Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

621쪽

nat. In ipsa vero generum descriptione priniurn singulorum characteres, et quRe eirca quodque notanda sunt exponit, tunc spe sies enarrat omnes in

agro Parisiensi obuias, non solum illo, quod aptissi. mum ei videtur nomine, sed et synonymis ex al tis seriptoribus et triuialibus gallicis denominationibus adductis. Mensurani tandem magnitudinis insecti addit, exterioremque illius formam suse describit,n m de internis partibus pauca monet. historiam'ub generationis transmutationisque explicat, loeumquο ubi quaelibet insecta nascuntur indicat. In figuris quae suo operi addidit Noster , praecipua insecto-xurii genera eorumque partes, qlias generum characteres adsumsit, raro plures unius generis spedire eleganter depinguntur. Si insecta microscopiorum ope aucta delineantur, vera magnitudo naturalis semper addita suit iSuper esset, ut quae hinc inde in hoc opere coni,nentur, aut noua aut accuratius expligata, paullo sp cialius indicaremus. Cum vero tanta operis hui

praestantia sit, ut hoc libro, qui paullo ulterius in methodica dispositione insectorum ogfedi cupiunt,

vix carere possint, pauca hic de uniuersa Auctoris methodo inserta, nobis adduxisse lassiciat. Qua-Propter ex ultima tantum sectione. quae omni liria breuissima est mininumque generum numerum continet, pauca tantum speciminis l6co adiiciamus. Pulsatio,quae in Iigrio vetust6 horologii instar pem T. II. cipitur, non ab ea Termetis specie, quam L 1N- P. 6OῖNAhus ideo pulsatorsem dixit, sed a Dermese, qui ad coleoptera pertinet, et a LINNAEO Byrrhur pulsatorius vocatur, essicitur. Forbicina Nostri est L ii a LINNAEI. Genus, quod a Nostro Chelifer la Pinto dicitur, Acarum cancroidem siue Scorpio

araneam et Aea rum longi cornem LINNAEI compro

b dit. Scabiem ab Amri aliqua specie oriri la

liter

622쪽

titer defendit. Quae aranearum telis similia fila amtumnali tempore in aere circum volitant, ab acari quadam specie ducuntur, quae ea arborum Cortici-bui assigit, unde per ventum auferuntur. Speciem hanc Noster acarum fusum autumnalem textorem letisserand) dixiti Phalangus pedum ablatorum et abruptorum loco nouos iterum excrescere putati omnes araneae constanti naturae lege octo oculos habent, nullae ex iis sex tantum instruuntur. Sollicite modus, quo aranea aquatica fila sua sub ipsis undis ducit, describitur. Monoeuti genus unum tantum oculum Binoculi vero duos habent, ut itaque eae tantum species Munsculi L 1 N N A E I, quas ille inum et foliaceum vocavit, ad Binoculos Nostri Auctoris, reliquae omnes ad monoculos pertineant Araneas non ex colorum disterentia distinguere possumus, cum illi insigniter, si exuuias deponunt muwntur. Onisi non Ouipari, sed viuipari, aut forte utrumque simul sunt. Aselli genus eas misci species continet , quibus quatuor antennae fractae, duaeque reliquis longiores sunt, scilicet eas, quae in aqua vivunt, sol pensearum articulos, si ex eorum numero species distinguere cupimus, in adultis tantum numerare debemus, iuniores enim semper additione nouorum annulorum crescunt. Reliquae

sectiones plures profecto et praestantiores adhuc adnotationes continent, quas hic, spatii angustia impediti, sicco pede transire cogimur.

623쪽

Memoires sur Ia structure interieure de Ia Tem

re, par M. ELIE BERTRAND, Μ. D. S. E.

h. e. et

Commentarii de structura interiorum partium

telluris. Auctore ELi A BERTRANDO ete. In tres commentarios diuisum est hoc opusculum. In primo doctissimus Auctor ea collegit, et uno quasi obtutu conspicienda exhibuit, quae hactenus de interiorum telluris partium structura satis innotuerunt. In secundo recensuit hypotheses diuersas, quarum ope diuersi philosophi illorum phaenomenorum rationes reddere sunt conati. In tertio suam ipse sententiam de rationibus illorum phaenomenorum exposuit. Subiuncta est opusculo epistola ad Cl. v OR MEI de diminutione marium, et montium origine. Nota phaenomena structurae telluris ab Auctore plurimum reuerendo hoz ordine et modo recensentur. I in Fundus maris tam inaequali est, quam P. s. terra continens, et habet suos montes et valles, fissuras, cauernas, et abyssos. 2 Interiora telluris constant stratis diuersarum materiarum, plus minus profundis, quae in locis planis sere horiZont lem situm habent, in montibus autem fere ubique acclivitati cuiusque montis conuenienter inclinata sunt; neque semper eae materiae, quibus maior est grauitas spedifica, inferiora strata

