΡΓΘ excretione devii aliquando ac demortui embryonis Vol laetus