componunt. 3 Maximi montium duas series, et P. 1 I- quasi

624쪽

quasi catenas, constituunt, quarum una aequatori. altera meridiano propemodum parallela est; et ex utraque serie utrinque producuntur, tanquam rami,

alii montes , sub angulis ad istarum diret fionem sero P. IS. rechis. vi Inter montes binos vallis iacet ad eum sere modum, quo fundus fluminis inter ripas ut

prominentes parte' montis ex unoe: latere res PQndeant reductis partibus montis in opposito latere: strata interiora ambitum montis sequuntur nisi ubi mons ad perpendiculum scissus est), et ea, quae ad paxem altitudinem in utroque binorum opposi-' torum montium sita sunt, eandem fere profunditatem habent, et ex eadem materia constant; quuangustior ost vallis, . eo plures flexus montium utrin- P. I . quo posit0rum latera habere solent. 3ὶ In montibus solidissima etiam strata saepius interrupta Cernuntur soraminibus et fissuris variae latitudinis, proinfunditatis, ac directionis, in quibus alius generis in teriae , veluti metalla, et vegetabilia saepe reperiuntur. Sunt etiam in omnibus montibus scrobes vel putei, ad perpendiculum fere descendentes usquaad speluncas seu cauernas aquae plenas. HuiuS- modi cauernarum plurimae in figuitam hemisphaerii per eleuationem et inflexionem strati superiacentisi malae videntur, et secum inuicem per ductus vari e figurae communicant; aliae ex partibus in gelv tibus rupium abscissis, et dela'psis super se inuicem, formatae videntur. In his illisque cauernis saepius sal astitas et crystallos mirae magnitudinis et figurae

gigni notum est. Aquas in multis harum cauerna Tum cum mari communicare, ςx salse dine vel aestu p. 16. Colligitur. Quaedam cauernae et duilus seu meatus subterranei sum lacuum et fluminum recipiunt. In aliis praeparatur materies, quae inflammata erumpit, et sic terram quassat, et ignivomos montes essicit. Et sunt montes ignivomi, qui Per canales sub

625쪽

ferraneos inter se illiam videntur. Montes , qui

marmore, vel sulphure abundant, maxime sunt cauernosi. Quo profundius sub vertice montis sitae sunt cauernae, eo sere spatiosiores deprehensae

sunt. 6y In stratis terrae materiae insunt diuersi go- p. 19.neris, succi oleosi et inflammabiles, salia, lapides

figurati, ac gemmae, marcasitae, metalla, immo animalium et vegetabilium tanquam rudera. 7 cise P. zo. castagna, lacus, maria, flumina, et nonnunquam adeo in tractibus montosis paludes reperiuntur, in quibus partes plantarum et arborum , vel totae a bores eum terra nigra bituminosa mistae, apparent , quaedam harum paludum uno pluribusue stratis sol, dis teguntur, ut in vicinia Mutinae obseruauit RAM A Z TIN U S de sonti Mut. etc. et paludes in planitie profundiores sunt illis, qui in vallibus reperiuntur. 8) Nonnunquam in superficio terrae, vel p. proxime eam, inuentae sunt venae tophaceae, quae ex partibus arborum et arena mistae, et ope, succi cuiusdam lapideam naturam induisse videntur P o currunt in his plantarum distinctae impressiones, conchylia fluviatilia, et rami arborum incrustati; et prope has venas reperiuntur plerumque riui vellantes, quorum aqua res submersas crusta lapidea obducit. 9) Vbique fere ex terra, in primis au p. 23'tem in montibus, effoditur incredibilis multitudo lapidum figuratorum, in omnis generis stratis, siue terreis, siue arenosis, siue margaceis, siue Cretaceis, in schisto, silice, marmore cet. delitescentium, et eiusdem plerumque cum stratis, in quibus iacent, naturae. Horum maximae partis Originem e mari repetierunt historici naturales, etsi nondum inter

EOS Conuenit, quorum animalium marinorum, vel

quarum horum partium figuras isti reserant, ut be- lemnitae, lapides lenticulares, et frumentarii quos Pro tuberculis conchyliorum habent , antrochi, ast

626쪽

asteritae columnares, glossopetrae, ephinitae, ostra citae, Cornua Ammonis, Cet. qui omnes figurati l pides plerisque animantia marina., vel horum Pa tes fuissis videntur, alii pro plantis marinis Petre- p. 3 o. saetis habentur. In uno eodemque monte nonnunquam reperiuntur istius modi lapides figurati, . qui reserunt animalia in maribus a se inuicem valde dissitis habitantia. in quibusdam, praesertim pectmilis et ostracitis, apparet adhuc polita et splendsi testae superficies: sed obseruauit tamen Auitor, hanc. laminam politam multo tenuiorem esse quam in ve-

P. SI. xis ostreis, et valde stiabilem, et sub hac lamina reperiri materiam strati, in quo illi lapides latent. Saepius quidem reserunt lapides figurati internas

partes conzhyliorum, non raro tamen etiam externas et convexas. Quidam stacta et mutilata con

P. 3 s. chilia referunt. In nonnullis figurae piscuum vel in.

tegrorum vel mutilatorum tanquam depictae apparent, et in quibusdam tanquam exsculptae, horumque substantia nunc cornea, nunz vero lapidea. interdum etiam metallica deprehenditur. Rarius Occurrunt lapides figurati, qui animalium: terrestrium partes referunt; at Gnstadii tamen prope Sisigar- P. 37. diam viliquando in strato arenoso, viginti tantum pedes sub terra posito, ingens cumulus ossium animantium omnis generiS, serorum et domesticorum. ma gnorum et paruorum, detectus est. Omnia ossa

fosiilia, si ebur Sibiriae excipias, aut lapideae sunt

naturae admistis subinde particulis metallicis vel crystallinis; aut Calginata apparent, et salibus vitrio licis repleta. Hiiez ea sere sunt, quae domuimus Auctor de structura interiorum telluris exponere voluit. Plura 'uidem ab iis, qui terrae vilaera curiosius rimati sunt, obseruata et litteris prodita esse constat: sed videtur Auctor ea tantum elegisse phaenomen , quae ad sc0Pum suum proxime sace- Tenti bi

627쪽

In secundo Commentario ponderat hypotheses, per quas Physici hactenus rationem horum phaenomenorum reddere conati sunt. Et postquam eos consutauit, qui fossilia figurata pro lusibus naturae, vel pro operibus naturae talibus, qualia sunt crystallisatione, sublimatione, Con Cretione, nata, habent, hypotheses istas ad tria capita reducit. Primum enim fuerunt, qui caussas istorum in perturbationibus, quas tellurem in primis praese tim a creatione seculis ab exundatione fluminum et marium, terrae tremoribus, ignis subterranei eruptione passam esse putarunt, quaerendaS Crederent.

Sed etiamsi isto modo explicari possent devastatis- p. s3.

nes et ruinae, quae multis in lo Cis cernuntur: tamen illa ordinata dispositio et iunctura montium convalliumque in continenti et in mari, illa series stratorum, inde intelligi neutiquam potest. Deinde visum est magnis qUibusdam viri S, uti LEIs NI TIO,

VALLIS NIERO, REA UMURIO, aliis, status pram

sentis telluris rationem reddi posse ex oceani restagnatione super 'continenti, eiusque successitio ad littora regressit, quo factum sit, ut deposita ab eo strata induruerint progressu temporis. His pri p. s6. mum generatim respondet Auctor, continuitatem stratorum in montibus et sub regionibus planis. sundoque lacuum vel maris, nee non telluris aetatem, sexaginta seculis, quod ex sacrarum litterarum testimonio constat, minorem huic sententiae haud p rum aduersari. Deinceps eis coniecturis, quibus

voLTA IRE et ex FFON hanc sententiam exornarunt, veri similitudinem demere studet. Quod Ru p. 67. tem doctissimus Auctor monet, nimis sapienter tam montes, quam interiora telluris, disposita ad certos fines apparere, quam ut haec dispositio pro opere fortuiti fluxus et refluxus aquarum haberi possit, iamque specuum et cauernarum in interioribus terras Tom. XL Pars IH Rr ortum

628쪽

ortum ex illa sententia intelligi posse: id ipsi largiendum quidem existimamus, vicissim tamen monendus videtur, aeque propositum fuisse huic sententiae addictis, saltim plerisque. illorum phaenomeriorum rationem ex aquae motibus reddero, quippe qua illi, 2EIGNITIus certe, per frigefactionem mas ae telluris primitus candentis explicare satius putarunt. Denique suerunt, qui diluvio Noachico tantam vim tribuerent, Vt ex eius undis nouum quasi orbem extitisse crederent; in quam classem BURNETUS,

WHISTON U S, WOOD ARDUS referendi sunt.

Horum virorum singulorum systemata Cl. an TRAND examinat, et reiicit.

In tertio Commentario Vir doctissimus propriam

sententiam modeste proponit, quae huc redit: non fieri posse, ut omnia, quae de structura terrae Obseruata sunt, per unicam hypothesin explicentur; hinc in tres classes ea partienda esse, et ad primam classem reserenda ea, quae partium telluris intimarum dispositionem primitivam et uniformitatem, magnin P. I IO. rum montium Originem, specuum, Cauernarum, puteorum naturalium excavationem spectent, horumquo Phaenomenorum omnium rationem nullam, nisi creatoris, secundo creationis die, operationem, dari P. I 13. posse, quibus autem causis secundariis D Eus in hac operatione usus sit, a nobis temere quaeri; ad secundam classem pertinere phaenomena generalia in P. 2O. superficie terrae haerentia, nempe stratorum arenosorum et limosorum supremorum seu parum Profundorum , quae ex diluuio uniuersali Noachico intel-P. Iar. ligi possint; ad tertiam denique classem trahenda esse phaenomena, in singularibus locis ad variam sub terra altitudinem obseruata, quorum rationes msingularibus diluuiis, terrae tremoribus, et aliis huiusmodi deuastationibus sint reddendae. Ceterum in

629쪽

in numero eorum, quae a prima creations sola pendere dixit Auctor, ponit etiam fossilia figurata. quae P. I Oo. animantium vel plantarum imagines ea hibent, ea certe, quae in stratis primitivis et nunquam antea ruptis vel retectis sunt depi ehensa. Existimat enim, DKuM in principio una cum ipsa tellure creasse in- p.ris. numerabilem animalium marinorum et plantarum multitudinem, i ded vita carentium, ex hiS autemper aquas dispersis certum numerum die tertio et quinto collegisse n locis conuenientibus disposuisse. et neglectis ceteris, solis hisce vitam seque propagandi facultatem impertitum esse. Non possumus autem dissimulare, hanc opinionem nobis videri tot premi difficultatibus, ut plurimum reuerendo Auctori neutiquam assentiri queamus. Vt enim alias breuitatis studio taceamus, haec sola assensum no

strum satis impedire potest quod ista opinio diuinas

sapientiae, quae nihil sacit frustra, repugnare vide tur. Nam frustra certe creata erat illa ingens conchitarum copia, quae a DRO sine vita in undis relicta, et deinceps sub stratis terrae, ab aqua depositis , sepulta est. Neque exemit nobis hunc scrupulum Auctor, magnam seminum copiam, quais quotannis pereunt, in opinionis suae patrocinium aduocando. Multum enim interest, utrum aliquod corpus a corpore vivo. gignendi facultate praedito.

Procreatum intereat, an res, a DEO primituS COMdita, omnis usus expers, ot tanquam neglecta, iaceat.

In epistola, huic libro adiecta, Auctor Cl. su

et Eni Dissertationem de origine montium, in Di xio litterario Bibliotheque impartiale anno 17so ex hibitam, sub examen reuocat, et plerasque propo sitiones in ea traditas approbat, paucis tantum assensum suum denegans. Nam telluris centrum grauita

tis aliud et aliud continui Punctum tu medio globi

630쪽

P. I I. terraquei Decupare, quum magnae terrae partes ex loco suo in alium transferri soleant; valles plerasque undarum restagnatiooe effectas esse; et multos P. 4 . montes post diluuium Noachi eum demum formatos P. I 3. esse ignis subterranei eruptione; quas propositiones Cl. su ERus ibi affirmauerat, plurimum reuerendus sERTRAND negat, et idoneis argumentis im- Pugnat. ο

h. e.

Disputatio de insantum educatione physica, a pueritia usque ad annos pubertatis , Auctore

Ρaemissa breui introductione, quae doget, quomodo parentes se gerere debeant, donec infans nascatur, haec disputatio in quatuor period diuiditur, quarum primu disserit de natiuitate infantis, et usque ad illud tempus progreditur, quo infans ablactatur. Secunda continet spatium temporis, quo ablactatus est, usque ad eius quintum vel smium annum. Tertia incipit ab anno, quo in Europa puerorum vestimenta mutantur, et ad infantis decimum annum finitur. Quarta complectitur tempus a du-eimo vel duodecimo anno pueri usque ad eius pu- berta-